«МЕКТЕП АЯСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ КӘСІБИ ӨЗІН-ӨЗІ АНЫҚТАУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ДАМЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ» ШЕБЕРЛІК САБАҚ

«МЕКТЕП АЯСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ КӘСІБИ

ӨЗІН-ӨЗІ АНЫҚТАУҒА БАҒЫТТАЛҒАН

 ДАМЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ»

ШЕБЕРЛІК САБАҚ

1. Ұйымдастыру кезеңі (1-2 мин)

    Психологиялық сәт:  притча  «Пятикопеечный работник»

2. Балаларға қосымша білім беру жүйесіндегі  кәсіби бағдарлау қызметі (презентация)

 Мамандық таңдау — жасөспірім шақта қабылдау қажет болатын барынша маңызды шешім. Өкінішке орай, көптеген жасөспірімдер мамандық таңдау кезінде қызметтің әр түрінің нақты ерекшеліктері туралы жеткілікті білмейді және өзінің кәсіби қызығушылықтары мен икемділіктерін есепке алмайды.  Бұл бағдарлама жасөспірімдерге кәсіби өзін өзі анықтау мәселелерін өз тілегімен және еркін жағдайда қарастыруға мүмкіндік береді. 

Көптеген жаңа кәсіптер туралы оқушыларда ақпарат жоқ, оған қоса дәстүрлі кәсіптер де елеулі өзгерістерге ұшырады.

Адамға кәсіптің қажеттілігі және оның жеке ерекшеліктері, еңбек нарығының сұранымы сияқты факторларды ескере отырып, кәсіби таңдау жасау, мамандықты табысты игеру, еңбек қызметіне үйлесімді кіру, маманның бәсекеге қабілеттілігін қалыптастырудағы маңызды шарты, сонымен бірге оның отбасының амандығы болып табылады.   

Кәсіби бағдарлау жұмысы оқушылар келешегінің қажеттілігі, экономикалық жүйемен білім жүйесін байланыстыратындықтан қосымша білім жүйесінің қызметінде маңызды орынға ие. Қоғамның саулығы үшін, қосымша білімнің әрбір түлегі өз қызығушылықтарына, икемділігіне толықтай қолданулар мүмкіндігін алуы, өз еңбегінен терең қанағат алуда және барынша көп пайда әкелетіндей қоғамдық өндіріс жүйесінде өз орнын іздеуде күшін, уақытын (қаражатын да) жоғалтпауы керек.Дұрыс таңдалған кәсіп адамдың икемділігі мен қызығушылығына сәйкес келеді, қабілеттілігімен толықтай үйлесімде болады. Тек осындай жағдайда ғана мамндық қанағат пен қуаныш алып келеді. 

Қазіргі өндірістік кадрлардың кәсіби дайындық деңгейіне деген бұрынғыға қарағанда тағы да талаптарының көбірек өсу кезеңі, білім алушылар басым бөлігінің кәсіби ойлары көбінесе белгілі кәсіби кадрлардың елдің экономикалық қажеттіліктеріне сәйкес келмейтіндіктен, оқушыларды кәсіби бағдарлау мәселелерін өзектендіреді.  

Мамандық таңдауға дайындық тұлғаның жан-жақты және үйлесімді дамуының ажырамас бөлігі болғандықтан маңызды болып табылады, оны жекеше түрде және тұлғаның физикалық, эстетикалық, саяси  және зияткерлі, еңбекті, адамгершілік қатынасын, яғни оқыту- тәрбиелеу процесінің барлық жүйесімен қарастыру керек. Оқушыларды кәсіби бағдарлау бойынша жұмысты жалпы білім беру мекемелерінен басқа қосымша білім беру ұйымдары жүргізеді. Олар сонымен қатар өз оқушыларына кәсіп таңдауда көмек көрсету мәселесін шешеді.

Оқушыларды кәсіби бағдарлау жұмысы қосымша білім беру ұйымы жағдайында ақпараттық-ағарту, диагностикалық, кеңес беру және оқыту бағыттары бойынша жүргізіледі.

  Ақпараттық-ағарту бағыты. Бұл бағытты іске асыра отырып, қосымша білім беру ұйымдары нақты-үгіттік нысанда мамандықтар әлемін ұсынады, осы немесе басқа кәсіптің түрлі тараптары бойынша дәрістер топтамасын дайындайды. Олар оқушылардың көңілін тақырыптық көрмелерге аударады, психологиялық және жас ерекшеліктерін есепке ала отырып, олардың сұранымдары бойынша қажетті әдебиетті таңдайды, арнайы қор бөлімін қалыптастырумен шұғылданады.  Бұл бағыттың мақсаты – балаларда кәсіптің негізгі тұрпатының барынша айқын және нақты кейпін құру. Бұл келешекте ең саналы және байыпты таңдау жасауға көмектеседі.   

