Әдеби тіл туралы түсінік (5 сынып)

Сабақ №2

Күні _______________                                          

Тақырыбы: Әдеби тіл туралы түсінік  

Мақсаты: білімділік: Оқушыларға әдеби тіл,оның формалары туралы мағлұмат беру арқылы жаттығу жұмыстарын жүргізу;

                    дамытушылық:  Оқушылардың  ойлау,сөйлеу тілін, түрлі жаттығу жұмыстары арқылы есте сақтау , шығармашылық қабілеттерін дамыту;

                     тәрбиелік: Оқушыларды дұрыс сөйлей білуге, ұқыптылыққа, байқағыштыққа, жылдамдыққа,ойын ашық,еркін жеткізуге ,өз білімін бағалай білуге тәрбиелеу;

Әдіс-тәсілдер:әңгімелесу, жаттығу , ой жинақтау, сұрақ-жауап

Көрнекіліктер: тірек сызба

Сабақ түрі: интерактивті сабақ

Сабақ типі: жаңа сабақ

Пәнаралық байланыс: әдебиет

Сабақ барысы:    а) Ұйымдастыру кезеңі

                               (Оқушыларды сабақ процесіне дайындау

                               ә) Үй тапсырмасын тексеру

2-жаттығу. 3тапсырма. Ана тілі жайында дәптерге үш мақал-мәтел, бір шумақ өлең немесе даналық сөз тауып жазу.

Қайталау сұрақтары:

1.      Тілдің атқаратын қызметтерін атап беріп,мысалмен дәлелдеңдер.

2.      Ана тілі дегеніміз не?

                                         б) Жаңа сабақ

Әдеби тіл-күнделікті ауызекі сөйлеу түрінен жоғары көркем тіл. Ол -сол халықтың бәріне ортақ түсінікті тіл.

(Интерактивті тақтада мәтін беріледі) Мұғалім  екі мәтінді оқиды.

   І.Кәрі әже күндегі машығы бойынша бесік жырын айтады. Өте бір өзгеше,ескі жыр. Абайдың өз әжесінен басқа ешкімнен естімеген жыры. Кішкентай күнінде Абай өзі де енш сайын осы жырдың тербеуімен ұйықтайтын.Сол күндерден бір ырғағы ауыспаған, бір сөзі өзгермеген,ана жүрегіндей айнымас жыр. (М.Әуезов.)

ІІ. ... Бір уақытта бай бәйбішесін оятады.

     -Мына ит ұйықтады білем. Түсір асыңды тез! Уақытымен асымызды жегізбеді ғой ит!-дейді.

   ... –Қазы орнына шандыр бердің, май орнына тезек бердің, алжыған!..-деп ,аяқпен кемпірін бір тебеді.

  Кемпірінң басы жарылып, ойбайлап қалады.

«Ой қозғау» сәті

Екі мәтіннің қайсысын әдеби тілге жатқызуға болады? (Оқушылардың пікірлері тыңдалады.)

                                                                  тұрпайы сөздер

 

               диалект сөздер                                                                    орысша сөзді араластырып  сөйлеу                   

 

                                                                  былапыт сөздер

Әдеби тіл екі түрлі формада өмір сүреді:

                                                                                                                             Ауызша тіл

                        Жазбаша тіл

(Баланың ата-анасымениәңгімелесуі)                                                     (газет-журналдарды, кітап оқу)                

                                            в) Жаттығу жұмыстары

5-жаттығу.Мәтінді тыныс белгілерін қойып көшіріп жазыңдар. (жазбаша)

Қарамен жазылған сөйлемнің мәнін түсіндіріңдер.

6-жаттығу. Мәнерлеп оқып, екі жаттығудың пікірінде қандай ортақ ой бар екенін айтыңдар.(ауызша)

«Адасқан сөздер» ойыны

(Мақалдарда берілген көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңдар.)

1. Еңбек пен бақыт- ...
2. Күш-...,

Білім-кітапта.

      3.Айтылған сөз- ...  оқ.

      4. Ер-намысының ...

 Керекті сөздер: құлы, егіз, атылған,білімде

                                   г) Бекіту

ауызша тіл                          ұқсатығы                                    жазбаша тіл

 

                                 д) Үйге тапсырма

 7-жаттығу.Мәтінді қатесіз көшіріп  жазыңдар.

                     Тіл,сөз туралы ойдан 2-3 мақал ойлап жазыңдар.

8-жаттығу.  Берілген пікірлерден бір ұнағанын жаттаңдар. (ауызша)

                                              е) Бағалау