Қазақстан ХІХ ғ жартысында патшалық Ресейдің отарлау саясаты

8-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 16. Қазақстандағы ХіХ ғ І жартысындағы патшалық Ресейдің отарлау саясаты

Сабақтың мақсаты:

·        Оқушыларға қазақтардың Жайықтың ішкі жағына жіберу туралы, ХІХ ғасырдың бас кезіндегі қазақ жүздерінің әлеуметтік-экономикалық жағдайын түсіндіру, адамдардың соғысқа көзқарасы, соғыстың салдары мен маңызы жөнінде әңгімелеу;

·        Оқушылардың қосымша әдебиеттермен жұмыс істеу машығын, логикалық ойлау жүйесін дамыту, тарихи терминдерді қолдану мен шешім қабылдай білуді үйрету;

·        Патриоттық, ержүректік, интернационалдық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1.     Ұйымдастыру кезеңі

2.     Үй тапсырмасын тексеру

3.     Жаңа білім беру

4.     Жаңа білімді бекіту

Үй жұмысын сұрау:

1.     Жәңгір ханның оқу-ағарту, денсаулық сақтау, мәдениет, дін салалары бойынша  жасаған реформаларын атаңдар.

2.     Ресей үкіметі неліктен өзінің ішкі аумағында мемлекеттік бірлестік құруына ұқсат етті.?

3.     Жаңа мемлекеттік бірлестіктің мәртебесін түсіндіріңдер.

Жаңа тақырыпты оқытудың үлгі жоспары:

1.  Ресеймен шекаралас Қазақстан аумағындағы аштық. Патша әкімшілігінің 1808 жылғы 28 мамырдағы жарлығы.

2. Орынбор және Орал шептерінде қазақ балаларының шоқындырылуы.

      Оқушыларға алғашынды 1800-1812 ж. аралығындағы кезеңде Қазақстанда болған оқиғалар жнінде айта келіп, ХІХ ғасырдың бас кезіндегі шекаралас аудандардағы қазақ-орыс қатынастарын, сауданың дамығанын, қазақтар мен орыстар арасында «тамырлық» байланыстар орнағанын, жайылымдық жерлердің  таралуы мен жұт жылдары Кіші жүз қазақтарының жағдайларының нашарлағаны жөнінде әңгімелеу. Нәтижесінде шекаралас қазақ аудандарында аштық басталып, құжаттарда олардың өз балаларын сатқаны айтылады. Патша үкіметінің қазақтарды шекараның ішкі бөліктеріне көшіруі жөнінде айта келіп, сыныпқа төмендегідей тапсырма берілді.

Тапсырмалар:

  Мұғалімнің кіші жүздегі әлеуметтік-экономикалық  жағдай туралы әңгімесінен кейін мынаны анықтаңдар:

-         Патша үкіметі саясатының  мақсаты не?

-         1808 жылы 23 мамырдағы жарлықтың шығуына қандай қажеттілік болды?

-         Қазақтар шекара шебінің ішкі бөлігіне қоныстану үшін қандай шарттарды орындауы қажет еді.?

-         Қазақтардың өмірі мен шаруашылығында қандай өзгерістер болды?

-         Қазақ балаларын шоқындырпу не себептен болды?

      Сабақ барысында оқушылардың тапсырманы қалай орындағанын тексеріп, жауаптары  толықтырылады, олардың логикалық талдауларына , өз көзқарасын қалай дәлелдейтініне назар аударылады. Қазақтардың 1812 жылғы Отан соғысына қатысуы жөнінде айтқанда картамен жұмыс ұйымдастырып, Отан тарихы жөніндегі қосымша әдебиеттермен (көркем әдебиет, кинофильмдер, суретшілердің осы тақырыптарға арналған картиналары) жұмыс істеу керек. Дүниежүзі тарихы мен орыс әдебиеті пәндерінен бұл тақырып оқушыларға жақсы таныс, сондақтан бұл сабақ ерліктің , Отанға деген сүйіспеншіліктің , халықтар достығының, өзара түсіністік пен бірін-бірі қолдаудың  мысалдарына толы, ерлік сабағы ретінде өткізіледі.

  Сабақты бекіту:

1.     ХІХ ғасырдың бас кезіндегі Қазақстанның Ресеймен шекаралас аудандарындағы ашаршылықтың негізгі себептерін атаңдар.

