Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.

• 1 слайд

  Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.
  

• 2 слайд

  Къырым ханлыгъы.
  1428 сенесинден та 1783 сенесине къадар Къырым Ханлыгъы деври деп адландырылгъан бу заманда халкъымыз мустакъиль бир девлет мейдангъа кетире ве озюнинъ девлетчилигине саип ола. Халкъ миллет оларакъ шекиллене. Этрафтаки бутюн девлетлерге озюни таныта. Бу девирде миллий медениет, эдебият, санат, илим, икътисадият зияде инкишаф эте. Шунынъ ичюн де иджаткярларнынъ сайысы арта.
  

• 3 слайд

  Энъ биринджи шиир фыркъаны къырымтатар шиириетине, укюмет ёлбашчылары- къырым ханлары ( ХV асырдан 1783 сенесине къадар) кирсеттилер. Къырым тахттында 48 ханлар булунгъан. Олардан секиз хан белли шаир олып бутюн дюньяларгъа танылгъан эдилер.
  

• 4 слайд

  25 Хаджи Селим I Герай (Ремзи) 1671-1678, -шаир
  26Мурад Герай1678-1683
  27Хаджи II Герай1683-1684
  28Саадет III Герай1691
  29Сафа Герай 1691-1692
  30Девлет II Герай1699-1702,
  31Газы III Герай1704-1707
  32Каплан I Герай1707-1708,
  33Девлет III Герай1716-1717
  34Саадет IV Герай1717-1724
  35Менгли II Герай1724-1730,- шаир
  36Фетих II Герай1736-1737
  37Селямет II Герай1740-1743
  38Селим II Герай1743-1748
  39Арслан Герай1748-1756,
  40Халим Герай1756-1758 -шаир
  41Крым Герай 1758-1764,
  42Селим III Герай1765-1767,
  43Максуд Герай1767-1768,
  44Девлет IV Герай1769-1770,
  45Каплан II Герай1770
  46Сахиб II Герай1771-1775
  47Шахин Герай1777-1782,
  48Бахадыр II Герай1782
  49 Шахбаз Герай (Сирет) 1787-1789 -шаир
  
  1Хаджи Герай1441-1466
  2Нур-Девлет 1466,
  3Менгли I Герай 1466, -шаир
  4Айдер 1475
  5Мехмед I Герай1515-1523
  6Газы I Герай 1523-1524
  7Саадет I Герай1524-1532
  8Ислям I Герай1532
  9Сахиб I Герай1532-1551
  10Девлет I Герай1551-1577
  11Мехмед II Герай1577-1584
  12Саадет II Герай1584
  13Ислям II Герай1584-1588
  14Газы II Герай (Бора)1588-1596, - шаир
  15Фетих I Герай1596
  16Тохтамыш Герай1607-1608
  17Селямет I Герай1608-1610
  18Джанибек Герай1610-1623
  19Мехмед III Герай1623-1628
  20Инает Герай 1635-1637
  21Бахадыр I Герай1637-1641-шаир
  22Мехмед IV Герай(Кямиль)1641-1644, -шаир
  23Ислям III Герай1644-1654
  24Адиль Герай 1666-1671
  Къырым ханлары
  

• 5 слайд

  Къырымтатар халкънынъ фаджиалы такъдири.
  Къырымтатар халкънынъ медениет мирас такъдири пек фаджиалы. Биринджиден 1833 сенеси чар укюмети къырымтатар эски китап ве эльязмаларны екъ этмеге тырышкъан эдилер.Ондан сонъ даа 1944 сенеси исе къырымтатар халкъны сюргюн этип, бутюн китапханелерни къырдылар.
  

• 6 слайд

  Къырымтатар эдебиятнынъ
  Къырым ханлыгъы деври
  Диван эдебияты.
  Саз шаирлернинъ эдебияты.
  Халкъ эдебияты.
  Тасаввуф эдебияты
  

• 7 слайд

  
  Диван эдебияты:
  шаир Герайлар.
  Менгли Герай Хан,
  Бора Гъазы Герай Хан,
  Ве иляхре.
  
  Саз шаирлер
  эдебияты:
  
  Ашыкъ Умер
  
  Мустафа Джевхерий
  
  Тасаввуф эдебияты:
  
  Афифеддин
  Абдулла эфенди
  
  Абдулла Азиз
  Афиф-заде
  Бойле эдебиятта Гъазель, семаи,
  рубаи, къыта,бейит, муамма,
  Месневи киби шиирий шекиллер
  кениш къулланылгъан,
  тили исе зенгин, бойле эсерлерде
  чокъ арап, фарси, турк
  ибарелери къулланыла эди.
  Бу жанрларнынъ эдебиятта
  ишлетилюви, шаирлерни
  зенгин унерине чевириле ве
  Оларгъа шан-шереф къазандыра.
  

• 8 слайд

  Халкъ эдебияты:
  Дестанлар: «Чора батыр», «Кёр огълу» ве ил.
  Турмуш дестанлар: «Таир ве Зоре»
  Масаллар, йырлар,эфсанелер ве ил.
  Халкъ эдебияты: Диван, я да тасаввуф
  эдебиятларынынъ
  тиллерине бакъкъанда халкъ эдебиятнынъ тили,
  садедже ве шу себептен анълайышлы ола.
  Халкъ эдебиятында таныш олмагъан, ябанджы
  сезлер ишлетильмеген.Мындаки сезлер халкъ
  арасында сыкъ къулланылгъан, ве халкънынъ
  тилине, дуйгъуларына уйгъун сезлердир.
  

• 9 слайд

  Къырымтатар Халкънынъ
  тиль байлыгъы
  XVI асыргъадже къырымтатар тили къыпчакъ
  (чагъатай) тиллерине пек якъын эди.
  Ислямиет девиринден башлап къырымтатар
  тилине чокътан-чокъ арап-фарси сёзлери кирсетиле.
  XV асырнынъ сонъунда исе татар нуткъуна
  огъуз-осман тили тесир этип башлай.
  

• 10 слайд

  Нетидже:
  Къырым ханлыкъ эдебиятында
  яраткъан эсерлер.шаирлер бутюн
  дюньяга белли олгъан себептен,бу
  эсерлер шимдики вакъыткъадже
  кельди,чюнки шу девирде иджат эткен
  шаирлер ве оларнынъ эсерлери
  акъкъында малюмат Къырымда дегиль,
  Туркие, Англия, Франция, Арабистан
  ве дигер мемлекетлеринде сакъланып
  къалды, демек шу девирнинъ шаирлер
  иджады дюнья маналыгъыны исбатлай.
  Шимди исе о шаирлернинъ иджады,
  эсерлери тилимизни, тарихымызны,
  инсанларнынъ дюньябакъышларыны
  зенгинлештире ве гъурурландыра.
  Биз исе яш несиль оларнынъ ёлуны
  девам этмекте ве къырымтатар намыны
  ве медениетиниюксельтмек керекмиз.