"Педагогикалық терминология" жалпы ұісінік

 

            Акмеология- грек  тілінен  аударғанда  «шың», «биіктік»  деген  мағынаны  береді. Адамның  дамуы  мен  тіршілік  әрекет  барысындағы  биіктіктерге  шығуын  қарастыратын  ілім. Акмеологияда  адам  өзін-өзі  дамыту  мен  шығармашылық  қабілетті, өзінің  өмірі  мен  кәсіби  әрекетін  ұйымдастыра  алатын  өз  әрекетінің  субъектісі  ретінде  танылады.

            Аксиология- құндылықтар  және  құндылық  мінез-құлық  жайлы  ілім, адамдар  ісіндегі  мотивация,адами  әрекеттердің  мәнді  ұстанымдары  жайлы  философиялық  теория.

         Андрагогика- ересектерге  білім  берудің  теориялық  және практикалық  мәселелерін 

қарастыратын  педагогика  ғылымының   бір  саласының  аталымы. Андрагогиканың  жүйеге  келтірілуі  ХХ ғасырдың  екінші  жартысынан   басталады.

        Әдіс- (грек  тілінен  аударғанда- теория, ілім, зерттеу  жолы)- көздеген  мақсатқа  жетудің  біріңғайланған  тәсілдері,  тәртіпке  келтірілген  қызмет  жүйесі.  Жаңа  мағлұматтар  алудың  аса  маңызды  шарты. Әдістер   әрекет  мақсатына, түріне  қарай  таңдалады.

           Әдіскер- оқу-тәрбие  әдістерін  жетік  меңгерген  ұстаз.  Әдіскредің   мінденті- мұғалімдерге  ғылым  мен  озат  тәжірибеге  негіздей  отырып,  пәннің  оқытылу  жайы, тәрбие   мәселелер  турасында  көмектер  ұйымдастыру, жаңашылдық  тәжірибені  зерттеу,тарату.

      Синергетика- бірлесіп   әрекеттесу, ынтымақтасу  немесе  өзін-өзі  дамыту  педагогикасына  бағытталған  күрделі  жүйе.

       Білім-  адам  ойлауындағы  шындықтың  нақты  көрінісі; қоғамдық  тәжірибе  негізінде  тексерілген  танымдық  үрдістің  нәтижесі.

      Білімдер- ұғым,ұстаным,теория  түрінде  көрінетін  және  табиғи  және  жасанды  тілдердің  белгілік  жүйесінде  тіркелген, айнала  қоршаған  орта  шындығы  туралы  мағлұматтардың  жиынтығы.

     Жаңашыл- жүйеге, үрдіске,құбылысқа  ілгерінді  бір  жаңалық  енгізуші  адам; көптеген  іс-шараларды  ұйымдастыруда  адамдардың  өзіндік  жаңашылдық  іс-әрекетін  көрсете  алушылық.

     Кәсіби  дайындық- белгілі  кәсіб  бойынша  арнаулы  білім,  білік, дағды, шеберлік  және  еңбек  тәжірибесін  қалыптастыру.

        Креативтілік- өнімді  әрекет  етуге  дайын  болу, жаңалық  ашуға  дайындығын  көрсететін  индивидтің  тұлғалық  сапасы.

       Құзырлылық- «істі  білу»  іс-әрекетіне  деген  қабілеттілікті  білдіретін  жалпы  бағалау  термині.

      Мониторинг- қоғамда  немесе  оның  қайсібір  топтарында  болып  жатқан  өзгерістерді  жүйелі  түрде  өлшеу  жүйесі.

       Педагогикалық   диагностика- ұстаздың  кәсібилік  деңгейі  мен  әрекетінің  нәтижелілігін  анықтаудың  жеке, топтық,  ұжымдық  құралдары, әдістер  жүйесі.

      Педагогикалық  жүйе- педагогикалық  ақиқаттың  қызметтік  мәнін, оның  ұйымдастыру-әрекетін  құрылымын,  үрдісі  мен  морфологиясын   сипаттаудың  құралы.

      Праксеология- әлеуметтік  іс-қимыл   мен  әрекет  жайлы  философиялық  және  әлеуметтанымдық  ілім.

      Рефлексия- субъектінің  психикалық  акты  мен  күйлерді  өзінше  талдауы  және  тануы.

      Тұлға-  дербес  әрекет  ететін  субъект  ретіндегі  нақты  жеке  адам  болмысының  қайталанбас, ерекше   әдісі,  адамның  қоғамдық  өмірінің   жеке  нысаны.

