Презентация по естествознанию на тему "Ай-Жердің серігі" (5класс)

Сабақтың тақырыбы: Ай-Жердің Серігі. Пәні: Жаратылыстану Пән мұғалімі: Досмагамбетова Э.Б.

Шаттық шеңбері Қайырлы күн, достым, Қайырлы күн болсын. Біздің алар бағамыз Кілең бестік болсын

I.Ұйымдастыру кезеңі. II.Үй тапсырмасын сұрау. III. Сергіту сәті IV.Жаңа сабақты өту. V.Қорытындылау. VI.Бағалау. VII.Үйге тапсырма беру.

Сабақтың мақсаты: -Ай мен жердің ара қашықтығы, айдың толысуы, ғарышкерлердің зерттеуі, күннің тұтылуы, айдың тұтылуы туралы оқушыларға мағлұмат беру; -Оқушылардың  өз бетінше тұжырымдай білуіне бағыт беру, логикалық ойлау қабілетін арттырып, ойын еркін айтып жеткізе білуге дағдыландыру; -Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, өз елінің тарихи құндылықтарын құрметтеуге үйрету, елін, жерін сүйетін отансүйгіш, дарынды ұрпақ тәрбиелеу.

Үй тапсырмасын сұрау

“Ыстық орындық”

“Адасқан әріптер” О йыны Б З Г Д Е Л Н М

I-топ 1.Үнк 2.Ерж 3.Ракта 4.Лбұт 5.Натаса 1.Ату 2.Тізең 3. Алар 4. Снапа 5.Ыматал 1.Өлк 2.Лада 3.Ензө 4.Лже 5.Йесем II-топ III-топ

Жаңа сабақты өту

АСПАН денелері арасындағы Жерге ең жақыны-Ай. Жер мен Айдың арақашықтығы шамамен 384 000 шақырым (км). Айдың диаметрі Жерден 4 еседей аз.

Ай Жерді 28 тәулікте айналып өтеді. Ай Жерді айналғанда тек қана бір жағымен айналады. Оның көлеңке жағын жай көзбен көру мүмкін емес, оны тек ғарышкерлер қана ғарыштан көре алады. Көлеңкелі көрінбейтін жарты шарын суретке түсірген ғаламшараралық “Луна-3” стансасы.

Айдың бедері сансыз кратерлерден тұрады. Олар құлаған метеориттер мен астероидтардың ізі. Айдың жарық болатын себебі, күн сәулесін қабылдай алмайды, оның орнына тек қана шағылыстыратын Қабілеті бар. Сондықтан Ай түнде бізге жарық болып көрінеді.

АЙ Күнді айналған уақытында Күн сәулесі оның біраз бөлігіне түсіп сыртқы Пішінін өзгерткен сияқты болып көрінеді. Ал күн сәулесі Айдың бізге көрінбейтін Жағына түскенде түні бойы бізге көрінбей кетеді. Бұл фазаны- Жаңа ай дейді немесе қазақтар ай туыпты деп те атайды. Бұл кезде ай Орақ тәрізді болып көрінеді.

Екі апта өткеннен кейін оның бізге көрінетін беткейіне түсетін жарықтың көлемі Ұлғайып-жарты айдан толық айға өтеді. Бұл фазаны айдың толысуы дейді.

Екі апта өткеннен кейін ай қайтадан жіңішкеріп, Оның жарық беру қабілеті төмендей бастайды. Осыдан кейін жоғарыдағы аталған процестер Қайтадан жалғасып кете береді.

Ай Жерді айнала қозғалып жүргенде Жер мен Күннің ортасында болып, Күнді көлегейлесе Жерге Айдың көлеңкесі түседі. Бұл процесті Күннің тұтылуы дейді.

Күннің тұтылуы бар-жоғы -2-3 минутқа созылып, 1,5 жылда тек жаңа Ай туған кезде Қайталанады. Күннің толық тұтылуы Жер бетінің барлық жерінде бірдей уақытта бола бермейді.

Ай толысқан кезде Жердің көлеңке жағына өткен Уақытта Айға көлеңке түсіп,тіптен оның көрінбей Қалатын уақыты да болады. Бұл процесті Айдың тұтылуы дейді. Оның ұзақтығы 2сағатқа жуық болады.

Ғарышкерлерді ашық ғарышқа шыққанда күн көзінен бөлінетін Зиянды сәулелерден және ұсақ ғарыштық шаң-тозаңдардан бірнеше Қабат тігілген скафандр сақтап қалады. Скафандрдың құрамында Нейлон, дакрон, кевлар деп аталатын үш түрлі жасанды Матадан тігеді. Ғарышкер скафандрды кигенде терлеп кетпес Үшін ішінде ауа алмасып тұратын жағдай жасалған.

Өткен заманда біреудің Айсұлу және Күнсұлу деген екі қызы болыпты. Екеуі де теңдесі жоқ сұлу екен. Бірінен бірі асқан сұлумын деп, бірімен бірі үнемі ұрысып, жиі жиі жанжалдасып қалады екен. Бір күні Күнсұлу іс тігіп отырған Айсұлуға тиісіп: - Сеннен мен сұлумын! – дейді. Ал Айсұлу болса: - Жоқ, сен сұлу емессің, мен сұлумын! – деп таласады. Ақыр аяғында бұл талас үлкен шатаққа айналады. Ыза қысып, әбден ашуланған Күнсұлу өзіне қарсы келіп отырған Айсұлудың бетін тырнап алады. Күнсұлу тырнағының дағы Айсұлудың бетіне өшпестей болып тиеді. Міне, содан бері Айсұлу жұрттан ұялып, тек түнде ғана тысқа шығады екен. Ал, бейбастықпен қатты ұятқа қалған Күнсұлу түн қараңғылығында бұғып жатады екен. Содан бері Айсұлу мен Күнсұлу біріне-бірі көрінбей, бірінен-бірі жасырынып, аулақтап жүреді екен.

IV.Қорытындылау.

Географиялық диктант 1.Аспан денелері арасындағы Жерге ең жақыны-________.

2.Ай ___________ 28 тәулікте айналып өтеді.

3.Айдың тұтылуы ________ сағатқа жуық болады.

4.Ай Жер мен Күннің ортасында болып, Күнді көлегейлесе, Жерге айдың көлеңкесі түседі. Бұл құбылысты _______________________________дейді.

5.Күннің тұтылуы ____________ жылда қайталанады.

6.Жер мен Айдың арақашықтығы шамамен ____________шақырым.

Полиглот

Сандар сөйлейді. 55 10 28 41 15 80 45 98 45 26 58 21 34

510,2 млн.км2 

71%

29%

40 000

6378км

6357

365

4,5-4,6 млрд

VI.Бағалау

VII.Үйге тапсырма. Ай-Жер серігі. Дәптерлеріңе таңертең және кешке қарай көрген Айдың суретін салу. Екі суретті салыстырып, айырмашылығын табу.

Астрономия Ауаның тазалығын зерттейтін ғылым Биология Аспан денелерін зерттейтін ғылым Экология Тірі денелерді зерттейтін ғылым Сәйкестендіру тесті

Сөзқұрастыру А Й Ж Ұ Л Д К Ү Н Т А Ы А Т С У У З С Е М А Р С П Л Е С К О А Н Ж Е Р П