Биология пәнінен 6 сыныпқа арналған "Жасушалардың тіршілік әрекеттері" тақырыбындағы сабақ

Сыныбы: 6

Сабақтың тақырыбы: §7. Жасушалардың тіршілік әрекеттері.

Сабақтың мақсаттары

Білімділік мақсаты: Оқушыларға алған білімдерін пысықтай отырып,

организмдердің негізгі қасиеттерімен таныстыру арқылы білімдерін нығайту, ойлау, сана сезімдерін   қалыптастыру.

Дамытушылық мақсаты: Барлық тірі ағзалардың негізгі қасиеттері бір екендігін   түсіндіру арқылы оларды жеке- жеке қарастыра оқушылардың пәнге деген

қызығушылықтарын арттыру, білімдері мен  ойлау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: Қоршаған орта мен табиғатты аялауға, өсімдіктер

мен жануарларды қорғауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдістері: репродуктивті, түсіндірмелі – иллюстративті, проблемалық оқыту,тсұрақ – жауап, өзіндік ізденіс, қорытынды шығару.

Көрнекіліктер: суреттер, оқулық ,ресурстар

Сабақ барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

А) Сәлемдесу, түгендеу;

Ә) Жаңа сабаққа зейіндерін тұрақтандыру.

ІІ. Үй тапсырамсын сұрау кезеңі.

Әр сөйлемдегі жасуша бөлімдерінің қасиетін, атқаратын қызметін оқып, мұқият талдап, сәйкес келетіндерінің тұсындағы рет санын кестеге толтыр.

1. Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттеп, керексіз улы заттарды ыдыратуға қатысатын және жасушаның қоректенуіне жұмсалатын шырын жиналатын орын. 2. Сыртында екі қабат саңылауы қабықшасы бар цитоплазмасыз тіршілік ете алмайтын және көбеюге қатысатын жасушаның ең қажетті құрамдық бөлігі. 3. Тек өсімдік жасушасында ғана болатын фотосинтез процесіне қатасытын органоид. 4. Құрамында су, нәруыз, май болатын, барлық күрделі тіршілік әрекетіне қатысатын желімтек, созылмалы, қоймалжың тірі зат. 5. Жасушаға белгілі пішін және мықтылық қасиет беріп, ішкі бөлімдерін зақымданудан қорғайды.

Ж:

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі.

Тақырыбы: Жасушалардың тіршілік әрекеттері.

                                                     1. Зат және энергия алмасу.

Метаболизм

(гр «metabole» - өрлеу, алмасу)

Анаболизм «anabole» - өрлеу Катаболизм «katabole» - ыдырау

(пластикалық алмасу немесе ассимиляция) (энергтикалық алмасу немесе

әртүрлі заттарды қабылдап оны өз диссимиляция)

қажетіне жұмсауы организмдегі күрделі заттарды,

жай заттарға ыдырату

2. Көбею – тірі ағзаға тән келесі ұрпақтар қалдыру.

3. Тұқым қуалаушылық – организмдердің өздерінің белгілерін, қасиеттерін,

даму ерекшеліктерін ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу.

4. Өзгергіштік – организмдердің жаңа белгілері мен қасиеттерге ие болу

қабілеті.

5. Тыныс алу 6СО­₂ +6Н₂О С₆Н₁₂О₆ + 6О₂

6. Өздігінен реттелу – цитоплазманың құрылысына және ферменттерге

байланысты. Ферменттер – нәруыз тектес органикалық зат.

АТФ АДФ+Фн +энергия

7. Тітіркенгіштік. Кез келген тірі организмнің сыртқы ортаның әртүрлі

факторына (жарық, температура, электр тоғы ж.т.б) жауап қайтаруы.

Тітіркенгіштердің әсерінен қозғалу – таксис (гр. «taxis» - орналасу)

Жарыққа байланысты қозғалыс – фототаксис

Химиялық тітіркенгіштерге жауап – хемотаксис

Температураға байланысты жауап – термотаксис

Өсімдіктердің тітіркенгіштікке жауабын тропизм (гр. «tropos» - бағыт) деп

атайды.

8. Қозғалу

9. Өсу. Белгілері:

1. Жасуша санының артуы

2. Жасуша көлемінің ұлғаюы

3. Жасушаның құрылымдық элементтерінің көбеюі

4. Организм көлемінің ұлғаюы

10. Даму организмдерде сапалы өзгерістердің жүруі

Көбелек: жұлдызқұрт қуыршақ көбелек

11. Ырғақтылық.

ІY. Бекіту кезеңі

Тақырыптағы тірек сөздерді дәптерлеріңе мағынасын ашып, жазып алыңдар. (оқушылар осы терминдерге толық анықтама береді)

Цитоплазма- қоймалжын сұйықтық

Вакуоль- шырынға толы қуыс

Пластидтер- түс береді (жасыл, қызыл, қоңыр, сары және т.б.)

Ядро- көбеюге қатысады

Целлюлоза- өсімдікке беріктік қасиет береді

Хлорофилл- жасыл түсті пигмент

Жасуша қабықшасы- қорғаныш, зат алмасу

Саңылау- су, ауа, газ өтеді

Y. Қорытынды

YІ. Бағалау

YІІ. Үйге тапсырмалар беру §7. Жасушалардың тіршілік әрекеттері.