Туган телләр һәм халыклар дуслыгы елына багышланган кичә.

    Туган телләр  һәм халыклар дуслыгы елына багышланган кичә.

«Аулак өй»

Мәктәпкә әзерлек төркеме балалары өчен.

Залилова Г.Р.

ТР Әгерҗе муниципаль районы

Тирсә авылы мәктәпкәчә белем бирү дәүләт учреждениесы

«Миләүшә» балалар бакчасы тәрбиячесе

Экранда:

1.комнан рэсем ясау, энилэр турында шигырь укыла.

2. Эни бишек жыры жырлый

3. Шигырь баланын усуе.

Максат: балаларны татар халкының милли гореф-гадәтләре белән

              таныштыруны дәвам итү; балаларда бу гореф

              гадәтләргә,йолаларга хөрмәт,ихтирам тәрбияләү,милли

              җырлы- биюле уеннар аша балаларда туган телгә карата

              хөрмәт тәрбияләү, балаларның сүз байлыкларын арттыру.

Җиһазлау: зал бәйрәмчә бизәлә-чиккән сөлгеләр,өстәлдә самовар белән чашкалар, йон эрли торган каба .

   Бәйрәм барышы.

Әби - Фәния йон эрләп утыра,кыз бала бер читтә ноутбуктан нәрсәдер карап утыра.Шулчак ишек шакыган тавыш ишетелә.

Әби - Фәния:  Кызым, ишектә кеше бар бугай, бар әле кара.

Кыз: Ярый, әбекәй

Исәнләшеп күрше апа керә.

Күрше апа: Исәнмесез, саумысез! Нишләп ятасыз,күршеләр?Хәлләрегезне белеп чыгыйм әле дигән идем..

Әби - Фәния:  Түрдән уз күрше. Бик вакытлы кердең әле. Балалар да кунакка киткән иде. Бер утырып сөйләшеп алырбыз. Менә онык белән икәү боегып тик утырабыз .Эх,бар иде бит безнең яшь чаклар. Егетләр гармун уйнап,җырлап урам әйләнерләр иде,кызлар өйләрдә кешегә сиздермичә генә егетләрне көтеп утыралар иде. Эх, хәзер яшьләр элекке без уйнаган уеннарны оныттылар шул.Заманаларны шушы телевизор, компьютер дигән зәхмәт басты бит.

 Күрше апа: Шулай шул  бик дөрес сөйлисең, Һәрбер кеше үз почмагында бикләнеп тик утыра.Бер матур итеп җырлый,бии белмиләр.Күңелле итеп ял итә белмиләр.Безнең замандагы аулак өйләрне дә оныттылар бит.

Кыз: Әбекәй, нәрсә соң ул аулак өй ? Ул ничек була ? Сөйлә әле безгә дә.

Әби - Фәния:  Берәр кыз яки егетнең әти-әнисе кунакка яки берәр җиргә китсә, бу өйдә аулак өй оештыралар иде.Кызлар янына егетләр килә. Шул чагында китә инде уен-көлке,җыр-бию,такмак әйтешү.Бик күнелле була да инде.

Кыз: әбекәй безгә дә өйрәтегез шул вакытта уйнаган уеннарыгызны,җыр- биюләрегезне.

Әби - Фәния:  бик рәхәтләнеп. Менә нәкъ бүген әниләрегез Ижауга кунакка китте.Әйдәгез  аулак өй ясап үткәннәрне искә төшереп алабыз

Күрше апа:  Дөрестән дә, без аларны

                       Искә төшерик әле.

                      Халык йоласын кайтарып,

                      Бер уйнап алыйк әле.

Кыз:   Башкаларга сиздермәгез,кызлар

           Бүген бездә аулак өй

           Әти-әни Ижауга

           Китте бүген кунакка

Әби - Фәния:  кызым, тиз генә өйне тәртипкә китереп куй әле. Кунаклар килгәндә өй чиста, күркәм булырга тиеш.Ә син күршекәем кунакларны каршы алып, аулак ойне оештырып алып барырсын. Син бит бик оста, телеңдә телгә йокмый. Бу эшне сиңа тапшырам.

Күрше апа: Ярый күршекәем була ул.

Бәйрәмсез бик күңелсез бит,

Күңелсездер сезгә дә.

Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә

Кирәк һәммәбезгә дә.

Бәйрәмнәр бик күп болай да.

Ә шулай да, ә шулай да.

Халкыбызның йолаларын

Искә төшерик әле,

Күңелле итеп бүген

“Аулак өй “үткәрик әле.

Әби - Фәния:  Бәрәч, кызлар килеп тә җитте. Каршы ал кызым кунакларны.

Әбиләр керә. 4 эби+3 кыз. Исәнләшәләр. Кул эшләрен алып утырала. Хәл –әхвәл сорашалар.

Күрше апа: Кызлар эшләгәндә берәр җыр җырласак эшләребездә тизрәк эшләнер ,күңелле дә булыр иде.Әйдәгез әле үзебезнең  безне җырлыйк.

           (җыр башкарыла)

(Егетләр җырлаган тавыш ишетелә)( Марат+ 3 малай)

Күрше апа :-Кызлар! кызлар! Егетләр килә түгелме? Кертәбезме?

Кыз: -Кертик,кызлар! Әзрәк утырырлар да кайтып китәрләр.

Егетләр: исәнмесез,кызлар-йолдызлар!

Кыз: исәнмесез! Егет сезгә кем кирәк?

Егетләр:  Кара кашлы кыз кирәк! Кызлар ачыгыз инде ишегезне!

Кыз: Ач булсагыз, ашап килегез,бер кочак акча алып килегез!

Егетләр: Акча бездә бер букча.

Кыз: Ишек бавы бер алтын

          Безнең кызлар мең алтын!

Егетләр: Кызлар кертегез инде.

Кыз: Ярый инде керсеннәр! (егетләр керәләр)

(кара-каршы җырлау) “Челтәрле”(3кыз +3 малай)

Хузиевна: И,безнең яшьләр дә бик булдыра икән! Аулак өйгә килгәч бездә алардан калышмыйк, үзебезнең хөнәрләрне күрсәтик әле.

Тукмак биюү.(әбиләр)

кыз: Ә хәзер әйдәгез уйнап алабыз. “Йөзек салыш” уенын беләсезме соң?

Бергә. Беләбез. Беләбез!

Кыз. Үзем саныйм. Зәй. Зәй, Зәйнәбем. Атны кайда бәйләдең?

Алмагачка бәйләдем.

Алма төште шап итеп, Зәйнәп чыкты ялт итеп!

(Кемдә йөзек , шул сикереп чыга)

Хәлимә. Нинди җәза бирәбез?

Егет. Әтәч булып кычкырсын (уен ике мәртәбә уйнала)

(икенче йозек салышта Камильдэ кала, шигырь сойли)

        Камиль Закиров.

         Уеннар бит дусларым,

         Витамин кебек алар.

         Күңелләрне үстерә,

         Йөрәкләргә көч бирә.

Милләтемнең гасырлардан килгән

Истәлекле гадәтләре бар.

Күркәм гадәтләрне яшәтүче

Олуг телем-татар теле бар.

                           Чал тарихлы горур кешеләр без,

                           Тынмас моң бар безнең каннарда

                           Ата-бабай мирас иткән сыман

                           Дәвам итәр юлын без бар да

Онытылган гореф-гадәтләрне

Яңартабыз хәзер көннән- көн

Уен йолалары,җыр-биюе,

Һәр киләчәк көнне бизәсен.

(оченче йозек салышта Голсояр апада кала, мэзэк сойли)

!! Ишек шакыйлар. Русслар торкеме керэ

Гузель: Здравствуйте, гости дорогие! Старые и молодые! 
Парни и девицы, девицы-молодицы, 
Дети и родители, дорогие зрители. 

