Урок по химии .Алюминий. 9 класс

• 1 слайд

  Тест тапсырмасы:
  

• 2 слайд

  
  Тест жауабы:
  “5”-10
  “4”-9-7
  “3”-4-6
  “2”-0-3
  

• 3 слайд

  Қандай металл ?
  Болмасам да айтарлықтай салмағым,
  Мен көбіңмен ардақтымын, алдамын,
  Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап
  Жердің жүзін , көк аспанды шарладым ,
  Дюралюминий дейтін менің қоспамды,
  Әспеттейді химияның достары.
  Осыларға төсек, үстел, ыдыс пен,
  Бағандардың бұйдаларын қос тағы.
  Қағаз да мен қант-шайды сәндеген,
  Тоққа балқып, келіп тұрған ән де мен.
  
  

• 4 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Алюминий және оның
  қосылыстары
  9 сынып
  

• 5 слайд

• 6 слайд

• 7 слайд

  Al
  Алюминий
  (лат. Aluminium)
  3s2 3p1
  13
  3
  8
  2
  Электрондық конфигурациясы
  +13Al 2е 8ē 3ē
  26,9815
  

• 8 слайд

  Атом құрылысы
  протон p+=13
  
  нейтрон n =14
  
  электрон e-=13
  

• 9 слайд

  Маңызды қосылыстары
  Аl2O3·хН2О боксит
  рубин
  сапфир
  ортоклаз KA1Si3OlO
  альбит NaA1Si3О1О
  анортит Са(AlSiO4)2
  нефелин KNa3[AlSiO4]4
  криолит Nа3AlF6
  

• 10 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Табиғатта ең көп таралған металл.
  Жеңіл
  Күміс түстес ақ металл
  Жұмсақ,иілімді
  Жеңіл,тығыздығы 2,7г/см³
  Электрөткізгіштігі күміс пен мыстан кейін
  Балқу температурасы – 6600С
  Басқа мелалдармен құймаларды оңай түзеді.
  

• 11 слайд

  АІ
  Жай заттар
  
  +3О2 АІ2О3
  +3S АІ2S3
  +3СІ2 2АІСІ3
  2АІ 0
  +3С 2000 С АІ4С3
  +3Вr2 2АІВr3 (тәжірибе)
  +3І2 2АІІ3
  
  Күрделі заттар
  
  Сr2О3 t АІ2О2+2Сr
  +6Н2О 2АІ(ОН)3↓+3Н2↑
  +3СuСІ2 2АІСІ3+3Сu↓
  2АІ
  +6НСІ(с) 2АІСІ3+3Н2↑
  (тәжірибе)
  +NаОН+2Н2О t 2NаАІО2+3Н2↑
  
  
  

• 12 слайд

  Алюминийдің қолданылуы
  

• 13 слайд

  Тұжырымдамаларға жауабыңыз
  

• 14 слайд

  Тұжырымдамаларға жауабыңыз
  

• 15 слайд

  Есептер шығару
  

• 16 слайд

  Жауаптары;
  A -деңгейі
  Al2S3→Al→AlCl3→Al(OH)3→Al2O3
  1. Al2S3→2Al+ 3S
  2. 2 Al+6 HCL→2 AlCl3+3 H2
  3 AlCl3+ 3 H2O→Al(OH)3+3HCL
  4 2Al(OH)3→Al2O3+3H2O
  В- деңгейі
  Массасы 5,4г алюминийді еріту үшін қанша 10%-қ тұз қышқылының массасы қажет?
  m(AL)=5.4 г 2 Al+6 HCL→2 AlCl3+3 H2
  W(HCL)=10% 5.4*219/54=21.9
  Т/К: m(HCL)=? 21.9*100% / 10%=219 г
  С- деңгейі
  Алюмотермиялық әдіспен темір алғанда массасы 20г Ғе (ІІІ) оксидімен массасы 50г алюминий әрекеттескенде қанша грамм темір шығады?
  m (Fe2O3)=20г 20/160=0,125 г
  m(AL)=50г 50/54=0,9
  Т/К: m(Fe)-? 50*56/21=103,7
  103,7/2=51,85
  

