«Жас физиктер» атты сайыс

«Жас физиктер»  атты сайыс

Мақсаты: Оқушылардың физикадан алған білімдерін тексеру,

                   физикаға қызығушылықтарын арттыру.

Түрі: Ойын. Жарыс.

 Армысыздар, құрметті жиылған қауым, ардақты ұстаздар, қадірлі қонақтар                                       

 «Жас физиктер» сайысына қош келдіңіздер.

 Бүгінгі ойынның жұлдыздары:

1 топ:

2 топ:

Әділ қазы мүшелері.

Жоспары:

І-тур. Бәйге.

ІІ-тур. Көкпар.

ІІІ-тур. «Кім жылдам»

ІV-тур. Полиглот.

V-тур. «Сиқырға толы физика»

VІ – тур. «Марапаттау»

Физика - табиғаттың тілі екен ғой,

Көз тартар табиғаттың сыры екен ғой.

Салған ән, айтылған сөз, ішілген ас,

Бәрінің бағынары физика ғой.

Бүгін де физика барлық жерде,

Құрылыста, техникада, өндірісте.

Сырларын бұл ғылымның меңгеріңдер,

Шәкірттер ынта қойып үйреніңдер!

 І-тур. Бәйге.

Қарап тұрмай бәйгеге еріңіз,

Шәкірттерге әділ шешім беріңіз,

Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шығарар,

Бәйге, бәйге, бәйгені бір көріңіз.

   Сайысымыздың  І-кезеңі - «Бәйге». Бұл кезеңде сайыскерлеріміз физикалық анықтамаларға жауап береді. Әрбір дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі. Дайын болсаңыздар сайысымызды бастаймыз. Ал,мұқият болыңыздар:

І топ

1.Денені құрайтын бөлшектердің қозғалыс энергиясы мен олардың өзара

    әсерлесу  энергиясы (ішкі энергия)

2. Дененің немесе материалық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қалай аталады? (траектория)

3. Молекулалар арасындағы өзара әсерлесу, елеусіз аз болатын газ.

(идеал газ)

4. Өз сұйықтығымен динамикалық тепе-теңдікте  болатын бу.

(қаныққан бу)

5. Денеге басқа денелер әсер етпеген кезде жылдамдығын сақтау құбылысы.(инерция)

6. Зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы (ток)

7. Бір дененің екінші дене молекулаларымен өздігінен араласу құбылысы қалай деп аталады. (диффузия)

8. Сұйықтың буға айналу құбылысы. (кебу)

9. Бірлік ауданға түсірілетін күш. (қысым)

10. Электр заряды жоқ бөлшек. (нейтрон)

ІІ топ

11. Заттың қатты күйден сұйыққа өтуі. (балқу)

12. Қозғалыстың шапшаңдығын және бағытын сипаттайтын физикалық шама.

(жылдамдық)

13. Кебу процесіне кері процесс (конденсациялану)

14. Жылу берілудің қатты заттардағы түрі (жылу өткізгіштік)

15. Балқу кезінде ішкі энергия қалай өзгереді. (артады)

16. Уақыт өтуіне қарай дененің басқа денелерге қатысты кеңістікте орын өзгертуі.

(механикалық қозғалыс)

17. Дене пішінінің, V көлемінің өзгеруі. (деформация)

18. Жылудың ауа және сұйық ағыны арқылы берілуі. (конвекция)

19. Дененің өзі алатын үдеуіне ықпал ететін қасиеті. (инерттілік)

20. Жылдамдықтың өзгеру шапшандығын сипаттайтын шама (үдеу)

ІІ-тур. Ғалымдар сөйлейді.

Бұл адамдар ардақтаған халықтар,

Физикада даңқы шыққан алыптар.

Қара, ойлан, зерек болсаң сайыскер,

Алыптарды әрқашанда танып қал.