Гульнара:

Добро  пожаловать,    красны девицы!

(Звучит русская народная мелодия,   заходят в горницу    девочки, в руках корзинки с рукодельем.) 
- Пожалуйте, гости дорогие, пожалуйте. Веселья вам да радости!
  – Давно мы вас ждем-поджидаем, праздник без вас не начинаем!
  – У нас для каждого найдется и местечко, и словечко!
  – Удобно ли вам, гости дорогие? Всем ли слышно? Всем ли места хватило? 
  – В тесноте, да не в обиде.
  – А вы, девчата, с чем пришли? Что на праздник принесли?
- Может ниток клубок, или вязаный носок?
 Ребенок: – Мы пришли сюда вязать, песни петь и танцевать.

Выходят три девушки в русских костюмах с хлебом и солью. Кланяются.

Группа “Хлеб-соль”

1. Нам зачинать досталась роль, Не путайте с нагрузками, Мы принесли вам хлеб и соль На посиделки русские. 2. Жива традиция. Жива – От поколенья старшего Важны обряды и слова Из прошлого из нашего. 3. И потому понять изволь Тот, кто пришёл на посиделки, На этой праздничной тарелке  Попробовать  и хлеб и соль!

Девочки танцуют Кадриль.

Фарида: А вы знали в старину вышитыми полотенцами рук не вытирали, они использовались только во время семейных обрядах: на свадьбах, родинах, крестинах; их хранили в сундуках, вышивали незамужние женщины, всё рукоделие шло в  приданное. Их готовили очень  много: жениху, отцу жениха, крестному отцу, дяде, деверю и всем мужчинам, присутствующим на свадьб. Полотенце выполняло роль оберега, осуществляло  связь между людьми и иным миром. В русских народных сказках отражено это волшебное свойство: махнул полотенцем – сделался мост, появился сад, огненная река. В наши дни на свадьбах тоже используют полотенца: на нем подаётся хлеб-соль гостям.

1 девочка. Ой. Девчонки , а мне сон приснился   Иду я, красивая, нарядная на ярмарку, а там народу очень много шум, говор, смех. Я и затерялась среди народа.

Гульнара:Приглянется тебе скоро молодой паренёк.

2-я девочка-Я на днях видела во сне  золотых пауков плетущих  паутину  и они ползали вокруг меня

Гульнара -счастье твоё не за горами, будешь спокойна и счастлива в своем доме.

3-я девочка А, мне приснилась, что я оказалась в красивой комнате , богатой и с мебелью.

Гульнара, а тебе подруженька повезёт, встретишь ты сужёного богатого, он предложит тебе замужество и прекрасный дом.

Гузель: А сейчас мы всем предлагаем поиграть с нами русскую народную игру ручеек. Звучит задорная русская мелодия.

Выбирается водящий, остальные делятся на пары, желательно разнополые, и сцепляют руки.

Пары встают дуг за другом, образуя коридор и поднимая руки вверх.

Водящий входит  в образованный коридор с одного конца и двигается в другой конец коридора, по дороге выбирая себе пару.

Он берет понравившегося ему человека за руку, расцепляя стоящую пару. Новая пара вместе идет в конец «ручейка» и встает там, подняв руки вверх.

Освободившийся игрок становится водящим, идет в начало «ручейка»и заходит в коридор, выбирая себе человека для пары и так далее.

!! Ишек шакыйлар. Марийлар торкеме керэ (3 взрослых +3 ребенка)

Заходят марийцы.

(Звучит марийская народная мелодия. По парам входят девушки.У всех на руках что- то для работы: кто собирается вышивать, кто прясть, кто вязать) Они стучатся и говорят:

Валентина- Добрый вечер, Качырий кокай.

Гульнара: Здравствуйте, гостьи дорогие, проходите, будьте как дома!

