Тігін машинасының тарихы. Машина түрлері, жұмыс істеу ережелері. Машина тігістері. (5 сынып)

Сабақ жоспары

Сабақтың тақырыбы: Тігін машинасының тарихы. Машина түрлері, жұмыс істеу ережелері. Машина тігістері.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды тігін машиналарының түрлері, тарихын, жұмыс істеу ережелерімен таныстыру. Машина тігісінің түрлері мен терминологиясы туралы білім беру. Оқушылардың машинатанудағы танымдарын, түсініктерін қалыптастыру. Еңбек мәдениетіне, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың міндеттері: Білімділік: Жаңа сабақты меңгерте отырып, білімдерін қалыптастыру. Машинатану негіздері, тігін машинасының шығу тарихымен таныстыру.
Дамытушылық: Оқушылардың ой - өрісін, көргендерін еске сақтап, оны қайта жаңғыртуға, әсемдікке, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке үйрету
Тәрбиелік: Жұмыс барысында белгілі тәртіп ережесін сақтауға, көмек көрсетуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың көрнекілігі: Тігін машинасаның түрлері, Тігін машинасы тігісінің түрлері, Тігін машинасына дұрыс отыру тәртібі суретті – плакаттар, слайд көрсету.

Сабақтың әдісі: Әңгімелеу, мәтінмен жұмыс, сұрақ - жауап, ой-бөліс.

Сабақтың құрылысы: Ұйымдастыру бөлімі;

                                          Жаңа сабақты меңгеру;

                                          Сабақты бекіту; қорытынды, үйге тапсырма

Оқушылармен амандасу, жоқ оқушыларды белгілеу.

Оқушылардың назарын тақырыпқа аударып, суретті көрнекіліктерді ұсыну.

Сұрақ: Кім қандай тігін машинасын біледі?

Жаңа сабақ: Тігін машинасының түрлерімен таныстыра отырып, тарихына тоқталу:

·         Ең алғаш рет тігін машинасының жобасын ХV ғасырда Леонардо да Винчи ұсынған.

·         1755 жылы Карль Вайзенталь қол тігісін жүргізетін инесі бар машина ойлап тапты.

·         1808 жылы ағылшын Д. Пири бір жіпті тез тарқататын машина шығарды. Тек 1834 жылы Уолтер Хант шөлмекті машина жасады.

·         1844-1845жылы американдық Элиос Хоу инженер Уолтер Ханттың принципін қолдана отырып, бірқалыпты жұмыс істейтін тігін машинасын ұсынды.

·         1850-1851 жылы амрикандық Ален Уилсон мен Исаак Зингердің күшімен қазіргі заманғы машина түрлерінің негізі қаланды.

·         1870 жылдан бастап АҚШ-та «Зингер» фирмасы кеңінен етек жайды. Сөйтіп ол Ресейде де, өз фирмасын ашты.

·         1900 жылы Ресейдегі Подольск қаласында «Зингер» зауытын ашты. Онда шетелден әкелінген машина бөлшектерінен, тігін машинасын құрастырады.

     Тұрмыстық тігін машинасы өзінің құрылымы, техникалық мүмкіндігі және сыртқы көрінісі бойынша түрліше болып келеді. Бірақ олардың құрылысы, реттеуі және пайдалану ережелерінің көпшілігі ортақ. Тігін машинасының қол машина, аяқ машина және электр машина деп аталатын түрлері бар.

JANOME SW- 24 тігін машинасы

• 1. Кері жүріс тетігі.

• 2. Тігісті реттейтін құрылғы.

• 3. Тігістің ұзындығын реттеуші.

• 4. Тігістің енін реттеуші.

• 5. Жіп орағыш стопор.

• 6. Жіп орағыш шпиндель.

• 7. Катушкалы өзек.

• 8. Жіп орағышты бағыттаушы.

• 9. Жіп бағыттағыш.

• 10. Жіп тартқыш рычагы.

• 11. Жіп берілісін реттеуші.

• 12. Алдыңғы бөлік.

• 13. Жіп кескіш.

• 14. Жіп бергіш.

• 15. Пластина.

• 16.Қысу табанын ұстаушы.

• 17.Инелі өзектің винті.

• 18. Ине.

• 19. Қысу табаны.

• 20. Қосымша бөлік (аксессуарларды сақтау орны).

• 21. Алып жүруге арналған ұстау тетігі.

• 22. Айналма дөңгелек.

• 23. Қосу тетігі.

• 24. Электр желісіне қосатын бөлік.

• 25. Бос жеңқап.

• 26. Түймелік рычагы.

• 27. Қысу табанын көтеру рычагы.

Тігін машинасымен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелері.

1. Жұмыс орнын ретке келтіру.

2. Шашты жинап, жеңді қайыру.

3. Машинада тіке, орындыққа толық жайғасып, денені жай ғана еңкейтіп, басты алға қарай иіп отыру керек.

4. Жарық жұмыс орнына сол жақтан немесе алдынан түсуі керек.

5. Тігін машинасын тікелей мұғалімнің жетекшілігімен іске қосу.