Әр дұрыс жауап 1 ұпай

І топ

1. Француз физигі және математигі, электр және магниттік құбылыстар арасының байланыс заңын, теориясын жасаған. Магнитизм табиғаты жөнінде гипотеза ұсынған. Физикаға «Электр тоғы» ұғымын енгізген.   (Андре Мари Ампер)

2. Итальян физигі, электр тогы туралы ғылымға жол салушы. Бірінші гальвани элементін жасаушы.            (Александро Вольта)

3. Неміс физигі, тізбектің бөлігіндегі ток күші, кернеу, кедергі арасындағы заңды теория жүзінде ашқан, тәжірибе жүзінде дәлелденген. (Георг Ом)

ІІ топ

  1. Француз физигі, 1781 ж. электр және магниттік заңдылықтарды тағайындау үшін аспап ойлап тапқан. Сырғанау және домалау үйкелістерінің заңдылықтарын тұжырымдады.    (Шарль Огюстан  Кулон)

2. 1643-1727 жылдары өмір сүрген ағылшын физигі және математигі. Жарықтың көптеген қасиеттерін ашып, зерттеген. Жоғары математиканың маңызды салаларын талдап дамытқан. Ол денелер қозғалысының негізгі заңдарын және тартылыс заңын ашқан.         (Исаак Ньютон)

3. Б.э.д. 287-212 жылдары өмір сүрген ертедегі грек ғалымы, физик және математик. Рычаг ережесін тағайындаған, гидростатика заңын ашқан.  (Архимед)

ІІІ-тур.«Кім жүйрік»

 Бұл жерде есептерді топпен дұры шешеіп, шешімін әділқазы алқасына тексертеміз дұрыс есепке 2 ұпай (Сендерге 3 минут уақыт берілсін)

  І  топ

1.Мариянна шұңғымасындағы судың гидростатикалық қысымын тап.

  судың тығыздығы                g=10н/кг

Жауап 113,5 Мпа

2. Массасы 0,2 кг 100֯С су мен массасы 0,8 кг 25С суды араластырғанда қоспаның массасының температурасы қандай болады?

Жауабы: 40 С

ІІ топ

1. Лифт  үдеумен жоғары көтерілуде. Лифтің ішіндегі массасы 2 кг дененің салмағы қандай болады?

m=2кг   g=10м/с²  

Жауабы: 22 Н

2.  Бір секундта 25 айналым жасайтын электр қозғалтқышының бұрыштық жылдамдығын анықтаңыз.

Жауабы 50π

ІV-тур. Полиглот.

Келді кезек полиглотты шешуге,

Жауаптарды аударуға үш тілде.

Қазақ, орыс, ағылшынды білсеңіз,

7 ұпай, шәкірт саған несібе.

Әр дұрыс жауап 5 ұпай 3 тілде жауабын айту керек.

                                 1.Аса қажет өмірге халық үшін,

Пайдаланамыз күн сайын жарық үшін. (ток, ток, current [каррент])

2.Жалғыз бағыт білері,

Бұрғаныңа көнбейді.

Жол көрсетіп береді6

Бірақ өзі көрмейді.     ( компас,compass [кампәс])

3.Туыстарын шетінен,

Өбеді де бетінен.

Бала-шаға ұсағын,

Бауырына қысады.   ( магнит, magnet [магнет])

4. Көкке қараған, жұлдыз санаған.   (телескоп, telescope [телискоуп])

5.Тар шеңберді айналып,

Тұр құдықта байланып.

Қаға берер таңдайды,

Әдетінен танбайды   ( сағат,часы, clok [клок])

6.Қозғалысқа келтіріп,

Жылдамдығын береді.

Өлшемдерін қарасақ,

Ньютонға ол келеді.  (күш,сила, strength [стрензсі])

7.Жоғалмайды ешқашан,

Түрлендірсек егер де.

Басқа күйге ауысқан,

Жұмыс істейді әрқашан.   (Энергия,энергия,energy [енеджи])

V-тур. «Сиқырға толы физика»

№1 қалта 2 топтың ойыншысы 2 конвертті таңдайды.

Дұрыс жасалған тәжірибеге - 10 ұпай.

«А» конвертінің тапсырмасы:

Қажетті заттар: шикі жұмыртқа,

суы бар стақан, бірнеше қасық ас тұзы

Тапсырма: 1. Суы бар стақанға

жұмыртқаны ептеп, қасықпен сал.

Не байқалады?

Жұмыртқа стақан түбіне дейін

 түседі, яғни батады.

Себебі: Жұмыртқаның тығызыдығы

судың тығыздығынан артық.

№2 қалта. Конверт ішінде кілт жатыр. Осы кілтті конвертке қол тигізбей қалай алуға болады? Берілген құралдар: Кілті бар конверт, қайшы, су, сіріңке. (2 жұлдыз) (конвертті жағып жіберу керек)