Келлһ өргҗүллһнә кичәл, 2 класс, төрнь - «Элст –хотл балһсн»

Келлһ өргҗүллһнә кичәл, 2 класс, төрнь - «Элст –хотл балһсн»

Белдснь: Базырова Полина Николаевна, Привольненск дунд школын багш .

Кичәлин күсл:

                    сурһлһна:

·       Үвлин йиртмҗин тускар давтх, серл уга йиртмҗд болдг үвлин темдгүдлә давтх; 

·       Элст-хотл балһснла таньлдулх.

               өргҗүллһнә:

·       бичкдүдин келлһ өргҗүлх;

·       соньмслт өргҗүлх;

                сурһмҗллһна:

·       ни-негн, хамдан көдлдг дасхх,

Дөңцл: йиртмҗин дөрвн цагин туск зургуд, , серлтә болн серл уга йиртмҗин туск дегтрмүдин һәәхүл, эргндк йиртмҗин әәһин туск айс.

                                         Кичәлин йовуд:

I. Мендллһн. 

Багш: Мендвт, күүкд! Эндр мана  тал гиичнр ирв.

Гиичнрлә мендлхм!

Сурһульчнр: Мендвт күндтә багшнр!

II. Дассан давтлһн  .

а) Келлһнә дамшлт. Хальмг әс хавлһн, эн әәслә ирлцҗәх үлгүрмүд болн дарҗңгуд давтцхатн.

{Ә} - Әәмтхә күн сүүдрәсн әәдг;

{Ө} - ӨөҺин өөр - ө, көөһин өөр - кө;

{Ү} - Үүлән күцәсн күн таварн;

{Һ} - Һәрә, һар һаза һалун һәрәдҗәнә;

{Җ} - Җирмәхә җаалг җаҗлҗана;

{Ң} – Аң аңгасн аң аңнна.

б) Йиртмҗин бәәдл шинҗллһн.

v       Самбрт үзүлгдҗәх зург хәләһәд, эндрк өдрлә ирлцсн теңгрин бәәдлин онц темдглтн.

Мультимедиа эв – арҺар дамҗад, өвәрцтә үвлин темдгүд шинҗллҺн.

v   Үвлин сармуд нерәдтн.

Багш: Шин җил ямаран сарар эклнә?

Сурһульч: Туула сарар.

v   Бичкдүд үвлин цагт ю кенә, ямаран наадд наадна?

v   Әмтн ямаран хувц өмснә?

v   Үвлин цагт нарн яһҗ халулна?                                        

v  Таднд үвлин җилин цаг таасгдну?

: Цасн орҗана. Бичкдүд цанар, лыжар дошна. Һаза киитн. Һол, нур 

                      көрч.

Багш: Үвл йиртмҗ яһҗ шинрүлнә?

Сурһульчнр: Дала цасн орна. Герин ора деер, модн деер цасн кевтнә.

Сурһульчнр: Нарн мандлна. Киитн чаңһрна.

Багш: Үвл юунд бачм кергтә?

Сурһульчнр: Шин җил эклхд үвл кергтә.

Багш: Юңгад үвлин көнҗл зокмҗта, сән?

Сурһульч: Юңгад гихлә «ик цасн – ик урһц».

Багш: Күүкд, кедү җилин дөрвн цаг меддвт? (4)

Багш: Җилин дөрвн цагин нерд заатн. (Үвл, хавр, зун, намр.)

(Үвлин, хаврин, зунын, намрин зургуд үзүлгднә.)

Багш: Үвл ямаран?

Сурһульчнр:  Үвлд цасн орна. Киитн болна. Шуурһн шуурна. Әмтн дулан хувц өмснә. Шин җил болна. Өдр ахрдна, сө утдна.

Багш: Ийр  сәәнәр хәрү ɵгвт. Бичкдүд, таднд үвл таасгдну?

Багш: Би дала соньн даалһвр белдүв. Наадый, күүкд?!

      Багш: Ода түрүн марһаһан эклий?

- Марһана нернь – «Җилин дөрвн цаг».

(Самбрт тооһар темдглгдсн җилин дөрвн цагин үгмүд өлгәтә.)

