1=
- 12.02.2018
- 611
- 1
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 1
1.Функционалдық интегралды микросұлбаның белгісі.
2.Дешифратордың түрлендіргіші.
3.137 санының екілік кодын анықтаңыз.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 2
1.Сандық қондырғыда екілік жүйесіне ауыстыру.
2.Екілік ақпараттың жазылуын қысқарту үшін микропроцессорлық техникада колдану.
3.Сандық микросұлбаның белгісі.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 3
1.Карно картасының жазылу ережесi.
2.Логикалық функцияны түрлендiруі.
3.Логикалық функцияны Венна диаграммасында кескiндеу.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 4
1.Сандық құрылғылардың логикалық функциясы.
2.Микросұлбада үшфазалы желі жилігін жобалау.
3.К155 сериялы микросұлбасында үшфазалы желi жиiлiгiн үшеселегiшiн жобалау. Әр бiр фаза кернеуi нөл-компаратор көмегiмен ТТЛ деңгейiне келтiрiлген.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 5
1. Бульдік функцияны минимизациялау.
2. Құрлымдық схемалармен танысу.
3. Бір период үшін уақыттық диаграммасы суретте көрсетілген F сигналын формаға келтіру.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 6
1.Дешифратордың анықтамасы.
2.Сандық сигналдар.
3.A(2) =1011,011(2) екілік санын сегіздік санау жүйесіне ауыстыру.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 7
1.Функционалдық түйіндер.
2.Шифратордың анықтамасы.
3.Инверсті шығысы бар дешифратор схемасы және оның шартты графикалық белгіленуі.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 8
1.Микропроцессордың классификациясы.
2.Екілік-ондық санау жүйесінде алгебралық қосу.
3.Шифратордың шартты-графикалық белгіленуі және оның логикалық схемасы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 9
1.Комбинациялық типті функционалдық түйіндер.
2.Активті сигналдар.
3.A(16)=2C,ВА он алтылық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру керек.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 10
1.Мультиплексордың анықтамасы.
2.Комбинациялық сандық қондырғылардың синтезі.
3. Дешифраторлы бұтақ схемасы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 11
1.Қолданбайтын логикалық элементтер.
2.Пассивті сигналдар.
3.A(16)=2C,ВА он алтылық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру керек.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 12
1.Тізбектелген функционалдық түйіндер.
2.Микропроцессор командалар жүйесі.
3.3-шиналы МП құрылымының жалпы түрі
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 13
1.Микропроцессордың негізгі сипаттамалары.
2.Мультиплексорлар анықтамасы.
3.Ондық цифрлардың жетісегментті индикаторы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 14
1.Демультиплексорлар анықтамасы.
2.Микропроцессорлық жүйелерді функционалды ұйымдастыру түсінігі.
3.Сумматордың кірісіне +100 және -16 сандарының қосымша кодтары берілсін. Шығысында аламыз... .
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 15
1.Екілік сумматорлардың қолдануы.
2.Интегралдық триггерлер.
3.Мультиплексор схемасы және оның шартты-графикалық белгіленуі.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 16
1.RS, JK, D және Т-триггерлердің құрылымы.
2.Регистрдің негізгі анықтамасы.
3.Бір разрядты компаратордың схемасы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 17
1.JK, D-триггерлердің құрылымы.
2.Қозғау регистрі.
3.MS схемасы бойынша салынған терістегіші бар JK триггер.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 18
1.RS, Т-триггерлердің құрылымы.
2.Жады регистрі.
3.Тең белгілі код сұлбасын логикалық элементтерде құру.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 19
1.Аналогты-сандық түрлендіргіштер.
2.Микропроцессорлық
жүйелердің анықтамасы.
3.Сандық индикаторда қандай сан жанады?
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 20
1.Микропроцессорлық жүйелердің жалпы сұлбасы.
2.Сандық-аналогты түрлендіргіштер.
3.Құрылғыларды тікелей селекциялау үшін адрестік желілерді қолдану.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 21
1.Біртактілі екісатылы триггерлер.
2.Бір кристалды микропроцессор.
3.«Ортақ шиналы» интерфейсті микропроцессорлық жүйелердің құрылымы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 22
1.8-разрядты i8080 микропроцессоры.
2.READY, INT, HOLD сигналдары нені білдіреді.
3.Ортақ (біріңғай) адрестік кеңістіктің құрылымы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 23
1.Микропроцессорлық жүйелерде ақпарат тасымалдау.
2.Функционалдық интегралды микросұлбаның белгісі.
3.Ондық цифрлардың жетісегментті индикаторы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 24
1.Қолданбайтын логикалық элементтер.
2.Адрес берудің әдістері.
3.Жинақтаушы аналогты-цифрлық түрлендіргіш.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 25
1.Қозғау регистрі.
2.Микропроцессордың классификациясы.
3.Тең белгілі код сұлбасын логикалық элементтерде құру.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 26
1.RS, JK, D және Т-триггерлердің құрылымы.
2.Тізбектелген функционалдық түйіндер.
3.Бір разрядты компаратордың схемасы.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 27
1.Комбинациялық сандық қондырғылардың синтезі.
2.Дешифратордың анықтамасы.
3.MS схемасы бойынша салынған терістегіші бар JK триггер.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 28
1.ЖӘНЕ-ЕМЕС базисіндегі триггерлер басқарылатын сигнал.
2.Сандық-аналогты түрлендіргіштер.
3.Мультиплексор схемасы және оның шартты-графикалық белгіленуі.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 29
1.Функционалдық интегралды микросұлбаның белгісі.
2.Сандық компаратор анықтамасы.
3.Сумматордың кірісіне +100 және -16 сандарының қосымша кодтары берілсін. Шығысында аламыз... .
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
«Білім» кәсіби гуманитарлық-техникалық колледжі
«Қарастырылды» «Бекітемін»
Арнайы пәндер ПЦК меңгерушісі Директордың оқу ісі
________________Адаева А.Е. жөніндегі орынбасары
Хаттама №___________ ___________Өмірбек Р.Ө.
«____»________________2016ж. «___»___________2016ж.
«Сандық қондырғылар және микропроцессорлық жүйелер»
пәнінен емтихан билеттері
Билет № 30
1. Микропроцессорлық жүйелерде ақпарат тасымалдау.
2.Функционалдық түйіндер.
3.К155 сериялы микросұлбасында үшфазалы желi жиiлiгiн үшеселегiшiн жобалау. Әр бiр фаза кернеуi нөл-компаратор көмегiмен ТТЛ деңгейiне келтiрiлген.
Пән оқытушысы: Кыдырбаева И.А.
І нұсқа
1.Процессорлардың жіктелінуі.
2.«Ортақ шиналы» концепциясы нені білдіреді?
3.МПЖ-рде ақпарат тасымалдау?
ІІ нұсқа
1.Тізбектелген функциналдық түйіндер дегеніміз не?
2.Триггер дегеніміз не және оның жіктелінуі.
3.Регистр дегеніміз не және оның жіктелінуі.
ІІІ нұсқа
1.Шифратор дегеніміз не?
2.НЕМЕНСЕ-ЕМЕС базисіндегі триггерлер қандай сигналмен басқарылады?
3.Инверсті шығысы бар дешифратор схемасы және оның шартты графикалық белгіленуі.
IV нұсқа
1.Дешифратор дегеніміз не?
2.Микропроцессорлық жүйелерде ақпарат тасымалдау.
3.Дешифратордың сұлбасын құру.
V нұсқа
1.Екілік сумматорлардың қолдануы.
2.Цифлық логикалық құрылғылардың функционалдық түйіндері қаншаға бөлінеді?
3.Мультиплексордың сұлбасын құру.
VI нұсқа
1.Комбинациялық типті функционалдық түйіндер дегеніміз не?
2.Санау жүйесі дегеніміз не?
3.Дешифраторлы бұтақ схемасы.
VII нұсқа
1.Микропроцессорлар құрылымы.
2.Қолданбайтын логикалық элементтер.
3.Комбинациялық сандық қондырғылардың ақиқат кестелері.
VIII нұсқа
1.Есептеу техникасында санды көрсету үшін қандай санау жүйесі қолданылады?
2.8421+6 санау жүйесі.
3.Алгебра логика функциясын (АЛФ) беру әдістері.
IX нұсқа
1.АЛФ-ны Вейча-Карно диаграммасын қолдана отырып минимизациялау.
2.Тізбектелген регистрлер.
3.Компаратордың ақиқаттық кестесі.
X нұсқа
1.Триггер-схемасын қалыптастыру типі және базисі бойынша бөлінуі.
2.8421 санау жүйесі.
3.Микробақылаушылар.
Сурет -12.2. Құрылғыларды тікелей селекциялау үшін адрестік желілерді қолдану.
MS схемасы бойынша салынған терістегіші бар JK триггер.
Біртактілі екісатылы триггерлер.
Сандық-аналогты түрлендіргіштер.
.
1. Үлестіргіштер дегеніміз не?
2. Үлестіргіштер қандай құрылығыларда қолданылады?
|
9. |
|
10. |
1. ЖӘНЕ-ЕМЕС базисіндегі триггерлер қандай сигналмен басқарылады?
2. MS типі бойынша триггерлер қалай жіктелінеді?
2 Тізбектелген функционалдық түйіндер немен ерекшеленеді?
МП командалар жүйесі.
1. Қандай санау жүйелері позициялық емес деп саналады?
МП сәулетін дамыту бағыттары
МП классификациясы
а) ә)
Сурет - 5.1. Мультиплексор схемасы (а) және оның шартты-графикалық белгіленуі (ә)
Сурет – 5.4. Бір разрядты компаратордың схемасы.
Сурет - 4.3. Дешифраторлы бұтақ схемасы.
|
а) |
ә) |
Сурет - 4.2. Инверсті шығысы бар дешифратор схемасы (а) және оның шартты графикалық белгіленуі (ә).
Бір кристалды МП негізделген МПЖ жұмысын ұйымдастыру
Мақсаты: берілген тақырыптың теориялық сұрақтарын белгілі бір тұрақты логикалық тұрғыдан қарастыратын, оқу сабақ түрі.
1.1. МП даму тарихы мен эволюциясы. Автоматтандырудың қазіргі жүйелерінде МП алатын орны мен ролі.
1.2. МП сәулеті. МП классификациясы.
1.3. МП жалпы құрылымы. Құрылым элементтерінің міндеті.
1.4. МП командалар жүйесі.
1.5. МП негізгі сипаттамалары.
1.6. МП сәулетін дамыту бағыттары.
1.1. МП даму тарихы мен эволюциясы. Автоматтандырудың қазіргі жүйелерінде МП алатын орны мен ролі.
МП – сандық ақпаратты өңдеу процесін жүзеге асыратын программалы-басқармалы құрылғы.
Орталық МП –бірпроцессорлы жүйеде ақпаратты өңдеу процесін жүзеге асыратын немесе көппроцессорлы жүйе жұмысын ұйымдастыратын МП.
