Презентация по химию на тему "Аминдер"

• 1 слайд

  №192 орта мектеп
  Қаныққан бір атомды
  спирттер құрамы, құрылысы, изомері
  Пән мұғалімі: Төлебаева С
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет бере отырып бір атомды спирттер, құрамында – ОН тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен танысу. Спирттерде болатын функционалдық топ және оның спирттердің қасиетіне әсерін, жалпы формуласын, ережесін білу спирттердің изомерін жазып оны халықаралық атау жүйесімен атай білу.
  Сабақтың
  көрнекілігі:
  Этанол ерітінділері, метанол мен этанол молекуласының моделі. Сызба кестелер.
  

• 3 слайд

  Сабақтың барысы:
  Жаңа сабақты оқып үйрету. Сабақтың өтілу реті.
  Жіктелуі мен
  гомологы
  Атаулары мен
  изомериясы
  Физикалық
  қасиеттері
  СПИРТТЕР
  Қолданылуы
  Химиялық
  қасиеттері
  Алу
  жолдары
  

• 4 слайд

  Спирттердің жіктелуі мен гомологы
  Спирттер дегеніміз – молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқа бір немесе бірнеше функционалдық гидроксил тобы бар органикалық заттарды айтамыз. Спирттердің жалпы формуласы:
  R-OH немесе Cn-H2n+1OH
  СПИРТТЕР
  Бір атомды
  Көп атомды
  CH3-OH
  Метанол
  CH3-CH2-OH
  Этанол
  СH2-CH2 CH2-CH-CH2
  
  
  OH OH OH OH OH
  Этиленгликоль Глицерин
  

• 5 слайд

  Спирттер
  Қаныққан
  Қанықпаған
  Ароматты
  CH3-CH2-OH
  
  Этил спирті
  СH2=CH-OH
  
  Винил спирті
  CH2-OH
  
  Бензил спирті
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  2. Атаулары, изомері
  ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына – ол деген жұрнақ қосып атайды. Функционалдық ОН тобы байланысқан ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейміз:
  CH3
  5 4 3 2 1 4 3 2 1
  CH3-CH-CH-CH-CH3 CH3- C - CH - CH3
  
  CH3 CH3 OH CH3 OH
  3,4 – диметилпентанол -2 3,3 – диметилбутанол -2
  
  

• 8 слайд

  Спирттердің изомері
  Көміртек қаңқасының құрылысына
  СH3 – CH2- CH2- CH2- OH бутанол -1
  2. Көмірсутек тізбесіндегі гидроксил тобының орнына байланысты
  CH3- CH2- CH2- CH – CH3 пентанол -2
  ОН
  3. Класаралық изомерлену
  СН3- О – С2Н5 метил - этил эфирі
  

• 9 слайд

  3. Алынуы
  Көмірсутектердің галоген туындыларынан алу:
  С2 Н5Br + HOH C2H5OH + HBr
  2. Қанықпаған көмірсутектерді гидратациялау арқылы алу:
  H2C= CH2 + H2O H+ CH3- CH2OH
  3. Метанолды өнеркәсіпте алу:
  СО + Н2 Р.t.кат СН3ОН
  4. Этанолды көмірсуларды ашыту арқылы да алады:
  С6Н12О6 ферменттер 2 С2Н5ОН + 2СО2
  Глюкоза этанол
  

• 10 слайд

  4. Химиялық қасиеттері
  Спирттердің сілтілік және сілтілік жер мемалдармен әрекеттесуі
  2С2Н5ОН + 2Na 2С 2H5ONa + H2
  2. Жануы
  С2Н5ОН +3О2 2 СО2+ 3Н2О
  3. Спирттердің тотығу біріншілік спирттердің тотығуы:
  О О
  СН3 – СН2 – ОН (о) СН3 – С (о) - СН3-С
  этанол -Н2О Н ОН сірке қышқылы
  Екіншілік спирттің тотығуы:
  СН3- СН – СН3 (О) СН3 –С – СН3
  ОН -Н2О ОН
  Пропанол -2 ацетон
  

• 11 слайд

  4. Спирттердің дегидрленуі: О
  СН3 – СН2 – ОН Cu T СН3 - С + Н2
  Н
  5. Галоген сутектерімен әрекеттесуі
  С2Н5ОН + НBr 2C2H5Br + H2O
  Этанол бромэтан
  6. Дегидратациялану:
  Н Н H2SO4 конц
  Н - С - С - Н Н2С = CH2+H2O
  H OH 1700 C
  7 Эфирленуі: н2SO4
  C 2H5OH + HOC2H5 C2H5- O- C2H5 + H2O
  

• 12 слайд

  5. Қолданылуы
  СПИРТТЕР
  Синтез
  Еріткіш
  Машина
  моторына
  Ішімдік
  Сірке қышқылы
  формальдегид
  Парфюмерия
  Каучук
  өндірісі
  Медицинада
  

• 13 слайд

  ЕРІТКІШ
  О
  Н- С
  ОН
  Құмырсқа
  қышқылы
  О
  Н- С
  Н
  формальдегид
  СН3 ОН
  Пластмсса
  Отын
  СН3Сl
  хлорметан
  

• 14 слайд

  Еріткіш
  Көксағыз
  Тамақ
  өнеркәсібі
  Медицинада
  Бояулар
  Отын
  Парфюмерия
  Пластмасса
  C2H5OH
  

• 15 слайд

  6. Сабақты қорыту
  Заттың құрылымдық формуласын жаз.
  А) пропанол - 1
  Ә) 2,2 – диметилбутанол -4
  Б) 2,3,4,5 – тетраметилгексантриол -1,4,6
  В) 2- метилпропанол -2
  2. “Тік пе қиғаш па?” Спирттерді табу
  3. Өзгеріс шешу: С2Н4 С2Н5Сl C2H5OH CO2
  

• 16 слайд

  4. Венн диаграммасы
  Этанол
  Ортақ
  Глицерин
  5. Сәйкестік тесті
  1. 2СН3ОН +3О2 А) ... С2Н5ОNa + H2
  2. C2H5OH + CuO B) … C4H8 + H2O
  3. C4H9OH C) … C3H7 Br + H2O
  о
  4. 2C2H5OH +2 Na D) … CH3 – C +H2O + Cu
  н
  5.C3H7OH + НBr E) … 2CO2 + 4H2O
  6. Есеп шығару дағдысын қалыптастыру. 4 г этил спирті жанғанда қанша көлем (қ.ж) СО2 түзіледі?
  Бер:Шешуі:
  M(C2H5OH) =4 г С2Н5ОН+3О2 2СО2 + 3Н2О
  т/к v (CO2)- ?
  7. Үйге тапсырма: Спирттер
  

• 1 слайд

  №192 орта мектеп
  Қаныққан бір атомды
  спирттер құрамы, құрылысы, изомері
  Пән мұғалімі: Төлебаева С
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет бере отырып бір атомды спирттер, құрамында – ОН тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен танысу. Спирттерде болатын функционалдық топ және оның спирттердің қасиетіне әсерін, жалпы формуласын, ережесін білу спирттердің изомерін жазып оны халықаралық атау жүйесімен атай білу.
  Сабақтың
  көрнекілігі:
  Этанол ерітінділері, метанол мен этанол молекуласының моделі. Сызба кестелер.
  

• 3 слайд

  Сабақтың барысы:
  Жаңа сабақты оқып үйрету. Сабақтың өтілу реті.
  Жіктелуі мен
  гомологы
  Атаулары мен
  изомериясы
  Физикалық
  қасиеттері
  СПИРТТЕР
  Қолданылуы
  Химиялық
  қасиеттері
  Алу
  жолдары
  

• 4 слайд

  Спирттердің жіктелуі мен гомологы
  Спирттер дегеніміз – молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқа бір немесе бірнеше функционалдық гидроксил тобы бар органикалық заттарды айтамыз. Спирттердің жалпы формуласы:
  R-OH немесе Cn-H2n+1OH
  СПИРТТЕР
  Бір атомды
  Көп атомды
  CH3-OH
  Метанол
  CH3-CH2-OH
  Этанол
  СH2-CH2 CH2-CH-CH2
  
  
  OH OH OH OH OH
  Этиленгликоль Глицерин
  

• 5 слайд

  Спирттер
  Қаныққан
  Қанықпаған
  Ароматты
  CH3-CH2-OH
  
  Этил спирті
  СH2=CH-OH
  
  Винил спирті
  CH2-OH
  
  Бензил спирті
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  2. Атаулары, изомері
  ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына – ол деген жұрнақ қосып атайды. Функционалдық ОН тобы байланысқан ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейміз:
  CH3
  5 4 3 2 1 4 3 2 1
  CH3-CH-CH-CH-CH3 CH3- C - CH - CH3
  
  CH3 CH3 OH CH3 OH
  3,4 – диметилпентанол -2 3,3 – диметилбутанол -2
  
  

• 8 слайд

  Спирттердің изомері
  Көміртек қаңқасының құрылысына
  СH3 – CH2- CH2- CH2- OH бутанол -1
  2. Көмірсутек тізбесіндегі гидроксил тобының орнына байланысты
  CH3- CH2- CH2- CH – CH3 пентанол -2
  ОН
  3. Класаралық изомерлену
  СН3- О – С2Н5 метил - этил эфирі
  

• 9 слайд

  3. Алынуы
  Көмірсутектердің галоген туындыларынан алу:
  С2 Н5Br + HOH C2H5OH + HBr
  2. Қанықпаған көмірсутектерді гидратациялау арқылы алу:
  H2C= CH2 + H2O H+ CH3- CH2OH
  3. Метанолды өнеркәсіпте алу:
  СО + Н2 Р.t.кат СН3ОН
  4. Этанолды көмірсуларды ашыту арқылы да алады:
  С6Н12О6 ферменттер 2 С2Н5ОН + 2СО2
  Глюкоза этанол
  

• 10 слайд

  4. Химиялық қасиеттері
  Спирттердің сілтілік және сілтілік жер мемалдармен әрекеттесуі
  2С2Н5ОН + 2Na 2С 2H5ONa + H2
  2. Жануы
  С2Н5ОН +3О2 2 СО2+ 3Н2О
  3. Спирттердің тотығу біріншілік спирттердің тотығуы:
  О О
  СН3 – СН2 – ОН (о) СН3 – С (о) - СН3-С
  этанол -Н2О Н ОН сірке қышқылы
  Екіншілік спирттің тотығуы:
  СН3- СН – СН3 (О) СН3 –С – СН3
  ОН -Н2О ОН
  Пропанол -2 ацетон
  

• 11 слайд

  4. Спирттердің дегидрленуі: О
  СН3 – СН2 – ОН Cu T СН3 - С + Н2
  Н
  5. Галоген сутектерімен әрекеттесуі
  С2Н5ОН + НBr 2C2H5Br + H2O
  Этанол бромэтан
  6. Дегидратациялану:
  Н Н H2SO4 конц
  Н - С - С - Н Н2С = CH2+H2O
  H OH 1700 C
  7 Эфирленуі: н2SO4
  C 2H5OH + HOC2H5 C2H5- O- C2H5 + H2O
  

• 12 слайд

  5. Қолданылуы
  СПИРТТЕР
  Синтез
  Еріткіш
  Машина
  моторына
  Ішімдік
  Сірке қышқылы
  формальдегид
  Парфюмерия
  Каучук
  өндірісі
  Медицинада
  

• 13 слайд

  ЕРІТКІШ
  О
  Н- С
  ОН
  Құмырсқа
  қышқылы
  О
  Н- С
  Н
  формальдегид
  СН3 ОН
  Пластмсса
  Отын
  СН3Сl
  хлорметан
  

• 14 слайд

  Еріткіш
  Көксағыз
  Тамақ
  өнеркәсібі
  Медицинада
  Бояулар
  Отын
  Парфюмерия
  Пластмасса
  C2H5OH
  

• 15 слайд

  6. Сабақты қорыту
  Заттың құрылымдық формуласын жаз.
  А) пропанол - 1
  Ә) 2,2 – диметилбутанол -4
  Б) 2,3,4,5 – тетраметилгексантриол -1,4,6
  В) 2- метилпропанол -2
  2. “Тік пе қиғаш па?” Спирттерді табу
  3. Өзгеріс шешу: С2Н4 С2Н5Сl C2H5OH CO2
  

• 16 слайд

  4. Венн диаграммасы
  Этанол
  Ортақ
  Глицерин
  5. Сәйкестік тесті
  1. 2СН3ОН +3О2 А) ... С2Н5ОNa + H2
  2. C2H5OH + CuO B) … C4H8 + H2O
  3. C4H9OH C) … C3H7 Br + H2O
  о
  4. 2C2H5OH +2 Na D) … CH3 – C +H2O + Cu
  н
  5.C3H7OH + НBr E) … 2CO2 + 4H2O
  6. Есеп шығару дағдысын қалыптастыру. 4 г этил спирті жанғанда қанша көлем (қ.ж) СО2 түзіледі?
  Бер:Шешуі:
  M(C2H5OH) =4 г С2Н5ОН+3О2 2СО2 + 3Н2О
  т/к v (CO2)- ?
  7. Үйге тапсырма: Спирттер
  

• 1 слайд

  Қаныққан бір атомды спитртер
  
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты
  
  Білімділік. Спирттердің классификациясы,
  номенклатурасы,изомериясымен физикалық,
  химиялық қәсиеттерімен таныстыру спирттердің зияны және пайдасы туралы мағлұматтар беру.
  
  Дамытушылық. Оқушылардың шығармашылық,
  танымдық ойларын арттыру, оттекті органикалық қосылыстардың құрылысының ерекшелікерін
  түсіндіре отырып тақырыпты меңгерту мәселені шешу жолын іздеуге, жалпы диалогтарға қатысу, басқа оқушыны тыңдау.
  
  Тәрбиелік: Оқушылардың қызығушылығын артыру мақсатын, практикалық және ой мәдениетінің еңбегін түзету жолдарын, өзін-өзі бағалай алуға тәрбиелеу
  
  

• 3 слайд

  .
  Сабақ жоспары:
  1.Спирттердің классификациясы
  2. Гомологтық қатар .
  3. Изомериясының түрлері.
  4.Физикалық қасиеттері
  5.Алынуы.
  6.Химиялық қасиеттері.
  7. Қолданылуы.
  
  

• 4 слайд

  
  
  
  Сабақтың көрнекілігі: тірек сызбалар, слайд, шарөзек модельдері, спирттер тақырыбына тест, медиапроектор
  Сабақтың түрі: жаңа сабақ
  Сабақтың әдісі: Лекция , түсініктемелік конспект жазу. жартылай-ізденіс
  
  
  Сабақтың барысы:
  
  1.Ұйымдастыру кезеңі
  
  2.Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру (оқушылар сабақ тақырыбын дәптерлеріне жазады)
  .
  
  

• 5 слайд

  
  Жаңа сабақты оқып үйрену.
  
  
  Сабақтың тақырыбы: Қаныққан біратомды спирттер.
  
  
  Спирттер дегеніміз, малекулаларында көмірсутек радикалымен байланысқан
  (ОН) гидроксил тобы бар заттар.
  Жалпы формуласы СnH2n+1OH немесе R-OH
  
  

• 6 слайд

  Қаныққан біратомды спирттердің қатары:
  
  1.Метанол, метил спирті
  2.Этанол, этил спирті
  3.Пропанол, пропил спирті
  4.Бутанол, бутил спирті
  5.Пентанол, пентил /амил/ спирті
  
  Оқушыларға осы спирттердің молекулалық формуласын ауызша құрастыру тапсырмасы беріледі.
  
  Гомолог қатарының алғашқы 2 өкілі изомер түзбейтін заттар
  Ал қалғандары осы берілген класс ішінде тізбек және - ОН тобының орналасуын байланысты құрылым изомерлерін түзеді.
  
  

• 7 слайд

  
  1.Функциналдық тобының орналасу изомериясы
  
  2.Көміртек атомының орналасу изомериясы
  
  3.Классаралың изомерлер /жәй эфирлермен/
  Гидроксил тобының орналасуына байланысты спирттерді біріншілік, екіншілік, үшіншілік деп ажыратады.
  
