Презентация по татарскому языку "Бәйлекләр"

• 1 слайд

  Бәйлекләр
  
  (послелоги)
  
  

• 2 слайд

  Послелоги (бәйлекләр)
  Послелоги по своей грамматической функции соответствуют русским предлогам, но в отличие от них всегда стоят после самостоятельного слова и поэтому называются послелогами. Они управляют определенными падежами:
  
  

• 3 слайд

  Основной падеж(имя сущ.), притяжательный (местоимения)
  Белән (с), кебек(как), шикелле(словно), сыман(вроде), аркылы(через), аша(через), турында(про), өчен(для), сәбәпле (по причине), аркасында(из-за)
  и т.д.
  
  

• 4 слайд

  Кирәкле сүзләрне куегыз һәм тәрҗемә итегез
  Дусларым    …    мәктәпкә ашыгам.
  2. Бүген  дәрестә кыш    …     инша язабыз.
  3. Мин дә Марат    …   көчле.
  4.Габдулла Тукай …. китап укыдык.
  5.Дустым … мин мин олимпиадада катнаштым.
  6.Укучылар укытучы … чыршы бәйрәменә бардылар.
  

• 5 слайд

  Бәйлекләрне һәм бәйлек сүзләрне табып, түгәрәк эченә ал.
  Көрәк белән казу. Белем өчен уку. Тау хәтле йорт. Абый кебек булу. Кыштан бирле уку. Җәй саен кайту. Урам аркылы чыгу. Укытучы белән кинога бару. Авыру аркасында мәктәп бармау.
  
  

• 6 слайд

  Иҗади диктант (нокталар урынына сүзләр куеп язу, асларына сыза бару).
  ... белән бардым,    ... турында уйлыйм,  ... таба йөгердем,  ... өчен сөйлим,
     ... башка бармыйм,               ... төсле матур,  урам… чыктым.              
  
  

• 7 слайд

  Тест
  1.Татар телендә бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр бар
  2.Бәйлекләр сүзләрне бәйли
  3.Бәйлекләр килеш белән төрләнә
  4.Белән бәйлеге кем? соравына җавап бирә
  5.Яшел сүзе – бәйлек
  6.Өс, ас, ян, ал, арт – бәйлек сүзләр
  7.Кебек, сыман, шикелле – бәйлекләр
  8.Көрәк белән казу сүзтезмәсендә белән бәйлеге исемнән соң килә
  9.Сезнең кебек матур сүзтезмәсендә кебек бәйлеге исемнән соң килә
  10.Бәйлекләр сорауга җавап бирми, аларның мәгънәсен аңлатып булмый
  
  

• 8 слайд

• 9 слайд

  Основной (имя сущ.), притяжательный (местоимения)
  белән, кебек, шикелле, төсле, сыман, сымак, аркылы, аша, үтә, турында, хакында, хакта, хакына, өчен, сәбәпле, аркасында и т.д.
  Направительный
  табан, таба, каршы, караганда, карамастан
  дулкынга каршы – против волн, күлгә таба – к озеру, давылга карамастан – несмотря на бурю
  Исходный
  башка, бүтән, тыш, бирле, башлап, соң, элек
  сездән башка – кроме вас, синнән бүтән – кроме тебя, расходтан тыш – кроме расходов, иртәдән бирле – с утра, синнән элек – до тебя, эштән соң – после работы
  Основной (имя сущ.), притяжательный (местоим.), направительный (имя сущ., местоим.)
  чаклы, хәтле, тикле, кадәрле
  йодрык чаклы – величиной с кулак, урманга хәтле – до леса, синең хәтле – как ты, яфрак кадәрле – величиной с листочек
   
  
  

• 10 слайд

  В татарском языке большую группу послеложных слов составляют имена, выражающие пространственные и временные отношения. Употребляясь в пространственных падежах, они являются своеобразным средством связи. Это такие слова, как ас (низ), өс (верх), төп (основание), баш (верх), як (сторона), ян (бок), арт (зад), ал (перед), чак (время), вакыт (время), каршы (перед, навстречу), тирә (вокруг), буй (вдоль) и т.д. Они употребляются в трех падежах: дательном, исходном, местно-временном (часто с аффиксами принадлежности третьего лица).
  
  

• 11 слайд

  Укыгыз һәм тәрҗемә итегез.
  А) Әнием кебек
  Тәрәзә астында
  Бакчага кадәр
  Минем артымда
  Кызлардан  соң
  Агач өстендә
  Балалар алдында
  Шкаф эчендә
  Б) Над столом
  После школы
  За домом
  В книге (внутри)
  Перед учителем
  Под стулом
  
  

• 12 слайд

  Минем янымда - около меня
  Синең яныңда – около тебя
  Аның янында –около него, нее
  Безнең яныбызда – около нас
  Сезнең яныгызда – около вас
  Аларның яннарында – около них
   
  Минем каршымда – напротив меня
  Синең каршыңда – напротив тебя
  Аның каршында –напротив него, нее
  Безнең каршыбызда – напротив нас
  Сезнең каршыгызда – напротив вас
  Аларның каршыларында – напротив них
  

• 13 слайд

  янымда
  Минем артымда ....... утыра.
  каршымда
  
  яныңда
  Синең артыңда ....... утыра. каршыңда
   
  Аның, безнең, сезнең, аларның ..... утыра.
  
  

• 14 слайд

  “Кем тизрәк” уены. Сыйныф 3 командага бүленә. Һәр командага аерым битләрдә сүзләр бирелә. Тактада өй рәсемнәре ясалган, сүзләрне шул өйләргә дөрес итеп тутырырга кирәк. 1 нче команда – исемнәрне, 2 нче команда – бәйлекләрне, 3 нче команда – сыйфатларны тутыра. Кайсы команда дөрес һәм тиз итеп тутыра алыр?
   Шикелле, ямьле, япь-яшь, кадәр, диңгез, өчен, өстәл, өстеннән, матур, балык, акыллы, төсле, малай, охшаш, белән, мәктәп, зур, су, уртасында, якты, агач.