2.     Патша үкіметі аштыққа ұшыраған қазақтарды құтқару үшін қандай шаралар қолданды?

Үйге тапсырма:

1.     Патша үкіметі 1808 жылғы 23 мамырдағы жарлығын қандай мақсатпен шығарды?

2.     Тақырыпты оқу

Краткое описание документа:

Сабақтың мақсаты:

·        Оқушыларға қазақтардың Жайықтың ішкі жағына жіберу туралы, ХІХ ғасырдың бас кезіндегі қазақ жүздерінің әлеуметтік-экономикалық жағдайын түсіндіру, адамдардың соғысқа көзқарасы, соғыстың салдары мен маңызы жөнінде әңгімелеу;

·        Оқушылардың қосымша әдебиеттермен жұмыс істеу машығын, логикалық ойлау жүйесін дамыту, тарихи терминдерді қолдану мен шешім қабылдай білуді үйрету;

·        Патриоттық, ержүректік, интернационалдық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1.     Ұйымдастыру кезеңі

2.     Үй тапсырмасын тексеру

3.     Жаңа білім беру

4.     Жаңа білімді бекіту

Үй жұмысын сұрау:

1.     Жәңгір ханның оқу-ағарту, денсаулық сақтау, мәдениет, дін салалары бойынша  жасаған реформаларын атаңдар.

2.     Ресей үкіметі неліктен өзінің ішкі аумағында мемлекеттік бірлестік құруына ұқсат етті.?

3.     Жаңа мемлекеттік бірлестіктің мәртебесін түсіндіріңдер.

Жаңа тақырыпты оқытудың үлгі жоспары:

1.  Ресеймен шекаралас Қазақстан аумағындағы аштық. Патша әкімшілігінің 1808 жылғы 28 мамырдағы жарлығы.

2. Орынбор және Орал шептерінде қазақ балаларының шоқындырылуы.

      Оқушыларға алғашынды 1800-1812 ж. аралығындағы кезеңде Қазақстанда болған оқиғалар жнінде айта келіп, ХІХ ғасырдың бас кезіндегі шекаралас аудандардағы қазақ-орыс қатынастарын, сауданың дамығанын, қазақтар мен орыстар арасында «тамырлық» байланыстар орнағанын, жайылымдық жерлердің  таралуы мен жұт жылдары Кіші жүз қазақтарының жағдайларының нашарлағаны жөнінде әңгімелеу. Нәтижесінде шекаралас қазақ аудандарында аштық басталып, құжаттарда олардың өз балаларын сатқаны айтылады. Патша үкіметінің қазақтарды шекараның ішкі бөліктеріне көшіруі жөнінде айта келіп, сыныпқа төмендегідей тапсырма берілді.

Тапсырмалар:

  Мұғалімнің кіші жүздегі әлеуметтік-экономикалық  жағдай туралы әңгімесінен кейін мынаны анықтаңдар:

-         Патша үкіметі саясатының  мақсаты не?

-         1808 жылы 23 мамырдағы жарлықтың шығуына қандай қажеттілік болды?

-         Қазақтар шекара шебінің ішкі бөлігіне қоныстану үшін қандай шарттарды орындауы қажет еді.?

-         Қазақтардың өмірі мен шаруашылығында қандай өзгерістер болды?

-         Қазақ балаларын шоқындырпу не себептен болды?

      Сабақ барысында оқушылардың тапсырманы қалай орындағанын тексеріп, жауаптары  толықтырылады, олардың логикалық талдауларына , өз көзқарасын қалай дәлелдейтініне назар аударылады. Қазақтардың 1812 жылғы Отан соғысына қатысуы жөнінде айтқанда картамен жұмыс ұйымдастырып, Отан тарихы жөніндегі қосымша әдебиеттермен (көркем әдебиет, кинофильмдер, суретшілердің осы тақырыптарға арналған картиналары) жұмыс істеу керек. Дүниежүзі тарихы мен орыс әдебиеті пәндерінен бұл тақырып оқушыларға жақсы таныс, сондақтан бұл сабақ ерліктің , Отанға деген сүйіспеншіліктің , халықтар достығының, өзара түсіністік пен бірін-бірі қолдаудың  мысалдарына толы, ерлік сабағы ретінде өткізіледі.