Периферийлі МП (сопроцессор) – жүйеде қандайда бір функцияны орталық МП басқаруымен орындайтын МП.
Арнайы (специализированный) МП – қандайда бір есептер класын шешу үшін оптимизацияланған құрылымы бар МП.
МП разрядтылығы – МП арифметика-логикалық басқару регистрлерінің рязрядтар саны.
1.2. МП сәулеті. МП классификациясы.
МП сәулетін аппараттық, программалық және m-программалық құралдар жиынтығы деп түсінігуге болады.
Аппараттық құралдар МП логикалық құрылымы түрінде беріледі, яғни МП құрайтын логикалық блоктар конфигурациясы және олардың арасындағы байланыс.
МП программалық құралдары МП программалық моделі, командалар жүйесі мен программалау тілдері жүйесі және адрестеу жүйесі түрінде беріледі.
МП классификациясы:
1) Аппараттық құрал ретінде қарағанда:
- біркристалды және
- көпкристалды.
Көпкристалдылар түрлерінің бірі секциялық болып табылады, онда МП разрядтылығы бойынша жеке секцияларға бөлінеді. Секциялар қажет разрядтылыққа дейін өсуі мүмкін.
2) Міндеті бойынша:
- әмбебап және
- арнайы.
3) Өңделетін енгізу сигналдарының түрі бойынша:
- сандық және
- аналогтық.
4) Логикалық құрылым ұйымдастыру бойынша:
- бір магистральмен,
- көп магистральды.
1.3. МП жалпы құрылымы. Құрылым элементтерінің міндеті.
3-шиналы МП құрылымының жалпы түрі келесідей:
Кристалда мыналар орналасқан: 1) Басқару құрылғысы (УУ), 2) арифметико-логикалық құрылғы (АЛУ), 3) Регистрлер, 4) Енгізу-шығару құрылғысы (УВВ), 5) Тактілік жиілік генераторы (ГТ). МП-да қосымша (КЭШ) жады, арифметикалық сопроцессор болуы мүмкін.
УУ – АЛҚ операциясының орындалу реттілігі, МП барлық блоктарының жұмыс істеу тактілігін өңдеу, мәліметтерді алмастыру және ішкі, сыртқы магистральдар бойынша адрестерді басқару үшін арналған.
УУ жұмысының бастапқы сатылары:
1) команда санағышында (СК) көрсетілген адрес бойынша келесі команданы таңдау.
2) Команданы дешифрлеу.
3) Командаларды орындау бойынша элементарлы операциялар реттілігін құру.
АЛҚ – екілік кодта көрсетілген сандар және адрестермен арифметикалық және логикалық операциялар жүргізеді. Командалар жиыны 60-тар 300-ге дейін құрайды.
Р – жұмыс регистрлері. Ондағы сақталынған мәліметтерге тез кіруді қамтамасыз ететін жады ұяшығын көрсетеді.
Жұмыс регистрлері орындалатын функциялар бойынша топтарға бөлінген:
- Операндтар регистрі (О), операцияның орындалу уақыты кезінде операцияны орындап жатқан сандар сақталады.
- Командалар регистрі (К). Орындалып жатқан операция кодын сақтайды.
- Адрес регистрі (А), команданың адрестік бөлігін сақтайды.
- Белгілер (флаг) мен жағдайлар регистрі (ФиС) – олар әртүрлі жағдайлардың туындауын тіркейді:
А) разрядты тордың толып кету белгісі (С).
Б) қосымша алмастыру белгісі (АС).
В) таңба белгісі (S).
Г) ноль белгісі (Z).
Д) жұп белгісі (Р).
- Жалпы бағыт регистрі (ОН) аралық нәтижелер мен командаларды сақтау үшін пайдаланылады.
- (УС) стекті көрсеткіш (SP).
Стек – мәліметтерді жазу және оқу үшін жадыдан арнайы бөлінген облыс. Стекті ұйымдастыру – LIFO.
Стектің 2 түрі бар: 1) қосымша салынған (встроенный) (МП кристалында, V – үлкен емес), 2) Автономды (МП-ға қатынасы бойынша сыртқы – ЖЕСҚ)
Стектер пайдаланылады:
1) Кері есептеу жүргізу кезінде пайдаланылатын мәліметтерді жедел тізбектей сақтау кезінде.
2) Қайтару адрестерін есте сақтау үшін подпрограммалармен жұмыс істеу кезінде.
3) Негізгі блоктар жағдайын есте сақтау үшін үзулермен жұмыс істеу кезінде.
- Командалар санығышы (СК). Орындалуға тиіс командалар адресін көрсетеді.
- Тактілік жиілік генераторы (ГТ). МП барлық элементтерінің және онымен байланысқан құрылғылар жұмысын синхрондайды. Программалардың орындалу жылдамдығы ГТ тактілік жиілікке пропорционалды.
Шина – МП барлық элементтерін өзара қосатын байланыс (проводник) сызығының (линия) топтары. Проводниктер саны шина бойынша берілетін ақпараттың разрядтылығын анықтайды.
Көбінесе ША, ШД, ШУ бөліп қарастырады. Бұл 3-шиналы құрылым болады. 2-шиналы және біршиналы да құрылым бар. Бұл жағдайда бір сызықпен мәліметтер, адрестер, басқару сигналдары беріледі. Бұл жылдамдықты төмендетеді, бірақ сызықтың аз санын пайдалануға мүмкіндік береді.
1.4. МП командалар жүйесі.
МП ерекшелігі оның программаланатындығы болып табылады. Бұл дегеніміз МП команда бере отырып, операцияның қажет тізбегін қамтамасыз етуге болады
Шешілетін есеп алгоритмі қаншалықты қиын болса да, ол МП командалар жүйесіне сәйкес келуі керек.
Әртүрлі МП-да 50 .. 60 және 200..300 дейінгі диапазонда командалардың әртүрлі жүйесі бар.
Командалар классификациясы:
1) Функционалды түрде қарағанда командаларды мынаған бөледі:
- арифметикалық
- логикалық
- программалардың орындалу тізбегін басқару командалары (көшу командасы)
- мәліметтерді беру (қайта жіберу) командалары
- подпрограммаларға қатынасу және одан қайтып келу командасы
- енгізу/шығару командасы.
2) Сәулеттік белгі бойынша: (команда МП қандай элементінің құрылымымен жұмыс істеуіне байланысты).
- жады ұяшығындағы бар ақпаратты өзгерту командасы,
- аккумулятор құрамындағы өзгерістер командасы,
- стекпен операцияны орындау командасы,
- АЛҚ-да операцияны орындау командасы,
- басқаруды беру командасы,
- флагты регистрді өзгерту командасы,
- енгізу/шығару командасы.
3) Бір команданы орналастыру үшін қажет жады ұяшығының саны бойынша:
- 1 сөзге ұзын командалар,
- 2 сөзге ұзын командалар,
- 3 сөзге ұзын командалар.
Сәйкесінше команда ұзындығы жадыға қатынасу санын өзгертеді және осыған сәйкес команданың орындалу уақыты да өзгереді.
1.5. МП негізгі сипаттамалары.
1. Микропропцессор типі.
МП-дің компьютерде орнатылған типі ДК түрін анықтайтын басты фактор болып табылады. Оған компьютердің есептеу мүмкіндігі қатысты. Пайдаланылатын микропроцессор типіне байланысты ДК бес класын ерекшелейді:
1. XT класты компьютерлер;
2. AT класты компьютерлер;
3. 386 класты компьютерлер;
4. 486 класты компьютерлер;
5. Pentium класты компьютерлер.
2. Микропроцессордың тактілік жиілігі.
Тактілік жиілік импульсі жүйелік платада орналасқан генератордан түседі.
Микропроцессордың тактілік жиілігі – генератормен 1 секундта пайда болатын импульстер саны.
Тактілік жиілік ДК құрылғыларының жұмысын синхрондау үшін қажет. Микропроцессор жұмысының жылдамдығына әсер етеді. Тактілік жиілік жоғары болған сайын, сонша оның жылдамдығы да ұлғаяды.
3. Микропроцессор жылдамдығы.
Микpопpоцессоp жылдамдығы – бұл уақыт бірлігінде (операция/секунд) микропроцессормен орындалатын элементарлы операциялар саны.
4. Процессор разрядтылығы.
Процессор разрядтылығы – екілік код разрядының максималды саны, олар бір уақытта өңделіп немесе жіберілуі мүмкін.
5. Микропроцессордың функционалды міндеті.
1. Әмбебап, яғни негізгі микропроцессорлар.
Олар аппаратты тек арифметикалық операцияларды және тек бүтін сандармен орындауы мүмкін.
2. Сопpоцессоpлар.
Негізгі процессордың функционалды мүмкіндігін толықтыратын микpопpоцессоpлы элемент. Негізгі процессор команда алған кезде, ол осы жұмыс жиыны команда құрамына кірсе, басқаруды сопроцессорға беруі мүмкін.
Мысалы, математикалық, крафикалық және т.б. сопроцессорлар бар.
6. Микропроцессор сәулеті.
Командалар жүйесінің құрамын анықтайтын сәулеттік ерекшеліктерімен сәйкес сыналарды ерекшелейді:
1. CISC сәулетті микропроцессорлар.
CISC - Complex Instruction Set Computer – командалардың қиын жүйесі бар компьютеpлер. Тарихи олар бірінші және командалардың үлкен санын қосады. INTEL фирмасының барлық микропроцессорлары CISC категориясына жатады.
2. RISC сәулетті микропроцессорлар.
RISC - Reduced Instruction Set Computer – командалардың қысқартылған жүйесі бар компьютеpлер. Командалар жүйесі жеңілдетілген және әрбір нұсқасы бір ғана тактте орындалатындай қысқартылған. Сондықтан микропроцессор құрылымы жеңілдетіліп, оның жылдамдығы жоғарлады.
RISC-сәулетті микропроцессорлар мысалы - Power PC. Power PC микропроцессорлары 1981 жылы үш фирмамен: IBM, Motorola, Apple құрастырыла бастады.
3. MISC сәулетті микропроцессорлар.
MISC - Minimum Instruction Set Computer – командалардың минималды жүйелері бар компьютеpлер. Программа ұзын командалардың аз санын түрлендіреді.
7. Микропроцессор корпусының типі.
Қазіргі микропроцессорлардың микросхемасы пластмассалық немесе керамикалық корпусы бар болуы мүмкін.
PQFP - Plastic Quard FlatPack Package
- бұл типті корпустарда микpопpоцессоpлар жүйелік платаларда орналасады, сондықтан микропроцессорды ауыстыру мүмкін емес.
ZIF - Zerro Insertion Force
- корпустың мұндай типінде арнайы (қысым) зажим бар, оның көмегімен ол жүйелік платадан оңай алынады.
PGA - Pin Grid Array керамикалық коpпус және алтын тәрізді қойылымы болады, ол оны арнайы ұяға жеңіл қоюға мүмкіндік береді.
1.6. МП сәулетін дамыту бағыттары.