         Тұжырымдама- белгілі  бір  құбылыстар  жайындағы  көзқарас  жүйесі,  бір  нәрсе  туралы  негізгі  пікір.

        Үздіксіз  білім-  білімдегі  бір  саты  мен  келесі  сатының  жалғасып  келуі,  толассыздық.

        Фасилитация- топтың  іс-әрекетін  жеңілдету  үрдісі.

Білім  беруді  жаңғырту- білім  беру  жүйесін   жетілдіру, жақсарту, жаңарту,  оны  жаңа  талаптар  мен  нормаларға, техникалық  шарттарға, сапа  көрсеткіштеріне  сәйкестендіру.

        Бейін- оқу  жүктемесінің  нормаларына  қатысты  талаптарға  сәйкес  келетін  базалық, бейіндік  және  элективті  курстардың  үйлесімі.

          Бейіндік  саралау-  әрбір пәннің  оқытылу  мақсаттарына  орай  мазмұндық  айырмашылық, яғни   түрлі  бейіндігі  сыныптарда  немесе  білім  беру  ұйымдарында  қайсыбір  пәннің  тереңдетіле  оқытылуын  немесе  кеңейтілуін  қарастыратын  құжат.

       Бейіндік  білім  беру  бағдарламасы- бейіндік   пән  бойынша  білім  беру  мазмұннын  анықтайтын  және  берілген  пәннің  тереңдетіле  оқытылуын  немесе  

    кеңейтілуін  қарастыратын  құжат.

            Білімдегі  менеджмент- білім  беру  процесінің  тиімдлігін  көтеруге  бағытталған  білім  беру  процесінің  ұстанымдары, әдістері, ұйымдастыру  формалары  мен  технологиялық  тәсілдердің  кешені; адамдарды  бірлескен  жұмысқа  қабілетті  ету  мақсатында   адамның   айналасында  жүретін   басқару  іс-әрекетінің  бір  түрі.

          Бейіндік  пән-  жалпы  орта  білім  берудің  жоғарғы  деңгейіндегі  бейіндік  оқыту  бағытының  сипатын   анықтайтын  оқу  пәні.

         Құзіреттілік- оқушылардың  іс-әрекеттің  әмбебап  тәсілдерін  меңгеруінен  көрінетін  білім  нәтижесі.

        Құзіреттілікті  тәсіл- оқу  процесінің  түпкіліктіқұзіреттерді  қалыптастыруға  бағдарлануы.

       Ресурстық  орталық- бейіндік  оқытуды  жүргізу  үшін  ресурстарын  өзге  мектептер  пайдаланатын, жеткілікті   материалдық  және  кадрлық әлеуетке  ие  білім  беру  ұйымы.

       Тұлғаға  бағытталған  тәсіл-   мұғалімнің   оқушыға  тұлға,  тәрбиелік  әрекеттестік   етудің  саналы, жауапкершіл  субъектісі  ретінде   бірізді  қарым-қатынасы.

        Тұлғаның  әлеуметтенуі- кең   мағынада  алғанда  адамның  қоғамдық  қатынастар  жүйесіне  қамтылуын және  оның  осы  қатынастарды  өз  бетімен  қайта  жаңғыртуын  көздейтін  адамның  әлеуметтік  нормалары  мен  мәдени  құндылықтарды  меңгеру  процесі.

        Ықпалдасу- ғылымдардың  жіктелу  процесімен  қатар  жүретін, олардың  жақындасуы  мен  байланысу  процесі.

       Элективті  курстар-  мемлекеттік  білім  беру  стандартының аясынан  шығатын  білім  беру  бағдарламаларын  жүзеге  асыруды  ұйымдастыру  формасы.

       Баға- бағалау  процесі  нәтижесінің  шартты- формальды  (белгілік) көрінісі; оқушылардың  оқу  жетістіктері  бағасының  сандар   мен  ұпайлар  түріндегі  сандық  көрінісі.

           Бағалау- бұл  оушының  қол  жеткізген  іс-әрекет  нәтижелерін  жоспарланған  мақсаттармен  салыстыру  процесі.

           Базистік  оқу  жоспары - жалпы  орта  білім  беру  сатыларына  сәйкес  мазмұн  көлемі  мен  тізімін, оқыту  тәртібін  реттейтін  негізгі  құжат.

           Бейіндік  оқыту-  білім  беру   процесінің  мазмұнындағы, құрылымындағы  және  ұйымдастырылуындағы  өзгерістер  есебінен оқушылардың  қызығушылықтары  мен  қабілеттерін  неғұрлым  толық  ескеруге  мүмкіндік  беретін  оқуды  саралау  мен  даралау  құралы.