Презентация тірек-қимыл жүйесі 8 сынып

• 1 слайд

  Үй тапсырмасын тексеру
  Қызметтері бір бағытта болатын, жүйке жүйесінің 3 бөліктен тұратын құрылымы...................... деп аталады.
  Көз алмасы негізінен..................... қабықтан тұрады.
  Родопсиннің түзілуі.................... витаминіне байланысты.
  Екі заттың жақын ара-қышықтықты ажырата алуы................... деп аталады.
  Ауырсыну сезімін қабылдайтын рецептор..................деп аталады.
  Бұлшық еттер жиырылған кезде ......................тарылады.
  Сезім мүшелеріне..................жатады.
  Көз рецепторларының айналадағы заттарды жарық шамасына қарай сезу қабілеті................деп аталады.
  Түрлі түсті ажырата алмайтын ауру..................деп аталады.
  Әр вестибула мүшесі өз жағының бұлшық еттерінің ширығуын басқарып отырады. Сондықтан сол жақ вестибула мүшесі бұзылса, онда дененің екінші жағы басым болып, адам басы ........... жаққа қарай бұрылады.
  

• 2 слайд

  Алматыдағы ауыр атлетикадан әлем чемпионатында Илья Ильин төртінші дүркін әлем чемпионы атанды
  

• 3 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  «Тірек-қимыл жүйесінің құрамдас бөліктері.»
  Қызметі
  Тірек
  Дене пішінін сақтайды
  Қорғаныштық
  Зат алмасу,
  қан түзу
  Қаңқа қандай қызмет атқарады?
  

• 4 слайд

  ІІ кезең:
  Жаңа тақырып бойынша тапсырмалар
  Теориясы: «БІЛУ»
  (Кім? Не? Нені? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)
  Өз бетінше тақырыпты меңгерту.
  

• 5 слайд

  Аяқ қаңқасы
  Қол қаңқасы
  Бассүйек қаңқасы
  Тұлға қаңқасы
  Қаңқа қанша бөлімге бөлінеді?
  Сабақтың тақырыбы:
  «Тірек-қимыл жүйесінің құрамдас бөліктері.»
  

• 6 слайд

  Бассүйек қаңқасы
  Бет бөлімі
  Шүйде сүйегі
  Төбе сүйегі
  Самай сүйегі
  Маңдай сүйегі
  Бет сүйегі
  Астыңғы жақ сүйегі
  Үстіңгі жақ сүйегі
  Мұрын сүйегі
  Ми сауыты
  

• 7 слайд

  Тұлға қаңқасы
  Кеуде қуысы
  Омыртқа жотасы
  

• 8 слайд

  Кеуде қуысының қаңқасы
  Шеміршек
  Қабырға ( 12 жұп)
  Төс сүйек
  Денесін тік ұстап ,тік жүруіне байланысты адамның кеуде қуысы екі жағына керіліп , кеңейген
  

• 9 слайд

  Омыртқа жотасы
  Бөлімдері
  Бел омыртқалары (5)
  Сегізкөз (5 омыртқа)
  Құйымшақ (4-5 омыртқа)
  Арқа омыртқалары (12)
  Мойын омыртқалары (7)
  Ақпарат
  
  
  Омыртқа жотасы тұлғаның негізгі тірегі.
  Адамда омыртқалардың
  саны 33-34.
  Омыртқа жотасы иілімдер түзеді,оның екеуі мойын және бел лордозы алға қарай,ал екеуінікі –кеуде және сегізкөз кифозы артқа қарай бағытталған.
  Жаңа туған нәрестенің омыртқа жотасы түзу,иілімдер болмайды.
  Иілімдер 18-20 жаста қалыптасады
  
  
  

• 10 слайд

  Қол қаңқасы
  Қол сүйектері
  Иық белдеуі
  Тоқпан жілік
  Кәрі жілік
  Қол басы сүйектері
  Бұғана (2)
  Жауырын (2)
  Алақан (5)
  Білезік(8)
  Саусақ
  сүйектері
  (14)
  Шынтақ сүйегі
  

• 11 слайд

  Аяқ қаңқасы
  Аяқ сүйектері
  Жамбас белдеуі
  Шыбық сүйек
  Ортан жілік
  Мықын
  Шонданай
  Шат
  толарсақ
  Табан
  Башпай
  сүйектері
  Асықты жілік
  Сегізкөз
  

• 12 слайд

  Балалар ,төмендегі бос орындарға жауап жазыңдар
  
  Тірек –қимыл жүйесі енжар (.........)және белсенді( ................) бөліктерден тұрады.
  Қаңқа денемізге тірек болып ,..................сақтайды,................ және ...................қызметін атқарады,........................ қатысады.
  Адам қаңқасы ................. ден астам сүйектен тұрады.
  Бас қаңқасы екі бөлімнен :................және ................................тұрады.
  Ми сауытының сүйектері- .................,.............,жұп ................ және ............ сүйектері өзара қозғалмай байланысқан.
  Бет бөлігі –............... ,..................... жақ ............,................,........ сүйектері құрайды.
  Омыртқа жотасы ............ сүйектерден құралған,оны мойын (...... омыртқа),арқа
  (......... омыртқа), бел(......... омыртқа), сегізкөз(........ омыртқа),құйымшақ(............омыртқа) бөлімдері құрайды.
  Тік жүруіне байланысты адамның омыртқа жотасы ............. түзеді,оның екеуі ...........және ............ лордозы алға қарай,ал екеуінікі –.............және ............ кифозы артқа қарай бағытталған.
  Кеуде қуысын ...... арқа омыртқалары, ........... жұп қабырғалар мен төс түзеді.
  Иық белдеуі ............... мен 2 .............дан тұрады.
  Қолдың қаңқасы .................., ...................,................. сүйек және ............ басы сүйектерден тұрады.
  Жамбас белдеуі ................. бөлімінен және екі ................. сүйегінен тұрады.
  Аяқтың сүйектеріне ортан жілік,асықты жілік ,шыбық сүйегі және 26 сүйектен тұратын толарсақ,табан және бақай сүйектері жатады.
  Тік журуіне байланысты адамның аяғы ........................... пішінге ие болды.
  