6. Машина мен жұмыс орындаушының ара қашықтығы 20-30 см

7. Аяқтар толығымен еденде немесе аяқ қойғышта (подставка) орнығуы керек.

8. Машина үстінде артық заттар жатпау қажет.

9. Машина тігісін бастарда бұйымда түйреуіштер немесе инелер болмауы тиіс.

10. Жұмыс бастамай тұрып орналасуын тексеру (табанды реттегіш бұранда жақсы ұстап тұр ма, ине тесігіне тура келе ме).

11. Матаны қойып, табанды түсірмей тігін машинасын жүргізуге болмайды.

12. Тігістерді ауыстырғанда инені жоғары көтеріп қою.

Машина тігістерінің түрлері.

     Киімді дайындау кезінде әр түрлі жұмыстар атқарылады: қолмен, машинамен, ылғалды - жылулық.

Машина тігістері қолданылуына байланысты біріктіру, шет және әрлеуші тігіс болып бөлінеді.

Біріктіру тігісі тігін бұйымының бөлшектерін біріктіру үшін қызмет етеді. Олар: сырып тігу, бастыра тігу, айыра тігу, жапсыра тігу, қосарлы және бүктемелі тігістер. Бұл тігістермен (бүктемелі тігістен басқасымен) таныссыңдар.

    Біріктіру тігістері иық, бүйір қиықтарын, жеңдерді, иініш, қалта, қатпарларды біріктіру кезінде қолданылады. Біріккен тігістерде бұйым бөлшектері тігістің екі жағында жатады. Мысалы, сырып тігілген тігісті жатқыза жөне айыра үтіктеуге болады. Айыра үтіктелген тігіс екі жағынан тігіммен бекітілген болуы мүмкін, яғни айыра тігілген.

   Бүктемелі тігіс ақ жайма, жейде пішімді блузка, ерлер жейдесін тігу кезінде қолданылады.

   Шет тігістері жаға, мойындық, өңір, қолтық ойындысы шеттері сетінеп кетпеуі және әрлеу үшін қолданылады. Шеттік тігістерге: жабық қиықты бүгіп тігу, жөрмеу, шеттіктеу (жиектеу)тігістері жатады. Шеттіктеу тігісі үш түрге бөлінеді: ашық қиықты, жабық қиықты және ызбамен жиектеу.

Қиықты қиғаш жиекпен ғана емес, негізгі және әрлеу матасынан көлденең жиекпен, сондай-ақ дайын ызбамен де жиектеуге бол

   Жөрмелген тігіс өңір шеттерін, жаға, қаттама, қалталарды өңдеу кезінде қолданылады. Өңдеу кезінде бөлшек шеттерін біріктіріп жөрмеуден кейін бұйым өңін айналдыру, сонан соң шеттік жасап айналдыра көктеу қажет.

    Ашық қиықты бүгілген тігіс өңірдің ішкі жиегін, мойындық әдібін, қолтық ойындысын, бұйымның етегі мен жеңнің шетін өңдеу кезінде қолданылады. Бұйым етегін және жең қиығын өңдеу кезінде қиықтарды алдын ала арнайы машинада торлайды.

    Жабық қиықты бүгілген тігіс жібек және мақта матадан тігілген көйлек, блузка, ұйықтағанда киетін көйлектің етегін және бұйым жеңінің жиегін өңдеу кезінде қолданылады.

Машина тігістерінің түрлері.

    Тігін машинасының тарихы дәптерлеріне түртіп алу. Тұрмыстық тігін машинасында жұмыс істеу ережелері айтылып, сипаттама беріледі. (кітаппен жұмыс)

 «Тігін машинасы тігістері», «Тігін машинасымен жұмыс кезінде қолданылатын терминдер» кестесін оқи отырып талдау жасау.

 - Инешаншым - матада жіптердің айқасуы арқылы аяқталған процесс.

 - Тігім - бірнеше рет қайталанған инешаншым орны.

 - Тігіс - бөлшектердің біріккен орны.                                            

Сабақты бекіту: -тігін машинасын алғаш рет кім ойлап тапты?

                                -тұрмыстық тігін машинасының түрлерін атаңдар;

                                -қол тігісі мен машина тігісінің айырмашылығы?

                                -тігін машинасымен жұмыс кезіндегі талаптар;

Сөзжұмбақ шешу: Әрі ойын, әрі сабақ

						и	н	е
			ж		ү	н
	і		л		г	е	к
	қ		а		й	ш	ы
					т	а	с	п		а
					е	н	і
				ө	л	ш	е	м
с		ы		з	ғ	ы	ш
				о	й	м	а	қ

1) Жіптің серігі

2) Табиғи талшық;

3) Киімге қажетті, әрі сәнді фурнитура;

4) Онсыз пішу мүмкін емес;

5) Өлшем алу құралы;

6) Мата жиектерінің арасы;

7) Киім тікпес бұрын нені білу керек?

8) Құрастырушының негізгі құралы;

9) Тігіншінің қорғауыш құралы.

Үйге тапсырма: Өтілген материалды оқу, схеманы жаттау, талаптар мен терминологияны жатқа білу.

Бағалау: