Ашық сабақ «Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Жалпақ құрттар типіне
  жататын жәндіктердің негізгі
  ерекшеліктері
  
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  білімділік: Жалпақ құрттар
  типінің құрылысымын танысу,
  ауыл шаруашылықтағы мағызы
  уралы түсінік беру.
  дамытушылық: Деңгейлік
  тапсырмаларды орындау арқылы
  оқушылардың ойлау қабілеттерін
  дамыту.
  тәрбиелік:Табиғат және оның
  бөлшектерін қорғай білуге
  тәрбиелеу.
  Сабақтың түрі:
  Жаңа сабақ
  
  Әдіс-тәсілдер:
  Әңгімелесу,
  жеке дара,
  сұрақ-жауап
  
  
  Көрнекі құралдар:
  Интерактивті тақта,
  Суреттер,
  Сөзжұмбақ,
  деңгейлік тапсырмалар
  
  

• 3 слайд

  Үй тапсырмасын тексеру
  Аналық безде түзілетін гаплоидты жыныс жасушалары
  Аталық безде түзілетін гаплоидты жыныс жасушалары
  Теңізде өмір сүретін гидратәріздес жәндік
  Ұрықтанған жұмыртқадан денесі кірпікшелермен қапталған дернәсілі қалай аталады?
  Аралық қабат
  Ауыздың айналасында не орналасады?
  Денесі өте көп жасушалардан тұратын жәндік
  Аналық және аталық жыныс жасушаларының қосылу үрдісі
  Жойылған немесе зақымданған мүшелер мен ұлпалар қалпына келуі
  Сыртқы қабат
  Медузалардың денесінде қандай бөлік жок
  Теңіз суында жүзіп жүретін ішекқуыстылар?
  Ішкі қабат
  
  

• 4 слайд

  Жалпақ құрттар
  Жалпақ құрттар – екіжақты
  симметриялы, үш қабатты,
  көпжасушалы жәндіктер. Денесін тері-бұлшықетті қапшық қаптайды. Жалпақ құрттар паразитті құрттар. Құрттарды зерттейтін ғылым – гельминтология (гр. «гелминс»- құрт, ішекқұрт, «логос»-ілім).
  цепень
  бауырсорғыш
  сұлама
  

• 5 слайд

  Жалпақ құрттар типі
  Кірпікшелі
  құрттар
  Таспа
  құрттар
  Сорғыш
  құрттар
  Планария
  Ақ сұлама
  Сиыр цепені
  Бауырсорғыш
  

• 6 слайд

  Сұлама денесінің көлденең кесіндісі
  Жыныс жасушалары,
  Мезодерма
  Энтодерма
  Эктодерма
  Ішек қуысы
  Сақиналы бұлшықеттер
  Қиғаш бұлшықеттер
  Зәршығару жүйесі
  Жүйкелік созынды
  
  

• 7 слайд

  Ақ сұлама
  Ақ сұлама – еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт. Ол кірпікшелерінің көмегімен суда еркін жүзеді.
  
  1- асқорыту жүйесі,
  2- зәршығару жүйесі,
  3-жүйке жүйесі,
  4-жыныс жүйесі
  

• 8 слайд

  Асқорыту жүйесі
  Ауыз қуысы
  Жұтқыншақ
  Ішек
  

• 9 слайд

  Зәршығару
  Жұлдызша тәрізді түтікшелер
  

• 10 слайд

  1-тапсырма
  

• 11 слайд

  2-тапсырма
  Тапқыр болсаң, тауып көр.
  1.Кірпікшелер көп денесін қаптаған, 3.Жапырақ ішін жалпақ құрт
  Су ішінде тыныш тауып жаттаған. Ұнатпайды оны жұрт.
  Екі құлақ екі көзі тағы бар, Ағза қаны керегі,
  Осы құрттың атын өзін тауып ал. Бауыр зардап шегеді.
  
  2. Буылтықты денесінде қылтаң жоқ, 4. Төртсорғышпен қармақшалар
  басында
  Басқалардың қанын сорса, қарын тоқ. Етпен бірге қосылады асыңа
  Саулық үшін адам өзіне салады, Шала піскен етті жесең байқамай
  Тойғаннан соң жерге түсіп қалады. Қауіп қатер туғызады басыңа.
  
  

• 12 слайд

  3-тапсырма
  Құрттардың пайдасы мен зияны
  

• 13 слайд

  Үйге тапсырма.
  §42. Оқу, В,С сұрақтарына жауап беру, 188-бет, жалпақ құрттардың өкілдерін атап, олардың құрылысы мен пайда-зияны туралы жазып келу.
  
  

Майтүбек жалпы орта білім беретін мектеп

Ашық сабақ

«Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері

       Сынып: 7 «А»

                Пән: Биология

                                    Өткізген: Биология пәнінің

                              мұғалімі

                                                     Мырзагожина Зарина Мадениетовна

2014-2015 оқу жылы

Сынып: 7 «А»

Күні:

Пән: Биология

Сабақтың тақырыбы:  «Жалпақ құрттар типі. Жалпақ құрттар типіне 

                                            жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

Дамытушылық:

Тәрбиелік:

Сабақтың барысы

Сабақтың әдісі:

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

I.    Ұйымдастыру кезеңі. (1 мин)

Ø  Оқушылармен сәлемдесу,

Ø  Оқушыларды түгендеу.

II. Үй тапсырмасын тексеру. (7 мин)

Сөзжұмбақты шешіңдер:

1.      Аналық безде түзілетін гаплоидты жыныс жасушалары (жұмыртқа)

2.      Аталық безде түзілетін гаплоидты жыныс жасушалары (сперматозоид)

3.       Теңізде өмір сүретін гидратәріздес жәндік (обелия)

4.      Ұрықтанған жұмыртқадан денесі кірпікшелермен қапталған дернәсілі қалай аталады? (планула)

5.       Аралық қабат  (мезодерма)

6.      Ауыздың айналасында не орналасады? (қармалауыштар)

7.      Денесі өте көп жасушалардан тұратын жәндік (гидра)

8.      Аналық және аталық жыныс жасушаларының қосылу үрдісі (ұрықтану)

9.      Жойылған немесе зақымданған мүшелер мен ұлпалар қалпына келуі (регенерация)             

10. Сыртқы қабат (эктодерма)

11.  Медузалардың денесінде қандай бөлік жок (табан)

12.  Теңіз суында жүзіп жүретін ішекқуыстылар? (медуза)

13.  Ішкі қабат (энтодерма)

III.    Жаңа сабақты меңгерту. (7 мин)

Жалпақ құрттар

                               
              Цепень                      Бауырсорғыш                   Сұлама

               Жалпақ құрттар – екіжақты симметриялы, үш қабатты, көпжасушалы жәндіктер. Денесін тері-бұлшықетті қапшық қаптайды. Дене тұрқы шұбалаңқы келеді. Денесінде қуыс болмайды. Жалпақ құрттардың басым бөлігі паразит құрттар. Құрттарды зерттейтін ғылым гельминтология (гр. «гелминс»-құрт, ішекқұрт, логос-ілім) деп аталады.

Жалпақ құрттар типі 3 класқа жіктеледі

      

Кірпікшелі құрттар                 Сорғыштар құрттар                 Таспа құрттар

                                       

        Планария                    Бауырсорғыш                                  Сиыр цепені

         Ақ сұлама                дене пішіні жалпақ, жапырақ    денесі жалпақ, таспа

денесі кірпікшелі эпителий     тәрізді, қоректік денеге             тәрізді, асқорыту

жасушаларымен қапталған,     сорғыштарымен жабысады,     мүшесілері жоқ,

кірпікшелерінің көмегімен      екі сорғышы болады:                паразиттік жолмен

суда еркін жүзеді, аузы,              1-аузында,                               тіршілік етеді.

асқорыту, зәршығару және         2-бауырында.  

жыныс мүшелері бар.

     Жалпақ құрттар деп аталу себебі – бауыр жағы арқасына жабысып, денесі жалпақ пішінді болғандықтан аталды. Жалпақ құрттардың көпшілігінің пішіні жапыраққа немесе таспаға ұқсас. Жалпақ құрттардың ішекқуыстылардан айырмашылығы – денесі екі қабаттан емес, үш қабаттан тұрады. Жалпақ құрттардың паразиттік жолмен тіршілік ететін түрлері бар. Олардың дене жабынының құрылысы ерекше, эпителий ұлпасында жасуша болмайды, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады.

    Жалпақ құрт типіндегі ағзалардың  барлығында: 

- қантарату,                                                                                         

-тыныс алу жүйелері жоқ.

Олардың тыныс алуына бүкіл денесі қатысады.

Жалпақ құрттардың асқорыту мүшелері 2 бөліктен:

                   жұтқыншақ                           ішектің ортаңғы бөлігі

    Жалпақ құрттарда артқы ішек пен аналь тесігі жоқ. Ақсұлама – еркін жүзіп

қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт.

   Сұлама денесінің көлденең кесіндісі:                          

   

1-   жыныс жасушалары;          6- сақиналы бұлшықеттер;

2-   мезодерма;                           7- қиғаш бұлшықеттер; 

3-   энтодерма;                           8- зәршығару жүйесі; 

4-   эктодерма;                           9- жүйкелік созынды;

5-   ішек қуысы;   

IV.  Кім жылдам?  (5 мин)                            

1-тапсырма. 

Тест 1.      Құрттарды зерттейтін ғылым: а) ихтиология            г) микология              б) гельминтология    д) мамалогия в) орнитология 2. Жалпақ құрттар типі неше класқа бөлінеді: а) 1                             г) 4           б) 5                            д) 2 в) 3 3. Сыртқы қабат: а) мезодерма            г) мезодерма, эктодерма            б) эктодерма            д) дұрыс жауап жоқ в) энтодерма 4. Жалпақ құрттардың денесі неше қабатты: а) 2                           г) 3            б) 4                          д) 5 в) 1 5. Аралық қабат: а) мезодерма            г) мезодерма, эктодерма            б) эктодерма            д) дұрыс жауап жоқ в) энтодерма            Жауаптары: 1-б, 2-в, 3-б, 4-г, 5-а

Тест 1.      Қажетсіз заттарды бөлу жүйесі а) зәршығару            г) қоректену           б) тынысалу              д) қозғалу в) көбею 2. Жұмыртқаның құйрықты дернәсілге айналуы а) 1 ай                       г)  2-3 ай         б) 4 ай                       д) 1,5 ай в) 2,5-3 ай  3. Ішекте өмір сүретін паразиттер: а) эндопаразиттер     г)  сірқабық        б) эктопаразиттер     д) дұрыс жауап жоқ в) финна 4. Ағза денесінің сыртында паразиттік жолмен тіршілік ететін: а) эндопаразиттер     г)  сірқабық        б) эктопаразиттер     д) дұрыс жауап жоқ        в) финна 5. Ересек таспақұрт негізгі иесі а) адам                        г)  мал, адам       б) мүйізді ірі қара      д) дұрыс жауап жоқ        в) кіші тоспаұлу                    Жауаптары: 1-а, 2-в, 3-а, 4-б, 5-а

 2-тарсырма. (3 мин)

Жұмбақтар шешу:

1.   Кірпікшелер көп денесін қаптаған,                3. Жапырақ ішін жалпақ құрт,

    Су ішінде тыныш тауып жаттаған.                   Ұнатпайды оны жұрт.

    Екі құлақ екі көзі тағы бар,                                Ағза қаны керегі,

    Осы құрттың атын өзін тауып ал.                      Бауыр зардап шегеді.

               Жауабы: (Ақ сұлама)                                                                     (Бауырсорғыш)

2.        Буылтықты денесінде қылтаң жоқ,             4. Төртсорғышпен қармақшалар басында

    Басқалардың қанын сорса, қарын тоқ.             Етпен бірге қосылады асыңа

    Саулық үшін адам өзіне салады,                      Шала піскен етті жесең байқамай

  Тойғаннан соң жерге түсіп қалады.                   Қауіп қатер туғызады басыңа.   

              Жауабы: (Сүлік)                                                                                (Сиыр цепені)

3-тапсырма. Оқушылар тақтаға шығып, сөздің атауын аяқтайды. (4мин)

Мезодерма- аралық қабат

Энтодерма- ішкі қабат

Эктодерма- сыртқы қабат

Құрттардың асқорыту мүшесі: жұтқыншақ, ішек

Жалпақ құрттар типі: кірпікшелі, сорғыш, таспа

4-тапсырма. Анықтамаларды жазып алайық. (5 мин)

Сірқабық -                       Финна-                       

Зәршығару -                       Эндопаразиттер-  

Эктопаразиттер-                

5-тапсырма. Сурет берілген, атауын жазады. (5мин)

         Жауабы: кірпікшелі, жалпақ, таспа құрттар

2. Ақ сұламаның мүшесін ата:

  

     Жауабы: 1-асқорыту жүйесі, 2- зәршығару жүйесі,

                     4- жүйке жүйесі, 5- жыныс жүйесі,

3. Суретке қарап жануарларды ата:

  

 Жауабы: 1- цепень, 2- бауырсорғыш, 3- сұлама

V. Құрттардың пайдасы мен зияны. (2 мин)

Пайдасы	Зияны
Сүлікті вена біткенде, қантамыр, жүрек аурулары мен миға қан құйылғанда.	Жануарлар мен өсімдіктер ағзасында әр түрлі аурулар туғызады, таспақұрттардың барлығы жануарлар мен адам өміріне зиян.

VI.  Үйге тапсырма. (2мин)

§42. Оқу, В,С сұрақтарына жауап беру, 188-бет, жалпақ құрттардың өкілдерін атап, олардың құрылысы мен пайда-зияны туралы жазып келу.

VII.    Рефлексия.

  Бағалау.

Қорытындылау.(4 мин)

Сабақты қорытындылау үшін оқушылар кесте толтырады, бірін-бірі бағалайды.

Бұрыннан білемін	Менің ойлағанымнан басқа	Мен үшін жаналық	Білгім келеді

Краткое описание документа:

Сынып: 7 «А»

Күні:

Пән: Биология

Сабақтың тақырыбы: «Жалпақ құрттар типі. Жалпақ құрттар типіне

жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

Дамытушылық:

Тәрбиелік:

Сабақтың барысы

Сабақтың әдісі:

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

• I.Ұйымдастыру кезеңі. (1 мин)
• ØОқушылармен сәлемдесу,
• ØОқушыларды түгендеу.