• 17 слайд

  Бағалау критерийлері
  

• 18 слайд

Сыныбы       9«а»	Күні
Тақырыбы	Алюминий және  оның қосылыстары. Алюминийдің табиғаттағы маңызды қосылыстары және Қазақстандағы кен орындары. З/жұмыс №5 «Алюминий гидроксидін алу және оның екідайлылығын дәлелдеу.»
Мақсаты	Алюминий  оның қосылыстарының маңызын оқып -үйрену
Күтілетін нәтиже	А деңгейі-      алюминийге жалпы сипаттама бере алады.
	В деңгейі  -  алюминийдің химиялық қасиеттерін сипаттай отырып,реакция теңдеулерін жазу арқылы мысал келтіре алады.
	С деңгейі-   алюминидің сапалық құрамын тәжірибе арқылы анықтайды
Дереккөздер, құрал-жабдықтар	Оқулық:    Н Нұрахметов К Сарманова  К Жексембина Алматы «Мектеп» 2009 ж  Химия     9сынып оқулығы
Сабақтың барысы	Уақы-ты	Мұғалім әрекеті	Оқушы әрекеті
Кіріспе Үй тапсырмасын тексеру	3мин 7 мин	Оқушылармен амандасу, түгелдеу, сабаққа даярлығын қадағалау.Ынтымақтастық атмосферасын орнату мақсатында «Шаттық шеңбері »тренингін ұйымдастыру Оқушыларды алюминий қосылыстары арқылы топқа бөлу. Оқушыларға тест тапсырмалар үлестіріледі. Тест 1.Сөндірілген ізбестің формуласын көрсетіңдер А)Са(ОН)2  Ә)СаСО3  Б) СаО  В)Са(НСО3)2 2. Корбанаттық кермектілікті мына тұздардың қайсысы туғызады? А)NaHCO2  Ә) BaCL2  Б)  Са(НСО3)2)  В)NaNO3 3.Уақытша кермектілікті қалай жоюға боладыА)Күйреу  Ә) Буландыру Б) Қайнату В) Сұйылту 4.Өндірісте кальцийді қандай әдіспен алады?  А) Кальций қосылыстарын сутекпен тотықсыздандырып  Ә) Кальций қосылыстарын иіс газымен тотықсыздандырып Б) Кальций қосылыстарын алюминиймен тотықсыздандырып В)тұздар  балқымасын электролиздеп 5.Мына қосылыстардың қайсысында кальций көп А) CaO Ә) Ca3 (PO4)2                                   Б) CaCL 2  В)CaCO3 6. 1. Кермек сулар дегеніміз?  А)құрамында гидрокарбонаттар хлорид, сульфаттар түрінде Ca жəне Mg тұздары бар табиғи сулар Ә) таза  сулар  Б)   шалшық сулар В)емдік сулар 7. Кальцийдің физикалық қасиеттері А) Кальций  сары түсті ,ұнтақ зат. Ә)Кальций күмістей жылтыраған ақ түстес металл, өте жеңіл, қатты, созылғыш.Б) Кальций  қара –сұр түсті бейметалл В) Кальций   түсі жасыл ,улы сұйықтық. 8. Кальцийді кім ашты? А)1808ж ағылшын ғалымы Дэви Ә)  1985 ж М.В.Ломоносов  Б) 1805 ж Д.И Менделеев  В) 1700 ж Резерфорд 9. CaH2  А)кальций оксиді Ә) кальций гидроксиді Б)  кальций хлориді В )кальций гидриді 10. Гипс – ғаныштың формуласы. А)CaSO4. 2H2O  Ә)  CaSO4  Б) H2O  В)  СаСО3 Жауаптары: 1-А  2-Б 3-Б 4-В 5- 6-А 7-Ә 8-А 9-В 10-А І топ: Алюминий ІІ топ: Алюминий оксиді ІІІ топ: Алюминий гидроксиді	Мұғаліммен амандасады.Сабаққа даярланады. Тренингке қатысады . Тестті орындап,бір-бірін тексеріп,бағалайды.(жауаптары инт.тақтада)
Тұсаукесер	5мин	Химиялық жұмбақтар шешу.  Табылса бар там-тұмнан,                                                                                                                                                                                     Қазір көп әрбір өлкеде.                                            Қымбат болды алтыннан,                                                          Қандай металл ертеде.        (Алюминий) Болмасам да айтарлықтай салмағым, Мен көбіңнен ардақтымын Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап Жердің жүзін , көк аспанды шарладым. Дуралюмин дейтін менің қоспамды, Әспеттейді химияның достары Тұрмыста үстел  ыдыс-аяқ, кереует, Бағандардың бұйдаларын қостым мен Қағаз да мен кәмпит, шайды сәндеген Тоққа балқып келіп тұрған ән де мен Слайдқа назар аудару. -Мына суреттен қандай ой түюге болады?   сабақтың тақырыбын ашу. Мақсатын анықтау. –Қалай ойлайсыңдар, бұл тақырыпты біз не үшін оқимыз? Сабақ мақсатымен таныстыру, табысты критерийлерді оқушылармен бірге құру	Жұмбақты шешу арқылы жаңа тақырыпты анықтайды.  Сабақтың тақырыбын ашып, мақсатын анықтайды.
Негізгі бөлім Мағынаны тану	20мин	Жаңа тақырыпты бастамас бұрын оқушылардан нені білетінін анықтап алу. «Ойлан,жұптас,бөліс»әдісі арқылы жаңа сабақты меңгеру   Алюминий қосылыстары бойынша үйге кейбір оқушыларға слайд жасап,қосымша жұмыстануға тапсырма берілген. І топ; Алыну жолдары ІІ топ: Физикалық қасиеттері,табиғатта таралуы,қолданылуы ІІІ топ: Химиялық қасиеттері Тақтада бейнеролик көрсетіледі. Эксперименттік тапсырма.  «Алюминий гидроксидін алу және оның екідайлылығын дәлелдеу.» Оқулықтағы мәтінмен жұмыс.Постер құру Проблемалық сұрақ: Алюминийдің екідайлылығын қалай дәлелдеуге болады?	Алюминийді периодтық кесте бойынша сипаттайды. Алюминийдің физикалық қасиеттерін сипаттап көріп, оқулықтағы мәтінмен салыстырып қарайды. Дәптерлеріне физикалық қасиеттерін жазады. Жеке жұмыс.  Тапсырманы интербелсенді тақтаның көмегімен жеткізіп айтады.  Алюминий қосылыстарымен таныстырады.Қалған оқушылар дәптерге түртіп                алып отырады. Әр топ постер құрып,қорғайды Топта талдап, қорытынды жасайды.
Қорытынды	10мин	Тұжырымдамаларға жауабыңыз? егер сұрақ дұрыс болса «ия» деп қолын алға созып эмоциямен жауап береді, ал «жоқ» болса басын шайқап қолын оң, солға сермеу арқылы, қимыл-қозғалыс жаттығуларын жасадық. Бұл кездегі мақсатым: Оқушыларға сұрақтар қоя отырып, тақырыпты меңгеру деңгейін білу, әрі сергіту.  1. Алюминий табиғатта таралуы бойынша І орын алады? (жоқ) 2. Алюминий атомының сыртқы қабатында 3электрон бар (ия) 3. Алюминий бір изотопы бар. (ия) 4. Алюминий сілтімен артық мөлшерде комплексті тұз түзеді (ия) 5. Алюминий құймалары өте ауыр ( жоқ) 1. Алюминий белсенді металл (ия) 2. Алюминий ауада тотығып оксид қабығымен қапталады (ия) 3. Алюминий екідайлы металл (ия) 4. Алюминий қоры Қазақстанда кездеспейді? (жоқ) 5. Алюминий ауыр металл (жоқ) 1. Алюминотермия əдісін Н. Н. Бекетов ашты (ия) 2. Алюминий қосылыстарда І валентті (жоқ) 3. Алюминийге конц. салқын НNO3 əсер етеді.(жоқ) 4. Алюминий тек қосылыс түрінде кездеседі (ия) 5. Алюминийдің қайнау температурасы 660оС тең (ия) 1. Алюминий қышқыл, сілтімен де əрекеттеседі? (ия) 2. Алюминий электр тогын өткізбейді (жоқ) 3. Алюминийді бокситтен алады (ия) 4. Алюминий электрөткізгіштігі жөнінен І орында (жоқ) 5. Алюминий қосылысы зергерлік бұйымдар жасауда қолданылады (ия) есептер шығару бағалау парақтарын толтыру. § 40оқу.	Стикерлерге сабақтан алған әсерлерін жазады. Бағалаушылар бағалау парақтарын критерий бойынша  толтырады.
Сабақтың талдауы
Сабақ бойынша өзгертулер

