Ашық сабақ "Ақан Сері"

Сабақтың  тақырыбы:     Ақан  сері  Қорамсаұлы       Бек Тоғысбайұлы

Сабақтың  мақсаты: 

Білімділік:Ақынның  адамгершілік ізгілік мәселесін көтерген,  достық, махаббат еркіндігін  аңсаған лирикаларын талдау,  лирикалық қаһарман бейнесін ашу; 

Дамытушылық:  Ақан сері  өлеңдерін талдау, барысында сұлулыққа, әсемділікке лайық бейнелі сөз кестелерін табу оқушыны шығармашылыққа ізденіске баулу; 

Тәрбиелік: Оқушыны әдемілікке, әдептілікке   шынайы, мөлдір сезімді қастерлеуге, ізгілікке тәбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, өзіндік  ізденіс  жұмыстары.

Пәнаралық байланыс:  Математика, қазақ тілі, музыка.

Сабақтың көрнекілігі: Ақан  сері  суреті, шығармашылық жинағы зерттеу еңбектері,  интерактивті  тақта. 

Сабақтың барысы:

I.  Ұйымдастыру  кезеңі.

Психологиялық дайындық.

Күн шуағын алайық,

Алақанға салайық.

Жылы-жылы тілекпен,

Баршамызға сыйлайық!

Сынып оқушыларын сабаққа бейімдеу, назарын сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын сұрау.

-Балуан Шолақтың шын есімі кім?

-Нұрмағамбет  бала кезінде  қандай болған?

-Ол жәрменкеде неше пұтты көтерген?

-Неге оны Шолақ деп атаған?

- Ақын өлеңде Балуан Шолақты қалай суреттеген?

- Бір пұт неше килограмм?

- Балуандықпен қатар қандай өнері болған?

- Балуан Шолақ кім?

- Өнердегі ұстазы кімдер болған ?

Байырғы өлшем бірліктер: пұт, мысқал, қадақ, батпан т.б.

1 пұт 16 кг –ға тең, Балуан Шолақ 51 кг

1 пұт • 51кг = 816 кг көтерген.

Қосымша  мәліметтер оқылады.

Балуан Шолақтың өнер жолындағы ұстаздары Біржан сал, Ақан сері болған. Олардың әндерінің тамаша орындаушысы әрі насихатшысы болады.

Балуан Шолақ балуандықпен қатар  әнге құмар, компазитор, ақын, домбыра тартқан, бірнеше лирикалық әндер жазған. Оның  «Желдірме», «Дікілдек», «Көкшетау», «Қосалқа», «Қос барабан», «Қос перне», «Құлан кісінес», «Кенже қоңыр» деген әндерін, шебер орындаушылар Ж.Елебеков, М.Көшкімбаев, М.Тырбаев, Ж.Кәрменов, Қ.Байбосынов, т.б. болды.

III.  Жаңа сабақ .

Ұлттық ойындар: шілдехана, бәйге, аударыспақ, қызқуу, орамал тастамақ т.б.

Авторы: Бек Тоғысбайұлы   мәлімет беру

      Бұрынғы батырларымыз, балуандарымыз, хандарымыз батырлық, күштілік пен бірге ән салып, домбыра тартып, өлең жазған. Сондай ақын  бүгінгі  сабағымызда танысатын Ақан Сері ҚорамсаұлыАқан сері, Ақжігіт Қорамсаұлы (1843 жылы бұрынғы Көкшетау облысы, Үлкен Қоскөлдің маңы — 1913 жылы, сонда) — ақын, әнші, композитор.Шын есімі – Ақжігіт, ата-анасы еркелетіп Ақан атап кеткен. Әкесінің есімі Қорамса, шешесі — Жаңыл. Ақан сері жас кезінен өнерімен көзге түсіп, кейін ақындық, әншілік өнері кемелденген соң алты алашқа аты мәлім сері атанған.Ақан жас кезінен  ұғымтал, өте зерек болып өседі. Жасынан-ақ  ән-жырға әуес болып 16-17 жасында-ақ қолына  домбырасын алып, ән салып, өлең шығара бастайды. Ақан серінің “Ақтоқты”, “Алтыбасар, “Мақпал”, “Балқадиша”, “Сырымбет”, “Майда қоңыр”, т.б. әндері әйел жанының сұлулығын жарқырата көрсетуімен бірге, махаббат құдіретін асқақтата суреттеуімен де құнды.

 Ақан сері ақын-әнші ғана емес, саңлақ аңшы, атбегі де. Ақынның сүйікті досына, қимас өмірлік серігіне айналған сәйгүлігі мен қыран құстарына арналған “Маңмаңгер”, “Қараторғай”, “Көкжендет”, “Құлагер” әндерінде Ақан серінің ішкі жан дүниесіндегі бұрқаныс, қан жылаған жүрегін осы шығармалары айқын көрсетіп тұрғандай.

30 жастан асқанда ақын бірнеше қайғыға тап болады. Сүйген жары Ұрқиядан айырылады, қыраны Қараторғайдан, құмай тазысы Базаралы өледі  және қимас серігі Құлагер атты тұлпары өледі. Еременге неге алып келдім? Мал да болса жануарым –ай, шабуға жіберерді басын төмен салып, көзінің жасы бұршақтап тұрды-ай, Бір сұмдықтың боларын сезген екенсің гой жануарым деп,  бір күн, бір түн өлген еркесінің басында отырады.Құлагердің мерт болуы  егде тартқан Ақан серінің өмірі мен шығармашылығында ұмытылмас оқиға болды. Құлагер туралы өлеңдерінде ақынның көңіл күйі, ашу-ыза, күйініш, үміт-сезімі тебірене жырланған.

Оқушылар Құлагерден үзінді оқиды.

Слайдтан жылқының түсі, жүрісі , тағамы туралы мәлімет беріледі.

Сергіту сәті.    «Қара жорға»

ІҮ.Оқулықпен жұмыс.

Орындарыңда отырып іштеріңнен мәтінмен танысып шығыңдар.

Сөздік жұмыс:

Шілдехана – нәрестенің дүниеге келу тойы.

Жарату -  баптау, дайындау.

Күндеуші – қызғаншақ, көре алмаушы адам.

Поэма – өлеңнен жазылған оқиғалы шығарма.

Ү.  Дәптермен жұмыс.

1-топ «Қараторғай» 

2-топ «Құлагер»

Жұптық жұмыс  Қараторғай мен Құлагерді сипаттап жазады.

IV.  Венн диаграммасы

    Балуан                                                                        Ақан

Мықты, күшті, қайсар                 Ақын                Сері,  бойшаң,

Аңшы, балуан                              Сазгер           жануарлары жақсы көрді 

                                                       Әнші

V.   Қорытынды:       «Кубизм әдісі»

1. Ақанды шын есімі кім?

2. Ақан қандай бала болған, неге Сері деп атаған?

3. Ақанның тұлпарының есімі?

4. Ақанға тұлпарды кім сыйлағын?

5. Бүркіті неге жерге қонбай,  аспанда ұша береді ?

6. Құлагерді неге өлтірді?

7. Құлагерге қастандық жасаушы адамдарға не айтар едіңдер?

8. Ақанның тағы қандай қасиеттерін айтасың?

9. Поэма - деген не?

ҮІ. Үй тапсырмасын беру.  Мәтінді түсініп оқу, Құлагердің суретін салу.

ҮІІ. Оқушы білімін бағалау.