• 13 слайд

  Теориясы:
  «ТҮСІНУ»
  (Неге?Неліктен? Себебі? Не үшін?) Ойланып жауап бер!
  Себебін анықта
  Неліктен қаңқаны «енжар», ал бұлшық еттерді «белсенді» тірек –қимыл жүйесінің бөліктері деп атайды?
  Қаңқа организмнің қандай процестеріне қатысады ?
  Неліктен ми сауытының сүйектері өзара қозғалмай байланысқан ?
  Омыртқа жотасы неше жерден иіледі? Не үшін?
  Жамбас пен сегізкөз неліктен тұтасып кеткен?
  Неліктен адамның табаны күмбез тәрізді?
  Жалпақтабандылықтың себебін анықта?
  

• 14 слайд

  Тест.
  1. Қысқа сүйекке ….. жатады
  а) иық сүйектері в) жауырын, бас сүйектері с) шынтақ және тобық сүйектері
  2. Аз қимылдайтын буын
  а) жамбас сүйектері в) бас сүйектері с) омыртқа
  3. Дене қаңқасы неден тұрады
  а) омыртқа жотасы, кеуде жасушасы, қол белдеуінен
  в) омыртқа жотасы, кеуде жасушасы, аяқ белдеуінен
  с) омыртқа жотасы, кеуде жасушасы, аяқ – қол белдеуінен
  4. Ересек адамның омыртқа жотасының қай бөлігі бірігіп кеткен
  а) кеуде, құйымшақ в) кеуде, сегізкөз с) сегізкөз, құйымшақ
  5. Сколиоз дегеніміз -....
  а) артқа қарай бағытталған иілім в) алға қарай бағыталған иілім
  с) омыртқа жотасының бір жаққа қисаюы.
  6. Қол белдеуі қандай сүйектерден құралған
  а) жауырын мен бұғана в) жауырын, бұғана, төс с) жауырын, бұғана, төс және қабырғалар
  7. Адам қаңқасындағы ең үлкен және ұзын сүйегі
  а) асықты жілік в) ортан жілік с) шынтақ сүйек
  8. Адамның бас сүйегіндегі жалғыз қозғалғыш сүйек....
  а) тіласты сүйегі в) төменгі жақ с) таңдай сүйегі
  
  

• 15 слайд

  Теориясы: «ТАЛДАУ»
  (талда,салыстыр,айырмашылығы неде? )
  
  

• 16 слайд

  Теориясы:
  «ЖИНАҚТАУ»
  (Қорытынды шығар, анықтама бер. Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т. б. түрінде)
  Сколиоз -
  Жалпақтабандылық -
  Лордоз-
  Кифоз-
  

• 17 слайд

• 18 слайд

  Практикасы:
  «ҚОЛДАНУ»
  Дұрыс сөйлемдерді табыңдар
  
  1.Аяқ белдеуі сегізкөзден және оған қозғалмай бірігіп кеткен екі жамбас сүйегінен тұрады
  
  2.Алақан ,толарсақ және табан сүйектері табанды құрайды
  
  3.Сегізкөздегі омыртқалардың өзара және жамбас сүйектерімен байланысуы-сүйектердің жартылай қозғалмалы байланысуына мысал бола алады
  
  4.Балтыр қол қаңқасының құрамына кірмейді
  
  5.Жамбастың шоңданай ,шат және мықын сүйектері түтікті сүйектерге жатады
  
  6.Буынның қуысында болатын буын сұйықтығы май ретінде қызмет атқарып , үйкелістің азаюына себепші болады
  
  7.Төс сүйегіне 10 жұп қабырға бекиді
  
  8.Ұзақ уақыт тік тұрған кезде дене массасының омыртқа жотасындағы шеміршек қабаттарына түсіретін қысымы салдарынан омыртқа жотасының ұзындығы қысқарады.
  

• 19 слайд

  Практикасы:
  «БАҒА БЕРУ» (Сен қалай ойлайсың?)
  
  1.Америкалық циркач ВИЛЛАРД ерекше фокус көрсеткенде өз денесінің ұзындығын 20 см ұзартады.Рентген түсірген дәрігер нені байқады?
  
  2.Қандай сүйекті түйіп байлауға болады ?
  
  3.Ортан жілік тік бағытта 1.5 т-дан артық салмақ көтереді . Неліктен ? Түсіндір.
  
  4.Сүйектердің өсуін реттейтін без қалай аталады және қандай гормон бөледі?
  Егер сол гормон артық бөлінсе немесе аз мөлшерде бөлінсе не болады?
  
  
  

• 20 слайд

  Қорытынды
  Топтық жұмыс нәтижесін талдау
  
  Бағалау
  IV Үй тапсырмасын беру кезеңі:
  § 21 оқу,адамның қаңқа сүйектерін жаттау