"Құмырсқаның біз білмейтін сырлары" ашық сабақ

• 1 слайд

  Қош келдіңіздер!

• 2 слайд

  "Құмырсқаның біз білмейтін сырлары" Қармақшы аудандық оқушылар үйі ( а ш ы қ с а б а қ ) Ұйымдастырушы: «Жас натуралист» үйірмесінің жетекшісі Сматова Мархабат Қанибекқызы Жосалы кенті 2016 жыл

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты: а) білімділік: Оқушыларға құмырсқаның қандай сырлары бар екенін және еңбекқор жәндік екенін айта отырып, жәндіктердің мінез-құлықтары арқылы адам бойындағы жақсы- жаман қасиеттерді танып,баға беруді үйрету; ә) дамытушылық: Ой - өрісін, дүниетанымын кеңейту, сөздік қорын молайту, еңбек ете білуге баулу; б) тәрбиелік: Еңбекқорлыққа, табиғатты сүюге, барлық тіршілік иелеріне деген қамқорлық сезімге  тәрбиелеу.

• 4 слайд

  Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесіп,түгелдеу; ә) Оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру; б) Оқушылардың назарын сабаққа аудару; в) Оқушыларды психологиялық қалыптастыру (зейінін аудару)

• 5 слайд

  Менің көңілім жақсы; Мен сабақты жылдам орындаймын; Мен сабақты жақсы оқимын; Менің жазуым жақсы; Менің тәртібім жақсы.

• 6 слайд

  Сабағымыздың ұранын еске түсірсек: «Білмейтіндер үйренсін, ал білетіндер тағы да есіне түсірсін!»

• 7 слайд

  Оқушы ережесін қайталап алайық! Біз барлығымыз өзімізді оқыту үшін жауаптымыз; Бір-бірімізді тыңдаймыз, сөзін бөлмейміз; Бір ғана адам сөйлейді, «көтерілген қол ережесі» Айтылған мәселенің мәні бойынша ғана айтамыз; Өз ойларымызбен бөлісеміз.

• 8 слайд

  II.Үй тапсырмасын сұрау: Өткен сабақ бойынша оқушылардан «Он сұрақ!» әдісі бойынша сұрақ-жауап арқылы өткен сабақты қалай меңгергендерін білемін.

• 9 слайд

  Қызығушылығын  ояту Ине бел,қылқа мойын,қара батыр. Қара тауды арқалап бара жатыр. Бұл не? 

• 10 слайд

  Екі басы жұдырықтай, Ортасы қылдырықтай. 

• 11 слайд

  IІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

• 12 слайд

  Құмырсқа туралы не білеміз? Құмырсқа өзінің салмағынан елу есе артық салмақты көтере алады дейді. Осы қаншалықты рас? Құмырсқалардың саны жер бетіндегі адамдардың санынан көп дегенге сенесіз бе? Құмырсқалар туралы сүре бар ма? 

• 13 слайд

  Тұқымтопқа әртүрлі даралары бірлесіп тіршілік ететін бунақденелілердің бірі – құмырсқа. Көбейе алмайтын аналық құмырсқалар – жұмысшылар илеу салады да, өзіне қорек тауып, аналық дернәсілдерді қоректендіреді және жауынан қорғайды. Шілде айында илеуден қанатты даралар - аталық және аналық құмырсқалар көріне бастайды. Шомбалдау келген аналық құмырсқа ұрықтану соңынан қанатын өзі жұлып тастайды. Илеуде тұқымтоптың тағы бір мүшесі – әскер құмырсқа болады. Сөйтіп құмырсқалардың тұқымтобында қанатты аналық , аталық, қанатсыз жұмысшы және әскер жұмысшылар бірге тіршілік етеді. Әскер құмырсқаның басы жұмысшы құмырсқадан үлкен болады. Құмырсқалар бір-біріне мұрттарын түйістіру арқылы өз туысын немесе бөтен екенін айырады, және тоқ құмырсқа құрсағындағы көректік сүйықты құсып береді де, аш құмырсқа оны жалап алады. Сонымен бүкіл илеу азықпен бір келкі қамтамасыз етілген болады. Жамбыр жауар алдында құмырсқалар илеудің есік-тесігін бекітеді, ал ауа райы жақсы кезде кейде өздерінің аппақ «жұмыртқаларын» яғни қуыршақтарын жылытуға алып шығады. Бұл қуыршақты «құмырсқа-ханым» салады. Илеудегі барлық жұмысты жұмысшы құмырсқалар істейді. Олар илеу жасайды, азық қорын жинайды, қорғайды. Құмырсқа - адамның досы. Ол орманды түрлі «аурулардан» сақтайды. Құмырсқалардың 12 сағат ішінде 33мың жұлдыз құртын илеуге әкелгені есептелінген. Құмырсқа илеулері тұрса, сол жерде орман дерттен аман және таза болады.

• 14 слайд

  Құмырсқа: Бүгін адымдап бара жатып, жол үстіне абайлап қарағаныңыз маған қатты ұнады. Өйткені, күн сайын қаншама бауырымызды таптап, жаншып кететініңіз бізге қалай бататынын сіз, әрине, біле бермейсіз. Дегенмен, сіз басып өлтіріп кеткен жәндікті де Алла жаратқанын бір сәт еске алдыңыз ба? Әрі ол – жай ғана жәндік емес, Жаратқанның таңғажайып туындысы. Рас айтам. Менің жаратылысымнан Алла Тағаланың шексіз құдіретін, ілімін ұғуға болады. Тіпті, әлемнің ең алып, күшті жәндігі менмін десем, мақтаншақтыққа балай көрмеңіз. Иә, иә. Сіз, бәлкім, өз салмағыңыздан екі-үш есе артық салмақты көтере аларсыз. Ал, мен болсам, өз салмағымнан елу есе артық салмақты оп-оңай көтеріп кете берем. Онда да арқаға салып емес, тіспен көтерем. Міне, менің мықтылығым! 

• 15 слайд

  Біз – ең тығыз көпшілікпіз Біз – ең көп құжынап өмір сүретін жәндікпіз, сіздердегі әр қырық кісіге бізден жеті жүз миллион құмырсқа тең келеді. Біз осыншалықты көп болсақ та, ешкімге кедергі келтірмейміз. Тіпті, көзге де түспестен тасада, өзімізше өмір сүреміз. Мұзды мұхиттардан басқа әлемнің барлық жерінде тіршілік ете береміз. Біз топ, қоғам болып өмір сүруге бейімбіз. Жаратушының жеке-жеке бөліп берген ісін әрқайсысымыз қалтқысыз орындаймыз. Үлкен метрополиялар секілді қалалар тұрғызамыз. Миллиондаған тұрғыннан құралған қалаларымызда өзімізге тән азық қоймалары, ұрпақ өсіретін бөлмелер, жауынгер әскерлеріміздің жатақтары орналасқан. Бүгінгі таңда біздің тоғыз мың түріміз бар. Әр түр өзінің жаратылысына сай тазалықшы, диқаншылық, мал өсіру секілді әр түрлі кәсіппен шұғылданады. Біз құрған қоғамдық жүйені адам бола тұра сіздер әлі құра алмадыңыздар. Ақыл-ой, сана иесі болғанмен бұл, бәлкім, сіздердегі жаман қылықтар мен нәпсінің керітартпалығынан шығар. Ақыл-ой, сана-сезім бергенмен, сіздерді сынау үшін нәпсі мен шайтан, көре алмаушылық, күндеушілік, іштарлық секілді жаман қасиеттер де жаратылды емес пе? Сірә, сіздердің мінсіз қоғам құра алмауларыңыздың астарында осылар жатқан болар.

• 16 слайд

    Біз туралы сүре бар Мән беріп байқасаңыздар, қасиетті Құранда «Нәмл» (құмырсқа) деп аталатын арнайы сүре бар. Сол сүрені бір оқып көрдіңіз бе? Сүлеймен пайғамбар біздің тілімізді түсіне алатын еді. 18-аяттың мазмұнын еске түсірсек, «Соңында құмырсқалардың илеуі бар аңғарға келгенде құмырсқалардың біреуі былай деді: - Әй, құмырсқалар! Илеулеріңе кіріңдер. Сүлеймен мен оның әскері аңдаусызда бәріңді таптап кетпесін». Бұдан мынандай мағыналарды шығаруға болады: Біздің де өзімізге тән тіліміз бар. Бізді де басқаратын бір басшының бар екендігі. Бұйрыққа бағынамыз, айтылған нәрсені бір-бірімізге жеткіземіз. Өте тамаша жұмыс істейтін қоғамдық жүйеміз бар. Арамызда пошташылар мен бақылаушылар да бар. Бұл – менің ғана тұжырымдағаным. Егер бір сейсмолог немесе зоолог қолға алса, мүмкін біздің жер бетіндегі дүбір мен жер асты дүмпулерді тез сезетіндігімізді де білер ме еді. Жер сілкінісін зерттеушілер бізге енді-енді ғана көңіл бөле бастады. Біздің аяқтарымыз сілкініс тербелісін сезінуде өте сезімтал. Бұрынғы адамдар бұны жақсы білетін. Олар біз илеу салмаған жерге құрылыс бастамаушы еді. Өйткені, біз батып кететін сазды жерге илеу салмаймыз. Қазіргі уақытта биіктігі көк тіреген зәулім үйлердің жылу, желдету жүйелерін арзан әрі сапалы жасау үшін біздің илеулеріміз мұқият зерттелуде. Тіпті, компьютер мамандары «Құмырсқа отары оптимизациясы алгоритмі» деген атпен мұнай танкерлерін шашау шығармай жеткізуде илеулеріміздегі қалыптасқан жүйеден үлгі алуға тырысуда.