Қарастырылған МП құрылымында программалар тізбектеле орындалады: командадан кейін команда (Командалардың орындалуы командалар ағынымен анықталады). Мұндай архитектура SISD (бір команда, қарапайым деректер) деген атау алды. 2 немесе 3 сөзден тұратын командалар бар болған жағдайда МП команданы түгелдей оқу үшін жадыға бірнеше рет айналып келеді. Нәтижесінде оқуға кететін уақыт операцияның өзінің орындалу уақытынан асып кетеді. МП жылдамдығын жоғарлату тактілік жиілікке тікелей пропорционалды. бірақ мұнда физикалық шекке жақындаймыз: 1МГц-те тактілік жиілік үшін шиналар мен арналар бойынша сигнал бір такт уақытта 20..25 см. қашықтықта таралуы мүмкін. Ал егер сигналдың индуктивтілігі мен көлеміне байланысты сигналды орнату уақытын ескерсек, онда бұл МП жылдамдығын одан да көп шектейді.
Шектеулерден өту жолы:
1. Конвейеризация.
Егер МП кристалында командаларды өңдеудің бірнеше арнасын тұрғызсақ, онда конвейер түзеледі. Конвейердің әрбір элементі команданы өңдеудің бір сатысын ғана орындайды және көрші элементке береді. Нәтижесінде жадыға қатынасу жиілігі ұлғаяды, МП өнімділігіне оның әсері кемиді.
2. КЭШ жады.
Жадыдан оқуға уақыт шығынын кемітудің келесі қадамы МП кристалында жылдам жұмыс істейтін буферлі жадыны ұйымдастырудан тұрады, онда ЖЕСҚ-нан әрқашан программа үзіндісі (орындалатын программа және келесісі) алынады.
Енді ЖЕСҚ-на КЭШ шегінен шыққан жағдайда ғана қатынасу қажет (КЭШ-ті жаңарту). МП-да жылдам буферлі жады – КЭШ жады деп аталады.
3. Параллелизация.
Буферде программа үзындісінің бар болуы командаларды алдын-ала көруге және тәуелсіз операцияларды жобалауға мүмкіндік береді. Құрылымға қосымша бірнеше АЛҚ, регистрлік блоктарды және т.б. элементтерді енгізе отырып, осындай тәуелсіз операцияларды параллель өңдеуді ұйымдастыруға болады.
4. Векторлы өңдеу.
Параллелизациядан алу ұтымдылығы егер бір формуламен деректердің үлкен санын өңдеу жүргізілген жағдайда береді.
Бұл класс SIMD (бір команда, көп деректер) деп аталады. Бір командамен деректердің реттелген жиыны өңделетін режим векторлы өңдеу деп аталады. Ол конвейер немесе конвейерлер жиыны көмегімен ұйымдастырылуы мүмкін.
5. Матрицалық өңдеу.
Векторлы өңдеудің келесі әдісі бірдей басқару құрылғысынан тұратын біртипті процессорлардан матрицалар (2-ші немесе 3-ші ретті) құрудан тұрады. Барлық МП бір операцияны, бірақ әрбіреуі өзінің операндысымен орындайды.
6. Командалардың қысқартылған жиынын қолдану.
RISC деп аталатын архитектура. Клмандалардың жеңілдетілген жүйелері құрылады, сонымен қатар барлық командалар бірдей ұзындықты болуы және бір уақытта орындауы керек. Программа кодының ұзындығы ұлғаяды, бірақ МП схемасы жеңілдетіледі, алмасу ұлғаяды және қосындысында жылдамдық өсу керек.
7. Барлық қарастырылған әдістер командалардың басқарылатын ағынымен МП архитектурасына негізделген. МП да, қазіргі программалау тілдері де жалпы жағдайда программа мен операцияның параллелизациядан алуына себін тигізбейді.
Жаңа бағыттардың бірі деректердің басқарылатын ағынымен ЭЕМ құру болып табылады. (Data Flow – бұл фон-Неймандық архитектура емес).
Программаның орындалуы кезінде командалар өзінің нәтижелерін басқа командаларға ауыстырады (береді), олар бастапқы деректер ретінде қажет. Команданың орындалу басының жалғыз шарты барлық қажет операндтардың бар болуы табылады, яғни командалардың орындалу реті программада оның жазылу тізбегімен емес, ал деректердің дайын болуы уақытымен анықталады.
Нәтижесінде ауқымды жадының қажеттілігі керек емес, нәтижелер программалық құрылымда ауыстырылады. Программалық санағыш жоқ, командалардың активтілігі деректердің дайындығымен анықталады. Бұл шарттарды командалар жиынының деректер жиынымен біруақытта орындалуы үшін құрылады. Мұндай архитектура - MIMD (көп командалар, көп деректер).
1.Микропроцессорларды құру принциптері.
2.Микропроцессорлар құрылымы.
3.Микропроцессорлық жүйелерді функционалды ұйымдастыру түсінігі.
ЭЕМ-нің үшінші буынының соңында вируталды жадыны басқару концепциясы пайда болады, сыртқы құрылғылар мен терминалды жабдықтар дами бастайды. Үшінші буынның ЭЕМ-дері модельмен сәйкес келетін сериялармен немесе жанұяларымен шығарыла бастайды.
Математикалық және программалық қамтамасының ары қарай дамуы типтік есептерді шешу үшін пакеттік программаларды құруға әкеледі және бірінші рет программалық кешендер – операциялық жүйелер (IBM құрастырылған) шығарылады.
Процессор ақпаратты өңдеуге арналған. Ол екі бөліктен тұрады: УУ – басқару құрылғысы (устройство управления), және АЛУ - арифметико-логикалық құрылғы.
Процессор ақпаратты өңдеуді ЖЕСҚ-да сақталатын программа басқаруымен жүзеге асырады. ЖЕСҚ-да программамен бірге өңделуге тиіс мәліметтер де сақталады. Программа мен мәліметтер ЖЕСҚ-нан процессорге ЖЕСҚ мен процессор арасындағы байланыс арнасы бойынша түседі. Олар есептеу техникасында шина деп аталады. Мұндай шиналар процессорды ЭЕМ-нің басқа құрылғыларымен де байланыстырады.
Микропроцессор (МП). Бұл ДК орталық блогы. Машинаның барлық блоктарының жұмысын басқару және ақпаратпен арифметикалық, логикалық операциялар орындауға арналған.
Микропроцессор құрамына мыналар кіреді:
q Басқару құрылғысы (БҚ) қажет уақыт моментінде машинаның барлық блоктарына басқарудың қандайда бір басқару (басқармалы импульстар) сигналдарын береді; орындалатын операциямен пайдаланылатын жады ұяшықтарының адресін құрайды және осы адрестерді ЭЕМ-нің сәйкес блоктарына жібереді; импульстар тізімін басқару құрылғысы тактілік импульстар генераторынан алады.
q Арифметико-логикалық құрылғы (АЛҚ) сандық және символдық ақпаратпен барлық арифметикалық және логикалық операциялар орындау үшін арналған (ДК кейбір модельдерінде операцияны орындауды жылдамдату үшін АЛҚ-ға қосымша математикалық сопроцессор орнатылады).
q Микропроцессорлық жады (МПЖ) ақпаратты аз уақытқа сақтау, жазу және беру үшін қызмет етеді. МПЖ регистрлерде құрылады және машинаның жоғары жылдамдығын қамтамасыз ету үшін пайдаланылады, немесе негізгі жады жоғары жылдамдықты микропроцессорлардың тиімді жұмысы үшін қажет ақпаратты жазу, іздеу және оқуды әрдайым қамтамасыз ете алмайды. Регистрлер – әртүрлі ұзындықты жадының тез жұмыс істейтін ұяшығы.
q Микропроцессордың интерфейстік жүйесі ДК басқа құрылғыларымен тартылысты (сопряжения) және байланысты жүзеге асырады; өзіне МП ішкі интерфейсін, буферлік сақтау регистрлері мен енгізу-шығару порттарымен басқару схемасы және жүйелік шинаны қосады. Интерфейс (interface) – компьютер құрылғыларының тартылыс және байланыс әдістерінің жиынтығы. Енгізу-шығару порты (I/O – Input/Output port) – микропроцессорға ДК-дің басқа құрылғыларын қосуға мүмкіндік беретін тартылыс аппаратурасы.
Тактілік импульс генераторы электрлік импульстер тізбегін генерациялайды; генерацияланатын импульстер жиілігі машинаның тактілік жиілігін анықтайды. Көрші импульстер арасындағы уақыт аралығы машина жұмысының бір тактілігін анықтайды. Тактілік импульстер генераторының жиілігі дербес компьютердің негізгі сипаттамаларының бірі болып табылады және көбінесе жұмысының жылдамдығын анықтайды, яғни машинадағы әрбір операция тактінің қандайда бір санында орындалады.
Жүйелік шина – бұл компьютердің негізгі интерфейстік жүйесі, оның барлық құрылғылары арасында тартылыс пен байланысты қамтамасыз етеді. Жүйелік шина өзіне мыналарды қосады:
q Мәліметтердің кодтық шинасы (МКШ), операндтың сандық кодының (машиналық сөз) барлық разрядына параллель тасымалдау үшін тартылыс схемасы мен проводтардан тұрады;
q Адрестің кодтық шинасы (АКШ), негізгі жады немесе сыртқы құрылғының енгізу-шығару порттарының ұяшықтар адресінің барлық разрядтарын параллель тасымалдау үшін тартылыс схемасы мен проводтарды қосады;
q Инструкцияның кодтық шинасы (ИКШ), құрамына машинаның барлық блоктарына инструкция (басқарушы сигналдар, импульстар) беруге арналған тартылыс схемасы мен проводтар кіреді;
q Қоректендіру шинасы, электр жүйесіне ДК блоктарын қосуға арналған тартылысы схемасы мен проводтардан тұрады.
Жүйелік шина ақпаратты берудің үш бағытын қамтамасыз етеді:
1. Микропроцессор мен негізгі жады арасында;
2. Микропроцессор мен сыртқы құрылғылардың енгізу-шығару порттары арасында;
3. Негізгі жады мен сыртқы құрылғылардың енгізу-шығару порттары арасында (жадыға тікелей кіру режимінде).
Үй тапсырмасы: Микропроцессорлық жүйелер сипаттамалары.
Процессор мен жедел жады құрылымында адрестік механизмдерді (жадыда адресациялауды, программаның тасымалдануын қамтамасыз ететін) ұйымдастыратын арнайы құрылғылар пайда болады. Процессорда бірнеше арифметикалық-логикалық құрылғылар (АЛҚ) пайда болады. Бұл құрылғылар жұмыс істемейді, бірақ қандайда бір өңдеу жұмысын жүргізу үшін АЛҚ таңдап алынады. Жадыда процессор хабарласатын негізгі жады және көлемі негізгі жады көлемінен әлдеқайда үлкен, бірақ процессорға ол қолайлы массалық жады ерекшеленеді. ЭЕМ-нің үшінші буынының соңында вируталды жадыны басқару концепциясы пайда болады, сыртқы құрылғылар мен терминалды жабдықтар дами бастайды. Үшінші буынның ЭЕМ-дері модельмен сәйкес келетін сериялармен немесе жанұяларымен шығарыла бастайды.
