"Көнерген сөздер" тақырыбындағы сабақтың презентациясы

• 1 слайд

  Сабақтың әдіс-тәсілдері: іздендіру,топтастыру,сұрақ- жауап, жаттығу жұмыстары, AktivInspier бағд.қолдану
  Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту
  Сабақтың жүру барысы: 
  І. Ұйымдастыру бөлімі:
  а) Оқушыларды түгендеу
  ә) Оқу құралдарын тексеру
  б) Сабақ жабдықтарын орналастыру
  
  

• 2 слайд

  Психологиялық дайындық
  
  
  “Танысу”
  Менің атым Гүлнар. Мен гүлді жақсы көремін.
  Менің атым........ . Мен...........жақсы көремін.
  
  
  

• 3 слайд

  Музыкалық аспаптар бойынша топқа бөлу
  

• 4 слайд

  Үй тапсырмасы
  «Қайталау – оқу анасы» дегендей балама тест арқылы оқушылардан үй тапсырмасын сұрау.
  1. Тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы сөздік құрам деп аталады. (иә)
  2. Сөздік құрамға халықтың тұрмыс жағдайын, кәсібін, мәдени қалпын танытатын барлық сөздер кірмейді. (жоқ) барлық сөздер енеді екен.
  3. Қазақ тілінің сөздік құрамына халқымыздың ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы сөздері де, термин сөздер де диалектизмдер мен кәсіби сөздер де кіреді. (иә)
  4. Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу жағдайына қарай жиі қолданылатын сөздер және сирек қолданылатын сөздер болып бөлінеді. (иә)
  5. Сөздік құрамның ең басты және тұрақты бөлігін қазақтың байырғы төл сөздері құрамайды. (жоқ) құрайды.
  
  

• 5 слайд

  Қызығушылықты ояту
  
  Көнерген сөзінің түбірін табу
  Синоним-
  
  Суреттен кімді көріп тұрсыңдар?
  
  

• 6 слайд

  Тақырыбы:
  
  Көнерген сөздер
  

• 7 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Оқушыларға көнерген сөздер туралы толық түсінік бере отырып, жаттығу жұмыстары арқылы пысықтау
  
  Тіл байлықтарын дамыту,ауызша, жазбаша сауаттылықтарын арттыру.
  
  Тіл тазалығын сақтауға, ана тілін құрметтеуге,
  ұлттық құндылықтарды дәріптеуге тәрбиелеу.
  
  

• 8 слайд

  Көнерген сөздер
  Тарихи сөздер Архаизмдер
  
  Тарихи сөздер-қолданылған Халықтың тұрмыс-тіршілігіне,
  дәуірі өтіп,ескі заманның салт-сана,әдет-ғұрпына қарай
  өзімен бірге көнерген тарихи әр дәуірде өзгеріп, басқа
  атаулар сөздермен ауысып отырған
  немесе ескіріп кеткен сөздер
  
  Мысалы:хан,патша,уәзір,би кебеже,сәукеле,шидем,сауын
  жебе,отарба айту
  
  
  
  Қоғам дамуына орай тіліміздегі қолданыстан шыққан сөздер
  

• 9 слайд

  Тарихи сөздер-қолданылған дәуірі өтіп,ескі заманның өзімен бірге көнерген тарихи атаулар
  

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

  1.Дәптерге ереже жазғызу
  
  
  
  2.Аудио мәтін тыңдату,көнерген сөздерді тапқызу
  
  
  
  
  
  

• 15 слайд

  “Кім тапқыр?” (топқа 2 сөйлемнен бөліп беру)
  Сөйлемдерден көнерген сөздерді теріп жазыңдар. Көнерген сөздің түрін анықтаңдар.Жоқ әріптерді орнына қойыңдар.(компьютерге орындау)
  1.Қаламқас орта бойлы , ақ құба,отты қара көзді бойжеткен.Ақ шәйі көйлектің сыртынан қызыл бе...пет киіпті. Аяғына кигені- м...сі. Басында- құндызбен ұсталған сә...келе. Шашына күмістен шашбау таққан.
  2.Исатайдың сол күнде
  Ақтабан аты астында,
  Д...лығасы басында...
  3.Биенің сүтінен қымыз дайындау үшін оны са...а аталатын көн ыдысқа жылы күйінде емес, салқындаған қалпында құяды. Үйіне кірген кісіге қазақ ас татырмай жібермейді. Сондағы ұсынатыны , бар болса қымыз, ол болмаса, айран, ірімшік, құрт сияқты тағамдар болған.
  4.Төстік бір күні ауылдың арасында отырған тарғақты садақпен тартып қалады.
  Ақ сырмалы сауыт...ы сұрағаным , Ер Төстік ер еді, сол кисін деп едім.
  Қырық у...зір үш күншілік жерге шығарып салып қайтады.
  5.(«Ер Төстік»ертегісінен)
  Алмас қы...ыш сартылдап
  Алтынды жүген жарқылдап
  Найза...ы аумай қолынан,
  Желі тұрып оңынан
  6.Бір қыз кетіп барады,
  Қара жорға мінгені,
  Қара торқа кигені...
  -Білегінің шырайы айб...лтаның сабындай .
  -Көш алдында сұлудың
  Он қыз нө...ер қасында.(«Қыз Жібек»)
  7.Қазақтың киіз үйіне лайықталып жасалған үй жиһаздары болған. Олар кебе...е, әбдіре, жүк аяқ, жастық ағаш.
  8.Өзге елде с...лт...н болғанша ,өз еліңде ұлтан бол
  
