Урок по изобразительному искусства на тему "Сәулет, дизайн" (5 класс)

Сабақтың тақырыбы: «Дизайн және сәулет өнері»

Мақсаты: а) оқушыларға дизайн, сәулет өнері туралы мәлімет беру; керемет сәулет ескеркіштерінің тарихымен таныстыру;
ә)  оқушылардың шығармашылығын дамыту, эстетикалық талғамын жетілдіру;
б) отансүйгіштікке, тарихи ескерткіштерді қадірлей білуге тәрбиелеу
Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, 
Көрнекілігі: слайд, әлемдік ғимараттар, сәулеттер  фотосуреттері, карточкалар
Пәнаралық байланыстар: тарих, география, әдебиет

 Сабақ барысы

І. Ұйымдастыру

Оқушыларды  өткен тақырыптар бойынша таратылған терминдерді топтастыру арқылы 4 топқа бөлу:

1. Сурет құралдары: карындаш, акварель, қылқалам, гуашь, палитра, альбом, пастель
2. Бейнелеу жанрлары: натюрморт, пейзаж, портрет, анималистика, марина, тарихи, автопортрет
3. Ою-өрнек түрлері: қошқармүйіз, құс қанаты, тұмарша, балдақ, айшық, жұлдыз, ирек
4. Бейнелеу өнерінің түрлері - кескіндеме, графика, мүсін, сәулет, дизайн, сәндік қолданбалы өнер

ІІ. Жаңа сабақ

Әр топ таратылған мәтінмен жұмыс жүргізеді, слайд арқылы қорғайды:

А)Дизайн – көркемсурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттық ортаны үйлестіру шараларын қамтитын бағытының атауы. Дизайн қызметінің ерекшелігі – әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу. 1928ж. АҚШ-та пайда болды."Дизайнер" термині 1600 жылдарға жатады. ТМД елдерінде, соның ішінде Қазақстанда дизайн өнері 1960жылдан бастап жүйелі түрде қалыптасып, дами бастады. 1987ж. Қазақстан Дизайнерлер одағы құрылды. Дизайн өнері қазіргі өскелең тұрмыстық жағдайлар мен талап-сұраныстарға байланысты жаңа сипаттарға ие болуда. Жарнама, плакаттар, кітап безендіру, өндіріс бұйымдарын жасау, жиhаз бұйымдарының жаңа үлгілерін өмірге әкелу, т.б. қазіргі заманғы кәсіптердің дамып-жетілуі дизайн өнерімен тығыз байланысты. Ұлттық этнодизайн да өзіндік қолтаңбасы бар өнер ретінде заман талабына сай даму үстінде.

Ә)Архитектура, сәулет өнері–құрылысты жобалау, салу, оған көркемдік бейне беру өнері. Архитектура латынша archіtectura, ал грекше аrchіtekton, яғни құрылысшы деген мағынаны білдіреді. Архитектура туындылары адамның күнбе-күнгі тіршілік ортасын қалыптастырады. Олар: әр түрлі қажеттіліктерді атқаруға арналған және адамның эстетикалық талғамына жауап бере алатындай болып салынған тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар, өнеркәсіптік кешендер.  Сәулет өнері– техниканың, ғылымның және өнердің тоғысқан жері. Адамзат баласы көне заманнан бастап құрылыспен айналысқан.

Б) Әлемдік сәулет ескерткіштері. Сыртқы пішіні мен құрылысы жағынан әлемдегі ешбір құрылысқа ұксамайтын сәулет ескерткіштерінің бірі – Ангкор - Ват. Тауға, өсімдікке ұқсас ғажайып сәулет ескерткіші ХІІ ғасырда салынған.

Пантеон – б.з. 126 жылы Римде ұлы сәулетші Апполлодор  тұрғызған сәулет ескерткіші . Төбесі күмбез тәрізді дөңгеленіп келген, ішкі құрылысы киіз үйге ұқсайды.

 Әлемдік сәулет өнерінің маржаны – Тәж Махал мешіт-кесенесі үнді елінің Агра қаласында орналасқан.  Патша Жаһан шах әйелі Мұмтаз-Махалға арнап салдыртқан(1632-1653). 20000 шебер мен қолөнерші кесенені салуға ат салысқан.

 Сән- салтанатымен, ішкі көркемдігімен таңғалдыратын тағы бір құрылыс – Альгамбра сәулет өнері ескерткіші. Испанияның Гранада қалаында ХІҮ ғасырда бой көтерген ескерткішті арабтар  «Қызыл қорған» деп атаған. Сарайдағы қызметкерлерге  арналған ондаған бөлме, хауыздар, бау-бақшалар бірімен керемет  үйлесім тапқан. Ислам сәулет өнері мұражайы болып есептелінеді.

 ХҮІІ ғасырда өмір сүрген Жалаңтөс баһадүр  сәулетімен кез-келген адамды таңдандыратын шығыс әлемінде теңдесі жоқ екі керемет медресе – Ширдор мен Тилләқариді салдыртты. Самарқанның Регистан алаңында бой көтерген бұл екі кешен әлемдік сәулет өнерінде алдыңғы қатарда тұр.

ХІІ ғ.Мысырды билеген Сұлтан Бейбарыс Каирде, Дамаскіде, Багдадта көптеген құрлыстар салдырған. Каирдегі Маджид әз-Захир Бейбарыс мешіті түрлі-түсті мәрмәр тастар мен құнды ағаштан тұрғызылған. Мешіттің көркем оюлармен безендірілген 3 салтанатты қақпасы бар.

В) Астана -болашақтың қаласы.  Экспо-2017 халықаралық көрмесіне ұсынылып отырған жобалаларға назар аударайық. Көрмеде 3 миллиондай адам болатын 100-ден асатын павильон жұмыс жасайды.   Жеңімпаз жоба «Болашақтың энергиясы»  тақырыбына сәйкес болуы тиіс. Жылу, сужүйесіне тәуелсіз  альтернативті энергия көзін қолданған архитектуралық жоба жеңімпаз атанады. (150000 доллар)

ІІІ. Практикалық жұмыс.   «Менің қиялымдағы болашақ қала»

«Менің қиялымдағы қалашық» жобасын құру. Әрбір топқа тапсырмалар беріледі. Бейнелеудің әртүрлі тәсілдерін қолдану: бояу (карындаш, акварель, фламастер, т.б.), жапсырмалау. Жобаны қорғау.

1.                  «Менің қиялымдағы үйім»

2.                  «Қиялдағы мектеп»

3.                  «Мен  жұмыс жасайтын мекеме»

4.                  «Бос уақытымды қайда өткізем»

ІҮ. Сабақты бекіту

«Сенде бір кірпіш дүниге кетігін тап та, бар қалан»

1.                  Латынша «құрылысшы» деген мағынаны білдіретін бейнелеу өнерінің түрі? (архитектура -сәулет)

2.                  Сәулет ескерткіштерін ата?

3.                  Заттарды көркемдік  құрастыру, жобалау? (дизайн)

4.                  Дизайнның түрлері?

5.                  Дизайн термині АҚШ-та қай жылы  пайда болды? (1928ж.)

6.                  «ЭКСПО-2017» көрмесі қайда өтеді? (Астана)

7.                  «ЭКСПО-2017» көрмесінің тақырыбы қандай?

Ү. Қорытынды. Топ жұмысын бағалау.