Математикалық және программалық қамтамасының ары қарай дамуы типтік есептерді шешу үшін пакеттік программаларды құруға әкеледі және бірінші рет программалық кешендер – операциялық жүйелер (IBM құрастырылған) шығарылады.
Процессор ақпаратты өңдеуге арналған. Ол екі бөліктен тұрады: УУ – басқару құрылғысы (устройство управления), және АЛУ - арифметико-логикалық құрылғы.
Процессор ақпаратты өңдеуді ЖЕСҚ-да сақталатын программа басқаруымен жүзеге асырады. ЖЕСҚ-да программамен бірге өңделуге тиіс мәліметтер де сақталады. Программа мен мәліметтер ЖЕСҚ-нан процессорге ЖЕСҚ мен процессор арасындағы байланыс арнасы бойынша түседі. Олар есептеу техникасында шина деп аталады. Мұндай шиналар процессорды ЭЕМ-нің басқа құрылғыларымен де байланыстырады.
Электроника – бұл төмендегi бөлiмдердi меңгеретiн ғылым және техника саласы:
1) электровакуумдық және жартылай өткiзгiштi аспаптардың физикалық құрылымын;
2) электровакуумдық және жартылай өткiзгiштi аспаптардың электрлiк сипаттамалары және параметрлерiн;
3) электровакуумдық және жартылай өткiзгiштi аспаптардың қолданылуына негiзделген жүйе мен қондырғылардың қасиетiн.
Электронды-кемтiктi ауысу – бiреуiнде электронды,ал екiншiсiнде кемтiктi электр өткiзгiштiктi екi жартылай өткiзгiштiң шекара аймағы.
Жартылай өткiзгiштi диод – ауысу қасиетi қолданылатын, бiр p-n-ауысулы және екi шығысы бар жартылай өткiзгiштi аспап.
Аналогты микросұлбалар – аналогты дабалды түрлендiрiп және өңдейтiн микросұлба.
Цифрлы микросұлба – цифрлы код түрiнде берiлген ақпаратты өңдеу үшiн арналған микросұлба.
Демультиплексор – цифрл дабылды бiр кiрiстен бiрнеше шығысқа тарататын цифрлы микросұлба.
Мультиплексор – дабылдарды бiрнеше кiрiстен бiр шығысқа коммутациялау үшiн арналған цифрлы микросұлба.
Цифрлы компаратор – сандардың n-разрядты екiлiк немесе екiлiк-ондық кодтарын салыстыру нәтижесiн тiркейтiн құрылғы.
Екiлiк сумматор – n-разрядты екiлiк сандардың арифметикалық қосындысын формалау үшiн арналған цифрлы микросұлба.
Есте сақтау құрылғысы - ақпаратты жазу, сақтау және оқу үшiн арналған құрылғы.
Триггер – бiр бит мәлiметтi сақтай алатын қабiлетi бар логилық құрылғы.
Санауыш – циклдi түрде бiр күйден екiншi күйге дабылдың әсерiнен ауысатын цифрлы құрылғы.
Биполярлы транзистор – қуатты күшейту үшiн, электрөткiзгiштiгi қайталанып тұратын үш аймақтан тұратын электротүрлендiргiштi аспап.
Дәрістер – мақсаты берілген пәннің теориялық сұрақтарын белгілі бір тұрақты логикалық тұрғыдан қарастыратын, оқу сабақ түрі.
1-дәріс.
Тақырып. Кіріспе. Сандық интегралдық микросұлбалардың негізгі параметрлері және шартты белгілену жүйесі, классификациясы.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Функционалдық интегралды микросұлбаның белгісі.
2. Дешифратордың түрлендіргіші.
3. Сандық миқросұлбаның белгісі.
1) Функционалдық интегралды микросұлбаның белгісі.
Функционалдық белгісі бойынша интегралды микросұлбаның (операционды күшейткіштер, кернеу компараторлары, таймерлер, тұрақты кернеу стабилизаторы) анлогты сигналдарды өдейді және түрлендіреді. Мұндай сигналдарда ақпаратты тасушы амплитуда немесе импульс ұзақтығы, амплитуда, жиілік немесе синусоидалы кернеу фазасы, тұрақты кернеу деңгейі болып табылады. Цифрлық микросұлбалар цифрлы код түріндегі ақпараттарды өңдеу үшін арналған. Мұндай микросұлбалардың кез-келген кіріс немесе шығысында тек екі кернеу деңгейі: логикалық нөл және логкалық бірлік. Цифрлық аналогтық (ЦАТ) және анлогтық –цифрлық түрлендіргіштерге (АЦТ) арналған микросұлбаларды аналогтық қатарына жатқызады.
2) Дешифратордың түрлендіргіші.
Сандақ электронды термометр функционалдық сұлбасында (температура диапазоны 20-дан 400оС дейн) құрылғының аналогтық бөлігіне тұрақты тоқ күшейткіші (ТТК) және 12-разрядты АЦТ жатқызады, сандық бөлігіне – екілік кодты екілік ондық кодқа түрлендіргішін (X/Y) және бұл кодты төрт сандық жетісегментті индикаторлы басқарушы кодқа түрлендіргіш DC дешифраторы (сур.1.1).
Сурет 1.1
Сандық микросұлбаларды комбинационды және сатылы деп бөлуге болады. Комбинационды сандық құрылғының шығыс сигналының мәні уақыттың кез-келген мәнінде кіріс сигналының сол уақыт мәнәмен анықталады. Оларға логикалық элементтер, сумматорлар, код компараторлары, дешифраторлар, мультиплексорлар, код түрлендіргіштері жатқызылады. Сатылы сандық құрылғыларда есте сақтау жадылар болады. Олардың ағымдағы тактідегі шығыс сигналдары, осы тактідегі немесе алдыңғылардығы кіріс сигналдарының мәнімен анықталады. Сандық құрылғының жұмыс тактісі деп сандық кодтаудың уақыт бойынша да және деңгей бойынша да дискретизацияланады деп есептелінетін, әр бір сигнал деңгейіне берілетін соңғы уақыт қимасы. Сатылы сандық құрылғының қатарына триггерлер, регистрлер, санауыштар, оперативті есте сақтау құрылғысы, микропроцессорлар және микроконтроллер жатқызылады.
Сандық микросұлбаның белгіленуі, функционалдық белгісі бойынша мысалға, К555ЛА3 серия нөмірі (К555), топтама (Л-логикалық элемент) және түрі (А-элемент ЖӘНЕ-ЕМЕС). Серияның бірінші саны конструкторлық-технологиялық белгісін сипаттайды (1,5,6,7-жартылайөткізгішті; 2, 4, 8-гибридті; 3-қалғандары). Кең қолданылатын сандық микросұлбалар жартылай өткізгішті технология бойынша орындалады, яғни кремнийлі кристалдың көлемін және беттігін фотолитография әдісімен.
3) Сандық миқросұлбаның белгісі.
Сандық микросұлбаларды өндіру үшін келесі логикалық базистар қолданылады:
Анықтамаларда сандық құрылғының әр бір сериясы үшін логикалық 0 және 1 деңгейлері, орташа ұстамдылық, қолданылатын қуаты,жүктемелік қабілеті келтіріледі. Экономикалық тиімді микро-сұлбалар қатарына КМОЖ технология бойынша жасалынғандар жатқызылады. Жылдамдығы бойынша бірінші орында ЭСЛ-микросұлбалар, одан кейін ТТТЛШ.
Кеңес етілетін әдебиет.
Негізгі.
1. Цифровые и микропроцессорные устройства: Учебное пособие. – Томск: Томский государственный университет систем управления и радиоэлектроники,1998.–164 с.
2-дәріс.
Тақырыбы. Ақпараттың сандық құрылғыға берілуі.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Сандық құрылғыда екілік жүйесіне ауыстыру.
2. Екілік ақпараттың жазылуын қысқарту үшін микропроцессорлық техникада колдану.
Сандық құрылғыда ақпаратты өңдеу ереже бойынша есептелудің екілік жүйесінде жүзеге асырылады. Ондық санды екілікке ауыстыру бөлу әдісі арқылы орындауға болады. Ізделініп отырған сан бөлінгеннен кейінгі қалған қалдық түрінде, соңғысынан бастап жазылады. Мысалға:
Ақпараттың кіріс және шығыс құрылғысында, жазу үшін кез-келген ондық санның төрт екілік разряд берілетін, ондық сандардың екілік-ондық түрлері кеңінен қолданылады:
4710 =0100 01112-10
Екілік ақпараттың жазылуын қысқарту үшін микропроцессорлық техникада оның оналтылық берілуі қолднылады. Бір оналтылық символға екілік тетрада сай келеді.
Сандардың әр түрлі санау жүйесіндегі сәйкестігі
|
Ондық сан |
Оналтылық сан |
Екілік сан |
|
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 |
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F |
0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111 |
Сегіз еклік разряд (бит) бір байты құрайды. Микропрцессорлық құрылғысының жадысы әдетте байттік ұйымдастық болады.
Байт көмегі бойынша мәндердің әртүрлі ақпаратын беруге болады:
1. Ешқандай белгісі толық сан (0 ден 255 дейін);
2. 0 ден 99 дейінгі сан екілік-ондық кодта;
3. Микропроцессорлық командалардың кодтық берілуі;
4. Сегіз датчиктің күйі;
5. Көрсету
үшін жеті кіші разряд қолданылатын 
Х кодтағы тура,кері және қосымша белгісі
бар екілік, Х-сан
модулі
(0-ден 127-дейін) Сегізінші
разряд
– белгісі
бар
(0 – тұрақты
сандар үшін,
1 – айнымалылар
үшін).
|
Мысалы: |
+16 |
|
-16 |
|
|
Тура код |
0,Х |
00010000 |
1,Х |
10010000 |
|
Кері код |
0,Х |
00010000 |
1, |
11101111 |
|
Қосымша код |
0,Х |
00010000 |
1, |
11110000 |
Ассемблер тілінде сандарды жазу үшін В, Q, H суффикстары қолданылады:
|
- ондық сан |
139 |
|
- екілік сан |
10100101B |
|
- сегіздік сан |
357Q |
|
- оналтылық сан |
8EH немесе 0FAH |
Оқытылған тақырып бойынша келесілерді есте сақтаған пайдалы:
1. тұрақты сандардың тура, кері және қосымша кодтары сәйкес келеді;
2. айнымалы санның қосымша кодын алу үшін тұрақты сан кодын терістеп және бірді қосу керек;
3. Санның қосымша кодын тураға түрлендіру үшін,сол ереже бойынша жүзеге асырылады, яғни тура кодты қосымша кодқа;
4. оналтылық сан A-F әріптерінен басталады, ассемблер тілінде жазылу кезінде сол жақтан нөлмен толықтырылады.
