Урок по калмыцкому языку для 4 класса на тему: «Көглтин Дава. “Ут - Наст»

Элст балһсна Көглтин Даван нертә 17 дунд школ.

Хальмг келнә кичәл

4 класс

Кичәлин төр: “Көглтин Дава. “Ут - Наст”.

Багш: Трафимова Анна Улюмджиевна

Кичәлин төр: “Көглтин Дава. “Ут - Наст”.

Кичәлин күцл:

- Келвр умшад, һол ухаһинь сурһульчнрла хамдан йилһәд, түрү үгмүдин чинринь цәәлһәд, зура тогтаһад, күүндвр кех.

Сурһмҗин төр:

- Шовудт харм төрх, хәәрлх уха сурһх, эднд үвлд хот өгх.

Көгҗлтин күцл:

- Сурһульчнрин үгин көрңгин делгрүлх, байҗулх, эврәннь сана – седклән медүлх, күүндврт орлцдг чадвринь батлх.

Грамматикин седв:

- Бәәлһнә нернә киискврмүдин медрл батлх.

Оборудование: интерактивн самбр, презентац.

Олзлсн дөңцлмүд: текст “Ут - Наст”, зургуд.

Кичәлин йовуд:

1. Кичәлд белдлһн.

Мендлһн. Кичәлд белдлһн.

2. Герин даалвһр шүүлһн.

Герин далвр шүүлһн.   (Эльдшә Эрднь «Экин герәсн» – шүлг.)

Сурврмудар күүндвр тогталһн:

·         Экнь көвүндән ямаран заавр өгнә, негдгч герәснь ямаран билә? (Нарнд шатҗах цецгүд услх кергтә, буйн болх гинә).

·         Хойрдгч герәснь ямаран билә?    (Харһнҗ йовх һуульһнчд хот өгхмн).

·         Һурвдгч герәснь юуна тускар медүлҗәнә?    (Әрүн шовудт хот бас өгдмн).

·         Дөрвдгч герәснд юуна тускар келгдҗәнә? (Хәәртә аав-ээҗдән дееҗ өргх кергтә)

- Байрлҗанав, цуһар эн күүглдврт орлцвт.

3.  Шин төр.

“Көглтин Дава. “Ут - Наст”.

Шин төр хаһллһн болн батллһн.

-          Күүкд – көвүд, эндр кичәлд мадн алдр, нерән туурсн бичәч, шүлгч Көглтин Даван бичсн Ут – Наст келвр умшад, шинҗләд, күүндвр кехмн.

Ода нанд иим сурврмуд бәәнә:

Мана школ кенә нер зүүнә?     (Көглтин Даван)

Мана школд Көглтин Давад нерәдгдсн музейд юн бәәнә?     (зургуд, дегтрмүд...)

Көглтин Даван бичсн үүдәврмүдәс меддгән келтн.

Алдр бичәч - Көглтин Дава – РСФСРин болн СССРин Государственн мөрән лауреат, Күч – Көлснә герой.

«Ут – Наст» гидг келвр багш сурһульчнрта хамдан умшна.

Дасх үгмүд:

җим хаалһ – тропинка

тоомсрта – почетный

хатмл – худощавый

маасхлзҗ – улыбаясь

уха туңһаһад – размышлять

Сурврмудар күүндвр тогталһн:

-          Эн келврин һол дүрнь кемб?

-          Сурһульч Дорҗин Намру ямаран туста керг күцәҗ?

-          Эн көвүг юңгад Ут – Наст гиҗ нерәдсмби?

-          Эн көвүнәс үлгүр авч болхий?

-          Иим көвүд тадн заагт бәәнү?

-          Ямаран туста керг эдн күцәҗ?

Нә, сән, сурврмудт чикәр хәрү өгвт. Ханлтан өргҗәнәв.

4. Физминутк.

5. Келн улсин авъясмуд.

-          Күүкд-көвүд, эврәннь кичәлмүдтән мадн келн-улсин авъясмудла таньлдлавидн.

-          Ямаран кел-улсин авъясмуд тадн меднәт?     (Зөв эрглһнә, күндлһнә, ова тәклһнә, зулын, цаһалһна).

- Йорәл тәвәд йовхла, йир сән юмн. Тәвсн йорәл шиңгрәд, тусан күргнә. Эн келврт әмтн Намруг: Ут наста бол! гиҗ йорәнә. Хальмгур йорәл тәвхләрн: эрүл – менд, гем – шалтг уга, сән-сәәхн, байрта-бахта, ут наста болтн гиҗ келнә.

Күүнә нег җирһлд йорәл соңсх саам олн болна:

бичкн үрн төрхлә, хүрм кехлә, хаалһд һарад йовхла, шин бүүрт орхла.

6. Кичәлин ашлт:

- Ут – Наст гидг ямаран көвүн?  Хамдан уха туңһаһад, келҗ үзий.

Нә, келтн.      (Эн өр-өвч, цаһан саната, көдлмшч).

- Герин даавһвр:

Келвр умшх, күүндврт белдх, эврәннь күцәсн сән, туста кергин тускар келҗ өгх, йорәл тәвлһнә тускар бас давтх.

-  Эндр тадн цугтан йир сәәнәр көдлцхәвүт! Темдгүд тәвлһн.