• 17 слайд

  Оқушыларға ашық хат: Оқушылар, бізді кішісініп, көзге ілмей жүрмеңіз. Біздің бес жүз мың құмырсқа топтасқан тобымыз ірі құсты, бір қасқырды немесе жылқыны жайратып сала алады. Тістеу, сұғу, қышқыл шашу секілді түрлі қаруымыз баршылық.  Мадагаскар аралында мекендейтін «Адетомирма» деп аталатын бір түріміз өз төлдерінің дене сұйықтығын талғажау етеді, кейбір түрлерімізге ет жеу де таңсық емес. Мейлі, шөптесін өсімдікпен, мейлі, етпен қоректенсін, біз жер бетін үнемі тазалап отырамыз. Оңтүстік Американы мекендейтін «Трачимирмекс» деп аталатын түріміз илеуінде саңырауқұлақ өсіріп, сонымен қоректенеді. Тағы бір «Атта» деп аталатын түріміз де саңырауқұлақтар өсіреді. Алайда, алдыңғысынан айырмашылығы – ол осындай өсімдіктердің жапырақтарын қырқып, ініне төсейді. Соның жылуы мен ылғалын пайдаланады. Басқаларды құл ретінде жұмсап отыратын кейбір түрлеріміз де бар. Құрметті, оқушылар! Бұдан кейінгі уақытта абай болғайсыз! Аяқ астындағы мен секілді жәндікті таптап кетпеңіз. Адам қаншалықты ардақты жаратылыс болғанымен, біз де тым елеусіз жәндік емеспіз. Ұлы Жаратушы шеберлігінің нәзік те ғаламат туындысымыз. Олай болса, ендігі жерде көзге іле жүрерсіз! 

• 18 слайд

  IV. Сарамандық жұмыс Биологиялық анықтама Құмырсқаның адам денсаулығына пайдасы: Аяғы ауыратындар кей жағдайларда құмырсқа илеуіне аяғын салып құмырсқаға шақтырған. Құмырсқадан алынатын дәрілер буын ауруларын, қант диабетін емдеуде, қан қысымын реттеуде қолданылады. Оңтүстік Азия елдері, Мексика тұрғындары құмырсқаны тамақ ретінде де пайдаланады. Құмырсқаның 10 мыңдай түрі бар.

• 19 слайд

  пайдасы құмырсқа зияны Дәптермен жұмыс: Венн диаграмма.

• 20 слайд

  «Серпілген сауал» әдісі  (сұрақ қойылады) Барлық тіршілік иелеріне деген қамқорлық сезімі туралы не айтасыздар? Жәндіктерді қалай қорғаймыз?

• 21 слайд

  «Лездеме» әдісі Бүгінгі сабақтың негізгі сөздерін түсіндіру үшін жұптасып бір минут ішінде конверттен бір сөзді бір рет алып,сөздің өзін атамай үйірме мүшелеріне түсіндіру керек. Сөзді тапқан бірінші адам конверттен келесіні таңдайды және қалғандарына түсіндіреді! 

• 22 слайд

  «Бірге ойлаймыз» әдісі Еңбек туралы қандай мақал білесіңдер?

• 23 слайд

  V.Сабақты бекіту “ Автор орындығы” әдісі Берілген тапсырмаға байланысты қойылған сұрақтарға жылдам жауап беру керек, себебі, орындық ыстық. 

• 24 слайд

  «Таңдау» әдісі • 1. Мен сабақ қызықты _____________ қызықсыз болды деп ойлаймын.  • 2. Мен сабақта: үйрендім көп нәрсені _____________ үйренгенім аз болды.  • 3. Мен басқаларды мұқият ______________ зейінсіз тыңдадым.  • 4. Мен пікірсайыстарға жиі ______________ сирек қатыстым  Бұл карточканы таратып бергенде оқушылар өздерінің сабаққа қатысу деңгейі мен сабаққа деген ынтасын білдіретін сөйлемдердің бірінің тұсына « + » белгісін қою тапсырылады. 

• 25 слайд

  VІ. Оқушыларды бағалау. Оқушыларға сабақ басында екі түсті “алма” беріледі. Сабақ соңында оны алма ағашына ілу керек. Жасыл түсті алма – мен бүгін бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл – күйім көтеріңкі. Қызыл түсті алма – мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл – күйім жоқ. 

• 26 слайд

  VІІ. Үйге тапсырма: Құмырсқалар туралы аңыз әңгімелер, өлеңдер жинақтап келу.

• 27 слайд

  VІІІ. Қорытынды Келесі кездескенше сау болыңыздар!