Бақылау тапсырмасы
1. 137 санының екілік кодын анықтаңыз.
2. 137Q санының екiлiк кодын жазыңыз.
3. 0ВСН санының екiлiк кодын анықтаңыз.
4. 93 қосу санының қосымша кодын жазыңыз.
5. Минус 125 санының қосымша кодын жазыңыз.
6. 58 санын екiлiк-ондық код түрiнде жазыңыз.
7. Санның тура кодын көрсетiңiз,егер қосымша коды 9ЕН болса.
8. Санның қосымша коды 7АН. Санның тура кодын жазыңыз.
9. +100 және 55 санының қосымша кодының қосындысын анықтаңыз
10. 55 және + 95 санының қосымша кодының қосындысын анықтаңыз.
Әдебиет.
2(О)
3-дәріс.
Тақырып. Логикалық функция және олардың түрленуi.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Сандық құрылғылардың логикалық функциясы.
2. Логикалық функцияны түрлендiруі.
3. Карно картасының жазылу ережесi.
Сандық құрылғыны жобалайық, шығысында логикалық 1 болатын, егер үш кiрiс сигналының екеуi бiрлiк мәндi қабылдаса. Ақиқат таблицасында F шығыс функциясы үшiн, үш кiрiс айнымалы А, В және С кiрiс сигналының сегiз мүмкiн болатын терiмi нөлден жетiге дейiн нөмiрленген. (сур.3.1)
Рис.3.1 |
Әр бiр терiм үшразрядты екiлiк код терiм нөмiрiне сәйкес. Оң жақ бағанада әр бiр терiмге F логикалық функциясының мәндерi көрсетiлген. Ақиқат таблицасы бойынша логикалық функцияға ЖДҚФ (жетiлдiрiлген дизъюнктивтi қалыпты форма) түрiнде теңдiк құруға болады, яғни функцияның бiрлiк терiмiне сай логикалық көбейтiндiлер қосындысы түрiнде :
(3.1)
(3.1) Теңдiгi қарапайым логикалық элементтер орындайтын логикалық қосу (дизъюнкция), көбейту (конъюнкция), терiстеу (инверсия) операцияларының көмегiмен жазылған. (сур.3.2).
“Ерекше НЕМЕСЕ” операциясы ЖДҚФ – да мына түрде жазылады
(3.2)
|
Терiм нөмерi |
A |
B |
AB |
|
A+B |
|
|
||||
|
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
||||
|
Элемент |
ЖӘНЕ |
ЖӘНЕ-НЕ |
НЕМЕСЕ |
НЕМЕСЕ-НЕ |
Ерекше |
||||||
Сур.3.2
Логикалық функцияны түрлендiру үшiн келесi Буль алгебрасының заңдары қолданылады:
1) Орын ауыстыру А+В=В+А, АВ=ВА;
2) Жиынтықты (А+В)+С=А+(В+С), (АВ)С=А(ВС);
3) Тарату А(В+С)=АВ+АС;
4) Екi жақты 
5) Екi жақты терiстеу 
ЖДҚФ-да бұрын жазылған үш айнымалының логикалық функциясы мына түрде берiлуi мүмкiн
(3.3) теңдiгi бойынша құрылғының функционалдық сұлбасы құрылды (Сур.3.3).
Логикалық функцияны Венна диаграммасында кескiндеуге болады (Сур.3.4). Шеңбердiң iшiндегi аймақ айнымалының тура мәнiне сәйкес, сыртындағы – терiстеуге сәйкес. Венна диаграммасы екi және үш айнымалы бульдiк функцияны минимизациялау үшiн, логикалық теңдiк пен теңсiздiктi дәлелдеу үшiн
Сур. 3.4
Үш және төрт айнымалы логикалық функцияны минимизациялау үшiн Карно картасын қоолданған ыңғайлы (Сур.3.5,а және в). Карно картасы әр бiр тор көздерiнде ақиқат кестесiнiң белгiлi бiр терiмiне сәйкес тiкбұрышты кесте (Сур.3.5,б және г). Картада айнымалының тура мәнiнiң аймағы және әр бiр терiмге логикалық функцияның мәнi тiркейдi (0,1 немесе Х, егер функция берiлген терiмде анықталмаса).
Сур.3.5
Карно картасы бойынша логикалық функция үшiн минимизацияланған теңдеудiң жазылу ережесi:
1) Бiрлiкпен толтырылған блоктар бөлiнедi;
2) блок тiкбұрышты болу керек және 1, 2, 4 , 8 тор көздерiнен тұру керек;
3) блоктар мүмкiндiгiнше үлкен болу керек, ал олардың сандары азболуы керек;
4) Сол және оң, сол сияқты үстiңгi және астыңғы карта жолдары көршiлес болып саналады;
5) Бiр тор көз бiрнеше блокқа кiруi мүмкiн;
6) Кесек блокты алу үшiн, функция кез-келген түрде анықталуы мүмкiн (Х тұрған терiмде);
7) Бөлiнiп алынған блокты көрсететiн функция логикалық көбейтiндiлер ЛК түрiнде жазылады;
8) Егер оның нақты мәндерiнiң облыстрының блогы теңбе - тең бөлiнбесе, айнымалы ЛК құрамына кiрмейдi;
9) Егер қарастырылып отырған блок оның инверстiк мән облысында жатса, айнымалы инверсиялы ЛК құрамына кiредi;
10) Блоктағы нөлмен толтырылған тор көздерiн топтау кезiнде, сол ереже бойынша логикалық функцияның инверсиялық мәнiн аламыз.
Карно картасы бойынша (Сур.3.5,а) V төрт айнымалы логикалық функциясы мына түрде жазылады
Құрылғыға сай тарату варианты (Сур. 3.6,а) түрлендiрудi ескередi
Сур.3.6
Карно картасына сәйкес келетiн (сур .3.5,в), үш айнымалы F логикалық функция (оның ақиқат таблицасы сур.3.1 бiрдей), жоғарыдағы ереже бойынша мына түрде жазылады:
F = XY + XZ + YZ .
Екi жақтылық формуласын қолданып,ЖӘНЕ –НЕ элементтерiне таратуға ыңғайлы, мына түрге түрлендiруге болады (сур.3.6,б):
Логикалық элементтерде комбинационды сандық құрылғыны жобалау кезiнде, келесi тәртiптi ұсынуға болады:
1) Есеп шарты анықталады (жетiлдiрiлiп отырған құрылғы нақты не iстеу керек екендiгi анықталады, оның жұмыс алгоритмi нақтыланады);
2) Берiлген құрылғыға логикалық функция үшiн ақиқат кестесi құрылады;
3) Карно картсының көмегiмен логикалық функцияны минимизациялау жүргiзiледi;
4) Функция берiлген элементтiк базада тарату үшiн ыңғайлы түрге түрленедi;
5) Интегралды микросұлбалардың таңдалынған сериялы, логикалық элементтерде сандық құрылғының принципиалды сұлбасы жетiлдiрiледi (сур.3.7).
|
К155ЛА3 К55ЛА3 КР1533ЛА3 КР531ЛА3
|
К155ЛП5 К555ЛП5 КР1533ЛП5 КР531ЛП5
|
К155ЛЛ1 К555ЛЛ1 К531ЛЛ1
|
К155ЛИ1 К555ЛИ1 КР1533ЛИ1 КР531ЛИ1
|
|
|
|||
|
К155ЛР3 |
К155ЛД1 |
К155ЛН1 |
К155ЛЕ1 |
|
|
|||
|
Параметр |
Микросұлба сериясы |
|||
|
К155 |
К555 |
КР1533 |
КР531 |
|
|
Рорт, мВт tз.орт, нс Ioкiрiс, мА I1кiрiс, мА Iошығ, мА I1шығ, мА N |
10 20 1,6 0,04 16 0,4 10 |
2 18 0,4 0,02 8 0,4 20 |
1,2 14 0,2 0,01 8 0,4 40 |
19 5 2 0,05 20 1 10 |
Сур.3.7. ТТЛ және ТТТЛШ логикалық элементтер микросұлбалар мысалдары Рорт. – орташа пайдалану қуаты; tз.орт – таратылудың орташа бөгелуi; I кiрiс және I шығ – кiрiс және шығыс тоқтар токтар; N – жүктемелiк қабiлеттiлiк (қосылатын элементтердiң максималды кiрiс саны).
Логикалық элемент К155ЛР3, логикалық кеңейткiшке қосылу үшiн К және Э кiрiстерi бар, мысалы, К155ЛД1.
Бақылау тапсырмасы
1. Берiлген ақиқат кестесiндегi логикалық функцияны жүзеге асыратын элементтi көрсетiңiз.
2. Логикалық тепе-теңдiктiң дұрыстығын дәлелдеңiз:
Соңғы тепе-теiңдiктi дәлелдеу үшiн суретте көрсетiлген Венна диаграммасын қолданған ыңғайлы.
3. Логикалық теңдеудi қысқартуды аяқтаңыз:
|
Х+1=1 |
Х*1=Х |
Х |
|
X+0= |
X*0= |
X |
|
X+X= |
X*X= |
X |
|
X+ |
X* |
X |
Күні: 28.11.2016
Топ: 3ОЭО-14
Пән: Сандық қондырылғылар және микропроцессорлық жүйелер
Оқытушы: Қыдырбаева И.А.
Сабақтың тақырыбы: Комбинациялық сандық құрылғының синтезi.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Микросұлбада үшфазалы желі жилігін жобалау.
2. Бульдік функцияны минимизациялау.
3. Құрлымдық схемалармен танысу.
Мысал 4.1. К155 сериялы микросұлбасында үшфазалы желi жиiлiгiн үшеселегiшiн жобалау. Әр бiр фаза кернеуi нөл-компаратор көмегiмен ТТЛ деңгейiне келтiрiлген.
Құрылғының жұмыс iстеу алгоритмi желiлiк кернеудiң бiр периоды үшiн кiрiс жiне шығыс сигналының уақыттық диаграммасында неғұрлым айқын кескiнделедi (сур.4.1,а). Бiрлiк және нөлдiк F сигнал тактiсi үшiн Карно картасын толтырамыз. Екi терiмде функция анықталмаған. Нөл бойынша блокты ұйымдастыра отырып, мынаны аламыз
Сур. 4.1
Бұл функцияны ең қарапайым түрде К155ЛР3 микросұлбасы жүзеге асырады (сур.4.1,в). Қолдынылмайтын ЖӘНЕ элементiнiң кiрiстерiнiң бiреуiне логикалық нөлдi беру керек.
Мысал 4.2. Үш қабатты үйде сатылы дәлiз жалғыз жалпы лампочкамен жарықтандырылады. Әр бiр этажда : S1, S2, S3 ажыратып қосқыштар бар. Қалғандарына тәуелсiз, кез-келген ажыратып қосқыжпен ажыратып қосу құрылғысын жобалау.
