Абай Құнанбайұлының қара сөздері

• 1 слайд

  Абай Құнанбайұлының ҚАРА СӨЗДЕРІ.
  
  

• 2 слайд

  ЖАМБЫЛ ПОЛИТЕХНИКАЛЫҚ ЖОҒАРЫ КОЛЛЕДЖІ
  Қазақ тілі мен әдебиеті
  пәні оқытушысы:
  Оралбаева Айгуль Сенбековна
  

• 3 слайд

  Он жетінші қара сөз,
  отыз екінші қара сөз.
  

• 4 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  Білімділік: Абай қара сөздерінің философиялық шолуларының мәні мен мағынасын түсінуге жетелеу. Ғылым, білім үйренудің мақсатын айқындау, оны іске жарату және ақиқат мақсатта үйренуге назар аударту
  
  
  Дамытушылық: Абай қара сөзіндегі ой оралымдарын студент санасына сіңіре отырып, сөйлеу тілін, ойлау қабілетін дамыту, шығармашылыққа баулу.
  Тәрбиелік: Ақын қара сөздерінің негізінде студент бойына адамгершілік асыл қасиеттерін қалыптастыруға ықпал ету.
  

• 5 слайд

  Қара сөз дегеніміз - ақын не жазушының өзі көрген өмір туралы толғаныстары, даналық ой-түйіндері, оқырманмен сырласу, кеңесу, ой бөлісу сәттері.
  Көлемі шағын, мазмұн-мағынасы терең публицистика үлгісінде жазылған шығарма.
  
  Абай Құнанбайұлының 1890-1898 жылдар аралығында ғылым, философия, дін туралы жазылған
  45-46 қарасөзі бар.
  

• 6 слайд

  Қара сөз – арабтың «ғақлия» деген сөзімен мәндес. Ғақлия көркем сөз, дана сөз, асыл сөз деген мағынаны береді. Абайдың қарасөздері гуманистік, ағартушылық, әлеуметтік ойлары, дін туралы пікірімен бірігіп, тұтас қазақ халқының философиялық концепциясын құрайды. Көркемдік сана мен философиялық
  
  мағынаны ұштастырған. Абайдың қара сөздерінен аларымыз, ұғарымыз мол.
  Қара сөздері алғаш рет Семей қаласында 1948 жылы «Абай» журналында жарық көрді. Абайдың қарасөздері орыс, қытай, француз т.б көптеген әлем тілдеріне аударылды.
  

• 7 слайд

  Он жетінші қарасөз Ғылым, Ақыл, Қайрат, Жүректің диалогінен тұрады. Абайдың бұл қарасөзі оның ғылым, ақыл, жүрек туралы өлеңдерімен мағыналас болып келеді. «Әуелде бір суық мұз, ақыл зерек» атты өлеңі мен он жетінші қарасөздің мазмұны бір. Ақын өлеңде айтқан пікірін қара сөзде дамытып, аша түседі. Бұл Абайдың өз идеясына беріктігін, қандай проблеманы көтерсе де, мәселені жүйелі түрде қарастырып, оны оқырманының ой-санасына жеткізуді мақсат ететіндігін, алған бағытынан ауытқымайтынын дәлелдейді. Қайрат, ақыл, жүрек үшеуі адам үшін өздерінің атқаратын жұмыстарын айта келіп, әрқайсысы өзін бірінші орынға қойып таласады
  да, ғылымға төрелікке жүгінеді. Ғылым үшеуінің де жақсылы, жаманды қасиеттерін дәл сипаттап, әділ сынайды. «...Осы үшеуің басыңды қос, оның ішінде жүрекке билет», - деп үкім шығарады. «Егер үшеуің ала болсаң, мен жүректі жақтаймын», - дейді оларға ғылым. Демек Абай жүректі, яғни адамның адамды сүюін, адам үшін қызмет етуді бірінші орынға қояды. Бірақ ғылым бойынша да, Абайша да ең идеал нәрсе – осы үшеуінің бірлігі. «Осы үшеуі (ақыл, қайрат, жүрек) бір кісіде менің айтқанымдай табылса, табанының топырағын көзге сүртерлік қасиетті адам сол», - дейді Абай.
  

• 8 слайд

  Отыз екінші сөз
  “Білім-ғылым үйренбекке талап қылушыларға әуелі білмек керек. Талаптың өзінің де біраз шарттары бар. Оларды білмек керек. Білмей ізденгенмен табылмас.
  
  Әуелі - білім-ғылым табылса, ондай-мұндай іске жаратар едім деп, дүниенің бір қызықты нәрсесіне керек болар еді деп іздемекке керек.
  Екінші - ғылымды үйренгенде, ақиқат мақсатпен білмек үшін үйренбек керек.
  Үшінші - әрбір хақиқатқа тырысып иждиһатыңмен көзің жетсе, соны тұт, өлсең айрылма!
  Төртінші – білім-ғылымды көбейтуге екі қару бар адамның ішінде: бірі – мұлахаза қылу, екіншісі – мұхафаза қылу.
  Бесінші – осы сөздің он тоғызыншы бабында жазылған ақыл кеселі төрт нәрсе бар. Содан қашық болу керек.
  Алтыншы - ғылымды, ақылды сақтайтұғын мінез деген сауыты болады. Сол мінез бұзылмасын!”
  

• 9 слайд

  Түсіндірме сөздік:
  Мұхафаза - (ар.محافظة) – өз пікірін қорғау, мықты болу
  Хирслану - ашқарақтану, қомағайлану, сараң болу
  Мұлахаза- (ар.ملاحظة) – ойласу, пікір алысу
  Жаһатінде - Барлық күшті жұмсау, тырысу
  Хирслану - күндеу, күндеушілікті
  Хасил - тыныштық, рахатшылық
  Ғурурлық - менмендік, ірілік·
  Зинһар - қалайда, əйтеуі
  

• 10 слайд

  Кері байланыс:
  Қара сөздерде кездесетін басқа тілдегі сөзердің мағынасын ашып, түсіндіріп жаз
  Ғақлия-
  Ғибадат ету-
  Мәдмәладқа жету-
  Нәпсі-
  Ғылым-
  Ахирет-
  

• 11 слайд

  
  «Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе»
  С.Торайғыров
  
  

• 12 слайд