Ең
алғашқы адамдар жылы жерлерде өмір сүрген. Сондықтан олар жылы киім туралы
қамданбады. Үйлерді қолайсыз ауа райынан және жыртқыш аңдардан қорғану үшін салды.
Олар көп уақытын тағам іздеуге жіберетін. Әйелдер мен балалар жемістерді,
өсімдік тамырларын, құстар мен тасбақалардың жұмыртқаларын терді. Ер адамдар
аң аулаумен айналысты. Сол уақытта жер бетінде мамонттар болған еді. Ежелгі
адамдар мамонттарды алдын ала жасаған шұңқырларға қуып, кіргізетін. Олар ұзақ
уақыт бойы тағамды шикілей қолданды. Тіпті адамдар от тұтатуды үйренгенде
аулаған аңның тұтастай еті жанып тұрған отқа сыйып кететін. Тағамды арнайы
дайындаудың адамдар үшін қандай пайдасы болды? Біріншіден,
адамдар тамақтану
үдерісіне аз уақыт жұмсады, себебі отқа піскен ас жұмсақ болды, сонымен қатар
түрлі бактериялар мен паразиттерді өлтірді. Ғалымдардың пікірі бойынша
алғашқы адамның тағам мөлшері әр алуан еді, олар қолдарына түскен тағамның
барлығын жейтін. Кейбір қазіргі заманғы диетологтар алғашқы адамдардың
тамақтануын адам үшін ең табиғи тамақтану жүйесі деп атаған. Адам тектес
маймылдардың ең жоғары дамыған тұқымдасының бірі гоминидтердің сүйектері мен
тістеріне жүргізілген талдау бойынша ежелгі адамдарда көптеген қазіргі
аурулар – сүйек, тіс аурулары болмағанын, қатерлі ісік ауруымен, жүрек-қан
тамыры ауруларымен ауырмағанын білуге болады.
Қымыздың пайдасы
туралы. Қымыз – емдіксусын, оны бие сүтінен
жасайды. Қымыздың шипалық және емдік қасиеттері ерте заманнан белгілі. Ол ел
арасына ғажайып қасиеттерімен танымал. Қымызды алғаш рет түркі тайпалары
жасап үйренді. Олар бұл сусынды әзірлеу құпиясын сақтады. Қымызды
«батырлардың сусыны» деп атаған. Қымызды қолдану арқылы асқазан, өкпе, бауыр т.б.
ауруларды да емдеуге болады. Сонымен қатар қымызда дәрумендер көп және
керемет салқындататын дәмі бар. Қымызды дайындау және пайдалану түркі
халықтары мәдениетінің маңызды бөлігі болып табылады.
|
Психологиялық дайындық.
Сәлемдесу:
-Үлкенге де – «Сіз»,
Кішіге де - «Сіз»,
Сәлемдесіп құрметпен
Бас иеміз біз!
- Бір-біріне
сәттілік тілеу.
Оқушыларды қызықтыру
үшін сабақты қалыпсыз нысанда бастаймын. Үстелдің үстіне тағам түрлерінің
аты жасырылған қағаздарды қоямын. Оқушылар кезекпен шығып, қағаздағы тағамды
жасырады . (мысалы, ақ,
дәмді, қою) сипаттайды..Ал қалған оқушылар сипаттама арқылы қандай тағам
екенін табады. Бұл тәсіл «Тағам және сусын» сабағының тақырыбын анықтауға
көмектеседі.
Суреттерді
салыстыр. Оқушылар бұл тапсырмада
оқулықта берілген 1-суреттегі көріністерді
салыстырады. Бір оқушы ежелгі және қазіргі адамдардың тамақтануындағы
ұқсастықты, ал екінші оқушы айырмашылықты табады. Бұл тапсырма оқушыларға
алғашқы адамдардың тамақтану ерекшеліктері туралы білуіне көмектеседі.
Оқушылардың білімін деректі материалдан алынған ақпаратпен толықтырамын.
Балалардың
тамақтану тәртібі. (Видеоролик көрсету) Уақыттың
шектеулі екенін алдын ала ескертемін. Мысалы, оқушылар тапсырманы музыка
ойнап тұрған кезде орындап, музыка аяқталғанда немесе алақаныңызды үш рет
соққанда бітіреді. Оқушыларға оқулықтағы 1-мәтінді өз бетімен оқуға беріңіз.
Тағам және сусын.
Оқушылар оқулықтағы
2-мәтінді оқиды
«Сөйлейтін қабырғаға»
Бұл тапсырманы орындау
үшін оқушылардың санына қарай тағам өнімдерінің атауы (алма, шұжық, сәбіз,
айран және т.б.) жазылған үлестірме парақшаларды таратып беремін.
А4 мөлшеріндегі қағазға
жазылған «жеміс-жидектер», «ет өнімдері», «сүт өнімдері», «ұн өнімдері»
атауларын іліп қойыңыз. Оқушылар сіз берген белгі бойынша «сөйлейтін
қабырғада» ілінген атауларға сәйкес жылдам 4 топқа бөлінеді. Кейбір оқушылар
қолдарындағы тағам туралы әңгімелеп беруі керек.
Тағам түрлері.
Сәйкестендіру.
Оқушылар оқулықтағы
2-мәтінді оқиды.
Бір күндік ас мәзірін
жасап, тақтаға ілу.
Қорытынды.
Кір жаятын сөре әдісі
Оқушылар партаның
үстіндегі суреттерден пайдалы тағамдар мен сусындарды алып жіпке қыстырады (кір
бастырғышпен)
|
АКТ.
Қабілеті жоғары оқушыларға SmartArtбағдарламасының
көмегімен интерактивті тақтада әртүрлі тағамдарды топтастыруға тапсырма
беріңіз.
|
Оқушылармен «Жалғастыр»
ойынын өткізем. Оқушылардың біреуі «Тағам және сусын» тақырыбы бойынша
сөздерді атайды, мысалы; «шырын», келесі оқушы бірінші айтылған сөздің соңғы
әрпінен басталатын сөзді атайды, мысалы, «нан». Сөздер
қайталанбауы қажет.
|
Бағалау
|
Оқушылар
–– ежелгі адамдар қалай
тамақтанғаны; –– ұлттық тағамдар мен сусындар туралы білді.
Оқушылар
–– ежелгі және қазіргі заманғы тамақтану
ерекшеліктерін салыстыруды;
–– тағам мен сусын
түрлерін ажыратуды; –– алған ақпарат негізінде өз пікірін білдіруді;
–– этика ережелерін сақтау маңыздылығын түсінуді
үйренді.
Бағалаудың бір түрі
ретінде мынадай тапсырма берсеңіз болады. Сөйлемді толықтыр:
–– Ежелгі адамдар ....................(жемістермен,
тамырлармен, шикі етпен) тамақтанды.
––
.......................... (қымыз) бие сүтінен жасалған емдік сусын.
–– Тағам алуан түрлі және ..........................
(пайдалы) болуы тиіс.
|
Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1: Оқушыларды сабақтың әр кезеңінде бағалау.
2: Дарынды және үлгерімі төмен оқушылардың ерекшелігіне көңіл
бөлу.
Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады ( оқытуды да, оқуды да
ескеріңіз)?
1: Сабақтың нәтижесіне көңіл бөлу.
2: Рефлексия.
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің
келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім ?
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.