Айталық А, В және С – құрылғының логикалық бөлiмнiң кiрiсiндегi сигналдар (Ажыратып қосқыштың тұйықталған жанаспасына логикалық 0 деңгейi сәйкес,ал тұйықталмағанға – логикалық 1 деңгейi), F - құрылғының логикалық бөлiмнiң шығысындағы сигнал (F=0, лампа жанып тұрғанда). Осы айнымалыларды бiрiктiретiн ақиқат кестесiн толтырамыз (сур.4.2,а). Шығыс функциясын ЖДҚФ-да жазып және оны қарпайым түрлендiру жасау арқылы минимизация жасауға тырысамыз:
Сур. 4.2
Құрылғының логикалық бөлiмi (сур.4.2,б) DD1 (К155ЛП5) микросұлбасымен жүргiзiледi. Бұл микросұлба корпусында төрт “Ерекше НЕМЕСЕ ” элементi орналастырылған.
Мысалы 4.3. Бір период үшін уақыттық диаграммасы 4.3 а. сур. көрсетілген F сигналын формаға келтіру.
Шығысында A, B, C, D сигналдары тұзілетін екілік-ондық санауыш және шығысындағы жиілігі 1 кГц (t=1 мс) импульс генераторын қолданамыз (сур.4.3,а). Онда есебіміз функционалдық сұлбада сұрақ белгісімен көрсетілген, құрылғының комбинационды бөлігін жобалауға әкеледі (сур. 4.3,б).
Әр бір Т период кезінде екілік- ондық санауыш, әрқайсысына төртразрядты екілік код сигналдары A, B, C, D сәйкес келетін 10 жағдайд өтеді (нөлден бастап тоғызға дейін) (сур.4.3,г).
Сур. 4.3
Жалпы
жағдайда төрт айнымалының логикалық функциясы, кіріс айнымалыларының 16
теріміне анықталған. Берілген
мысалда 10 ғана қолданылады. Бульдік функцияны минимизациялау кезінде ол бұл терімдерде
өз қалауы бойынша анықталуы мүмкін (сур.4.3,в). Бірлік
бойынша блокты ұйымдастыра отырып (бұл жағдай үшін блоктар Карно картасында белгіленген), 4.4 сур. көрсетілген
іске асыру варианты сәйкес келетін, логикалық функция үшін теңдікті мына түрде 
жаза аламыз.
Сурет.4.4
Бақылау тасырмасы:
1. Кіріс сигналының 16 терімінде сіздің туған жылыңыздың екілік-ондық кодымен анықталған төрт айнымалылы бульдік функцияны жүзеге асыратын сандық құрылғыны жобалаңыз.
2. Ақиқат кестесі 7АВСН санына сәйкес келетін, төрткірісті сандық құрылғыны анықтаңыз.
3. Карно картасында берілген логикалық функцияны жүзеге асырыңыз.
4. Логикалық
функцияны жүзеге асырыңыз 
6. Бульдік функциясы 1996 санының екілік-ондық кодына сай келетін, К1564 серияның логикалық элементінде құрылғыны орындаңыз.
7. Ақиқат кестесі 01ABCDEFH оналтылылық санының еілік кодына сай келетін, К153 сериялы микросұлбаның логикалық элементінде бес кірісті құрылғыны жүзеге асырыңыз.
5-дәріс.
Тақырыбы. Дешифраторлар және мультиплексорлар.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Дешифратордың анықтамасы.
2. Шифратордың айырмашылығы неде?
3. Мультиплексордың анықтамасы.
4. Демультиплексордың айырмашылығы неде?
Дешифратор деп - екілік кодты унитарлыға түрлендіргішті айтады. Мысалға 3-разрядты санның екілік унитарлы коды сегіз разрядты болып табылады, оның ішінде біреуі активті деңгейлі болады.
Екі кірісінде толық дешифраторда (сур.5.1) адресі А және В кірісінің екілік сигнал теріміне сәйкес келетін шығысында логикалық бірлік түзіледі. Бұндай дешифратордың унитарлы кодының “төрттен бірі” деген атауы бар.
Рис.5.1
Рұқсат ететін Е кірісі болғанда (сур.5.2) дешифраторды бір кірістен бірнеше шығысқа сигнал демультиплексор – коммутаторы ретінде қолдануға болады. Е кірісіне берілетін сигнал, адресі А және В кірісіне берілген Yi шығысында қайталанады. Е=0 болғанда дешифратор жұмысы рұқсат етілмейді (құрылғының барлық шығысында логикалық 0).
Сур.5.2
Мультиплексор деп - бірнеше кірістен бір шығысқа сигнал комутаторын айтады. Төрт кірісті Хi, бір Y шығысына коммутаторы үшін шығыс сигналы кіріс сигналының қатынасына байланысты
Рұқсат ететін Е(Е=1) кірісіне берілетін сигнал, А және В адрестік кірістеріне берілген код кіріс ақпаратын шығысы қайталайды Е=0 болғанда коммутатор жабық (Y=0 Хi кіріс сигналдарынан тәуелсіз).
Рис 5.3
Дешифратор мен мультиплексорлардың интегралды микросұлбалары инверсті шығыстары жиі болады, сонымен қатар ЖӘНЕ логикасымен біріктірілген (тура және инверсті) рұқсат етілетін кіріс топтары болады ( сур.5.4 ).
Сур.5.4
К155ИД10 микросұлбасының ашық коллекторлық шығысына (15 В, 80 мА) реле орамын қосуға болады. (70 В, 7 мА) сандық газоразрядты индикаторды басқаруға арналған К155ИД1 микросұлбада тура сондай функционалдық сұлба болады. ОЕ кірісіндегі логикалық бірлікте К555КП15 микросұлбасы тұйықталмаған шығыс жағдайында болады.
Кез- келген төрт айнымалылы бульдік функцияны сегізканалды мультиплексор көмегімен жүзеге асыруға болады. Ол үшін
К155КП7 мультиплексорының адрестік кірістеріне А,В,С сигналдарын береміз, ал Х0-Х7 кірістерін күйге келтіруші ретінде қолданамыз (сур.5.5,а). F функциясы үшін теңдеуін мультиплексордың логикалық теңдеуімен салыстыра отырып
Эквиваленттілік шартын аламыз:
Құрылғының сұлбасы осы шартқа сәйкес
құрылған
(сур.5.5,б).
1 кОм номиналды
резистор арқылы +5 В қорек көзінен логикалық бірлік деңгейі беріледі. Оған
20-ға жуық микросұлба кірісін қосуға болады. 
сигналын алу
үшін К155ЛН1
инверторын қолданамыз.
Сур.5.5
Аналогты екі бағытты кілт негізінде орындалған мультиплексорлар, демультиплексорлар ретінде қолданылуы мүмкін. Көпканалды коммутатор құру кезінде мұндай микросұлбалардың шығыстарын біріктіруге болады (“монтажды НЕМЕСЕ”).
Бақылау тапсырмасы
1. Құрылғының шығысында жүзеге асырылатын бульдік функцияны жазыңыз.
2. Бір кірістен 32 шығысқа сигнал коммутаторын тұрғызыңыз.
3. мультиплексорах К155КП1 (16*1) мультиплексорында 256 кірісті бір шығысқа сигнал коммутаторын тұрғызыңыз.
4. 
бульдік функциясы үшін мультиплексор
кірісіне беретін сегізразрядты сөзді көрсетіңіз
6-дәріс.
Тақырыбы. Екiлiк сумматорлар және сандық компараторлар.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Екілік сумматорлардың қолдануы.
2. Сандық компаратор дегеніміз не?.
Екілік сумматор(сур.6.1,а) А және В n-разрядты екілік сандарының арифметикалық суммасын түзу үшін қызмет етеді (сур.6.1,б).
Сур.6.1
Қосу нәтижесі болып қосындының бесінші разряды деп қарастыруға болатын S төртразрядты қосындысы және Р ауысу болып табылады. Кіші разрядты биттерді өңдеу кезінде жарты сумматорлар қолданылады.
Жартылай сумматорларды ЖӘНЕ және “Ерекше НЕМЕСЕ” логикалық элементтерінде жүзеге асыруға болады (сур.6.2).
Сур. 6.2
Екі жартылай сумматордан және НЕМЕСЕ логикалық элементінен толық бірразрядты сумматор құруға болады (сур.6.3).
Рис 6.3
К155ИМ3 микросұлбасының корпусында төрт толық бірразрядты сумматор, төртразрядты сумматор сұлбасына біріктірілген (сур.6.4).
Микросұлбаның қосымша полесінде сумматордың кіріс және шығысының салмақтық коэфициенттері көрсетілген.
Ұяшықтар қоймасында сандық индикаторда санның (0-ден 9-ға дейін) детальдарын көрсететін құрылғыны жобалайық.
Сур.6.5
Есеп сумматор көмегімен жеңіл шешіледі (сур.6.5). Бір разрядты (К555ИМ5), екіразрядты (К555ИМ2) және төрт разрядты (К555ИМ3) сумматорлар микросұлбалары іске қосылған, S1-S9 ажыратып қосқышының тең салмақпен тоғыз сигналын қосындылау керек. К514ИД1 дешифраторы арқылы қосынды сан жерлендірілген АЛС324А сандық жарықдиодты индикаторына беріледі .
Кәдімгі сумматор қосымша код белгісімен берілген сандарды қосу үшін қолданылады. Шығысында қосымша қосынды коды пайда болады. Осылай сегізразрядты сумматор көмегімен байттық қосындылардың алгебралық қосындысын жүргізуге болады. Бірдей белгісі бар санды қосу кезінде, модуль қосындысы 127 ден аспауы керек.
Сумматордың кірісіне +100 және -16 сандарының қосымша кодтары берілсін. Шығысында аламыз
Сандардың n-разрядты екілік және екілік-ондық кодын салыстыру нәтижесін тіркейтін құрылғы сандық компаратор деп аталады (сур.6.6). А> белгісімен шығысында логикалық бірлік түзіледі, егер А>B және A=<B кезінде логикалық 0. A< белгісімен шығысында логикалық бірлік түзіледі, егер A<B және A>=B кезінде логикалық 0. А= шығысында логикалық бірлік, кодтар сәйкес болғанда түзіледі.
Сандық компараторды сумматорда салуға болады, бір кірісінде А түзу сан кодын береді, келесі В инверсті сан коды (сур.6.7). Сандық мысалдарда, А=В үшін кіші төрт разрядты логикалық бірге тең, ал A>B үшін ауысу шығысында бірге ауысады.
Рис.6.8
Тең белгілі код сұлбасын логикалық элементтерде құруға болады (сур.6.8). Интегралды микросұлбалардың кейбір сұлбаларында сандық компараторлар болады (мысалға, К555СП1).
Бақылау тапсырмасы
1. Сандық индикаторда қандай сан жанады?