  
  
  

• 8 слайд

  
  1. C4H8OH
  CH5CH2-CH2-CH2OH – бутанол 1- біріншілік спирт
  
  
  
  CH3CH2-CH-CH3
  I
  OH – бутанол 2 – екіншілік спирт
  
  

• 9 слайд

  СЛАЙД 5
  
  2. C4H8OH
  
  CH3CH2-CH2-CH2OH – бутанол- 1
  
  CH3
  I
  CH3 – CH -CH2ОН – 2 метил пропанол -1
  
  
  
  
  С2Н5ОН және СН3 –О – СН3
  этанол диметил эфирі
  
  
  
  

• 10 слайд

  t, p кат
  ферменттер
  II. Алынуы
  
  

• 11 слайд

  Физикалық қасиеттері
  
  
   
   
  
  
  

• 12 слайд

  Біратомды спирттердің химиялық қасиеттері:
   1.Гидроксотоптағы сутек атомының белсенді металдарымен әрекетесуі
   
  2 Na+R-OH→2RONa+H2↑
   
  2.Галогенсутектермен әрекеттесуі
  R-OH+HBr→RBr+H2O
  3.Дегидратациалануы /молекулаішілік/
  C2H5OH→C2H4+H2O
   
  4.Жануы:
  CnH2n+2O+( )nO2→ nCO2+(n+1)H20+Q
  
  O
  5.Дегидрленуі: R-CH2-OH Cu,t→R – C +H2
  H
   
  6.Молекуларалық сусыздануы /жәй эфир тузуі/
  R-OH+ R-OH R-O-R+H2O
  R1-OH+ R2-OH R1-O-R2+H2O
   
  7.Тотығуы:
  Біріншілік спирттердің тотығуы:
  
  О
   R-CH2-OH R-C-H+H2O K-COOH/карб /
  

• 13 слайд

  Қолданылуы.
  Метанол
  Сірке қышқылын алуда
  Пластмассалар алуда
  Отын ретінде
  Еріткіш ретінде
  

• 14 слайд

  Этанол
  Еріткіш ретінде
  Парфюмерияда,
  медицинада
  Отын ретінде,
  Тамақ өнеркәсібінде
  Құмырсқа қышқылын алуда
  

• 15 слайд

  СЛАЙД 8
  
   
  Спирттердің жеке өкілдерінің адам организміне зияны туралы:
  Метанол СН3ОН – өте улы зат.Адам организміне түскен аз мөлшері оны соқырлыққа алып келсе, 50мл мөлшеріндегі шамасы өлімге әкеліп соқтырады!
  С2Н5ОН этанолдың аздаған мөлшері адам организмінің ми қыртысында тежеу туғызып, организмді сусыздандырып, оны уландырса, үнемі қолданған адам миының жұмысы нашарлап, бауырын цирроз ауруына әкеліп соқтырады.
  

• 16 слайд

  Бекіту:
  Спирттердің шарөзек моделдерін дайындау.
  1 топшаға- метил спиртінің,
  2 –топшаға этил спиртінің,
  3- топшаға пропил спиртінің
  
  

• 17 слайд

• 18 слайд

  Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңдар:
  
  1)Бутанол-2;
  
  2)Пентанол-3;
  
  3)2-метилпропанол-2;
  
  4) Пропанол-1;
  
  5)2,2-диметилбутанол-2.
  

• 19 слайд

• 20 слайд

  Рефлексиялы бағалау.
  Оқушылыр алдарындағы тестерге жауап бере отырып келіскен жерлеріне «+» белгісін қояды.
  Бүгін көп жаңалық білдім.
  Маған бұл өмірде керек болады.
  Сабақ кезінде ойланатын жағдайлар болды.
  Маған сабақ кезінде туындаған сұрақтарға жауап ала білдім.
  Сабақ барысында мен жақсы қатысып отырдым, және сабақ өз мақсатына жетті.
  
  
  

• 21 слайд

  Сабақ қорытындыланып, қысқаша дәптерлеріне конспекті түрінде жазылады. Оқушылар білімі жүйеленіп, үйге тапсырма беріледі.
  Үйге тапсырма. П1-5 2 жаттығу
  Бағалау.
   
  
  

• 1 слайд

  Табиғат аясына саяхат
  

• 2 слайд

  Жорық қағазы
  
  “Табиғи суқорлары”
  айлағы
  Үй жағалауы
  “Гүлдер”
  айлағы
  “Өндіріс”
  айлағы
  “Күн”айлағы
  “Жаңа сабақ”
  айлағы
  

• 3 слайд

  2
  1
  3
  4
  5
  
  “Күн”
  айлағы
  
  6
  7
  

• 4 слайд

  1. Органикалық қосылыстардың ерекшелігі.
  

• 5 слайд

  2. Органикалық қосылыстардың құрылыс теориясын кім ашты?
  

• 6 слайд

  3. Изомерлер дегеніміз не?
  

• 7 слайд

  4. Органикалық қосылыстар қалай жіктеледі?
  

• 8 слайд

  Бейне сұрақ
  

• 9 слайд

  6. Алкандардың
  жалпы формуласы
  

• 10 слайд

  7. Органикалық
  Заттар қалай жіктеледі?
  

• 11 слайд

  «Жаңа сабақ» айлағына тоқтаңдар!
  

• 12 слайд

  Қанықпаған көмірсутектер.
  Этилен.
  

• 13 слайд

  Органикалық заттар
  Қаныққан
  Қанықпаған
  Ароматты
  

• 14 слайд

  Қанықпаған көмірсутектер
  Этилен
  қатары
  Диендер
  қатары
  ацетилен
  қатары
  Алкен
  Алкадиен
  Алкин
  

• 15 слайд

  этилен қатары
  Этен (этилен)
  С2Н4
  С7Н14
  С6Н12
  С4Н8
  С3Н6
  С5Н10
  Пропен
  Бутен
  Гексен
  Пентен
  Гептен
  Алкендер қатары
  СnН2n
  

• 16 слайд

  Алкендердің химиялық қасиеті
  1) +О2 (жанады)
  2) +Н2 (гидрленеді)
  3) +Г2 (галогенденеді)
  4) +су
  Алкен + О2 = су + көмірқышқыл газы
  Алкен + Н2 = Алкан
  Алкен + Г2 = Галогеналкан
  Алкен + су = Спирт
  

• 17 слайд

  
  “Табиғи су қорлары”
  айлағы
  

• 18 слайд

  Алкен қатарының ең маңызды мүшесі
  Этилен (ЭТЕН)
  С2Н4
  

• 19 слайд

  Этилен
  Физикалық қасиеті
  

• 20 слайд

  Қолданылуы
  пластмасса
  Полиэтилен
  Еріткіштер
  алуда
  А/Ш зарарсыздандырғыштар өндіруде
  тежегіш
  сұйықтық алуда
  Жемістердің
  пісуін тездетеді
  

• 21 слайд

  “Гүлдер”
  айлағы
  

• 22 слайд

  “Сәйкесін тап”
  Этан
  СН4
  С3Н8
  С2Н4
  С6Н14
  С2Н6
  С5Н10
  Гексан
  Пропан
  Пентен
  Этилен
  Метан
  

• 23 слайд

  Топпен жұмыс
  ШАРӨЗЕКТІ МОДЕЛЬ ҚҰРАСТЫРУ
  І
  Пропан
  этилен
  ІІ
  Этан
  Пропен
  ІІІ
  Метан
  Бутен
  

• 24 слайд

  Тест жұмысы
  1. Алкендер қандай көмірсутектерге жатады?
  а) Қаныққан ә) Қанықпаған б) Ароматты
  2. Алкендер жанғанда не түзіледі?
  а) Су+көмір ә) Су+көмірқышқыл газы
  б) Галогеналкан
  3. Алкендердің жалпы формуласы қандай?
  а) СnН2n+2 ә) СnН2n-2 б) СnН2n
  4. Этиленнің формуласы
  а) С2Н6 ә) С2Н2 б) С2Н4
  5. Этиленге су қосса не түзіледі?
  а) Спирт ә) Көмірқышқыл газы б) Су
  

• 25 слайд

  Тест жауабы:
  1 – ә
  2 – ә
  3 – б
  4 – б
  5 - а
  1-2 қате қиықша алуға мүмкіндік береді
  

• 26 слайд

  “Өндіріс”
  айлағы
  

• 27 слайд

  Алкан
  Алкен
  

• 28 слайд

  §48, 161-162 бет
  7-10 тапсырмалар
  

• 29 слайд

• 1 слайд

  
  Тақырыбы: Қоғам әлеуметтік жүйе ретінде
  
  
  
  Әлеуметтік саяси пәндер кафедрасының
  оқытушысы Аралбай С.М.
  

• 2 слайд

  Мақсаты: студенттерге қоғам ұғымы, оны зерттеудегі жүйелі әдістер туралы түсіндіру. Қоғам мен әлеуметтік жүйені теориялық зерттеудің көпжақтылығымен таныстыру.
  

• 3 слайд

  Дәріс жоспары:
  
  Табиғат және қоғам, олардыңөзара қарым-қатынасы.
  Қоғамдық құбылыстар мен қатынастар, олардың түрлері.
  Қоғамдық даму ұғымы және оның қозғаушы күштері мен факторлары.
  Қоғамдық прогресс және регресс.
  
  
  

• 4 слайд

  Қоғам деген не , оның адам өміріндегі рөлі мен орны,қазіргі кезде қандай көзқарастар қалыптасты деген сұрақ социологиялық ғалымдар үшін басты сұрақ болп келген. Қоғам деген ұғым әлеуметану ғылымының басты категориясы болып табылады.Ғылыми әдебиеттерде қоғамның мәнін түсіндіруге бағытталған анықтамалардың саны көп.Әрине, олардың барлығы бірдей қоғам деген ұғымның мәні мен мазмұнын толық аша алмағанымен бұл анықтамаларда ортақ сипаты белгілер бар.
  
  

• 5 слайд

  
  Табиғат және қоғам,олардың өзара қарым-қатынасы.
  
  Қоғам ұғымына анықтама бермес бұрын “табиғат”, “қоғам” деген жалпы ұғымдардың мазмұнын, арақатынасын қарастырып алған жөн.
  Қоғам-табиғаттың құрамдас бір бөлігі дедік. Сонымен бірге табиғатпен тепе-тең нәрсе ретінде қарауға болмайтынын да ескеру керек:бірінші жағдайда “табиғат” ұғымының шегіне жетсек аса кең мағынада алып,адам ой-санасынан тыс және тәуелсіз өмір сүретін объективтік шындықты, бүкіл дүниені білдіру тұрғысында қолданамыз.Бұл тұрғыдан қарағанда, қоғам-табиғаттың бір бөлігі болады. Ал екінші мағынадан алғанда, “табиғат” әлдеқайда тар мағынада қарастырылып, өсімдіктер мен хайуанаттар дүниесін білдіру үшін қолданылады.
  
  Белгілі югословиялық социолог Д.Маркович мынандай анықтаманы ұсынады:адам дегеніміз “өзінің табиғатқа деген жасампаздық қатынасында өзін еркін,әрекетшіл өзін басқа адамдармен бірігіп әрекет етіп,өзінің биологиялық және әлеуметтік болмысын қамтамасыз ететін субъект ретінде көрсететін қоғамдық жануар”
  

• 6 слайд

  Қоғамдық құбылыстар мен қатынастар, олардың түрлері.
  К. Маркс “қоғам-адамдардың өзара қарым –қатынасының нәтижесі” деген анықтама берген.Адамдар арасындағы айтарлықтай тұрақты және жеткілікті дәрежедегі берік қарым-қатынасы бар бірлестік. Күнделікті тұрмыста “қоғам” ұғымы түрліше мағынада қолданылғанымен,бірақ социологияда”қоғам ” деп төмендегідей сипаттамалары бар жиынтықты айтады.
  

• 7 слайд

  Қоғамдық даму ұғымы және оның қозғаушы күштері мен факторлары
  Социология қоғамның әлеуметік құрлысымен тығыз байланысты. Социология теориялардың басым көпшілігі қоғамдық құбылыстардың өзгерісі мен дамуын мойындайды. Қоғам туралы идеалистік теориялардың бәріне ортақ нәрсе сол,олар қоғам дамуының қозғаушы күшін идеялардан, формалардан іздейді.
  Оъбективтік –идеолистік социология қоғамның қозғаушы күшін”жоғары” идеядан немесе абсолюттік идеядан іздейді.Енді бір идеалистік теориялар ол күшті қоғамдық сананың айрықша формаларынан, мәселен “халықтың рухани күшінен”,”коллективтік санадан” т.б іздейді.
  

• 8 слайд

  Қоғамдық прогресс және регресс
  
  Қоғамдық –экономикалық формация ұғымы қоғам дамуының жеке сатыларындабірқатар нақты қоғамдардың ұқсас белгілерін терең зерттеп. Жалпылаудың нәтижесінде тұжырымдады. Осының негізінде бес қоғамдық –экономикалық фармация атап көрсетіп,олардың тарихи даму өткеннен болашаққа қарай,төменгіден жоғары қара, ескі сападан жаңа сапаға өту арқылы жүреді.Қоғамның дамудың бұл жолы социологияда әлеуметтік прогресс деп аталады. Ал егер керісінше керітартпа реакцияшыл күштер де әрекет етіп,әлеуметтік жаңалықтарға кедергі жасауы мүмкін. Мұндай құбылыстарды әлеуметтік регресс деп атайды.
  Әлеуметтік погресс пен регресті бір бірінен айыру үшін оның критерийі қандай және критерий оъбективтік сипатта ма,соны анықтай білу керек.
  

• 9 слайд

  Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, “қоғам”
  ұғымына мынадай жалпы анықтама беруге болады:Қоғам-өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында өзара байланысудың тарихи қалыптасқан формасында біріккен адамдар жиынтығы.
  Қоғам бір текті мeс, оның ішкі құрлысы және толып жатқан әлумттік құбылыстары мен процестері бар.Оның құрамдас элементтерін құрайтындар мыналар: адамдар, әлеуметтік байланыстар мен қатынастар,әлеуметтік институттар мен ұйымдар т.б. Социологияның міндеті қоғамның осындай құрлысын ашын көрсетіп, оның ғылыми классификациясын жасап беру болып табылады.
  

• 10 слайд

  Пайдаланған әдебиеттер
  Негізгі:
  Косов Г.В. Основы социологии и политологии : учебник для мед. училищ и колледжей / Г. В. Косов, Э. М. Аванесьянц. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2010.
  Кравченко А. И. Социология : Учебник для вузов / Кравченко, Альберт Иванович. - СПб. : Питер, 2007. - 431 с.
  3. Кравченко А.И. Социология : учебник для вузов / А. И. Кравченко, В. Ф. Анурин. - СПб. : Питер, 2010.
  4. Әбсаттаров Р. Әлеуметтану : оқу құралы / Р. Әбсаттаров, М. Дөкенов. - 2-ші бас., толықт. - Алматы : Қарасай, 2009
  Қосымша:
  1. Алимбекова Г.Т. Проблема насилия в отношении женщин : социологический анализ / Г. Т. Алимбекова. - Алматы : ДОИВА, 2008. - 196с
  

• 11 слайд

  Бақылау сұрақтары ( кері байланыс):
  Қоғамға берілген анықтамалар қандай?
  Әлеуметтік жүйе элементтерінің координациясы мен субординациясы дегеніміз?
  Қоғамның әлеуметтік құрылымы?
  Әлеуметтік институттар дегніміз не?
  

• 12 слайд

  Мәселелі сұрақтар:
  Әлеуметтік қоғамдастықтардың негізгі түрлері
  Қоғамдардың жіктелуі
  Индустриялдық саты
  

• 13 слайд

  Назар
  аударғандарыңызға
  рахмет!
  
  

• 1 слайд

  Қарағанды облысы
  ҚАРАҒАНДЫ ҚАЛАСЫ
  Октябрь ауданы
  “№61 жалпы білім беретін орта мектебі” КММ
  Уралбаева Қызғалдақ Ризабекқызы
  
  химия пәні мұғалімі
  

• 2 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері
  

• 3 слайд

  Ұйымдастыру кезеңі
  Графикалық тест
  Сергіту сәті
  Мағынаны тану
  Кім зерек?
  Химия барлық жерде
  Үйге тапсырма
  Бағалау
  Сабақтың барысы:
  

• 4 слайд

  Үй тапсырмасын сұрау.
  
  § 46. Негіздердің жіктелуі, алынуы, қасиеттері.
  № 5 есеп
  

• 5 слайд

  
  
  
  Графикалық тест
  “Иә”, “жоқ” деген жауаппен белгілеп отырады.
  V - иә, - жоқ
  Негіздер үш топқа жіктеледі. (иә)
  Оттекті, оттексіз. (жоқ)
  Суда еритіндер – сілтілер. (иә)
  Екі элементтің біреуі оттегі болып келетін қосылыстар. (жоқ)
  Негіздер жай заттар. (жоқ)
  Күйдіргіш қасиеті бар.(иә)
  Сілтілер қышқылдармен әрекеттеседі. (иә)
  Тұздармен әрекеттеседі (иә)
  Ерімейтін негіздер қыздырғанда айырылады – реакция алмасу (жоқ)
  Негіздер - метал атомымен бір немесе бірнеше гидроксотоптармен байланысқан күрделі заттар (иә)
  Тест кілті.
  