Проходите, красавицы, у нас для каждого работа найдется и местечко и словечко

Валентина: Не беспокойся, Качырий кокай, мы дома не лежим, а в гостях не стоим, языки у нас острые, а руки работящие.

Инна: Мы и рады к вам в  гости идти. Смотрим, уж нас опередили.

Гульнара: Проходите, гости дорогие! Гостю - почет, хозяике - честь.

(Хозяйка усаживает девушек на лавку, те достают рукоделье - вязанье, вышиванье).

Лена: Туда в гости любим ходить, где радостно встречают.

Гульнара: 

Уж и бравый наш народ: на гармошке - каждый третий, песню спеть - поставь любого, а плясать дай волю им - до утра без передышки. Утварь всю по дому справит, чашей полной дом тот станет, вышивкой украсит дом – просто любо жить – то в нем.

Валентина: Сейчас мы убедимся в мастерстве и ловкости наших красавиц. Ведь с детства не научишься, всю жизнь намучишься.

Кто хочет показать свое уменье?

(Проводится игра “Кто быстрее смотает клубок” «Кö вашкерак мундырам пÿтыра»).

Игра дети держат нить, а взрослые мотают клубок.

Гульнара: ой да молодцы. Мы еще раз убедились что марийский народ мастера на все руки.

Инна:

Эй, девчата, выходите, с нами песню заводите,
Ведь марийский  наш народ ловко пляшет и поет.

Лена: Мы девчушки хоть куда

Марийская плясовая с частушками

!! Ишек шакыйлар. Удмуртлар торкеме керэ (6 взрослых +3 ребенка)

Гульнара  Карап тормый ара еракка,

                Дуслар килгән безгә кунакка.

                Дуслык бит ул- тормыш үзәге,

               Дуслык бит ул- бәйрәм бизәге.

- Здравствуйте, веселья вам да радости!

- Здравствуйте, пришли мы скуку разогнать, повеселиться, поиграть.

-  Вместе с вами хороводом песни попеть, на забавы, на потехи посмотреть.

Гульнара: Рада вас видеть у себя в гостях, добры молодцы, да красны девицы. Гость не гость, а хозяину радость. Здесь для вас, гостей дорогих,  праздник будет, по обычаю, по старинке посиделками называется.

Выступление Омги

Кыз: Әйдәгез ботенебез бергэ жыелып беткэч без дә “ Капкалы “ уенын уйнап алыйк.  Сэхнэдэн тошэлэр.

Гульнара Яңа утырткан капканың

Баганасы бик шома

Капка эләктереп калмасын

Эләкмәскә чамала.

     Уен: “ Капкалы”

 Әби - Фәния: Рәхмәт,рәхмәт барыгызга

                       Күңелле ял иттердегез.

                      Яшь чакларны искә төшереп

                     Йөрәкләрне җилкеттегез.

Кыз: (телефоннан сөйләшә) Кызлар,егетләр! Әниләр кунактан кайта!

Әби - Фәния:  Балалар өйне тәртипкә китереп куегыз! (балалар өй җыештыралар)

 А.Б. Һәрвакыт күркәм булыгыз,

          Авырмагыз беркайчан.

          Кайгыларга бирешмәгез,

          Шатлыклар йөрсен алдан!

Күрше әби: Бигрәкләр дә күңелле булды, яшь чакларыбыз искә төште.Ярый әле кергәнмен. Болай булгач безнең гореф-гадәтләребез югалмый,аларны дәвам иттерүчеләребез бар.Рәхмәт сезгә,балалар! Менә шулай һәрвакыт бәхетле булып,кайгы,хәзрәтсез яшәргә язсын!  Рәхмәт сезгә. Яшәсен туган телебез, әби-бабаларыбыздан гореф гадәтләребез. Ә хәзер барыбез бергә торле телләрдә Туган тел җырын җырлыйк.