Сұлбаны анализдей отырып, элементтердің кіріс және шығысына логикалық деңгей қоямыз. Дешифратор кірісінде сигнал деңгейлері сәйкес келмейді.Бірінші немесе DD2 екінші шығысы активті бола алады. Барлық жағдайда DD1 логикалық элементінің сигнал деңгейлері де сәйкес келмейді. Сатылы түрде оның тура шығысында -1, инверсті-0. DD3 кірісіне қосындысы 5 немесе 6 болатын сигнал береді. Бұл жағдайдың кез-келгенінде кері байланыс тізбегі бойынша сумматордың кіші разрядының кірісіне 1 беріледі,онда S=6. Бұл кезде DD4 түрлендіргішінің кірісінде логикалық деңгей 3 санының кодына сәйкес келеді, HG1сандық индикаторында жанады.
2. Сандық индикаторда қандай сан жанады?
8 - 9 -дәріс.
Тақырыбы. Триггерлiк қондырғы.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Триггердің негізгі анықтамасы.
2. Триггерлердің жіктелуі.
3. Триггеердің функционалдық сұлбада белгіленуі.
4. Триггердің уақыттық диаграммалары.
Триггер деп - бiр бит мәндi сақтауға қабiлеттi, логикалық құрылғы. Ол екi тұрақты күйi бар және сатылы типтi қарапайым құрылғы.
Кез-келген триггерлiк құрылғының негiзiн тұрақты
керi байланысты сақиналы екi инвентордағы жады ұяшықтары құрайды. (сур.8.1). Қорек
көзі қосылған кезде логикалық элементтер беріліс сипаттамаларының активті
облысында бола алмайды.Ұяшық шығысында инверсті деңгейлі Q және 
екі
жағдайдың біреуіне ауысады. Бұл ұяшық жағдайы қорек көзі қосылып тұрғанша сақталып
тұрады.
Асинхронды (тактіленбейтін) RS-триггерде (сур.8.2,а) жоғарыда айтылған жады ұяшықтарына S кірісіне (құрылғы Q=1 жағдайында) немесе R кірісіне (Q=0 жағдайында ) логикалық 1 беру арқылы басқаруға болады. Егер біруақытта беріп,одан кейін екі кірісінен де логикалық 1 алып тастаса, онда триггер жағдайы анықталмаған күйде болады (8.1 суреттегідей).
Инверсті басқарылатын асинхронды RS-триггер
тура осы сияқты жұмыс істейді (сур2,б). Q шығысында
триггерді бірлік немесе нөлдік жағдайда құру 
және 
кірістеріне
логикалық нөльді беру арқылы жүзеге асырылады. Бірлік
деңгей кезінде екі кірісінде де триггер сақтау режимінде болады. Рұқсат
етілмейтін жағдай =1 болып табылады.
Тактіленетін RS-триггер (сур.8.3) өз жағдайын С кірісіне тактілік импульс келгенде ғана өзгерте алады. Тактілік импульстар арасындағы R және S ақпараттық кірісіне әсер етуші бөгеттер, триггер жұмысына әсерін тигізбейді. Рұқсат етілмейтін жағдай CRS=1 болып табылады .
Сур.8.3.
Тактіленетін
RS-триггер
а) ЖӘНЕ –НЕ логикалық элементтерінде триггердің құрылуы;
б) Триггердің функционалдық сұлбада белгіленуі;
в) Триггер жұмысын анықтайтын, уақыттық диаграммалар.
Қорек көзін қосқан кезде триггер жағдайы анықталмаған күйде қалады (Q шығысындағы үзік сызық). S және C кірісіндегі бірлік деңгейлер сәйкес келгеннен кейін триггер бірлік жағдайда құрылады..
D-триггердің бір ақпаратты (D) және тактіленетін(С) кірісі бар (сур.8.4). С=1 кезінде ол қайталағыш ретінде жұмыс істейді (Q=D). С=0 ауысу кезінде триггер жабылып және сақтау режиміне ауысады (D кірісіне ақпаратты алады).Бұндай триггерлер жөнінде,ол тактілі импульстің тұрақты деңгейімен тактіленеді деп айтады.
Сур.8.4
Тактілі импулсьтің тұрақты фронтымен тактіленетін D-триггер (сур.8.5), алдыңғыдан айырмашылығы динамикалық тактілі кірісті триггер деп айтады.
Сур.8.5
С=0 кезінде бірінші саты триггері D сигналын қайталайды, екінші саты триггері жабық. Тактілі импулсьтің тұрақты фронтымен тактіленетін D-триггер (сур.8.5), алдыңғыдан айырмашылығы динамикалық тактілі кірісті триггер деп айтады.
Жұп немесе Т-триггер (сур.8.6) Т жұп кірісіне әр импульс келуімен, ол жағдайын қарама-қарсы өзгертеді. Ол динамикалық кірісті RS- және D-триггер базасында құрылады.
Сур.8.6
Көбінесе әмбебап функцияны JK-триггер орындайды (сур.8.7). Ол динамикалық кірісті RS-триггер базасында құрылады, бірақ одан айырмашылығы J және K ақпаратты кірісінде логикалық бірлік сәйкес келгенде,жұп сияқты жұмыс істейді.
Сур.8.7
Синхронды триггерлердің ауысу функциялары:
Сур.8.8. RS- және JK-триггерлер жағдайының кестесі
Тактіленетіндермен қатар, көптеген триггерлік құрылғының микросұлбаларының бірлік және нөлдік жағдайға алдын ала құру үшін, асинхронды кірістері бар (сур.8.9).
Рис.8.9
Бақылау тапсырмасы
1. Демультиплексордың қай шығысында А сигналы қайталанады?
2. Дұрыс көрсетілмеген триггерлік құрылғының функционалдық сұлбасын көрсетіңіз.
3. Жарық диоды жану үшін, программалық ажыратып қосқыштың лимбасында қандай санды теру керек?
10-дәріс.
Тақырып. Жады және қозғау регистрі.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Регистрдің негізгі анықтамасы.
2. Регистрдің жіктелуі.
3. Жады реггистрі.
4. Қозғау регистрі.
Регисторлардың екі түрі, сандық ақпаратты сақтауға арналған жады регистрі және сақтаумен бірге ақпаратты оңға немесе солға қозғай алатын, бірнеше тактіге кешіктіре алатын, сатылы екілік кодты параллельдіге және керсінше түрлендіре алатын қоғау регистірі болып жіктеледі.
Қозғау регистрі динамикалық кірісті D-триггерінде құрылады. Мысалға, сегізразрядты жады регистрінің микросұлбасы тұрақты деңгеймен (К580ИР82) тактіленеді және тактілі импульстің (К555ИР27) фронтмен (сур.9.1). Ақпаратты оң жақ микросұлбаға жазу тек L кірісінің логикалық нөлінде С тұрақты фронтында болады.
Рис.9.2
Қозғау регистрінің микросұлбасының ішінде(сур.9.3), мысалға К155ИР13 әмбебап регистр болып табылады. Жады регистрі көбінесе D-триггерінде, олардың тактілерін біріктіре отырып құрады. Мысалға, сегізразрядты жады регистрінің микросұлбасы тұрақты деңгеймен (К580ИР82) тактіленеді және тактілі импульстің (К555ИР27) фронтмен (сур.9.1). Бірінші микросұлба шығысынан сақталған мәліметтер ОЕ кірісінің логикалық нөлде оқылады.
Рис. 9.3
11 - 12-дәріс.
Тақырып. Санауыштар, импульс таратқыштары, жиілік бөлгіштері.
Дәріс сабағының құрылымы:
1. Санауыштардың негізгі анықтамасы.
2. Жилік бөлгіштер.
3. Импульсті таратқыштар.
Сандық құрылғы бір уақыттан келесіге ауысқанда оның кірісіндегі дабылы бір кіріске беріліді оларды санауыштар деп атайды. Кіріс дабалындағы сандар санауыштың кірісіне беру керек, ал оларды қайта келтіру үшін өз қалпына келтіру керек. Оларды қайта есептеу коэффициенті деп атайды (Ксч). Санауыштар триггерден құралады. Тактілік кіріс бірінші триггер және санауыштың кірісі болып табылады. Егер периодты кіріс дабылы және жилігі мынаған тең болады fвх, ал шығысындағы триггер, санауыш, жилік (Ксч) аз болады. Барлық санауыштар жиліктің бөлгіштері болып саналады. Жиліктің бөлгішінде бір кіріс және бір шығыс, ал санауышта бір кіріс және бірнеше шығыс.
Қайта есептеу коэффициенті келесіге жіктеледі екілік санауыш (Ксч=2к), екілік – ондық (Ксч=10к), немесе тұрақты, айнымалы. Есептеу бағыты бойынша санауыштар қосынды, алушы, реверсивті. Ішкі байланыс ұйымдастыру тәсілі бойынша тригерлер мен санауыштар арасында синхронды (параллель көшірумен) және асинхронды (реті көшірумен). Синхронды санауыштар тез әрекеттімен есептейді.
Мысал ретімен көшірілетін санауыштар микросұлбада мыналар болып табылады К155ИЕ5 (сур.10.1).
Сур.10.1
Шығысында логикалық бір болу үшін 2 және 3 тақ триггерлер нол жағдайын қарастырады. Шығысында 12 және 1 беретін ішкі жағдайын қолданып бірінші триггер және үшразрядты екілік санауыш. Шығысында ақау болса 1 және 12 аламыз төрт разрядты екілік санауыш. Әрбір триггер шығысындағы дабылын қарама – қарсы жағдайын өзгертеді де келесі тригерге ауысады. Ретімен есптелетін санауышта импулсті дабыл 16 жағдайдан өтіп (0-ден 15-ке), әрбір төрт разрядты код шығысында салмақты коэффициенттермен 8, 4, 2, 1. Бұл режимде санауыш жилігінің импульсі екі рет әрбір тригер ретімен бөлінеді.
Микросұлбада К155ИЕ2 санауыш тригері мынадан турады (кіріс - С1, шығыс - Q1) және қайта есептеу санауышы (Ксч)=5 (кіріс - С2, шыгысы - Q2, Q3, Q4). Егер оларды бір – бірімен біріктірсе, онда мына суретте көрсетілген сур.10.2,а, онда екілік – ондық санауыш алынады, уақыт диаграммасы мына суретте көрсетілген сур.10.2,б. Ондық импульс түскен кезде кодтың комбинациясы 1001 мына комбинацияға ауысады 0000 және әрі цикл оннан (0-ден 9-ға) қайталанып отырады. Логикалық бір шығысында R санауыш нол жағдайын орнатады “0”, шығысында логикалық бір S9 - “9” жағдайын орнатады.
Сур.10.2
14 рет жилік бөлгішінің жұмысын қарастырамыз (сур.10.3). Бірлік деңгейін формалау моментінде санауыштың шығыс дабылын нол және одан басқаға лақтырады, импульс жилігін есептейді f, журілген жол жағдайы 0-ден 13-ке дейін. 14-ті есептеу үшін импульс санауышы уақытша 14 жағдайы (логикалық 1 ал шығысында үшкірісті элемент И-НЕ) және RS-триггерде орнатылады, екі элементен орындалатын И-НЕ, шығысында бірлік жағдайы f/14, жұмыс құрылғысында қарастырылады. Бірлік деңгейі келесі импульс санауышында RS-триггерін нол жағдайына ауыстырады.