  
  
  
  

• 6 слайд

  “Сергіту сәті”
  Жұмбақтар шешу.
  Фосфор жақсақ будақтап,
  Ақ түтінін түзеді.
  Ол түтінді су сорып,
  Қандай қосылыс түзеді?
  
  Су бетінде безектеп,
  Металл натрий жүзеді.
  Ең соңында жоқ болып,
  Қандай қосылыс түзеді?
  
  
  
  
  
  
  Тоң май деп, ұстап жүрме кетіп,
  Денеңді күйдіреді күлдіретіп.
  Ерітіндісі мөп-мөлдір, судан тұнық
  Алатын майға қосып сабын етіп.
  
  Адам мен жануардан бөлінеді
  Өсімдіктің торына ілігеді.
  Аяғыңның астында жататын зат,
  Тауға айналып, тас болып қататын зат.
  
  

• 7 слайд

  Қышқылдар, құрамы, атаулары, алынуы.
  Қышқылдардың қасиеттері
  «Мағынаны тану»
  

• 8 слайд

  HF
  H2S
  Н2SO4
  H3PO4
  фторсутек
  күкіртсутек
  күкірт
  қышқылы
  фосфор
  қышқылы
  бірнегізді
  оттексіз
  екінегізді
  екінегізді
  оттекті
  үшнегізді
  

• 9 слайд

  Қышқылдар
  Химиялық қасиеті
  Алынуы
  Химиялық
  қасиеттері
  Жіктелуі
  

• 10 слайд

  Бор қышқылы
  H3BO3
  Шығармашылық жұмыс
  Қышқылдардың химиялық қасиеттері
  
  
  
  (бейнебаян көрсетіледі, оқушылар реакция теңдеуін жазып, қорытынды шығарады.)
  

• 11 слайд

  Қышқылдардың қолданылуы
  

• 12 слайд

  Тоқта!
  ҚАУІПТІ!
  

• 13 слайд

  ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ
  Күйдіргіш зат! Теріні және ағаштан, былғарыдан жасалған заттарды күйдіреді.
  Егер қышқыл ерітіндісі қолыңызға тамып кетсе, дереу қатты ағынды суға жуып, сосын жарақаттанған жерді 2%-ік ас сода ерітіндісімен сүртіңіз.
  

• 14 слайд

  Н
  2
  О
  қышқыл
  БОЛМАЙДЫ!
  

• 15 слайд

  Қосымша мәліметтер:
  Медицинада қолданады
  Сүт өнімдерінде
  сүт қышқылы болады
  ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ:
  ОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  ЛИМОН, АЛМА, СІРКЕ, ҚҰМЫРСҚА
  ҚЫШҚЫЛДАРЫ.
  

• 16 слайд

  
  
  
  
  Күкірт қышқылының молекулалық массасын есепте –
  H2 SO4
  
  
  
  2. Реакция теңдеуін аяқта, типін анықта:
  Mg + Br2 = ...
  Al2O3 + НCl =...
  Cu+ Н2SO4 = ...
  BaCl2 + Н2SO4 = ...
  
  
  
  3. Реакция теңдеуін жүзеге асыр:
  Al → Al2O3 → AlCl3
  ↓
  Al
  Бекіту: “Кім зерек?”
  

• 17 слайд

  Үйге тапсырма:
  47 тақырыпты оқу.
  № 6,7,9
  Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау.
  

• 1 слайд

  Н
  S
  O
  N
  Артығын тап
  

• 2 слайд

  мына заттардың арасында
  қандай байланыс бар?
  

• 3 слайд

  қышқылдық жаңбыр
  

• 4 слайд

  Сүт өнімдерінде
  сүт қышқылы болады
  

• 5 слайд

  нілдегіш қышқыл
  көп мөлшерде зиян
  !
  

• 6 слайд

  Қышқылдар, құрамы, атаулары, алынуы.
  Қышқылдардың қасиеттері
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 7 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  Қышқылдардың құрамымен, олардың
  түрлерімен танысу.
  
  Қышқылдардың қасиетімен танысу
  
  Теориялық білімдерін практикамен
  ұштастыра білу
  
  

• 8 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  "Тәжірибе"
  ауылы
  "Таныстыру"
  станциясы
  қышқылдар
  әлемі
  

• 9 слайд

  "Таныстыру"
  станциясы
  НСl
  HNO3
  H2SO4
  

• 10 слайд

  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  күкіртсутек
  фторсутек
  күкірт
  қышқылы
  фосфор
  қышқылы
  оттексіз
  оттекті
  бірнегізді
  екінегізді
  екінегізді
  үшнегізді
  

• 11 слайд

  
  Қышқылдардың жіктелуі
  Оттекті
  
  Оттексіз
  
  Бірнегізді
  
  Екінегізді
  
  Үшнегізді
  
  

• 12 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  

• 13 слайд

  Күкірт қышқылы
  

• 14 слайд

  Хлорсутек
  (тұз) қышқылы
  

• 15 слайд

  H3BO3
  Бор қышқылы
  

• 16 слайд

  Тоқта!
  ҚАУІПТІ!
  

• 17 слайд

  ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ
  Күйдіргіш зат! Теріні және ағаштан, былғарыдан жасалған заттарды күйдіреді.
  Егер қышқыл ерітіндісі қолыңызға тамып кетсе, дереу қатты ағынды суға жуып, сосын жарақаттанған жерді 2%-ік ас сода ерітіндісімен сүртіңіз.
  

• 18 слайд

  қышқыл
  Н
  2
  О
  БОЛМАЙДЫ!
  

• 19 слайд

  "Тәжірибе"
  ауылы
  

• 20 слайд

  Қышқылдарды анықтау:
  

• 21 слайд

  Металдардың кернеу қатары
  Li K Ca Na Mg Zn Al Fe Pb H2 Cu Hg Ag Au
  
  Н.Н.Бекетов
  Қышқыл
  метал
  метал оксидтері
  H
  R
  

• 22 слайд

  
  Қышқылдардың формулаларын тап
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBaH2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKPHNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 23 слайд

  
  Қышқылдардың формулалары
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBa H2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKP HNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 24 слайд

  Қышқылдарға сипаттама
  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  Күкіртсутек, оттексіз, екінегізді.
  Күкірт қышқылы, оттекті, екінегізді
  Фторсутек, оттексіз, бірнегізді
  Фосфор қышқылы, оттекті, үшнегізді
  

• 25 слайд

  1. Күкірт қышқылының молекулалық массасын есепте – H2 SO4
  2. Реакция теңдеуін аяқта, типін анықта:
  Mg + Br2 = ...
  Al2O3 + НCl =...
  Cu+ Н2SO4 = ...
  BaCl2 + Н2SO4 = ...
  
  3. Реакция теңдеуін жүзеге асыр:
  Al → Al2O3 → AlCl3
  ↓
  Al
  

• 26 слайд

  Үй тапсырмасы:
  
  
  § 33, 34
  Есептер жинағы: 4-81,
  4-84 логикалық ойлау,
  4-95 (қиын) !
  

• 1 слайд

  Н
  S
  O
  N
  Артығын тап
  

• 2 слайд

  мына заттардың арасында
  қандай байланыс бар?
  

• 3 слайд

  қышқылдық жаңбыр
  

• 4 слайд

  Сүт өнімдерінде
  сүт қышқылы болады
  

• 5 слайд

  нілдегіш қышқыл
  көп мөлшерде зиян
  !
  

• 6 слайд

  Қышқылдар, құрамы, атаулары, алынуы.
  Қышқылдардың қасиеттері
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 7 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  Қышқылдардың құрамымен, олардың
  түрлерімен танысу.
  
  Қышқылдардың қасиетімен танысу
  
  Теориялық білімдерін практикамен
  ұштастыра білу
  
  

• 8 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  "Тәжірибе"
  ауылы
  "Таныстыру"
  станциясы
  қышқылдар
  әлемі
  

• 9 слайд

  "Таныстыру"
  станциясы
  НСl
  HNO3
  H2SO4
  

• 10 слайд

  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  күкіртсутек
  фторсутек
  күкірт
  қышқылы
  фосфор
  қышқылы
  оттексіз
  оттекті
  бірнегізді
  екінегізді
  екінегізді
  үшнегізді
  

• 11 слайд

  
  Қышқылдардың жіктелуі
  Оттекті
  
  Оттексіз
  
  Бірнегізді
  
  Екінегізді
  
  Үшнегізді
  
  

• 12 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  

• 13 слайд

  Күкірт қышқылы
  

• 14 слайд

  Хлорсутек
  (тұз) қышқылы
  

• 15 слайд

  H3BO3
  Бор қышқылы
  

• 16 слайд

  Тоқта!
  ҚАУІПТІ!
  

• 17 слайд

  ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ
  Күйдіргіш зат! Теріні және ағаштан, былғарыдан жасалған заттарды күйдіреді.
  Егер қышқыл ерітіндісі қолыңызға тамып кетсе, дереу қатты ағынды суға жуып, сосын жарақаттанған жерді 2%-ік ас сода ерітіндісімен сүртіңіз.
  

• 18 слайд

  қышқыл
  Н
  2
  О
  БОЛМАЙДЫ!
  

• 19 слайд

  "Тәжірибе"
  ауылы
  

• 20 слайд

  Қышқылдарды анықтау:
  

• 21 слайд

  Металдардың кернеу қатары
  Li K Ca Na Mg Zn Al Fe Pb H2 Cu Hg Ag Au
  
  Н.Н.Бекетов
  Қышқыл
  метал
  метал оксидтері
  H
  R
  

• 22 слайд

  
  Қышқылдардың формулаларын тап
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBaH2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKPHNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 23 слайд

  
  Қышқылдардың формулалары
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBa H2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKP HNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 24 слайд

  Қышқылдарға сипаттама
  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  Күкіртсутек, оттексіз, екінегізді.
  Күкірт қышқылы, оттекті, екінегізді
  Фторсутек, оттексіз, бірнегізді
  Фосфор қышқылы, оттекті, үшнегізді
  

• 25 слайд

  1. Күкірт қышқылының молекулалық массасын есепте – H2 SO4
  2. Реакция теңдеуін аяқта, типін анықта:
  Mg + Br2 = ...
  Al2O3 + НCl =...
  Cu+ Н2SO4 = ...
  BaCl2 + Н2SO4 = ...
  
  3. Реакция теңдеуін жүзеге асыр:
  Al → Al2O3 → AlCl3
  ↓
  Al
  

• 26 слайд

  Үй тапсырмасы:
  
  
  § 33, 34
  Есептер жинағы: 4-81,
  4-84 логикалық ойлау,
  4-95 (қиын) !
  

• 1 слайд

• 2 слайд

  І КЕЗЕҢ. “ ОЙ ШАҚЫРУ” ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН ТЕКСЕРУ
  

• 3 слайд

• 4 слайд

  Мына приборларды нені алуда пайдаландық?
  ІІ КЕЗЕҢ. “Қызығушылықты ояту”
  

• 5 слайд

  Бұл суреттердің қышқылға қандай қатысы бар?
  
  

• 6 слайд

  С Ү Т
  Ш Ұ Б А Т
  Қ Ы МЫЗ
  С Ү Т Қ Ы Ш Қ Ы Л Ы.
  

• 7 слайд

  ИТТІҢ МЫСЫҚТЫ ТІСТЕЛЕП, ОЙНАП ЖҮРГЕНІН КӨДІҢІЗ БЕ?
  Мысықтың денесінен бөлінген майларды тістеу арқылы, ит ауыз қуысындағы қышқылды тазартып құныс, мешел ауруларын болдырмайды.
  

• 8 слайд

  -Ауырған аң сүйретіліп
  келіп, хинин
  ағашының қабығын
  кеміріп тұрып кетеді.
  Хинин ағашында хинин
  қышқылдары бар
  екені анықталған.
  Тауықтың, құстардың
  құмырысқа илеуіне
  шомылып, аунап
  жатқанын көрдіңіз бе?
  Құмырсқа қышқылы
  НСООН паразиттерге
  нафталиндей әсер етеді,
  құстар үстерін тазар
  тады.
  Ауырған аңға кім
  рецепт жазып береді?
  

• 9 слайд

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

  ІІІ КЕЗЕҢ. «МАҒЫНАНЫ ТАНУ »
  Анықтама
  Жалпы формула
  Құрамы (сандық, саналық)
  Атаулары (номенклатурасы)
  Жіктелуі
  Қауіпсіздік тех ережесі
  Алынуы
  Маңызды түйін → пайдасы → зиянды
  

• 13 слайд

  ҚЫШҚЫЛДАР – МЕТАЛЛ АТОМЫНА ОРЫН АУЫСТЫРУҒА БЕЙІМ СУТЕГІ АТОМЫНАН ЖӘНЕ ҚЫШҚЫЛ ҚАЛДЫҒЫНАН ТҰРАТЫН КҮРДЕЛІ ЗАТ
  

• 14 слайд

  Ме Ме
  Н2SO4 ; HCI
  

• 15 слайд

  ҚЫШҚЫЛДАР
  Бір немесе бірнеше сутек атомы қышқыл қалдығы мен байланысқан күрделі зат
  Hx Эу Oz / Нх Эу
  Сутек атомы
  Қышқылы қалдығы
  Индикаторға әсері
  Қышқыл дәмі
  Күйдіргіш
  Сутек атомы
  cанына
  Оттек атомына
  байланысты
  

• 16 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі
  HCL,
  Бір негізді
  HNO3,
  HF
  Екі негізді
  H2CO3,
  H2SO4,
  H2S
  Үш негізді
  
  
  H3PO4,
  
  H3BO3
  
  
  HNO3, HNO3, H2SO4,
  H3PO4,
  Оттекті
  HCL, H2S, HF
  Оттексіз
  Сутегі атомына санына
  Оттегі атомына байланысты
  

• 17 слайд

• 18 слайд

• 19 слайд

  Химияның кереметі сол!
  Тәжірибені дұрыс жасай біл!
  Әйтпесе үлкен қайғы болар соңы
  Алдымен су, сосын қышқыл!
  
  Химияның кереметі сол!
  Тәжірибені дұрыс жасай біл!
  Әйтпесе үлкен қайғы болар соңы
  Алдымен су, сосын қышқыл құй!
  

• 20 слайд

• 21 слайд

  ІV КЕЗЕҢ.“АЛҒАН БІЛІМДІ БЕКІТУ”
  

• 22 слайд

  Проблемалық жағдай.
  
  “Үшінші артықты табыңыз”.
  
  1) НСІ 1) НСІ 1) Н2SО3
  2) Н2SО4 2) Н2SО3 2) Н2СО3
  3) НNО3 3) Н2S 3) Н3РО4
  

• 23 слайд

  Қышқылдардың пайдасы:
  
  Жеміс-жидектерде қышқылдың орасан зор қоры бар. Жеміс қышқылын бұдан 10 мың жыл бұрын, медицина дамымай тұрған кезде адамдар жиі қолданған. Антибиотиктер жасалғанға дейін жұқпалы ауруларды емдеуге, іріңді жараларды жууға, ішек түйілгенде, тіпті оба індетіне қарсы қышқыл пайдаланылады.
  

• 24 слайд

  Экологиялық проблема:
  
  «Қышқыл жаңбырлар және олардың қоршаған ортаға әсері»
  Қазіргі күнгі экологиялық мәселелердің бірі – қышқылды жаңбыр. Жаңбыр суы ең таза сулардың бірі болуы керек, бірақ олай емес. Атмосфера құрамына енген өндіріс қалдықтары – күкірт диоксиді және азот оксиді ондағы ылғалмен әрекеттесіп, күкірт және азот қышқылдарын түзеді. Нәтижесінде жерге жауатын жаңбыр мен қар қышқылданады, әдетте рН мәні 5,6-дан төмен жауын-шашынды қышқыл жаңбырлар деп атайды.
  Қышқылды жаңбыр көлдердегі судың да қышқылдылығын арттырады. Канада, Швеция, Финляндияның оңтүстігіндегі көлдердің қышқылдылығы жылдан-жылға артып барады.
  Көлдің қышқылдануы және ауыр металл иондарымен ластануы балықтардың ұрықтанып көбеюіне ғана қауіп туғызып қоймай, ол планктондардың, балдырлардың және басқа тіршіліктердің жойылуына әрі адам денсаулығына да әсерін тигізеді.
  Қышқылданған сулар металл құбырлармен аққан кезде металдарды ерітеді, олардың улы иондары пайда болады. Нью-Иорк аумағынан алынған қышқылды суды қорғасын ыдысқа құйып, бір түн қойғанда металл иондарының мөлшері тиісті мөлшерінен асып кеткен.
  

• 1 слайд

  Химия
  13.02.2010
  8 "в" - класс
  

• 2 слайд

  Бейорганикалық қосылыстар қалай жіктеледі?
  Оксидетер дегеніміз не?
  Негіздер дегеніміз не?
  Тұздар дегеніміз не?
  Қышқылдар дегеніміз не?
  
  Ой -қозғау
  

• 3 слайд

  "Адасқан формулалар"
  

• 4 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері
  

• 5 слайд

  HCL,NaCL,HNO3,SO2, K2O,H2SO4
  Ca3(PO4)2 , AL2O3, Cu(OH)2,H3PO4,HF, H2S
  
  
  
  
  
  
  
  1-тапсырма
  

• 6 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі
  
  ОТТЕКСІЗ
  HF,HCl,
  HBr,HI H2S
  1. ОТТЕГІ АТОМЫНА БАЙЛАНЫСТЫ:
  
  ОТТЕКТІ
  HNO3 ,H2SO4
  H2CO3,H3PO4
  ҚЫШҚЫЛДАР
  

• 7 слайд

  2. Сутегі атомына байланысты.
  Қышқылдар
  Бір негізді
  HCl
  HNO3
  Екі негізді
  H2S
  H2SO4
  Үш негізді
  H3PO4
  

• 8 слайд

  "Кім зерек"
  1.Қышқылдық оксид +су→ қышқыл
  
  2.Тұз+қышқыл→жаңа тұз +жаңа қышқыл
  
  3.Сутек газы + бейметалл → қышқыл
  

• 9 слайд

  Қызықты тәжірибелер
  

• 10 слайд

  Қауіпсіздік техникасының ережесі.
  1.Әрбір жасалатын жұмыстың барысымен танысу.
  2.Тәжірибеге қажетті заттарды аз мөлшерде қолдану.
  3.Қышқылдармен жұмыс жасағанда сақ болу,газ күйіндегі заттардың иісін алыстан желпу арқылы сезу.
  4.Реактиві бар ыдыстың ауызына үңілмей,жанынан қарау.
  5.Қышқылдармен жұмыс жасағанда денеге немесе киімге тигенде дереу сумен жуу.
  

• 11 слайд

  1-тәжірибе:
  Белсенді металл +қышқыл→ тұз+сутек газы
  
  2- тәжірибе:
  Белсенді металл оксиді +қышқыл → тұз+су
  3-тәжірибе:
  Негіз+қышқыл→ тұз+су
  
  
  4-тәжірибе:
  Тұз+қышқыл→тұз + су + көмірқышқыл газы
  

• 12 слайд

  І топ: «Сенім»
  ІІ топ: «Делегат»
  ІІІ топ: «Сайлау»
  

• 13 слайд

  ОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  ЛИМОН, АЛМА, СІРКЕ, ҚҰМЫРСҚА ҚЫШҚЫЛДАРЫ.
  Қосымша мәліметтер
  

• 14 слайд

  БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  КҮКІРТ, ТҰЗ, ФОСФОР, АЗОТ.
  

• 15 слайд

  Қарын сөлінде ақуыздарды ыдырататын тұз қышқылы болады.
  Сүт қышқылы адамдарда қимыл-қозғалыс кезінде бұлшық еттерде пайда болады.
  Қышқылдардың физиологиялық
  әсері:
  

• 16 слайд

  Қышқылдардың медицинада
  қолдануы:
  Аскорбиновая,
  ацетил-
  салициловая
  Т.б
  

• 17 слайд

  ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ:
  Сірке және лимон қышқылы.
  

• 18 слайд

  SO2+H2O=H2SO3
  3. АТМОСФЕРАДАҒЫ ҚЫШҚЫЛ ЖАҢБЫРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ:
  

• 19 слайд

  Үйге тапсырма:
  §47 Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері.
  
  Баға алу үшін:
  «3»-1,3 жаттығу
  «4»- 4,6 жаттығу
  «5»- 7,9 жаттығу
  

• 20 слайд

• 1 слайд

  
  
  
  
  Үй тапсырмасы:
  
  § 46. Негіздердің жіктелуі,алынуы, қасиеттері.
  № 5 есеп
  
  

• 2 слайд

  Кім жылдам ?
  1. Негіздердің құрамы мен анықтамасын айтып
  беріңдер?
  2. Негіздердің жіктелуі
  3. Негіздердің құрылымдық формуласы?
  4. Негіздердің алынуы
  5. Негіздердің физикалық қасиеттері
  6. Негіздердің химиялық қасиеттері
  
  
  
  
  

• 3 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері
  

• 4 слайд

  Қышқылдар
  Жіктелуі
  Құрылымдық
  формуласы
  Алынуы
  Химиялық
  қасиеттері
  

• 5 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі
  ҚЫШҚЫЛДАР
  Оттекті
  Оттексіз
  HNO2 (бір негізді)
  H2SO4 (екі негізді)
  H3PO4 (үш негізді)
  HCI, HBr, HF, HI (бір негізді)
  H2S (екі негізді)
  

• 6 слайд

  Қышқылдардың құрылымдық формуласы
  Н-О
  С = O
  Н-О
  O
  H – O – P
  O
  =
  =
  Н-О
  H-O P = O
  Н-О
  көмір қышқылы
  метафосфор қышқылы
  ортофосфор қышқылы
  

• 7 слайд

  Қышқылдардың алынуы
  1. Қышқылдық оксидтерден алу тәжірибесі:
  P2 O5 + 3H 2O = 2H3 PO4
  2. Күкірт (IV) оксиді сумен әрекеттескенде ,күкірт қышқылы алынады:
  SO3 +H 2O = H2 SO4
  3. Лабораторияда кейбір қышқылдарды алу үшін (HNO HCL) қатты тұзға
  концентрлі күкірт қышқылымен әсер етеді:
  NaNO3 +H 2SO4= NaHSO4 +HNO3
  қатты конц
  4. Оттексіз қышқылдардың кейбіреуін сутекпен бейметалды тікелей
  әрекеттестіріп алады:
  H2 + CI2 = 2HCI
  H2 + S =H2S
  

• 8 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Қышқылдардың химиялық қасиеттері
  1. Негіздік оксид пен қышқыл әрекеттесіп,нәтижесінде тұз және су түзіледі.
  Fe + 2HCI = FeCI2 +H2
  2. Негіз бен қышқыл әрекеттесіп,нәтижесінде жаңа өнімдер - тұз бен су
  түзіледі.
  Ca(OH)2 + 2HNO3 = Ca(NO3)2 + 2H2O
  3. Қышқылдар тұздармен алмасу реакциясына түседі.Карбонаттар басқа
  қышқылдармен өзара реакцияға түскенде жаңа тұз,су және газ түзіледі
  Na2CO3 + 2HCI = 2NaCI + H2O + CO2
  

• 9 слайд

  Қышқылдарға тән ортақ
  қасиеттерінің сызбанұсқасы
  

• 10 слайд

  Сөздік
  Қышқыл -сутек атомы мен қышқыл қалдығынан
  тұратын қосылыстар.
  Галоген – Д.И.Менделеев периодтық жүйесіндегі
  VII топтың негізгі топшасында орналасқан,
  бейметалдық қасиет көрсететін элементтер.
  Оттекті қышқыл – құрамында оттек болуы.
  Оттексіз қышқыл – құрамында оттектің болмауы.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 11 слайд

  "Адасқан формулалар"
  

• 12 слайд

  "Адасқан формулалар"
  

• 13 слайд

  Химиялық диктант
  Н-О
  С = O
  Н-О
  

• 14 слайд

  ОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  ЛИМОН, АЛМА, СІРКЕ, ҚҰМЫРСҚА ҚЫШҚЫЛДАРЫ.
  Қосымша мәліметтер
  

• 15 слайд

  ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ:
  Сірке және лимон қышқылы.
  

• 16 слайд

  Қышқылдардың медицинада
  қолдануы:
  Аскорбиновая,
  ацетил-
  салициловая
  Т.б
  

• 17 слайд

  SO2+H2O=H2SO3
  3. АТМОСФЕРАДАҒЫ ҚЫШҚЫЛ ЖАҢБЫРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ:
  

• 18 слайд

  Қарын сөлінде ақуыздарды ыдырататын тұз қышқылы болады.
  Сүт қышқылы адамдарда қимыл-қозғалыс кезінде бұлшық еттерде пайда болады.
  Қышқылдардың физиологиялық
  әсері:
  

• 19 слайд

  Үйге тапсырма:
  §47 . Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері.
  Қышқылдар тақырыбына “Химиялық диктант” құрастырып келу.
  №7 есеп
  
  
  

• 1 слайд

  Химия
  13.02.2010
  8 "в" - класс
  

• 2 слайд

  Бейорганикалық қосылыстар қалай жіктеледі?
  Оксидетер дегеніміз не?
  Негіздер дегеніміз не?
  Тұздар дегеніміз не?
  Қышқылдар дегеніміз не?
  
  Ой -қозғау
  

• 3 слайд

  "Адасқан формулалар"
  

• 4 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері
  

• 5 слайд

  HCL,NaCL,HNO3,SO2, K2O,H2SO4
  Ca3(PO4)2 , AL2O3, Cu(OH)2,H3PO4,HF, H2S
  
  
  
  
  
  
  
  1-тапсырма
  

• 6 слайд

  Қышқылдардың жіктелуі
  
  ОТТЕКСІЗ
  HF,HCl,
  HBr,HI H2S
  1. ОТТЕГІ АТОМЫНА БАЙЛАНЫСТЫ:
  
  ОТТЕКТІ
  HNO3 ,H2SO4
  H2CO3,H3PO4
  ҚЫШҚЫЛДАР
  

• 7 слайд

  2. Сутегі атомына байланысты.
  Қышқылдар
  Бір негізді
  HCl
  HNO3
  Екі негізді
  H2S
  H2SO4
  Үш негізді
  H3PO4
  

• 8 слайд

  "Кім зерек"
  1.Қышқылдық оксид +су→ қышқыл
  
  2.Тұз+қышқыл→жаңа тұз +жаңа қышқыл
  
  3.Сутек газы + бейметалл → қышқыл
  

• 9 слайд

  Қызықты тәжірибелер
  

• 10 слайд

  Қауіпсіздік техникасының ережесі.
  1.Әрбір жасалатын жұмыстың барысымен танысу.
  2.Тәжірибеге қажетті заттарды аз мөлшерде қолдану.
  3.Қышқылдармен жұмыс жасағанда сақ болу,газ күйіндегі заттардың иісін алыстан желпу арқылы сезу.
  4.Реактиві бар ыдыстың ауызына үңілмей,жанынан қарау.
  5.Қышқылдармен жұмыс жасағанда денеге немесе киімге тигенде дереу сумен жуу.
  

• 11 слайд

  1-тәжірибе:
  Белсенді металл +қышқыл→ тұз+сутек газы
  
  2- тәжірибе:
  Белсенді металл оксиді +қышқыл → тұз+су
  3-тәжірибе:
  Негіз+қышқыл→ тұз+су
  
  
  4-тәжірибе:
  Тұз+қышқыл→тұз + су + көмірқышқыл газы
  

• 12 слайд

  І топ: «Сенім»
  ІІ топ: «Делегат»
  ІІІ топ: «Сайлау»
  

• 13 слайд

  ОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  ЛИМОН, АЛМА, СІРКЕ, ҚҰМЫРСҚА ҚЫШҚЫЛДАРЫ.
  Қосымша мәліметтер
  

• 14 слайд

  БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ҚЫШҚЫЛДАР:
  КҮКІРТ, ТҰЗ, ФОСФОР, АЗОТ.
  

• 15 слайд

  Қарын сөлінде ақуыздарды ыдырататын тұз қышқылы болады.
  Сүт қышқылы адамдарда қимыл-қозғалыс кезінде бұлшық еттерде пайда болады.
  Қышқылдардың физиологиялық
  әсері:
  

• 16 слайд

  Қышқылдардың медицинада
  қолдануы:
  Аскорбиновая,
  ацетил-
  салициловая
  Т.б
  

• 17 слайд

  ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ:
  Сірке және лимон қышқылы.
  

• 18 слайд

  SO2+H2O=H2SO3
  3. АТМОСФЕРАДАҒЫ ҚЫШҚЫЛ ЖАҢБЫРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ:
  

• 19 слайд

  Үйге тапсырма:
  §47 Қышқылдардың жіктелуі,алынуы,
  химиялық қасиеттері.
  
  Баға алу үшін:
  «3»-1,3 жаттығу
  «4»- 4,6 жаттығу
  «5»- 7,9 жаттығу
  

• 20 слайд

• 1 слайд

  Н
  S
  O
  N
  Артығын тап
  

• 2 слайд

  мына заттардың арасында
  қандай байланыс бар?
  

• 3 слайд

  қышқылдық жаңбыр
  

• 4 слайд

  Сүт өнімдерінде
  сүт қышқылы болады
  

• 5 слайд

  нілдегіш қышқыл
  көп мөлшерде зиян
  !
  

• 6 слайд

  Қышқылдар, құрамы, атаулары, алынуы.
  Қышқылдардың қасиеттері
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 7 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  Қышқылдардың құрамымен, олардың
  түрлерімен танысу.
  
  Қышқылдардың қасиетімен танысу
  
  Теориялық білімдерін практикамен
  ұштастыра білу
  
  

• 8 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  "Тәжірибе"
  ауылы
  "Таныстыру"
  станциясы
  қышқылдар
  әлемі
  

• 9 слайд

  "Таныстыру"
  станциясы
  НСl
  HNO3
  H2SO4
  

• 10 слайд

  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  күкіртсутек
  фторсутек
  күкірт
  қышқылы
  фосфор
  қышқылы
  оттексіз
  оттекті
  бірнегізді
  екінегізді
  екінегізді
  үшнегізді
  

• 11 слайд

  
  Қышқылдардың жіктелуі
  Оттекті
  
  Оттексіз
  
  Бірнегізді
  
  Екінегізді
  
  Үшнегізді
  
  

• 12 слайд

  "Дәм тату"
  қаласы
  

• 13 слайд

  Күкірт қышқылы
  

• 14 слайд

  Хлорсутек
  (тұз) қышқылы
  

• 15 слайд

  H3BO3
  Бор қышқылы
  

• 16 слайд

  Тоқта!
  ҚАУІПТІ!
  

• 17 слайд

  ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ
  Күйдіргіш зат! Теріні және ағаштан, былғарыдан жасалған заттарды күйдіреді.
  Егер қышқыл ерітіндісі қолыңызға тамып кетсе, дереу қатты ағынды суға жуып, сосын жарақаттанған жерді 2%-ік ас сода ерітіндісімен сүртіңіз.
  

• 18 слайд

  қышқыл
  Н
  2
  О
  БОЛМАЙДЫ!
  

• 19 слайд

  "Тәжірибе"
  ауылы
  

• 20 слайд

  Қышқылдарды анықтау:
  

• 21 слайд

  Металдардың кернеу қатары
  Li K Ca Na Mg Zn Al Fe Pb H2 Cu Hg Ag Au
  
  Н.Н.Бекетов
  Қышқыл
  метал
  метал оксидтері
  H
  R
  

• 22 слайд

  
  Қышқылдардың формулаларын тап
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBaH2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKPHNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 23 слайд

  
  Қышқылдардың формулалары
  
  H2OSOHBrNa2CО3MgBa H2CO3SO4KOH
  
  H3PO4P2O5CaH2SKP HNO3CS2NH3O3C
  
  HClBaSHKSHH2Na2OH2SiO3NaClH2SO4
  
  
  
  
  
  
  

• 24 слайд

  Қышқылдарға сипаттама
  H2S
  Н2SO4
  HF
  H3PO4
  Күкіртсутек, оттексіз, екінегізді.
  Күкірт қышқылы, оттекті, екінегізді
  Фторсутек, оттексіз, бірнегізді
  Фосфор қышқылы, оттекті, үшнегізді
  

• 25 слайд

  1. Күкірт қышқылының молекулалық массасын есепте – H2 SO4
  2. Реакция теңдеуін аяқта, типін анықта:
  Mg + Br2 = ...
  Al2O3 + НCl =...
  Cu+ Н2SO4 = ...
  BaCl2 + Н2SO4 = ...
  
  3. Реакция теңдеуін жүзеге асыр:
  Al → Al2O3 → AlCl3
  ↓
  Al
  

• 26 слайд

  Үй тапсырмасы:
  
  
  § 33, 34
  Есептер жинағы: 4-81,
  4-84 логикалық ойлау,
  4-95 (қиын) !
  

• 1 слайд

  Д.И.Менделеев жасаған
  химиялық элементтердің
  периодтық жүйесіне
  ізденіс- саяхат сабағы
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділік:
  Периодтық кесте, Периодтық жүйе бойынша пәндік ұғым негіздерін зерделеу; пәнаралық ізденіс арқылы білімдерін терендету.
  
  Дамытушылық:
  Интерактивті әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың өзара белсенділігін, ой-өрісін, өздік әрекет атқару қабілетін дамыту.
  
  Тәрбиелік:
  Белсенді әрекет ұйымдастыру арқылы бір-бірінің пікірін сыйлау, өзара көмек көрсету, өз жұмыстарына әділ баға беруге тәрбиелеу.
  
  
  
  
  

• 3 слайд

  Химиялық ой жинау:
  Д И Менделеев қай жылы, қай жерде дүниеге келді
  Периодтық заңды Д.И. Менделеев қай жылы ашты
  Периодтық заңның тұжырымдамасы
  Периодтық кестеде элементтер неше топқа бөлінген
  Екі дайлы қасиет қандай заттарға тән
  Период дегеніміз не, неше период бар
  Табиғи ұялас элементтер тобын ата
  

• 4 слайд

  Электрон тобының
  зерттеушілері ұсынады! ! !
  

• 5 слайд

• 6 слайд

• 7 слайд

• 8 слайд

• 9 слайд

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

• 15 слайд

• 16 слайд

• 17 слайд

• 18 слайд

  Нейтрон тобы
  ұсынады
  

• 19 слайд

  Магний
  

• 20 слайд

• 21 слайд

• 22 слайд

• 23 слайд

• 24 слайд

• 25 слайд

  Темір
  

• 26 слайд

• 27 слайд

• 28 слайд

• 29 слайд

  Темірден жасалған заттарды магнит тартады
  

• 30 слайд

  Коррозияға ұшырауы
  

• 31 слайд

• 32 слайд

  Алюминий
  Күміс тәріздес
  Жұмсақ металл
  

• 33 слайд

• 34 слайд

  алюминий қосылыстары
  

• 35 слайд

  Al
  

• 36 слайд

  Өз элементтеріңді тамақпен бірге жұт!
  

• 37 слайд

• 38 слайд

  Тәуліктік нормасы:
  балаларға: 800-1700 мг;
  ересектерге 1800-2500мг.
  Адамның клеткасында
  калий көп орын алады, ол
  клеткаарлық кеңістіктен
  40 рет үлкен болып келеді.
  Калий
  

• 39 слайд

• 40 слайд

  Бананда 555 мг
  калий бар
  Мейізде 860 мг калий бар
  

• 41 слайд

  Калий жетіспесе – адам гипокалемия ауруына ұшырайды;
  Егер ауру асқынса – аш ішектің жарасы пайда болады;
  Нағыз гиперкалемия жүректің тоқтап қалуына әсер етеді
  
  

• 42 слайд

  Мырыш
  

• 43 слайд

  Мырыш:
  “Е” витаминінің метаболизмі үшін қажет;
  Анаболитикалық гормондардың синтездеуіне қатысады (инсулин, тестостерон, өсу гормонын қоса)
  Адам баласы қолданылатын тағамдардың ішінде
  мырыш устрицаларда көп кездеседі. Алайда
  асқабақтың шекілдеуіктерінде устрицаларға
  қарағанда 26% цинк аз болады. Мысалға, 45 грамм
  устрица жесе, адам асқабақ шекілдеуіктерінде болатын
  60 грамм цинкті алады екен.
  
  

• 44 слайд

• 45 слайд

• 46 слайд

  Фосфор
  

• 47 слайд

  Адамға тәулігіне 800 мг-нан 1500 мг-ға дейін фосфор қажет
  Егер адам ағзасына фосфор
  жетіспесе, онда әр
  түрлі сүйек аурудары болады
  

• 48 слайд

• 49 слайд

• 50 слайд

• 51 слайд

  Ағзадағы
  химиялық
  элементтер
  Микроэлементтер
  Ультрамикроэлементтер
  макроэлементтер
  

• 52 слайд

  Өмір сүруге қажетті, денеде тұрақты түрде болатын
  элементтер тобы. Ал жетіспесе, ағзаның қалыпты өмір сүруі
  бұзылады.
  Н О Са N K P Na S Mg Cl I Mn Cu Co Fe Zn Mo
  Бұлар ферменттер, гормондар, дәрумендер
  құрамында болады
  Химиялық элементтің адам
  Ағзасында өмір сүру
  маңызына қарай жіктелуі
  Қоспалы элементтер
  Адам ағзасында
  Әрқашан да кездеседі
  Зерттелмеген
  Қоспалы элементтер
  Ni Ag Se Rb As Ba
  Cr
  Cd
  Bi
  Ra
  Pb
  Al
  Cs
  Sr
  Si
  Li
  La Sb Sr Br F B Be
  Бұл элементтердің
  ағзадағы биологиялық
  рөлі аз зерттелген
  

• 53 слайд

• 54 слайд

  Қызық думан - өміріміз ғаламат
  Қас қаққанша жаңа қала, жаңа бақ
  Қыруар істің қайсысында болса да
  Құдыретті химия жүр аралап!
  

• 55 слайд

  
  
  Химия – ырыс бұлағы
  Шалқыған байлық, мол дәулет
  Аялап күтіп тұр алда
  Болашағымыз - нұр дәулет
  
  
  

• 56 слайд

  Саяхатқа қатысқандарыңызға рахмет.
  Сау болыңыздар!
  Спасибо за участие в путешествий.
  До свидания!
  Thank you for partnership on travel.
  Good bye!
  

• 1 слайд

  Химия пәнінен интерактивті on-line сабағы
  
  10 «Ә» 12-жылдық эксперимент сыныбы
  Сергеевка қаласы, қазақ орта
  мектеп-интернаты, химия пәнінің мұғалімі
  Шукенов Адай Қайрашұлы
  

• 2 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Марганец
  

• 3 слайд

  Кітап оқып әрқашан
  Оқудан сен жиренбе
  Білімі егер болмаса
  Әр маман ісін білер ме?
  Білімсіз болса дәрігер
  Кім оған барып емделер?
  Білімсіз болса мұғалім
  Мектепке мына кім келер?
  Сондықтан оқы, алға бас,
  Жас жүрек одан шаршамас!
  Мектептен білім алмасаң
  Басқа есік саған ашылмас!
  

• 4 слайд

  Mn
  25
  54,938
  Manganum
  Марганецтің ПЖ-гі орны
  

• 5 слайд

  Марганецтің табиғатта таралуы
  Гаусманит
  Марганец шпаты
  Пиролюзит
  Родохрозит
  

• 6 слайд

  Марганецтің табиғатта таралуы
  

• 7 слайд

• 8 слайд

  Физикалық қасиеттері
  

• 9 слайд

  Алынуы
  1. Алюмотермия әдісімен
  2. Таза марганец электролиз арқылы
  алынады
  

• 10 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Оттекпен:
  Галогендермен
  Концентрлі күкірт қышқылымен
  Азот қышқылының әсері
  Қышқылдармен
  Негіздермен
  Mn
  

• 11 слайд

  1. Теңдеулерді аяқта:
  
   
  Mn + Cl2 =
  Mn + N2 =
  Mn + S =
  HCl + Mn =
  MnSO4 + KOH =
  MnCl2 + Na2SO4 =
  MnCl2 + NaOH =
  Mn(OH)2 =
  H2SO4(конц) + Mn =
  P2O5 + MnO =
  Al2(SO4)3 + Mn(NO3)2 =
  

• 12 слайд

  2.Тотығу тотықсыздану теңдеуін шеш:
  KMnO4 + SO2 + KOH→ K2MnO4 +K2SO4+H2O
  

• 13 слайд

  Назарларыңызға РАХМЕТ!!!
  Спасибо за вниманиe!!!
  Thanks for attention !!!
  

• 1 слайд

  Дмитрий Иванович Тобольск қаласында дүниеге келді. Оның балалық шағы қиыншылықпен өтті. Өзі Тобольск қаласындағы гимназия директорының он жетінші баласы болатын, жастайынан бұғанасы қатпай жетім қалды. Менделеев педагогикалық институтты бітіріп, ең әуелі мұғалімдік қызмет атқарды. Сол кезде көптеген болашақ көрнекті химиктер оның оқушысы, шәкірті болды.
  
  

• 2 слайд

  Менделеев «Химия негіздері» деп аталатын тамаша оқулық жазды. Бұл оқулық нағыз химия энциклопедиясы еді. Ол оны жаңа ашылған жаңалықтармен толықтырып, үнемі жетілдіріп отырды. «Химия негіздерімен» айналыса жүріп, ол химиялық элементтердің атақты периодты системасын да жасады.
  

• 3 слайд

  Д. И. Менделеев бір сөзінде егер элементтерді ең жеңіл – сутегінен бастап ең ауыр – уранға дейін олардың атомдық салмағының өсуі реті бойынша орналастырса, сол кезде белгілі болған 63 химиялық элементтің қасиеттері периодты түрде қайталайтындығын ашты. Бұл заңдылық табиғи заңдылықтарды анықтаған және осы жаңалық ашылғанға дейін химиялық элементтер әлемінде болған шатасушылықты ретке келтірген периодты системаға негіз болды. Өзінің системасына сүйене отырып, Менделеев әлі белгісіз бірнеше элементтердің бар екенін болжады және олардың аса маңызды қасиеттерін сипаттап берді. Ақыр аяғында бұл элементтердің бәрі де ашылды. Сондай-ақ ол химия ғылымындағы ең алғашқы нағыз ғылыми болжам болды.
  

• 4 слайд

  Адам баласына тән қызмет атаулының Менделеев назар аудармаған саласын табудың өзі қиын.
  Ол мұнай кен орындарын, мұнайдың әр алуан құрамын зерттеп көрді. Сірә, ол мұнайдың отын ретінде ғана емес, одан көптеген аса маңызды заттар алудың көзі ретінде де құнды дүние екендігіналғаш тұжырымдаған да болуы керек. Ол жер атмосферасын зерттеді және қорықпастан жалғыз өзөі әуе шарымен көкке ұшты.
  Ол Арктиканы игеру ісіне де көңіл бөліп, мұзжарғыш кеменің жобасын жасады. Бірақ бұл мұзжарғыш кемені жасау ісі қолдау таппай қалды.
  Ол көп жылдар бойы өлшем мен салмақ бас палатасына директор болып, дәл өлшемдер жөніндегі ғылымның дамуына ықпал жасады.
  

• 5 слайд

  Менделеев ауыл шаруашылығымен айналысты, сауда ісін зерттеді, түтінсіз дәрі құрамын жасап шығарды, әуеде ұшу ісіне де көңіл аударды... Оның толық шығармалар жинағы қалың-қалың жиырма бес томнан тұрады. Ол дүние жүзінің көптеген елдерінің академиялары мен ғылыми қоғамдарына құрметті мүше болып сайланды.
  

• 6 слайд

  Бір күні Бобловада (Менделеевтің имениесі) шаруалар Менделеевтен: «Дмитрий Иванович, сенің егінің қалайша осылай бітік болып шықты. Бұл өзі саған біткен талант па, әлде бақыт па, осыны түсіндірші бізге?»- деп сұрайды. Сонда Менделеев оларға күлімсірей қарап: «Әлбетте, талант, бауырларым!» - деп жауап беріпті. Шынында да, ол ешқандай асырып айтпаған еді. Оның әрбір ісі нағыз таланттың, талант болғанда да үздіксіз еңбекпен еселенген толассыз таланттың туындысы болатын. Ол өзін кемеңгер деп атағанды ұнатпайтын. «Қайдағы кемеңгерлік дейсің. Өмір бойы еңбектендім, міне соның нәтижесі», - дейтін өз еңбегі жайында.
  

• 7 слайд

  Менделеевтің дүние салуы – бүкіл ел қабырғасын қайыстырған ауыр қаза болды. Мыңдаған адам оны ақырғы сапарға аза тұтып шығарып салды. Менделеев Петербургтегі Волково зиратына жерленді. Азалы шеруге қатысушылар өздерімен бірге элементтердің периодты системасының үлкен кестесін алып жүрді. Ол Менделеевтің өзінен кейінгі ғалымдар ұрпағына қалдырған өсиеті сияқты еді.
  

• 8 слайд

• 9 слайд

• 10 слайд

• 1 слайд

  Оңтүстік Қазақстан облысы
  Қазығұрт ауданы
  Рабат ауылы. П. Тәжібаева атындағы жалпы орта мектеп
  Байзақова Гүлханыс Аязбайқызы
  Туылған жылы: 25.01.1969
  Білімі: жоғары
  Бітірген оқу орны: Қазақ Мемлекеттік
  Қыздар педагогикалық институты 1992ж.
  Мамандығы: химия, биология
  пәні мұғалімі
  Педагогикалық стажы: 21 жыл
  Санаты: жоғары
  Шығармашылық тақырыбы: Инновациялық технологиялардың элементтерін қолдану негізінде оқушылардың химия пәніне деген қызығу-шылықтарын арттыру арқылы білім сапасын көтеру
  

• 2 слайд

  Металдар тақырыбын қорытындылау
  Химия пәнінің мұғалімі:
  Байзақова Г
  П. Тәжібаева атындағы жалпы орта мектебі
  

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты
  Білімділігі: оқушыларды
  Сабақтың мақсаты:
  
  Білімділік: металлдардың қасиеттерінің бір-біріне ұқсастығын, металдар туралы білімдерін кеңейту
  
  Дамытушылық: Оқушының ой-өрісін, ойлау, сөйлеу қабілетін ашатын сұрақтар қою арқылы дамыту
  
  Тәрбиелік: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, жерін сүйетін отансүйгіш, дарынды ұрпақ тәрбиелеу.
  
  Сабақтың түрі: қорытынды сабақ
  
  Сабақтың барысы:
  
  І.Ұйымдастыру кезеңі
  

• 4 слайд

  
  Бағдарлама
  
  1. Сұрақ – жауап
  2. Тест
  3. Есептер шығару
  4. Сөзжұмбақ
  5. Жұмбақтар
  6. Мақал –мәтелдер
  
  
  
  

• 5 слайд

  
  І. Сұрақ – жауап
  1. Өнеркәсіптің негізгі металы?
  2. Металдардың кернеу қатарын кім жасады?
  3. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай
  металдар?
  4. Алғашқы көмекке пайдаланатын бейметалл?
  5. Ең қатты металл?
  6. Шаршамайтын металл?
  7. Азотты ашқан ағылшын ғалымы?
  8. Қай элементтің таңбасы айдаһар бейнесіне
  ұқсайды?
  9. Индекс, коэфициент нені көрсетеді?
  
  10. Мырыш сульфидінің қандай қабілеті бар?
  
  Темір
  Н.Н. Бекетов
  Темір, мырыш, қалайы, қорғасын, мыс, күміс, алтын
  Иод
  Вольфрам
  Бериллий
  Резерфорд 1772
  Элементтердің атом санын, коэффициент моль санын көрсет
  Күкірт
  Люминесценттік- электрондардың әсерінен суық жарық шығаруы
  

• 6 слайд

  1.Ең жеңіл металл
  2. Ең ауыр металл
  3. Ең тез балқитын металл
  4. Ауада жанатын сілтілік металл
  5. Қанның құрамына кіретін металл
  6. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын сілтілік
  металл
  7. Қиын балқитын, қатты ақ түсті металл
  8. V топтың металл элементі
  9. Металлургияны грек тілінен аударғандағы
  қазақша баламасы.
  10. Өнеркәсіптік әдіспен алынатын минерал-
  дарды не деп атаймыз
  
  
  Литий
  Осмий
  Цезий
  Цезий
  Темір
  Калий
  Алюмений
  Висмут
  Металдарды өңдеу
  Кендер
  

• 7 слайд

  
  ІІ. Тест І-топ
  1. Металдар қандай кендерден жасалады?
  А) Жасанды Ә) Күрделі Б) Табиғи
  2. Металлургия өндірісі нешеге бөлінеді:
  А) 4-ке Ә) 5-ке Б) 2-ге В)3-ке
  
  3. Жер қыртысында ең көп таралған металл?
  А) Fe Ә) Ti Б)Al В) Ca
  
  4. Металдың бұзылуы
  А)эрозия Ә)коррозия Б) өзгеріс В)электролиз
  
  5. Азон қышқылының мольдік массасы
  А) 63г/моль Ә)68г/моль Б) 65г/моль В)61г/моль
  
  
  

• 8 слайд

  6. Өмір мен ой элементі
  А) фтор Ә)фосфор Б)темір В)сутек
  
  7. Бейметалл саны (жалпы)
  А) 31 Ә) 34 Б) 23 В)22
  
  8. Күкірттің аллотропиялық түр өзгерісін тап?
  А) торлы Ә)жоқ Б)пластикалық В)сульфидті
  
  
  

• 9 слайд

  ІІ-топ
  1. Мыс жай зат ретінде кездеседі
  а. Сым мыстан жасалған
  б. Мыс оксидінің құрамында мыс бар
  в. Малахит құрамында мыс бар
  2. Периодтық системаның периодындағы химиялық элементтердің ядро заряды артқан сайын өзгермейді
  а. Атом массасы
  б. Энергетикалық деңгейдің саны
  в. Жалпы электрон саны
  3. Күкірттің ең жоғарғы және ең төменгі валенттілігі мына қосылысқа тең
  а. SO2 және ZnS
  б. SO3 және H2 S
  в. SO2 және SO2
  

• 10 слайд

  4. Полюссіз ковалентті байланысқа жатады
  а. SO3 б. H2 О в. Br2
  
  5. 0,4 моль судағы сутегі массасы
  а. 0,8 г
  б. 0,2 г
  в. 8 г
  
  6. Сілті ерітіндісінде:
  а. Фенолфталин қызарады яғни малина түс
  б. Лакмус қызарады
  в. Метилоранж қызарады
  
  7. Концентрлі күкірт қышқылы қандай қасиет көрсетеді?
  А) өндірістік Ә) су тартқыш Б) табиғи В) пермодтық
  
  8. Ең созылғыш металл?
  А) алюминий Ә) алтын Б) сым В)мыс
  
  
  
  

• 11 слайд

  ІІІ. Есеп шығар
  І-топ.
  
  1. 8% қоспасы бар 148 кг калий гидроксидінен тыңаитқыш ретінде қолданылатын калий селитрасының қандай массасын алуға болады
  
  
  2. Тотығу –тотықсыздандыру реакциясының электрондық баланс әдісі бойынша теңестір:
  Mn+4O22 + 4 H+Cl - = Mn+2Cl2 - + CL02 + 2H+2O-2
  
  3. Массасы 150г табиғи ізбастасты SiO2 балқытқанда 145г кеміді Ізбестастағы кальций карбонатының массалық үлесін есепте.
  
  
  
  
  
  
  

• 12 слайд

  
  
  ІІ топ
  1. 8% қоспасы бар 148 кг кальций гидроксидінен тыңайтқыш ретінде қолданылатын кальций селитрасының қандай массасын алуға болады
  
  2. Массасы 150г табиғи ізбастасты SiO2 балқытқанда 145г кеміді Ізбестастағы кальций карбонатының массалық үлесін есепте.
  
  3. Калий нитратының қанықпаған ерітіндісі берілген. Осыдан қаныққан ертіндісі дайындалудың үш әдісін көрсетіңдер.
  
   
  
  
  

• 13 слайд

  
  
  
  
  
  
  Сөзжұмбақ
  1. Бактерицидтік қасиеті бар металл. күміс
  2. Алақанда балқитын металл. цезий
  3. Қан құрамындағы металл. темір
  4. Металдар патшасы атанған металл. алтын
  5. Ең қиын балқитын металл. вольфрам
  6. Шойын өндіретін пеш. домна
  7. Фотографияда қолданылатын металл. магний
  8. Ең қатты металл. хром
  
  

• 14 слайд

  Сөзжұмбақ
  1. Азотты ең алғаш сипаттаған ғалым Резерфорд
  2. Ауаның 78% құрайтын элемент азот
  3. NaNO3 , KNO3 жалпы атауы селитра
  4. Атмосфераға азот бөліп жанатын газ. торф
  5. Азот диоксиді адам қанында нені азайтады. гемоглобин
  6. Азоттың металдармен қоспасы нитрид
  

• 15 слайд

  
  Жұмбақтар
  1. Осы затпен ескі үйді аластайды. Түсіне қарасаң алтынға
  ұқсайды.
  (күкірт)
  2. Бірінші буыным жалқы есімге қойылатын сұрақтан тұрады,
  екінші буыным сан есім. Өзім қай элементпін?
  (HeOH)
  3. Бірінші буыным тасқын су, екіші бөлігім мал құлағына
  салынатын белгі. Қандай химиялық элементпін?
  (Селен)
  4. Бірінші бөлігім көп емес, екенші бөлігім тілсіз жау деген
  мағынада, химиялық қай элементпін?
  (Азот)
  5. Бірінші буыным Мария Складовская ашқын элементтің
  алғашқы екі әріпі, екінші буыным Еуропадағы өзен, өзім
  радиоактивті құбылыстан түзілетін элементпін.
  (Радон)
  
  
  

• 16 слайд

  1. Кең әлемді кернейді, Көзің бірақ көрмейді
  ауа
  2. Құрғақ жерде сақтайсың,
  Онсыз тамақ татпайсың
  тұз
  3. Қыздырып соқсаң иленеді,
  Балға мен төстен именеді
  темір
  4. Галоген дәрігерге қызмет етеді,
  Крахмалмен достасады – ол не?
  Йод
  
  5. Ұстасаң - ұннан майда
  Ұстатсаң - тастан берік
  цемент
  
  
  

• 17 слайд

  
  Мақал-мәтелдер.
  1. Темірді қызған кезінде соқ.
  
  2. Пәлен жерде бақыр бар,
  
  3. Болат бүгілмес,
  4. Тауып сөйлесең - күміссің
  
  5. Жүзігің алтын болғанша,
  
  Түйменің инесіз күні жоқ
  Іздеп барсаң мыс та жоқ
  Морт сынар
  Таппай сөйлесең - мыссың
  Жүзің жарқын болсын
  

• 18 слайд

  1.Күміс тозса – күл,
  
  2. Жақсы жастан шығады.
  
  3. Алтын жерде жатпайды,
  
  4. Ақыл арымас,
  
  5. Теміршінің қолында,
  
  
  Жігіт арыса – құл.
  Темір тастан шығады.
  Жаман ұста суын таппайды.
  Алтын шірімес.
  Темір тозбайды.
  

• 19 слайд

  
  
  
  
  
  Қорытынды:
  “Мақал сөзде металл жүреді,
  Метал қадірін халқым, біледі”- демекші
  бүгінгі сабақты өзімнің мына өлең жолдарымен қорытындылаймын.
  Металдарсыз өмір жоқ,
  Түсінсең оны шырағым
  Қолданамыз қайда деп,
  Білмесең менен сұрағың.
  
  Құрал сайман бәрі де,
  Металдардан тұрады.
  Қоспаларын сан жетпес,
  Элементтерім құрады
  
  Тауда, таста білсеңдер
  Қоспалары металдың
  Күміс пенен алтыным
  Патшасы ғой металдың
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 20 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Тамаққа да металдың
  Қоспаларын саламыз
  Аспанға да айға да,
  Металдармен барамыз
   
  Газымыз да үйдегі
  Арқылы металл келеді
  Электр мен жарықты
  Металдарым береді
   
   
  Қыздарымыз неше түрлі
  Әшекейін тағады
  Ауыл менен қалаға,
  Металдармен барады.
  
  

• 21 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Егістікті жерлерді,
  Металдармен өңдейміз
  Бұзылып қалған заттарды,
  Металдармен жөндейміз
   
  Құрамында қанның да,
  Металдарым болады.
  Денесі де адамның
  Металдардан тұрады.
   
  Бейметал мен металдан,
  Денелерім құралды.
  Тіршіліктің бәрі де ,
  Элементтерден тұрады – деп бүгінгі сабағымызды қорытындылаймыз
    Химия пәнінің мұғалімі: Байзақова Г
  
  
  
   
  
   
   
  
  

• 22 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  

• 1 слайд

  №3 Практикалық сабақ
  «Металдар» тақырыбы бойынша эксперименттік есептер шығару
  

• 2 слайд

  Құрал-жабдықтар: Стақандар, сынауықтар, штатив, спиртшамы, шырпы, ұстатқы, темір қасық.
  Химиялық реактивтер:
  
  Кальций_____________________
  Су__________________________
  Тұз қышқылы_________________
  Натрий карбонаты______________
  Мырыш_______________________
  Темір__________________________
  Мыс__________________________
  Алюминий_____________________
  Магний________________________
  Мыс (ІІ) сульфаты__________________
  Литий хлориді_____________________
  

• 3 слайд

• 4 слайд

  1. Мына айналымдарды жүзеге асырып, реакция теңдеулерін жазыңдар:
  Ca→Ca(OH)2→CaCl2→CaCO3
  

• 5 слайд

  2. Мына металдардың қайсылары:
  Zn, Fe, Cu, Al, Mg тұз қышқылы ерітіндісімен әрекеттесетінің тәжірибе жүзінде дәлелдеңдер
  

• 6 слайд

  3. Мына металдардың қайсылары: Zn, Fe, Cu, Al, Mg мыс (ІІ) сульфаты ерітіндісімен әрекеттесетінің тәжірибе жүзінде дәлелдеңдер
  Li
  Mg
  Al
  Zn
  Fe
  Cu
  

• 7 слайд

  4. Мыс, натрий, литий иондарының жалын түсінің өзгертуі арқылы анықтау
  

• 8 слайд

• 1 слайд

  Интеллектуалдық олимпиада
  Білімді ұрпақ- болашақтың кепілі
  

• 2 слайд

  Мақсаты:
  Оқушыларды жинақылыққа, сөз сөйлеу мәнеріне тәрбиелеу, білімдерін тереңдетіп, ой-өрістерін кеңейту, танымдылық, шығармашылық және логикалық ойлау қаблеттерін дамыту.
  

• 3 слайд

  1.Табалдырық бөлімі "Бәйге"
  2.Логикалық тапсырмалар"Ойлан да, тап"
  3.Жорға.
  4.Тікелей сұрақ.
  5."Жүйрек болсаң, шауып көр" шешендік өнер.
  6.Тұлғалар.
  Олимпиада турлары:
  

• 4 слайд

  1.”Куншығыс елі”атанған мемлекет?
  1.Табалдырық бөлімі”Бәйге”
  

• 5 слайд

  2. 1 кг. тас ауыр ма, 1 кг. мақта ауыр ма?
  

• 6 слайд

  3.Гелиоцентрлік жүйеде неше планета?
  

• 7 слайд

  4.Дүние жүзін айнала жүзіп шыққан саяхатшы.
  

• 8 слайд

  5.Безгек ауруын тудыратын бунақ денелі.
  

• 9 слайд

  6. Төрт қабырғасы тең тік төртбұрыш.
  

• 10 слайд

  7.Қазақтың тұнғыш географы.
  

• 11 слайд

  8.Дүниедегі ең үлкен жеміс.
  .
  

• 12 слайд

  9.Түбір астындағы жүз.
  .
  

• 13 слайд

  10.Заттардың оттекпен әрекеттесуі.
  

• 14 слайд

  11. Күнге ең таяу айналатын планета.
  

• 15 слайд

  12. Мидың орташа салмағы қанша?
  

• 16 слайд

  13. 7-нің үш дәрежесін есепте.
  

• 17 слайд

  14.”Хан батыр” атағын алған кім?
  

• 18 слайд

  15.Лидер сөзінің синонимін білесіз бе? Мына сөздердің қайсысы жақынырақ келеді: 1.Көшбасшы. 2.Жетекші. 3. Білгір?
  

• 19 слайд

  16.Атмосфераның ең төменгі қабаты?
  

• 20 слайд

  17.Судың агрегаттық күйлерін ата?
  

• 21 слайд

  18.Түрік тайпаларының басшысын қалай атаған?
  

• 22 слайд

  19. Металдардың патшасы.
  

• 23 слайд

  20. а,а,б,а ұйқастың қай түрі?
  

• 24 слайд

  2.тур”Ойлан да, тап.”
  1.Тапсырма
  І командаға: ІІ командаға:
  

• 25 слайд

  2.Тапсырма.
  І командаға:
  -Екі әкесі мен екі баласы келе жатып үш апельсин сатып алады.Ол апельсинді бөліп алғанда әрқайсысына бір апельсиннен тиеді.Бұл қалай болғаны?
  
  -7 майшам жанып тұр, төртеуін сөндірсек неше майшам қалады?
  

• 26 слайд

  ІІ командаға:
  -Егер түнгі 12-де жанбыр жауса,үш тәулік өткен соң, күн шуақты бола ала ма?
  
  -Жанұяда 5 ер бала бар, әр қайсысында апасы бар. Жанұяда неше бала бар?
  

• 27 слайд

  3. тур”Жорға”
  10
  20
  30
  10
  20
  30
  10
  20
  30
  10
  20
  30
  10
  20
  30
  

• 28 слайд

  Ұлттық ат спорты түрлерін атаңыз.
  

• 29 слайд

  7-ші Қысқы Азиада ойындарында Қазақстан құрама командасы неше алтын медаль жеңіп алды?
  
  7-ші Қысқы Азиада ойындарында Қазақстан құрама командасы неше алтын медаль жеңіп алды?
  
  

• 30 слайд

  2000 жылғы кедергіден секруден Сидней олимпиадасының алтын медалін жеңіп алған Қазақстан спортшысы.
  

• 31 слайд

  “Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген адам бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес”-кімнің сөзі?
  

• 32 слайд

  Нобель сыйлығының иегері, биолог, лейкоциттердің бөгде заттарды сіңіріп, қорыту “Фагоцитоз” процесін ашқан ғалым кім?
  

• 33 слайд

  Айда компас арқылы бағытты анықтауға болама?
  

• 34 слайд

  Орал педагогикалық институты қай жылы ашылды?
  

• 35 слайд

  Англиядағы ерекше транспорт түрін атаңыз.
  

• 36 слайд

  Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалығындағы басты бағыттары.
  

• 37 слайд

  Байғазы деген не?
  

• 38 слайд

  Жеті атаны атаңыз.
  

• 39 слайд

  Үш мұратты атаңыз.
  

• 40 слайд

  “Атаманның ақыры”,”Аталар жері” кинофильмдерінің режиссері, талантты Қазақстан киноактері?
  

• 41 слайд

  “Ата толғауы”,”Аққу” қүйлерінің авторы, “Отырар сазы” оркестірінің ұйымдастырушысы.
  

• 42 слайд

  Қазақ музыкасын әлемге тұңғыш танытқан әнші кім?
  

• 43 слайд

  4.тур”Тікелей сұрақ.”
  Ағылшын тілі пәні мұғалімі Сисенова К.Ж.
  Нью-Иорктағы әйгілі ескерткішті атаңыз.
  

• 44 слайд

  Тарих пәні мұғалімі Султангалиева У.Г.
  “Қазақ ұлтшылдығының көрінісі” деп бағаланған қандай оқиға?
  

• 45 слайд

  Қазақ әдебиеті пәні мұғалімі Кажгалиева Г.А.
  Ж, Молдағалиевтың “Кісен ашқан” поэмасы кім туралы?
  

• 46 слайд

  Математика пәні мұғалімі Утегенова А.С.
  Шаршы және ромбының қабырғалары бірдей. Қай фигураның ауданы үлкен?
  

• 47 слайд

  Физика пәні мұғалімі Кусаинова М.С.
  Суреттің мазмұнын физика тұрғысынан түсіндіріңіз.
  

• 48 слайд

  Экономика пәні мұғалімі Серікқали Э.С.
  Несиенің неше түрі бар?
  

• 49 слайд

  География пәні мұғалімі Мусагалиева а.А.
  Бұғыны қай облыста қолдан өсіреді?
  

• 50 слайд

  Химия пәні мұғалімі Абдрахманова А.Т.
  Патша шарабы дегеніміз не?
  

• 51 слайд

  Орыс тілі пәні мұғалімі Нургалиева Ж.Х.
  Что необходимо чтобы стать толмачом?
  

• 52 слайд

  Биология пәні мұғалімі Куспаева М.О.
  Қанның ұюына қатысатын өте ұсақ ядросы жоқ жасуша?
  

• 53 слайд

  5 тур. Шешендік өнер “Жүйрек болсаң, шауып көр”
  1-ші тапсырма: берілген сөздерден мақал-мәтел құрастыру. Мысалы: Еңбек
  жұмыс жаны
  шаруа
  қызмет
  Жауабы: еңбектің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті.
  

• 54 слайд

  Дыбыс 1. Төбе
  үн шаң дала бәле
  әріп үй
  буын дау
  Аштық 2. Жуас
  өрт жау алау түйе
  жалын мойын
  сай шатақ
  Мақта 3. Көше
  қағаз ас даңғыл жеңге
  арпа соқпақ
  тас жол
  1-ші команда 2-ші команда
  

• 55 слайд

  2-ші тапсырма:
  Мына сөздерді пайдаланып шағын шығарма жаз: тіршілік, ана, таза, өмір, су.
  

• 56 слайд

  6-шы тур . ”Тұлғалар”
  Фотосуреттегі адам кім? Ол туралы не білесіз, оның қандай жетістіктері бар?
  

• 57 слайд

• 58 слайд

  Дұрыс жауабы:
  
  1.Камешев Қабыл 1921 ж.туған.Соғыс және еңбек ардагері. 1960 ж.ылы социалистік жарыста жеткен жақсы көрсеткіштері үшін Ленин орденімен марапатталған.Лбішін ауылының 1-ші бөлімшесіне аты берілген.
  
  

• 59 слайд

• 60 слайд

  Дұрыс жауабы:
  
  2.Тналиев Ишанғали 1904 ж. туған. Еңбек ардагері. 1932 жылы совхозда еңбек етіп , қой басын өсіріудегі үлкен жетістіктері үшін Ленин орденімен марапатталған. Лбішін ауылының 2-ші бөлімшесіне аты берілген.
  
  

• 61 слайд

• 62 слайд

  Дұрыс жауабы:
  3. Молдагалиев Ізім 1925 жылы туған.14 Батыс артиллерий полкінде қызмет еткен. 81094 бөлімшесінде барлаушы болып және командирі болған.ІІІ дәрежелі Даңқ орденімен Прага қаласын азат еткені үшін және 23 алғыс хатымен марапатталған. Соғыстан кейін мұнай саласында еңбек еткен.
  
  

• 63 слайд

• 64 слайд

  Дұрыс жауабы:
  4. Игазиев Орынғали 1924 жылы дүниеге келген. Соғыс ардагері. Соғыста ерлік көрсеткені үшін:
  «За освобождение Варшавы», «За освобождение Праги», «За освобождение Берлина», «За отвагу» т.б.медальдармен марапатталған. Соғыстан кейін лауазымды орында қызмет еткен.
  
  

• 65 слайд

• 66 слайд

  Дұрыс жауабы:
  5. Мулжасова Мария Галимовна 1934 жылы дүниеге келген.Мектепті алтын медальмен бітіріп Орал педагогикалық институтына түскен. 1956 жылдан бастап зейнетке шыққанға дейін біздің мектебімізде қызмет атқарды.Математика пәні мұғалімі, көп жылдары директордың оқу ісінің меңгерушісі болды.Өз мамандығына шын берілген ұстазды Отаны жоғары бағалап, оған «СССР халық ағарту ісінің үздігі» және «Қазақ ССР халық ағарту ісінің үздігі» атағы берілді.
  
  

• 67 слайд

• 68 слайд

  Дұрыс жауабы:
  6. Ақмончаков Кеңес Манашұлы 1946 жылы туған. 1966 жылдан бастап физика пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді.1981-1995 мектеп директоры болып қызмет атқарды.1984 жылы «Қзақ ССр халық ісінің озық қызметкері» белгісімен,1998ж. Қазақстан Республикасының білім министірлігінің «Құрмет» грамотасымен марапатталған, 1998 ж. және осы жылы Қазақстан Республикасының білім қызметкерлерінің І-ші құрылтайына делегат болып сайланды.1996ж.ылдан зейнеткерліккедейін «Үміт» лингвистикалық гимназиясында физика пәні мұғалімі болып жұмыс істеді.
  
  

• 69 слайд

• 70 слайд

  Дұрыс жауабы:
  7. Жумагельдиева Назырха Қаженқызы1952 жылы дүниеге келген. 1976 жылы «Көгершін» қыздар трактор бригадасында еңбек етті. Жемісті жұмысы үшін көптеген медальдармен, грамоталармен марапатталған. 1979 ж. Москғвадағы жұлдызды қалашыққа жолдама алып, ғарышкер Береговоймен кездескен.
  
  

• 71 слайд

• 72 слайд

  Дұрыс жауабы:
  8. Веселова Ирина 1997 ж. мектеп тұлегі, қазақ тілі пәнінен облыстық, республикалық олимпиада жұлдегері. 2001ж. Орал пед. институтын үздік бітіріп, 2003 жылы Тайланд Халықаралық институтына грант иегері.Қазырғы уақытта «Бөбек» балалар қорында қызмет атқарады.
  
  

• 73 слайд

• 74 слайд

  Дұрыс жауабы:
  9. Исентаев Сұнғат Шәріпұлы 2010 ж. мектепті «Ерекше аттестатпен» бітірді .Астана қаласындағы Еуразия Университетінің грант иегері.Жартылыстану факультетінің химия бөлімінде оқиды.
  
  

• 75 слайд

  Қорытынды
  дайындаған: : Абдрахманова Айгүл Темиргалиевна
  Батыс Қазақстан облысы. Ақсай қаласы
  №6 ЖОББМ химия пәнінің мұғалімі
  

• 1 слайд

  Интеллектуалдық сайыс
  
  Ғылым өмірге қызмет етеді!
  

• 2 слайд

  I. Таныстыру (ұран, төсбелгі)
  II. Жорға. ( сұрақ-жауап)
  III. Сиқырлы ұяшықтар
  IV. Көкпар (есеп шығару)
  V. Сыңарын тап
  VI. үй тапсырмасы (химияға байланысты өлең шығару, сурет салу)
  
  

• 3 слайд

  1 минуттың ішінде сұрақтарға беру керек!
  ЖОРҒА
  

• 4 слайд

  Заттарды қоспалардан бөлу және тазартудың қандай әдіс-тәсілдері бар?
  судың мұзға айналуы қандай құбылыс?
  Химиялық реакцияның белгілері?
  Молекула дегеніміз не?
  Химиялық элементтердің таңбаларын ұсынған ғалым кім?
  Сынап элементі латынша қалай аталады?
  Алтын элементінің салыстырмалы атомдық массасы нешеге тең?
  Коэффициент формулада қай жерге жазылады?
  Калий, литий, натрий. Аталған элементтерде қандай ұқсастық бар?
  Реагент дегеніміз не?
  Зат мөлшерінің өлшем бірлігі не?
  Авагадро саны нешеге тең?
  Топ нешеге бөлінеді?
  Айырылу реакциясы дегеніміз не?
  Ас тұзының формуласы қандай?
  Ас қазанда бөлінетін қышқылдың формуласы қандай?
  Реакция кезінде жарық және жылу бөле жүретін реакцияны қалай атайды?
  Оттектің атмосфера қабатындағы көлемдікүлесі неше пайызды құрайды?
  Ауаның құрамын анықтаған француз ғалымы?
  Тұздар дегеніміз не?
  Период нешеге бөлінеді?
  Қышқылдар дегеніміз не?
  Суда еритін негіздерді басқаша қалай атайды?
  Судың құрамындағы сутек және оттектың валенттіктері қандай?
  Қандай индикаторларды білесің?
  Негіздер дегеніміз не?
  Қанша бейметалл бар?
  Атом дегеніміз не?
  Период дегеніміз не?
  «Галогендер» сөзі қандай мағына береді?
  
  

• 5 слайд

  40
  30
  10
  20
  50
  ұяшықтар
  Сиқырлы
  ОКСИДТЕР
  10
  20
  30
  40
  50
  ҚЫШҚЫЛДАР
  10
  10
  20
  20
  30
  30
  40
  40
  50
  50
  НЕГІЗДЕР
  ТҰЗДАР
  

• 6 слайд

  Көміртек IV оксидін
  басқаша қалай атайды?
  

• 7 слайд

  Сөндірілмеген әктің формуласы қандай?
  

• 8 слайд

  Оксидтер нешеге бөлінеді, оларды ата?
  

• 9 слайд

  Fe2O3 , FeO-оксидтерін қасиетіне қарай қандай оксидке жатқызуға болады?
  

• 10 слайд

  Қандай оксидтер негіздік оксид, қандай оксидтер қышқылдық оксид деп аталады?
  

• 11 слайд

  Магний гидроксидінің формуласы қандай?
  

• 12 слайд

  Сөндірілген әктің формуласы қандай?
  

• 13 слайд

  Негіздер қалай жіктеледі, аттарын ата?
  

• 14 слайд

  Екідайлы гидроксидтер қышқылдармен реакцияға түскенде қандай өнімдер алынады?
  

• 15 слайд

  Негіздер мен қышқылдардың арасындағы реакция қалай аталады?
  

• 16 слайд

  Құрамындағы сутек атомдарының санына қарай қышқылдар нешеге бөлінеді?
  

• 17 слайд

  Азот қышқылының формуласын және ондағы оттек атомдарының санын айт?
  

• 18 слайд

  Қышқылмен белсенді метал реакцияға түскенде қандай газ бөлінеді?
  
  

• 19 слайд

  Қышқылдың әсерінен лакмус және метилоранж индикаторларының түсі қалай өзгереді?
  

• 20 слайд

  Күкірт қышқылы мен көмір қышқылының тұздарын қалай атайды?
  

• 21 слайд

  Тұздарды алудың неше тәсілі бар?
  

• 22 слайд

  Тұздар қалай жіктеледі?
  
  

• 23 слайд

  Қандай тұздар орта тұз деп аталады?
  

• 24 слайд

  Адам организмінде қанша пайыз тұз болады?
  

• 25 слайд

  Берілгендердің ішінен тұздарды ата:
  
  NaNO3 NaCl, FeCl2, CO2, LiOH, AlPO4, H2O,
  

• 26 слайд

  КӨКПАР
  Берілген формуладағы әрбір элементтің массалық үлесін анықта?
  
  

• 27 слайд

  1 топ – BaSO4
  
  2 топ- Na3PO4
  
  3 топ - Al(OH)3
  
  4 топ - H3PO4
  
  

• 28 слайд

  Формула құрастыру
  Берілген химиялық таңбалардан пайдаланып
  сәйкес келетін химиялық формулаларды
  тауып жаз:
  

• 29 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Жетібай кенті №3 орта мектеп Химия пәні мұғалімі:
  Қосанов Рақымжан
  

• 1 слайд

  Батыс Қазақстан облысы
  Теректі ауданы
  Қоғалытүбек негізгі орта мектебі
  Иондық байланыс
  ( 8сынып)
  
  Өткізген: Химия пәнінің мұғалімі Ж. К. Султашова
  

• 2 слайд

  .
  Туған жылы: 1989жыл. 15– шілде
  Ұлты: Қазақ.
  Білімі: Жоғарғы
  Бітірген оқу орны: М.Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті,2010
  Мамандығы: Химия пәнінің мұғалімі
  Жұмыс орны: Қоғалытүбек негізіг орта мектебі.
  Санаты: -
  Педагогикалық еңбек өтілі: 3 - жыл.
  
  
  Султашова Жанар
  Касымовна
  

• 3 слайд

  Мақсаты:
  Білімділік: Оқушылардың химиялық байланыс туралы білім алуына жағдай туғызу;
  Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілеті мен дүниетанымдарын кеңейту;
  Тәрбиелік: Топпен жұмыс істей білуге тәрбиелеу;
  Әдісі: ой қозғау, Венн диаграммасы, есептер шығару;
  Көрнекілігі: сызбалар, топшамалар;
  Күтілетін нәтиже:
  1. Иондық байланыс туралы түсінеді;
  2. Тапсырмалар орындай алады.
  
  

• 4 слайд

  Сабаққа психологиялық дайындық
  Қызығушылықты ояту
  «Жедел жауап»
  
  Үй тапсырмасын тексеру
  (топшама арқылы)
  
  Топтастыру
  
  

• 5 слайд

  Химиялық байланыс
  Иондық
  Ковалентті
  Сутекті
  Металдық
  полюсті
  полюссіз
  

• 6 слайд

  бейМе
  бейМе
  Ковалентті полюссіз байланыс
  бейМе
  бейМе
  бейМе
  Ковалентті полюсті байланыс
  Ме
  Ионды байланыс
  ?
  ?
  ?
  Ионды байланыс – бұл иондар арасындағы байланыс.
  Металдар мен бейметалдар арасында түзіледі.
  ИОНДЫҚ БАЙЛАНЫС
  

• 7 слайд

• 8 слайд

  Ион – бұл электрон беру немесе алу нәтижесінде түзілетін зарядталған бөлшек.
  Мысалы:
  NaCl – натрий хлориді (ас тұзы)
  Na
  +11
  23
  0
  2
  8
  1
  +
  Cl
  +17
  35
  0
  2
  8
  7
  Na
  0
  Cl
  0
  +
  Na
  +1
  Cl
  -1
  1e
  Na
  +11
  23
  +1
  2
  8
  Натрий ионы
  +17
  Cl
  35
  -1
  2
  8
  8
  Хлор ионы
  

• 9 слайд

  Электрондарын беретін бөлшек
  оң ионға айналады (катион)
  Na
  +1
  1e
  Na
  0
  -
  атом
  ион
  Электрондарын беретін бөлшек
  теріс ионға (анион) айналады.
  Cl
  0
  +
  Cl
  -1
  1e
  атом
  ион
  

• 10 слайд

  Na0 + F 0 → Na + F-
  
  Na0 + Cl02 → Na+ + Cl -
  
  K 0 + Cl20 → K +Cl-
  
  Zn0 + S0 → Zn +S-
  Қарама-қарсы зарядталған иондар арасындағы байланысты иондық байланыс деп атайды. 1916 жылы неміс ғалымы Коссель ұсынды. Өзінің сыртқы валенттік электрондарына сай электрон бұлтын берген атомдар оң зарядты катиондарға, ал осы электрондарға сай бұлтты қосып алған атомдар терісзарядты анионындарға айналады.Түзілген иондар біріне-бірі Кулон заңы бойынша тартылысып.иондық байланыс түзіледі
  

• 11 слайд

  Химиялық пирамиданың шыңына шығу жолы – қосылыстардағы ионды химиялық байланыс. Осы заттардағы байланыстың түзілу сызбасын сызыңдар.
  СаCl2
  KCl
  H2
  H2O
  NaF
  HF
  N2
  Cl2
  BaCl2
  F2
  

• 12 слайд

  Na2S
  CH4
  Br2
  NH3
  MgO
  КBr
  H2O
  PH3
  O2
  «Крестиктер-ноликтер» ойынын ойнаңдар. Барлығы ионды байланыспен түзілген заттардан тұратын тік, көлденең немесе қиғаш жолақты табыңдар. Осы заттардағы ионды байланыстың түзілу жолын сызыңдар.
  

• 13 слайд

  Өздік жұмыс
  Химиялық байланыс түрлері мен бейорганикалық қосылыстардың кластарына ажыратыңдар:
  NO, HF,O2, CO2, CI2, FeCI3, NaCI, KBr, CaO, C3N, AlCI3, NH3, CaF3, H2, CH4
  

• 14 слайд

  Өзіңді өзің тексер:
  Электртерістілік - бұл …….
  Ковалентті полюсті байланыс – бұл …..
  Ковалентті полюссіз байланыс – бұл …..
  Электртерістілігі ең жоғары элемент - …….
  Ковалентті байланысы бар заттардың кристалдық торы қандай болады?
  Мына заттардан ковалентті полюсті байланысты заттарды теріп жазыңдар:
  HCl, O2, H2S, SO2, OF2, Br2, H2, PCl3, CH4
  18.06.2022
  

• 15 слайд

  Толғаныс
  Венн диаграммасы: Иондық және ковалентті байланыс
  
  
  
  
  
  
  
  
  Үйге тапсырма: §64 1-3 жаттығу
  Бағалау
  
  

• 1 слайд

  Д.И.Менделеев жасаған
  химиялық элементтердің
  периодтық жүйесіне
  ізденіс- саяхат сабағы
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділік:
  Периодтық кесте, Периодтық жүйе бойынша пәндік ұғым негіздерін зерделеу; пәнаралық ізденіс арқылы білімдерін терендету.
  
  Дамытушылық:
  Интерактивті әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың өзара белсенділігін, ой-өрісін, өздік әрекет атқару қабілетін дамыту.
  
  Тәрбиелік:
  Белсенді әрекет ұйымдастыру арқылы бір-бірінің пікірін сыйлау, өзара көмек көрсету, өз жұмыстарына әділ баға беруге тәрбиелеу.
  
  
  
  
  

• 3 слайд

  Химиялық ой жинау:
  Д И Менделеев қай жылы, қай жерде дүниеге келді
  Периодтық заңды Д.И. Менделеев қай жылы ашты
  Периодтық заңның тұжырымдамасы
  Периодтық кестеде элементтер неше топқа бөлінген
  Екі дайлы қасиет қандай заттарға тән
  Период дегеніміз не, неше период бар
  Табиғи ұялас элементтер тобын ата
  

• 4 слайд

  Электрон тобының
  зерттеушілері ұсынады! ! !
  

• 5 слайд

• 6 слайд

• 7 слайд

• 8 слайд

• 9 слайд

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

• 15 слайд

• 16 слайд

• 17 слайд

• 18 слайд

  Нейтрон тобы
  ұсынады
  

• 19 слайд

  Магний
  

• 20 слайд

• 21 слайд

• 22 слайд

• 23 слайд

• 24 слайд

• 25 слайд

  Темір
  

• 26 слайд

• 27 слайд

• 28 слайд

• 29 слайд

  Темірден жасалған заттарды магнит тартады
  

• 30 слайд

  Коррозияға ұшырауы
  

• 31 слайд

• 32 слайд

  Алюминий
  Күміс тәріздес
  Жұмсақ металл
  

• 33 слайд

• 34 слайд

  алюминий қосылыстары
  

• 35 слайд

  Al
  

• 36 слайд

  Өз элементтеріңді тамақпен бірге жұт!
  

• 37 слайд

• 38 слайд

  Тәуліктік нормасы:
  балаларға: 800-1700 мг;
  ересектерге 1800-2500мг.
  Адамның клеткасында
  калий көп орын алады, ол
  клеткаарлық кеңістіктен
  40 рет үлкен болып келеді.
  Калий
  

• 39 слайд

• 40 слайд

  Бананда 555 мг
  калий бар
  Мейізде 860 мг калий бар
  

• 41 слайд

  Калий жетіспесе – адам гипокалемия ауруына ұшырайды;
  Егер ауру асқынса – аш ішектің жарасы пайда болады;
  Нағыз гиперкалемия жүректің тоқтап қалуына әсер етеді
  
  

• 42 слайд

  Мырыш
  

• 43 слайд

  Мырыш:
  “Е” витаминінің метаболизмі үшін қажет;
  Анаболитикалық гормондардың синтездеуіне қатысады (инсулин, тестостерон, өсу гормонын қоса)
  Адам баласы қолданылатын тағамдардың ішінде
  мырыш устрицаларда көп кездеседі. Алайда
  асқабақтың шекілдеуіктерінде устрицаларға
  қарағанда 26% цинк аз болады. Мысалға, 45 грамм
  устрица жесе, адам асқабақ шекілдеуіктерінде болатын
  60 грамм цинкті алады екен.
  
  

• 44 слайд

• 45 слайд

• 46 слайд

  Фосфор
  

• 47 слайд

  Адамға тәулігіне 800 мг-нан 1500 мг-ға дейін фосфор қажет
  Егер адам ағзасына фосфор
  жетіспесе, онда әр
  түрлі сүйек аурудары болады
  

• 48 слайд

• 49 слайд

• 50 слайд

• 51 слайд

  Ағзадағы
  химиялық
  элементтер
  Микроэлементтер
  Ультрамикроэлементтер
  макроэлементтер
  

• 52 слайд

  Өмір сүруге қажетті, денеде тұрақты түрде болатын
  элементтер тобы. Ал жетіспесе, ағзаның қалыпты өмір сүруі
  бұзылады.
  Н О Са N K P Na S Mg Cl I Mn Cu Co Fe Zn Mo
  Бұлар ферменттер, гормондар, дәрумендер
  құрамында болады
  Химиялық элементтің адам
  Ағзасында өмір сүру
  маңызына қарай жіктелуі
  Қоспалы элементтер
  Адам ағзасында
  Әрқашан да кездеседі
  Зерттелмеген
  Қоспалы элементтер
  Ni Ag Se Rb As Ba
  Cr
  Cd
  Bi
  Ra
  Pb
  Al
  Cs
  Sr
  Si
  Li
  La Sb Sr Br F B Be
  Бұл элементтердің
  ағзадағы биологиялық
  рөлі аз зерттелген
  

• 53 слайд

• 54 слайд

  Қызық думан - өміріміз ғаламат
  Қас қаққанша жаңа қала, жаңа бақ
  Қыруар істің қайсысында болса да
  Құдыретті химия жүр аралап!
  

• 55 слайд

  
  
  Химия – ырыс бұлағы
  Шалқыған байлық, мол дәулет
  Аялап күтіп тұр алда
  Болашағымыз - нұр дәулет
  
  
  

• 56 слайд

  Саяхатқа қатысқандарыңызға рахмет.
  Сау болыңыздар!
  Спасибо за участие в путешествий.
  До свидания!
  Thank you for partnership on travel.
  Good bye!
  

• 1 слайд

  
  
  
  
  Үй тапсырмасы:
  
  § 34. Металдардың активтік қатары.
  § 35.Металдар коррозиясы.
  
  
  
  

• 2 слайд

  Кім жылдам ?
  1. Активтік қатары дегеніміз не?
  2. Тұздардың гидролизденуі?
  3. Металдардың қышқылдарға қатынасы?
  4. Металдар коррозиясы дегеніміз не?
  5. Коррозия түрлері?
  6. Коррозиядан қорғау әдістері?
  7.Құйма дегеніміз не?
  8. Алюминий құймасы?
  9.Магний құймасы?
  10. Мыс негізіндегі құймалар?
  
  
  
  

• 3 слайд

  
  §36. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері
  
  
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  Ca
  кальций
  Периодтық жүйедегі
  орны
  Табиғатта таралуы
  Алынуы
  Физикалық
  қасиеттері
  Химиялық
  қасиеттері
  

• 6 слайд

  Кальцийдің периодтық жүйедегі орны
  1808 жылы Англияда Гемфри Деви кальцийді ашқан
  

• 7 слайд

  
  Табиғи қосылыстар
  
  Табиғатта таралуы
  CaSO4*2H2O
  CaCO3
  CaCO3*2MgCO3
  Ca3(PO4)2
  Ca5(PO4)3OH
  Ca5(PO4)3F
  CaF2
  

• 8 слайд

  
  
  
  Кальциий күмістей ақ түсті.
  Жеңіл тығыздығы ρ - 1,55г/см3
  Балқу температурасы – 839 0С, 1542,2 0С
  Қайнау температурасы-1484 0С, 2703,2 0С
  
  
  Физикалық қасиеттер
  

• 9 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Жай заттармен
  
  Са
  СаН2
  СаСL2
  CaO
  СаС2
  Ca3N2
  O2
  N2
  С
  Н2
  СL2
  

• 10 слайд

• 11 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күрделі заттармен
  
  Са
  Са(NО3)2
  СаCL2
  Са(ОН)2
  CaSO4
  HOH
  HCL
  HNO3
  H2SO4
  сұйық
  сұйық
  

• 12 слайд

• 13 слайд

  Сөздік
  Маңызды химиялық формулалар
  Сульфатттар – CaSO4* 2H2O ғаныш
  Карбонаттар – CaCO3
  Доломит – CaCO3*2MgCO3
  Фосфоттары – фосфорит – Ca3(РО4)2
  Апатит – Са5(РО4)3 ОН
  Фторапатит – Са5(РО4)3F
  Флюорит – СаF2
  

• 14 слайд

  Химиялық диктант
  

• 15 слайд

  Химиялық диктант
  

• 16 слайд

  I.Эстафеталық есеп
  1. Ca CaO Ca(OH)2 CaCO3 Ca(HCO 3)2 CO2
  

• 17 слайд

  
  §36. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері
  
  № 1есеп (104-бет)
  Үй тапсырмасы:
  

• 18 слайд

• 1 слайд

  
  
  
  
  Үй тапсырмасы:
  
  § 34. Металдардың активтік қатары.
  § 35.Металдар коррозиясы.
  
  
  
  

• 2 слайд

  Кім жылдам ?
  1. Активтік қатары дегеніміз не?
  2. Тұздардың гидролизденуі?
  3. Металдардың қышқылдарға қатынасы?
  4. Металдар коррозиясы дегеніміз не?
  5. Коррозия түрлері?
  6. Коррозиядан қорғау әдістері?
  7.Құйма дегеніміз не?
  8. Алюминий құймасы?
  9.Магний құймасы?
  10. Мыс негізіндегі құймалар?
  
  
  
  

• 3 слайд

  
  §36. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері
  
  
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  Ca
  кальций
  Периодтық жүйедегі
  орны
  Табиғатта таралуы
  Алынуы
  Физикалық
  қасиеттері
  Химиялық
  қасиеттері
  

• 6 слайд

  Кальцийдің периодтық жүйедегі орны
  1808 жылы Англияда Гемфри Деви кальцийді ашқан
  

• 7 слайд

  
  Табиғи қосылыстар
  
  Табиғатта таралуы
  CaSO4*2H2O
  CaCO3
  CaCO3*2MgCO3
  Ca3(PO4)2
  Ca5(PO4)3OH
  Ca5(PO4)3F
  CaF2
  

• 8 слайд

  
  
  
  Кальциий күмістей ақ түсті.
  Жеңіл тығыздығы ρ - 1,55г/см3
  Балқу температурасы – 839 0С, 1542,2 0С
  Қайнау температурасы-1484 0С, 2703,2 0С
  
  
  Физикалық қасиеттер
  

• 9 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Жай заттармен
  
  Са
  СаН2
  СаСL2
  CaO
  СаС2
  Ca3N2
  O2
  N2
  С
  Н2
  СL2
  

• 10 слайд

• 11 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күрделі заттармен
  
  Са
  Са(NО3)2
  СаCL2
  Са(ОН)2
  CaSO4
  HOH
  HCL
  HNO3
  H2SO4
  сұйық
  сұйық
  

• 12 слайд

• 13 слайд

  Сөздік
  Маңызды химиялық формулалар
  Сульфатттар – CaSO4* 2H2O ғаныш
  Карбонаттар – CaCO3
  Доломит – CaCO3*2MgCO3
  Фосфоттары – фосфорит – Ca3(РО4)2
  Апатит – Са5(РО4)3 ОН
  Фторапатит – Са5(РО4)3F
  Флюорит – СаF2
  

• 14 слайд

  Химиялық диктант
  

• 15 слайд

  Химиялық диктант
  

• 16 слайд

  I.Эстафеталық есеп
  1. Ca CaO Ca(OH)2 CaCO3 Ca(HCO 3)2 CO2
  

• 17 слайд

  
  §36. Кальций,атом құрылысы,қасиеттері
  
  № 1есеп (104-бет)
  Үй тапсырмасы:
  

• 18 слайд

• 1 слайд

  Үй тапсырмасын тексеру
  Сұрақ – жауап
  
  1. Оттекті органикалық қосылыстарға қандай кластарды жатқызуға болады?
  2. Олардың көмірсутектерден қандай айырмашылығы бар?
  3. Альдегидтерге тән сапалық реакция қалай аталады?
  4. 40% формальдегид ерітіндісі қалай аталады?
  5. Күміс айна реакциясы дегеніміз не?
  

• 2 слайд

  Карбон қышқылдары
  Сабақтың тақырыбы:
  

• 3 слайд

  1. Карбон қышқылдарының құрамы
  
  Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады.
  
  O (карбонил тобы)
  R – (COOH)x немесе R – C
  ОН (гидроксил тобы)
  немесе
  CnH2n+1 COOH
  
  

• 4 слайд

  2. Карбон қышқылдарының жіктелуі.
  1. Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу.
  
  
   
   
   
   
   
   
   
  
  Карбон қышқылдары
  Ароматты
  Қаныққан
  Қанықпаған
  СН3СООН сірке (этан) қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н25СООН стеарин қышқылы
  СН2 = СН – СООН пропен (акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы
  СООН
  
  
  Бензой қышқылы
  
  
  
  
  

• 5 слайд

  Карбон қышқылдары
  Көпнегізді
  Бірнегізді
  СН3СООН – сірке қышқылы,
  СН2 = СН – СООН акрил қышқылы
  НООС – СООН қымыздық қышқылы
  НООС – СН2 – СООН янтарь қышқылы
  

• 6 слайд

  Қосымша функциональды топтары бар қышқылдарда болады
  
  Мыс: СН3 – СН – СООН
  
  ОН Сүт қышқылы
   
  СН2 – СООН
  
  NH2 Аминсірке қышқылы
  

• 7 слайд

  3. Карбоксил тобының құрылысы
  
  Оᵟ- O
  R → Cᵟ+ R – C
  О←Н O- + H+
  
  Т: құмырсқа қышқылы құрылымдық формуласы
  О
  Н – С
  ОН
  
  

• 8 слайд

  Электрондық формуласы
  ꞉꞉ O
  H : C ̤
  : O : H
  ¨
  

• 9 слайд

  4. Атаулары және изомерлері
  
  СН3 – СН – СООН 2 метилпропан қышқылы
  
  СН3
  
  СН3
  
  СН3 – С – СООН 2,2 диметилпропан қышқылы
  
  СН3
  
  

• 10 слайд

  СН3
  
  СН3 – С – СН2 – СООН 3,3 диметилбутан
  қышқылы
  СН3
  СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан
  қышқылы
  

• 11 слайд

  O
  СН3 – C
  С2Н5 Этилацетат
  СН3 – СН – СООН Изомай немесе метилпропан
  қышқылы
  СН3
  

• 12 слайд

  5. Карбон қышқылдарының табиғатта
  кездесуі және алу жолдары
  СН3 – СН2 – СН2 – СН3
  [O]
  Алкандарды – Н2О 2СН3 – СООН
  
  Спирттерді СН3 – СН2ОН – Н2О СН3 – СООН
  [O]
  Альдегидтерді СН3 СНО СН3 – СООН
  О
  [O]
  Кетондарды СН3 – С – СН3 Н СООН + СН3СООН
  тотықтырып алады
  Алкендерді СО, Н2О, Kt, P, t → R – COOH
  

• 13 слайд

  R – CH = CH2 + CO + H2O kt R – CH2 – CH – COOH
  
  R – OH + CO→ R – COOH
  

• 14 слайд

  6. Физикалық қасиеттері:
  
  Н – СООН
  СН3 – СООН И, сұйық, Н2О Ем
  СН3 – СН2 – СООН
  СН3 – СН2 – СН2 – СООН (Н2О) Ае Жағымсыз иісті
  
  Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарында жоғары болады. Себебі: 2 карбон қышқылдарының арасында молекулааралық
  сутектік байланыс түзіліп димерленді.
  Oᵟ- … Hᵟ+→ O
  R – C C – R
  O ← Hᵟ+ … Oᵟ-
  

• 15 слайд

  7. Химиялық қасиеттері
  
  Төрт түрлі реакция жүреді
   
  C
  * R – C диссоциациялану, тұз түзілу
  CH
  
  ᵟ+ O
  *R – C күрделі эфир, ацилгалогенид түзу, тотықсыздану
  OH реакциясы
  
  * Декарбоксилдеу реакциясы
  R - COOH
  
  * L – галоген карбон қышқылының түзілуі
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 16 слайд

  1. Суда еритін карбон қышқылдары диссоциацияланады
  R – COOH R – COO - + H+
  R – COOH + H2O R – COO - + H3O
  2. Тұздар түзілуі
  2RCOOH + Mg → (R - COO)2Mg + H2
  2RCOOH + MgO → (RCOO)2 Mg + H2O
  RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O
  CH3COOH + NaHCO3 → CH3COOHNa + H2O + CO2↑
  RCOOH + NH3 → R – COONH4 аммоний тұзы
  3. Галогенангидридтер түзілуі
  RCOOH + RCl5 → RCOCl + POCl3 + HCl галогенидтер
  4. Ангидридтердің түзілуі
  R – COOH + H OCOR → R – CO – OCOR + H2O
  O O
  CHCOOH + HOCOCH3 → CH3 – C – O – C – CH3 + H2O
  сірке ангидриді
  
  

• 17 слайд

  
  
  
  5. