Урок по крымскотатарскому языку "Ватаным-Къырым"

2,3,4 сыныфларда нутукъ инкишафы дерси

Мевзу: Ватаным-Къырым

Макъсат:    Талебелернинъ Ватанымыз-Къырым акъкъында                             

                   бильгилерини кенишлетмек,мукеммллештирмек;

                  талебелернинъ нутукъларыны зенгинлештирмек,коммуникатив                  

                   алышкъанлыкъларыны осьтюрмек;

                 Ватанымызгъа севги дуйгъуларыны арттырмакъ.

                   Къулланма васталар: ресимлер,  аталар сёзлери, м/м               

                   презентациясы,  ребуслар,булмача, карточкалар.    

Эпитет :    Бахт арасанъ, бар кучюнъни бер Ватангъа, халкъынъа!

                                                                                      Э.Шемьи-заде

Дерснинъ кетишаты:

I.                   Тешкилий къысым.  Селямлашув.  Мотивация.

Балалар, тахтада язылгъан сёзлерге дикъкъат этинъиз. Бу сёзлерни бир вакъытлары мешур шаиримиз Э.Шемьи-заде айткъан эди.  Оларнынъ манасы шунда ки, Ватаныны джан юректен севген инсан бутюн япкъан ишлерини онъа багъышламакъ керек . Келинъиз, биз де бугунь яхшы чалышып, Ватангъа ис эткен севги дуйгъуларымызны косьтерейик.

II.                Дерс мевзусы ве макъсадынен таныш этюв.

Балалар, бугунь биз сизлернен севимли Ватанымыз-Къырым акъкъында сёз юрьсетеджекмиз. О, о къадар гузель ки ,онъа не къадар чокъ севги ве садыкълыкъ сёзлери айтсанъ, арткъач олмаз.

    III. Дерс мевзусы устюнде иш алып барув.

1.     Субет.

Оджа:  Балалар, сиз шимди селямлашкъанда незакетли ибарени къулландынъыз.Я даа насыл незакетли ибарелерни билесиз?

Балаларнынъ джеваплары.

Оджа: Балалар ,я бизим халкъымыз насыл бир халкъ? Оны насыл сёзлернен ифаделемек мумкюн?

Балалар:   Бизим халкъымыз дюльбер, ишкир, сабырлы, алчакъгонъюлли, мусафирчен, низамлы.

Оджа:  Балалар,    келинъиз    шимди бу хасиетлерни исбатлагъан диалог динълейик.

2. Диалог « Китапханеде.»

-Селям алейкум, Зейнеп ханым.

-Алейкум селям,Муслим, хош кельдинъ.

-Зейнеп апте, я сизде бизим Ватанымыз-Къырым акъкъында китаплар бар мы?

-Эбет, бар .Мына, бакъ, Къырым акъкъында эфсанелер.

-Лютфен,манъа шу китапны беринъиз.

-Яхшы. Я сени не ичюн бойле китаплар меракъландыра?

-Чюнки мен халкъымызнынъ кечмиши акъкъында чокъча бильмеге истейим.

-Машалла, Муслим.Озь халкъынъны севмек керек.Мына, ал китапны.

-Чокъ сагъ олунъыз.Сагълыкънен къалынъыз.

-Алла разы олсун, Муслим.Сагълыкънен бар.

3. Субетнинъ девамы.

Оджа:Балалар, бизим Ватанымызнынъ ады насыл?

Балаларнынъ джевабы.

Оджа: Я Къырым насыл бир ер?

Балалар: Аджайип ве гузель бир ер.

Оджа:  Келинъиз, Къырымнынъ гузеллигини тасдыкълагъан презентация сейир этейик. Бу презентацияны  Осман азырлады.( «Къырымнынъ табиаты»)

4. Субетнинъ девамы.

Оджа: Балалар, я Къырым табиатыны тасвирлегенде, биз насыл сёзлерни къуллана билемиз?

Балалар: Шифалы, гузель, меракълы, эфсаневий, муджизевий.

Оджа: Сиз айткъан сёзлер насыл суальге джевап бере?

2 сыныф балалары джевап берелер.

Бу сёзлер насыл? суалине джевап берелер.

Я олар насыл сёз чешити сайыла?

3 сыныф балалары джевап берелер.Бу сёзлер сыфат сайыла.

Я джумледе насыл вазифе беджерелер?

4 сыныф балалары джевап берелер.Джумледе экинджи дередже азасы олып келелер

Оджа: Шимди исе даа бир презентация бакъайыкъ.Оны Адиле азырлады.

5.Субетнинъ девамы. Балалар, я биз Ватанны не япмакъ керекмиз?

Балалар:  Биз Ватанымзны севмек, урьмет этмек, гуллетмек, сакъламакъ ве кърчаламакъ керекмиз.

-Бу сёзлер исе насыл суальге джевап берелер?

2 сыныф:Бу сёзлер не япмакъ? суалине джевап берелер.

Догъру. Я насыл сёз чешити сайылалар?

3 сыныф Бу сёзлер фииль сёз чешитине аит.

Джумледе насыл вазифе беджерелер?

4 сыныф: Джумледе баш азасы ,хабер, олып келелер.

IV.Раатлыкъ дакъикъасы. Хайтарма  авасы  янъгъырай,  талебелер оюнгъа аит арекетлерни беджерелер.

Оджа: Балалар. биз айтып кечтик ки ,Ватанымыз  пек гузель. .Я сиз Ватан акъкъында шиирлер билесизми?

Талебелер бильген шиирлерини айталар.

V.Мусафирнен корюшюв.6 сыныф талебеси къартбаба ролюни ойнай. Балаларнен селямлаша. (2 сыныф талебеси къолуны ала.)

Къартбаба балалардан аталар сёзлерини сорай, сонъра насиатлар бере.

VI. Пекитюв.

1.     Группаларда чалышув.

2сыныф талебелери пазл джыялар. Ресимлернинъ  парчаларыны топлап, Къырымнынъ дюльбер кошелеринден экисини нумайыш этелер.( Къарылгъачлар ювасы, Хансарай)

3 сыныф талебелери  булмача чезелер.

								5		6
						1
						7
				2
								3
	4

Горизонталь сырада: 1.Къырымнынъ энъ узун озени.2.Дагъдан акъып тюшкен сув .3.Къырымнынъ энъ мешур дагъы.4.Ватанымызнынъ пайтахты.

Вертикаль сырада:5.Яшагъан еримизнинъ ады.6.Ярымадамызнынъ ады.7.Халкъымыз ичюн къыйметли сёз.

 4сыныф талебелери викторина суаллерине джевап берелер.

ВИКТОРИНА «ВАТАНЫМ КЪЫРЫМ»

1.Къырымнынъ энъ мешур дагъы.

2.Озенлернинъ энъ узуны.

3.Къадимий джамилеринден бири.

4.Миллий метхиенинъ муэллифи.

5.Белогорск шеэрининъ эски ады.

6.Халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ тылсымлы жанры.

7.Балаларнынъ севимли раатлыкъ багъчасы.

8.Риваетлернинъ къараманы.

9.Адамлар  ….. ……. ювунмакъ ичюн келелер.

10. Миллий байрагъымызнынъ тюсю.

2 « Топонимик зынджырчыкъ» оюны.Талебелерге карточкалар даркъатыла.Оларнынъ устюнде койлернинъ эски адлары язылгъан.1-инджи карточкада Алабаш-Къонърат сёзю язылгъан.Тахтагъа Т арифинен башлангъан карточка саиби чыкъа.

VII.Дерсни нетиджелев.

Ассоциатив чалы.Талебелер Къырым сёзюнен багълы сёзлер мисаль кетирип язалар.

VIII. Рефлексия. Балалар, бугуньки дерсимиз сизде насыл теэссуратлар къалдырды. Оларны кунешчик, булутчыкъ ве йылдырым ярдымынен бельгиленъиз.

IX.Екюнлев. Мусафирлерге ве талебелерге Н.Челебиджиханнынъ

 «Сары тюльпан» шиири багъышлана ( Мусафирлерге бахшышлар, сары тюльпанлар  багъышлана)