сур.10.3
Микросұлба көмегімен екілік және екілік – ондық санауышта қайта есептеу коэффициентімен еркін санауышпен орындалады (Ксч). Мысал, қайта есептеу коэффициент санауышын қарастырамыз Ксч=147 (сур.10.4). Ең алдымен сегіз разрядты екілік санауыш (Ксч=256), содан кейін нол жағдайына лақтыру цепін қосамыз, егер санауыш 147 жағдайына аусады. Соның нәтижесінде санауыштың жол жағдайы 0-ден 146-га, . Ксч=147.
Сур.10.4
Синхронды екілік санауышында санауыш импульсі барлық тригерге әрекет етеді (сур.10.5). Бірінші триггер тақпен жұмыс істейді. Әрбір келесі өзінің жағдайын қарама -қарсыға ауыстырады, егер алдындағы барлық бірлік жағдайда болады.
Сур.10.5
Синхронды реверсивті санауыштар әмбебап мүмкіндігімен айналысады К155ИЕ6 (екілік - ондық) және К155ИЕ7 (екілік). Көп разрядты санауышты құру үшін шығысын ауыстыру және бір микросұлбамен біріктіріп қосу және алу кірісін басқаға ауыстыру (сур.10.6). Шығысында логикалық нол деңгейін L санауышта төрт разрядты екілік сан кірісіне жазылады, кірісінде логикалық бір деңгейі R санауышта нол жағдайын лақтырады. Кірісінде R шығысында L болады. Импульсті беру үшін санауыштың бір кірісінде логикалық бір деңгейін басқада береді.
Сур.10.6
Уақыт диаграммасында дабыл, микросұлба
жұмысында К155ИЕ6
(сур.10.7), көрсетілген, егер одан
кейін лақтыру және санауышта алдын – ала 7 санын беріп бес импульсін кірісіне
қосады, содан кейін төрт импульсін алады.
Кірісінде программалауды (Ксч) және жилік бөлігін құру бөлу коэффициентімен қарастырамыз (сур.10.8). Қайта есептеу режимін қолданамыз. Нол жағдайынан санауыш N жағдайына ауысады оң фронты кіріс дабылын fвх. Шығысында логикалық нол D-триггер периоды мынаған тең fвх, ал жилік fвых кірісінде мынадан аз N+1. Берілген жилік бөлігі бөлу коэффициентін құру 1-ден 16-ты диапазонында және микросұлба К155ИЕ7, және микросұлба К155ИЕ6.
Құрылғы, периодты рет импульсін берілген сан каналымен тарату, оларды тарату импульсі деп атайды. Берілген генератор құрамына: санауыш және демультиплексор. 15-каналдыны импульсті таратуды қарастырамыз (сур.10.9). Оң фронты әрбір импульсті санауыш Yi шығыс канал адресін өлшейді, импульс генераторына келіп туседі (активті деңгей - логикалық 0). Санауышта 15 жағдайына ауысады, лақтыру дабылын құрайды, және Y0-Y14 каналдарына жаңа цикл импульсті тарату басталады. Дешифратордың жұмысы тұрақты, құрылғыда 15 каналдан логикалық бір деңгейін таратуға айналады.
Сур.10.9
Тарату деңгейін құруға болады және регистрдің қозғалту шенбердің тұйык негізі, алдын – ала тригерге логикалық 1 жазады. Жұмыстың ақау кезінде мынандай құрылғы сенімді болады (орнатылған бірлік кодтар жоғалуы мүмкін немесе қосымша пайда болады). Сақиналы санауыштың сұлбасы, бірлік кодтардың құрылғыда талап етілмейді, сур.10.10 келтірілген. Бірінші тригер логикалық бірлік жазуда логикалық цепьте болады, қалғандары нол жағдайда болады. Мынандай санауыш бесканалды функцияны логикалық бірлік деңгейін орындайды (шығысы 1-5).
Рис.10.10
Басқа санауыштың жұмысын анализдеу (сур.10.11) регистрде қозғалту (вариант Джонсон санауышы), 1-4 шығысында кестені толтыру Т тактілі дабылын кезекті фронта береді. Регистрде жаңаланады.
.
Бірінші тригер регистрінде DR шығысында бір такт дабылда кешігіп қайталанады, ал басқа келесі тригерлер – шығысы алдынғысы. Таблицадағы анализдың жағдайы көрсетіледі, санауыштың қайта есептеу коэффициенті Ксч=7. Жетіден үш такт шығысында әрбіреуінде логикалық бірді алады. Каналдың шығыс дабылы бірдей формада 1-4, фазасында қозғалтылады. Бастапқы орнатуда цикл жағдайын қарастырады, санауыштың тәртібін тексеру үшін басқа кезкелген жағдайын ауыстыру (мысал, төрт тригерлі сұлбада қорек қөзін қосуқаннан кейін кезкелген 16 жағдайда болады). Жазылған таблицада, кезкелген жағдайдан кейін бірнеше тактілі импульс құрылғысы автоматты жұмыс режиміне шығады.
Оңканалды логикалық 1 деңгейін тарату К561ИЕ8 микросұлбада орындалады, дешифратордың Джонсан санауыш құрамында (сур.10.12). Егер G1=0 тактінде оң фронты G2, G2=1 – теріс фронті G1.
сур.10.12
Бақылау тапсырмасы
1. Санауыштың қайта санау коэффициентін анықтаңыз?
Бірінші каскад есептеу санауышында төрт разрядтыда жиналған екілік санауыш DD1 (мысал, К155ИЕ7), екінші – екілік – ондық санауыш DD2 (К155ИЕ6). Құрылғыда жұмыс анализін жүргізу үшін кірісіне импульс түскенде санауышта алдын - ала жаңартылады. Бірінші импульс, кіріс санауышында түскенде, шығысында қайталанады (£ 0) DD1. Оң фронты микросұлбада DD115 жағдайына ауысады, микросұлба DD2 - 9-ға. Содан кейінгі 15 импульсті жағдайға ауысу керек DD1, DD2 режимін ауыстырмай. Біткеннен кейін 17-ге DD1 импульсіне көшеді 15-ті жағдайға, DD2 – 8-ге. Тағы 16 импульсті DD2 7-ші жағдайға көшеді және шығысында 2 логикалық 1 пайда болады, санауышты нол жағдайына лақтырады. Сол жағдайда қайта есептеу коэффициенті 33 тең болады.
2. Жилікті бөлу программалау жобалауында. 2-ден 100 диапазонында бөлу коэффициенті косқыш прграмма көмегімен ауысады.
3. Сандық индикаторда қай сан жанады одан кейін 100 импульсті санауышта кірісіне келіп түскеннен кейін лақтырылады.
Зертханалық жұмыс 1.
Тақырыбы. Electronics Workbench программалық пакетімен танысу. Electronics Workbench компоненттері. Өлшеу жүргізу керекті аспаптар. Сұлбаларды модельдеу.
Сабақтың мақсаты. Electronics Workbench электронды зертханасының мүмкiншiлiктерiмен танысу, сұлбаларды құру және сипаттамаларды алу үшiн керектi құралдармен танысу.
Жұмысы жүргiзу барысы, зертханалық жұмысты қорғауға қойылатын сұрақтар жұмысты орындаудың әдiстемелiк нұсқауында келтiрiлген.
Зертханалық жұмыс 2.
Тақырыбы.. Логикалық сұлбаларды және функцияларды зерттеу.
Сабақтың мақсаты. Логикалық сұлбаларды зерттеу.
Логикалық элементтердiң көмегiмен логикалық функцияларды iске асыру.
Берiлген логикалық функцияларды атқаратын логикалық сұлбалардың синтезi.
Жұмысы жүргiзу барысы, зертханалық жұмысты қорғауға қойылатын сұрақтар жұмысты орындаудың әдiстемелiк нұсқауында келтiрiлген.
Зертханалық жұмыс 3.
Тақырыбы. Дешифраторларды зерттеу.
Сабақтың мақсаты. Дешифратордың жұмыс iстеу принципiмен танысу.
Дешифратор жұмысына басқарушы сигналдардың әсерiн зерттеу.
Дещифратор негiзiнде функционалды модульдi зерттеу және iске асыру.
Жұмысы жүргiзу барысы, зертханалық жұмысты қорғауға қойылатын сұрақтар жұмысты орындаудың әдiстемелiк нұсқауында келтiрiлген.
Зертханалық жұмыс 4
Тақырыбы. Мультиплексорды зерттеу.
Сабақтың мақсаты. Мультиплексордың жұмыс істеу принципімен танысу.
Мультиплексор негізіндегі функцияның моделін зерттеу және жүзеге асыру.
Зертханалық жұмыс 5.
Тақырыбы. Триггерлердi зерттеу.
Сабақтың мақсаты. Синхронды және асинхронды триггерлер жұмысының алгоритмi және құрлысын оқу.
Триггерлердiң негiзгi типтерiнiң қозу және ауысу функцияларын зерттеу.
Триггерлердiң әр түрлi типтерiнiң өзараауысымдылығын меңгеру.
Жұмысы жүргiзу барысы, зертханалық жұмысты қорғауға қойылатын сұрақтар жұмысты орындаудың әдiстемелiк нұсқауында келтiрiлген.
4. студенттің өздік жұмысы
4.1 Өздік жұмысты ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқаулар.
Студенттің өздік жұмысы (СӨЖ) реферат түрінде орындалады және студенттердің өздік жұмысын қойлатын талаптарға сәйкес тапсырылады.
Өздік жұмысты бақылау келесі формада өтуі мүмкін:
– жасалған жұмысты көрсету;
– өздік меңгерген тақырып бойынша баяндама;
– аудиториялық сабақтарды немесе ОБСӨЖ-де ауызша сұрау;
– жазбаша орындалған тапсырмаларды қорғау.
Өздік жұмысының нәтижелерін тапсырмаған студент қорытынды аттестацияға жіберілмейді.
Өз бетімен меңгерген материал оқытушумен бірге меңгерілген материалмен қоса қорытынды бақылауға шығарылады.
Рефераттар тақырыбы
|
1. Буль алгебрасының заңы. Логикалық функцияның тәсілдері. |
|
2. Мультиплексорлар негізінде функционалдық модульдерді зерттеу және түрлендіру. |
|
3. Дешифратордың сұлбасын құру. |
|
4. Мультиплексордың сұлбасын құру. |
|
5. Биполярлы транзистордың негізгі параметрлері. |
|
6. Буль алгебрасының заңы. Логикалық функцияның тәсілдері. |
|
7. Дешифраторлардың жұмыс кезіндегі басқару дабылын зерттеу. |
|
8. Мультиплексорлар негізінде функционалдық модульдерді зерттеу және түрлендіру. |
|
9. Дешифратордың сұлбасын құру. |
|
10. Мультиплексордың сұлбасын құру. |
|
11. Биполярлы транзистордың негізгі параметрлері. |
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
6 667 430 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Өмірбек Рысбике Өмірбековна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.