Оқушыларды көркем жазу дағдыларын қалыпастыру.

                              Оқушыларды көркем жазу дағдыларын қалыпастыру.

      Бастауыш мектептегі оқыту  үрдісі сауат ашудан басталатыны белгілі.Сауат ашу  негізгі мақсаты-балаға жазуды таныту,яғни оған оқу мен жазуды үйрету.Сауат ашу –аса жауапты да күрделі жұмыс.Өйткені сауат ашу  кезеңінде оқушылар дыбысты әріппен таңбалай білуге  қана қоймайды, сонымен бірге  каллиграфиялық талапқа сай  жазуға дағдылануы тиіс.Демек,сауат ашудың міндеті әріпті  жаза  білуге  үйрету емес,оның әрбір элементін дұрыс сақтауға, дәптерге қалай болса, солай жазбай, оңға қарай біркелкі көлбеу, таза, анық жазуға машықтандыру  міндеті болып табылады.Осы талапты орындау негізінде  оқушының көркем жазу дағдысы қалыптасады.

     Әдемі жазу - өнер.Таза,анық,әдемі жазуды оқу да жеңіл, ондай жазумен  берілген ойды түсіну де оңай.Әріп таңбаларын әдемі, көркем етіп салуға  жаттықтыру  мақсатында  жүргізілетін жұмыстардың  оқушы бойында  жақсы қасиеттердің  қалыптасуына ықпалы бар.Мектепке алғаш келген  күннен бастап баланың жазуына  жете көңіл  бөлмеу  көп жағдайда оның өз ісіне  салдыр-салақ қарауына, жауапкершілікті сезінбеуіне әкеп соғады.Таза, әдемі  жазуды талап ету оқушының әсемдік сезімін оятып, мінез-құлқын тәрбиелеп, жауапкершілікке тыңғылықтылыққа, ұқыптылыққа үйретеді.

  Оқушыларды көркем жазуға үйретуде үш нәрсені  басшылыққа алу керек:біріншісі-әріптерді мәнерлі жазуға және жеке әріптерді өзара құрастыра білу, екіншісі-әріп элементін дұрыс жазуға дағдыландыру, үшінші-жазу жұмысына  өте ұқыпты,мұқият болуды қалыптастыру.Жас жеткіншектің көркем жазу дағдысы біртіндеп қалыптасады. Мұғалім ол үшін жұмыстың әр түрлерін, оқыту жаңа әдіс-тәсілдерін тиімді пайдаланары сөзсіз.Түрлендірілген жұмыстар оқушыларды қызықтырып қана қоймай, логикалық ойлауын арттырады.

     Жазуға үйретудің  алғашқы күнінен бастап балаларды үзбей жазуға дағдыландыру қажет.Тұтас әріпті үзбей жазғанда оның әр элементін жазудағы қимылдың аяқталуы келесі  элементтің  басталатын жерінде бітіп, әрі қарай келесі элементке  жалғастырылады.  «Үзбей  жазуға  жаттықтыру жұмыстары  балаға қызықты  тапсырма  ретінде берілуі тиіс» деп бағдарламада көрсетілгендей, қызығушылықты оятатын  түрлі жаттығу  жұмыстарын  жүргізу  мұғалімнен  ізденушілікті  талап етеді.Тәжірибемде қолданылып жүрген әртүрлі жаттығулар, айталық, әріптің тұтас бейнесін көрсететіндей суреттер салғызу,штрихтау, зат бейнесін әшекейлеу т.б. тапсырмалар  оқушылардың  көркем жазу  дағдыларының  сапасын арттырады. Әрбір сабақ алдында саусақты  жаттықтыру үшін төмендегідей   түрліше  жаттығуларды  орындау қажет.

«Несімен ажыратылады?» жаттығуы.Бұл жаттығу әріптерді бірдей биіктікте,бірдей қашықтықта жзуға төселдіреді. Ал, келесі жаттығу көз бен қолдың бір координацияда жұмыс жасауын қалыптастырады:көз бірінші нүктеде, қол да бірінші нүктеде, көз жоғарыда, яғни екінші нүктеде, қол да жоғарыда, көз үшінші нүктеде, қол да төменде. Бұл  жаттығу  қолды сенімді  қозғауға  үйретсе, «бірдей биіктікте секіру» жаттығуы әріптерді ара қашықтығын сақтап жазуға машықтандырады.

«Орнын белгіле» жаттығуы. Дәптерге алдын ала сөздер жазылады.Оқушылар әріп элементтерінің  және әріптердің байланысу орнын белгілейді.

«Әріпті тап» жаттығуы.Әріптің  бір немесе екі элементі жазылады да,оқушылар қалған элементін тауып жазып көрсетеді.

«Ғажайып алаң»ойыны.Тақтаға сөз жасырылады.Мұғалім жасырылған сөздің әрбір әріп элементтері бойынша  сипаттап айтады да, ал оқушылар  қандай әріп екенін айтады. Мыслы:бүтін құрсау  мен оңға иілген қармақшадан тұратын кіші әріп десе, «а» әрпі екенін табады.

      Баланың әлемі-бұл нақты заттың әлемі,егер баламен жақын болам десеңіз,оның жасы мен психофизиологиялық ерекшеліктерін ескеріңіз.Ойын түріндегі бұндай жаттығулар  жас жеткіншектің  ойлауын дамытып, қызығушылығын арттырады.Олай болса, баланы ойын арқылы көркем жазуға  жаттықтыратын жаттығу түрлерін қолдана білу –мұғалімнің төл ісі.

                                                                                         Павлодар облысы Ертіс ауданы

                                                                                          Северный ЖОББМ

                                                                                          бастауыш сынып мұғалімі

                                                                                          Қадырбаева Нұргүл Ермекқызы