Проект "Укытучы һәм укучының проект эшендә рольләре"

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Гимназия №3 Зеленодольского муниципального района Республики Татарстан»

Укытучы һәм укучының проект эшендә рольләре

Беренче категорияле татар теле

һәм әдәбияте укытучысы

                                                                               Якупова Римма Мансуровна

                                                                                 Яшел Үзән ТР  Гимназия№3

Яшел Үзән ТР  Гимназия№3

7 Б сыйныф укучысы

Гинанов Булат

2014-2015 ел

Дәрестән тыш эшләрдә проектлар методын кулану

Бүгенге җәмгыятьтә укытучы алдында гаять зур бурычлар тора. Конкуренциягә сәләтле, заман таләпләреннән чыгып эш итә торган, төрле шартларга тиз яраклаша торган, рухи һәм физик яктан шәхес тәрбияләү- бик актуаль проблема булып тора. Ул хәзерге ФДГББС (ФГОС) шартларына туры килергә тиеш.

Татар теленә укытуның төп максаты-татар теленә өйрәтү, татар теле һәм әдәбияты белән кызыксынуын арттыру, танып белү эшчәнлеген көчәйтү, иҗади эшләү мөмкинлеген үстерү, балаларда коллективта эшли белү күнекмәләрен тәрбияләү.  Шул максаттан чыгып дәресләрдә һәм дәрестән тыш чараларда төрле методлар кулланырга туры килә.  Шуларның берсе - проектлар методы. Проектның төрлелеге, кызыклы булулары, телне реаль ситуациядә кулланылуы укучыларның телне өйрәнүдә омтылышын тудыра.

Һәр проект алдыннан аның проблемасы ачыклана. Укучыларда кызыксыну уяту өчен кызык һәм әһәмияткә ия булган проблема куярга кирәк. Без бу тема буенча  сүзләрне беләбезме, диалоглар төзи алабызмы, тормышта без моны ничек куллана алабыз һәм нәрсәгә ирешәбез? Шулай итеп укучылар проект эшләгәндә теманы тулы итеп өйрәнәләр, үз эшләрен планлаштыралар, оештыралар һәм нәтиҗә чыгалар. Проектларны төрле типларга бүлергә була.

Экскурсия формасында.

Хезмәт формасында – берәр әйбер ясау, тәмле итеп аш әзерләү.

Уен формасында. – “Сабантуй”, “Яңа ел бәйрәме” һ.б.

Сөйләү формасында. – төрле хикәяләр сөйләү, җырлар җырлау.

Димәк,  проект эшчәнлегенең үзенчәлеге – нинди дә булса практик максатка ирешү.

Оештыру этабы.

Проектны эшли башлау алдыннан, аның нинди вакыт эчендә эшләргә кирәклеге ачыклана.

( Балаларның дәрестә һәм дәрестән соң эшләре бик күп, шуңа күрә алар бик тиз аралар).

Укучылар нинди материал һәм нинди чыганаклар куллана ала, шул турыда күрсәтмәләр бирелә.

Диалогларда нәрсә турында сөйләшү  ачыклана.

Презентациянең оптималь  формасын  сайлау  булдырыла.

Проектны эшләү этабы.

 

Вакытны күп ала торган этап башлана - бу информация җыю. Барлык укучылар да тиз һәм җиңел генә проек эшен эшләп китә алмыйлар. Укучы ул эшне эшли алмый икән , аны аңа бирергә ярамый. Шул ук вакытта көчле укучылар белән өстәмә шөгылльләнү өчен дә бик яхшы җирлек туа. Биремнәр укучының белеменә, үзләштерү алуына нигезләнгән булырга тиеш.

Биредә укытучының  төп эше башлана- эшләрен карый, хаталарын күрсәтә. Һәрберсенә нәрсәгә игътибар итү турында киңәшләр бирелә. Дәресләрдә алган грамматик күнегүләрне куллануга этәрә. Нәрсә булса да өстәргә, я киресенчә алырга тәкъдим ителә. Билгеле, бу ситуацияләрдә алынган сүзләр, күнегүләр балаларның исендә яхшы кала. Укучы үзеннән канәгатьлек ала, нинди күп беләм дип уйлый башлый, телне белүенә ышана.

Безнең гимназиядә “Күренекле татарлар” дигән музей эшли. Ул музейның барлыкка килүе –балаларның проектлар эшләү нәтиҗәсе. Музейда төрле очрашулар була. “Аралашу” клубы эшли. Менә шул эшкә без быел 7нче сыйныф укучыларын җәлеп иттек.      7 нче сыйныф укучылары дәрестән соң музей түгәрәгенә йөриләр.   Алар белән анда музейның җитәкчесе булып эшләгән Флюра Габбасовна очрашты. Без Флюра Габбасовна турында проект эшләргә алындык.