  

• 16 слайд

  Сөйлемдерден көнерген сөздерді теріп жазыңдар. Көнерген сөздің түрін анықтаңдар:
  
  1.Қаламқас орта бойлы , ақ құба,отты қара көзді бойжеткен.Ақ шәйі көйлектің сыртынан қызыл бешпет киіпті. Аяғына кигені- мәсі. Басында- құндызбен ұсталған сәукеле. Шашына күмістен шашбау таққан. (Архаизмдер)
  2.Исатайдың сол күнде
  Ақтабан аты астында,
  Дулығасы басында...(архаизм сөз)
  3.Биенің сүтінен қымыз дайындау үшін оны саба аталатын көн ыдысқа жылы күйінде емес, салқындаған қалпында құяды. Үйіне кірген кісіге қазақ ас татырмай жібермейді. Сондағы ұсынатыны , бар болса қымыз, ол болмаса, айран, ірімшік, құрт сияқты тағамдар болған.(С.Мұқанов) (Архаизм)
  4.Төстік бір күні ауылдың арасында отырған тарғақты садақпен тартып қалады.
  Ақ сырмалы сауытты сұрағаным , Ер Төстік ер еді, сол кисін деп едім.
  Қырық уәзір үш күншілік жерге шығарып салып қайтады. (Тарихи сөздер)
  («Ер Төстік»ертегісінен)
  5.Алмас қылыш сартылдап
  Алтынды жүген жарқылдап
  Найзасы аумай қолынан,
  Желі тұрып оңынан... (Тарихи сөздер)
  6.Бір қыз кетіп барады,
  Қара жорға мінгені,
  Қара торқа кигені...
  -Білегінің шырайы айбалтаның сабындай .
  -Көш алдында сұлудың
  Он қыз нөкер қасында.(«Қыз Жібек») (Тарихи сөздер)
  7.Қазақтың киіз үйіне лайықталып жасалған үй жиһаздары болған. Олар кебеже, әбдіре, жүк аяқ, жастық ағаш. (Архаизмдер)
  Ойлы болсаң озып көр
  8.Өзге елде сұлтан болғанша ,өз еліңде ұлтан бол
  
  
  

• 17 слайд

  С е р г і т у с ә т і
  “Оркестр”
  (Имитация жасау арқылы әркім өз аспабында ойнағандай қимылдар жасау)
  
  
  

• 18 слайд

  Венн диаграммасы
  Тарихи сөздер
  Жеке ерекшеліктері
  
  
  
  
  
  Архаизмдер
  Жеке ерекшеліктері
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Ортақ қасиеттері
  

• 19 слайд

  
  Сурет бойынша көнерген сөздерді қатыстыра отырып , әңгіме құрастыру және сәйкестендіру тестін орындау(топпен жұмыс)
  
  

• 20 слайд

  
  
  Сәйкестендіру тесті
  
  
  1.Тарихи сөз биік ,аласа
  
  2.Архаизм сабарлы, байсалды
  
  3.Антоним жәшік, әдебиет
  
  4.Синоним отарба, патша
  
  5.Кірме сөздер ораза,пітір
  
  6.Қолданысқа қайта кірген сөз кебеже,кесеқап
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 21 слайд

  Өзін-өзі бағалау «Бес бармақ»
  Кішкене бармақ -ойлау процесі; Мен бүгін қандай ақпарат пен тәжірибе алдым?
  Төртінші бармақ -мақсатқа жету; Мен бүгін не істедім және не нәрсеге қол жеткіздім?
  3. Ортаңғы бармақ -көңіл-күй жағдайы; Менің бүгінгі көңіл-күйім қандай ?
  4. Екінші бармақ -ұсыныс беру, көмек беру, қызмет көрсету; Мен бүгін кімге ұсыныс бердім, көмек көрсеттім?
  5. Бас бармақ -өзін-өзі бағалай, белсенділік таныту; Мен өзімді қалай сезіндім? Неліктен? Енді қандай жоспарым бар?
  Үлгі
  

• 22 слайд

  
  
  
  Үйге тапсырма:ереже
  1-топ 160-жаттығу
  2-топ 161-жаттығу
  3-топ 162-жаттығу
  4-топ 164-жаттығу
  

• 23 слайд

  Назарларыңызға рахмет !