Тест

1.Сөндірілген ізбестің формуласын көрсетіңдер

А)Са(ОН)₂  Ә)СаСО₃  Б) СаО  В)Са(НСО₃)₂

2. Корбанаттық кермектілікті мына тұздардың қайсысы туғызады?

А)NaHCO₂  Ә) BaCL₂  Б)  Са(НСО₃)₂)  В)NaNO₃

3.Уақытша кермектілікті қалай жоюға боладыА)Күйреу  Ә) Буландыру Б) Қайнату                                    В) Сұйылту

4.Өндірісте кальцийді қандай әдіспен алады?  А) Кальций қосылыстарын сутекпен тотықсыздандырып  Ә) Кальций қосылыстарын иіс газымен тотықсыздандырып                                          Б) Кальций қосылыстарын алюминиймен тотықсыздандырып В)тұздар  балқымасын электролиздеп

5.Мына қосылыстардың қайсысында кальций көп А) CaO Ә) Ca₃ (PO₄)₂                                   Б) CaCL ₂  В)CaCO₃

6. 1. Кермек сулар дегеніміз?  А)құрамында гидрокарбонаттар хлорид, сульфаттар түрінде Ca жəне Mg тұздары бар табиғи сулар Ә) таза  сулар  Б)   шалшық сулар В)емдік сулар

7. Кальцийдің физикалық қасиеттері А) Кальций  сары түсті ,ұнтақ зат. Ә)Кальций күмістей жылтыраған ақ түстес
металл, өте жеңіл, қатты, созылғыш.Б) Кальций  қара –сұр түсті бейметалл В) Кальций   түсі жасыл ,улы сұйықтық.

8. Кальцийді кім ашты? А)1808ж ағылшын ғалымы Дэви Ә)  1985 ж М.В.Ломоносов  Б) 1805 ж Д.И Менделеев  В) 1700 ж Резерфорд

9. CaH2  А)кальций оксиді Ә) кальций гидроксиді Б)  кальций хлориді В )кальций гидриді

10. Гипс – ғаныштың формуласы. А)CaSO4. 2H2O  Ә)  CaSO4  Б) H2O  В)  СаСО₃