Багш: Эн үгмүд дор то бәәнә. Тиим то тана ширә деер бәәнә. Би таднд тәәлвртә туульс келнәв. Тадн болхла үг ирлцҗәх то үзүлтн. Үлгүрнь, үвлин тускар келгдҗәхлә 1 то үзүлтн, зун болхла 2 то үзүлтн. Эклий.

Ø Һазриг цасн бүтәнә,

Һолд мөсн хонглна,

Салькн һаза ишкрнә.

Эн кезә болна?        (1 - үвлд)

Ø Цасн җөөлрәд хәәлнә,

Царңгар усн дүүрнә,

Утдҗ өдр дүңгәнә,

Ухалтн, кезә болна? (2 - хаврт)

Ø Нарн цунцгрҗ халулна,

Намчрсн тболвсрна,

Тег земшәр бүркгднә,

Тернь кезәв, келтн? (3 - зунд)

Ø Тәрән, өвсн хурагдна,

Теегәр будн мөлкнә,

Хур, боран элвгднә,

Хәләлтн, кезә болна? (4 - намрт)

Багш: Не, күүкд-көвүд, сән! Цааранднь көдлий?!  

v Җилд кедү сар бәәнә (12)

v Сармудын нерд заатн. (Сурһульчнрин хәрү.)

v Шалһлһна көдлмш.

     Даалһвр: сармудын нердәс җилин дөрвн цагин нердүр татас тат.

Зун                          Хавр                       Үвл                          Намр

бар                         мөчн                     һаха                            моһа

туула                     така                       хулһн                         мөрн

лу                           ноха                      үкр                             хөн

ü Шалһлһн, түрүн марһана ашинь дигллһн.

Багш: Күүкд, ода ямаран җилин цаг? (Үвл.)    

     (Самбрт үгмүд бичәтә.)

Багш: Үвлин темдгүд медүлҗәх үгмүд олад умштн: цасн, хур, будн, боран, һал цәкллһн, шуурһн, архайг цасн, оһтрһу, көр, мөсн, чиг. 

     Эн үгмүд орс келнд орчуллһн.

Цогц батруллһна агчм.

III. Шин төрәр көдллһн.

-Ода шүлг соңстн

Элстән саннав» шүлг

Таңһчин зүркн, тѳрскнЭлстм,

Теегин аһуд бүүрләд,

Бумбин орна җирһл теткхәр

Буульмҗ угаһар зүткнә.

Альд йовдг болв чигн,

Оньдин Элстән саннав,

Дурлад гейүрсн күүкн кевтә,

Дәкн, дәкн саналднав.

Урһмл модн, олн цецгәс

Уульнц, паркичнь кеерүлнә,

Урмдта баһчуд уралан шунад,

Улм бәәдличнь сәәхрүлнә.

Бамб цецгтә бүшмүдән ѳмссн,

Байн теегм даладна,

Ѳрүн цолвңг болҗ герлтсн,

Элстм ѳмнәсм тосна.

Альд йовдг болв чигн,

Оньдин Элстән саннав,

Дурлад гейүрсн күүкн кевтә,

Дәкн, дәкн саналднав.

Мана хотл балһсн

         Би Элст  балһснд бәәдүв. Элст-Хальмг Таӊⱨчин хотл балhсн.Мана Элст ик биш, болв ийр сән. Балhсиг у-ѳргн hол талвң кеерүлҗәнә. Мана балhснд урhа модн болн щагш элвг.Олн Зүсн ѳңтә цецгүд элстин уульнцсиг хаврар , зунар,намрар кеерүлнә.Би тѳрскн балһснд йир дуртав. 

1.Текстиг айслулҗ умштн

2.Үгин кɵдлмш

3.Текст орчултн.

IV. Кичәлин ашлвр.

Багш: Күүкд, кичәл таасгдв?

Багш: Юн соньн болв?

Багш:  «Байрта смайлик» - йир таасгдв.

            «санамр смайлик» - таасгдв.

           «уйдлта смайлик» - гем уга.

  Байрлҗанав.

V. Герин даалһвр: «Кирүлә» дегтр умшх, немр даалһвр эврән шүүҗ автн..