Группа ике төркемгә бүленде. Беренче төркем Флюра Габбасовна турында мәгълүмат җыйды.

Икенче группа музей турында экскурсия уздырырга алынды.

 

Беренче төркем.

 

Укучылар аның белән сөйләшү өчен кыска сораулар әзерләделәр.

Музей турында  аның җитәкчесе Флюра Габбасовна белән сөйләшү.

 

Икенче төркем.

“Күренекле татрлар” музее буенча экскурсия.”

 

“Музей” сүзе грек сүзеннән барлыкка килгән һәм “сәнгать сарае” дип тәрҗемә ителә. Чынлап та,  һәр музей халыкның тарихын, мәдәниятын, сәнгатен саклый. Музей-ул гүзәллек, ә гүзәллек кеше дөньясына терәк булып тора.

Безнең музей татар халкыныңтанылган шәхесләренә багышланган. Музейны ачырга татар халкының яраткан, гомер буе татарлар турында мәгъматлар туплаган тарихчы-филолог Хөсәинов Александр Галлинур улы тәкъдим итте. Бу идеяны гимназия директоры Ильина марина Анатольевна хуплады. Директор ярдәме белән музейның техник базасы булдырылды. Без кызыксынып галимнәр, табиблар, спортсменнар турында мәгълүмат җыйдык.

Музей 10 бүлектән тора. Алар арасында: “Тарих”, “Сәясәт”, “Фән”, “Сәнгать”, “Мәдәният”, “Әдәбият”, “Медицина”, “Чит илләрдәге татарлар”, “Якташларыбыз”, “Спорт”. Һәрбер экспозициядә талантлы шәхесләр турында сүз бара. Музейда 500 дән артык экспонат бар. Анда зур уңышларга ирешкән сәләтле, танылган йолдызлар турында мәгълүмат тупланган.

Презентация

Өченче этабта- проект эшчәнлеген техник яктан эшләү башлана. Биредә балалар копьютер кулланалар, үзләре текст җыялар, текст һәм график редакторлар белән эшләргә өйрәнәләр. Укучылар информатика дәресендә алган белемнәрен практик рәвештә  куллана алалар.

Презентацияләр:

1.”Күренекле татарлар” музееның беренче җитәкчесе-Каримова Флюра Габбасовна.

2. “Күренекле татрлар” музее буенча экскурсия.”

Нәтиҗә

 

Проектлар методын куллану зур әһәмияткә ия һәм төп нәтиҗәгә ирешеп була. Проект эшендә укучылар автор булып эшлиләр, төрле яктан белемнәрен тулыландыралар һәм билгеле, телне өйрәнүдә зур нәтиҗәгә ирешәләр. Күргәнебезчә эш барышында укучыларның сүз байлыгы арта. Диалог төзергә өйрәнәләр. Грамматик структураларны дөрес куллана башлыйлар. Проект –бу үз фикерләрен әйтә белү дигән сүз.

 

1.                 Телне белүдә нәтиҗә күренә.

2.                 Информатика дәресендә алган белемнәрен кулланалар. Биредә предметара бәйләнеш булдырыла.

3.                 Укучыларда телне өйрәнүдә этәргеч була.

4.                 Үзләре эш күрсәтә ала.

5.                 Уңай, җайлы шартларды эшләп, бер-берсенә хөрмәт белән карап, бер-береңне тыңлый белеп – уңышка ирешеп була икәнлеге ачыклана.

 

Кулланылган материал

 

1) Использование метода проектов на уроках [текст] / под редакцией Равиля Р.Ф. Абдуллина. – Мәгариф, 2009, № 7

2) Информационные технологии [текст]  / Елена Петрова. – Мәгариф, 2009, № 8

3) Проектлар яклау дәресе [текст] / Гөлфия Ситдикова. – Мәгариф, 2010, № 4

4) Башлангыч мәктәп [текст]  / Наиля Бәдриева. – Мәгариф, 2011, № 1

5) «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар укыту программалары [текст]  / К.С.Фәтхуллова. – Казан. “Мәгариф” нәшрияты, 2010

Дәреслекләр:

Р.З. Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 1- 11 нче сыйныфы өчен дәреслекләр. Казан. “Мәгариф” , 2013  (рус телендә сөйләшүче балалар өчен).