Диагностикалық бағыт. Бұл бағыт екі жоспарда жүзеге асырылады: өзін-өзі тану, баланың белгілі кәсіптің мәнмәтінінде өзінің жеке қасиеттерін зерделеуі; кәсіптік таңдауда ескерілетін осы немесе басқа да кәсіптік маңызды сапалар және басқа да ресурстарды білдірудің деңгейін анықтау, өз мүмкіндіктерін бағалау.    Бұл бағытты дамытуда қосымша білім беру ұйымдарына қандайда бір кәсіптік маңызды қасиеттерді дамыту деңгейін анықтауға көмектесетін, әртүрлі сауалнама және сынақтамалар жиынтығын қолдану пайдалы болушы еді. Олар бойынша сынақтаманы сауатты өткізуді және білікті ұсынымды тек қана маман жасай алады, бірақ оқушы өзін-өзі тану мақсатында қандай да бір сауалнаманы толтырса, ешқандай зияны болмайды.     Егер материалдық-техникалық базаның мүмкіндігі болса, онда мүмкін болар кәсіби жолды анықтау үшін көптеген компьютерлі бағдарламалардың біреуін орнатуға болады.   

Кеңес беру бағыты оптантты (мамандық таңдау қажеттілігі алдында тұрған адам) таңдауда көмек көрсетуді тұспалдайды. Бұл көмек көрсету адамның мотивін, оның қызығушылықтарын, бейімділігін, жеке тұлғалық мәселелері мен дүниетаным ерекшеліктерін есепке ала отырып негізделеді. Ол өзіне диагностикалық немесе ақпараттық қырларды енгізуі мүмкін, бірақ енгізбеуі де мүмкін.     Қосымша білім беру ұйымы кеңес беру бағыты шеңберінде балаға тек өзі қызығатын мамандық бойынша материалдарды ұсынуы мүмкін: профессиограммасын, еңбек нарығында талап етілетін кәсіптер туралы айтылатын мерзімді басылымдар және сол кәсіп бойынша дайындайтын білім беру ұйымдары туралы мәліметтер.  Оқыту (немесе қалыптастыру). Бұл бағыттың арнасында бала икемділіктері бар нақты қызмет жасаушы ретінде қабылданады: мамандықтар әлемін талдау; мамандық таңдау жағдайындағы өзінің мүмкіндіктері мен шектеулерін талдау; кәсіби өзін-өзі іске асыру жолдарын іздеу және жұмыс іздеу стратегиясын білу. Яғни, арнайы ұйымдастырылған дәрістерде қосымша білім беру педагогі балалар құзыретін жалпы әлеуметтік құзырет ретінде кәсіп таңдау саласында үйретеді. Бұл бағыт шеңберінде қосымша білім беру педагогі кәсіби өзін өзі анықтау саласында балалардың жеке тұлғасын белсендіруге бағытталған арнайы тұлғаға бағдарланған дәрістер өткізуі, сонымен қатар оқушылардың психологиялық ерекшеліктері туралы білімді есепке ала отырып жұмыс құруы мүмкін. 

Қосымша білім беру ұйымы қызметіндегі балаларды кәсіби бағдарлау саласындағы негізгі бағыттар:  мамандықтар нарығының маңызы және келешегімен танысу;  кәсіби біліктіктің өсуінің мүмкіндігі, адамға ұсынылатын кәсіби талаптар, оларды игеру нысандары және жағдайлары;  экономиканың білікті кадрларға мұқтаждығын, еңбек нарығындағы жағдайлар туралы балаларды ақпараттандыру, кәсібиграфикалық материалдар тарату;  заманауи өндіріс түрлерімен танысу;  балаларды кәсіптік бағдарлау, оларда кәсіпке деген қызығушылығын қалыптастыру бойынша жұмыс жүргізу;      кәсіптік, өндірістік және әлеуметтік бейімделу бойынша шаралар іске асыру болып табылады.  

3. Саусақтар іздері бойынша  диагностикасы  - Диагностика по отпечаткам пальцев.  Алынған нәтижелерді талдау.

4. Топтарға бөлу (суреттер бойынша)

Тапсырма:

1-2 топ - Замануі мамандыққа сай ерекшеліктерді, оқушылардың қабілеттіліктерін  анықтау және кәсіби ерекшелікке әсер етуін қарастыру.

3-4 топ:  «Оқушылардың замануи дамуындағы мұғалімдердің рөлі» - кластер қорғау

5. Рефлексия - «10 сөз» - өтілген шеберлік сабақ бойынша 10 сөз арқылы қалай жеткізуге болады.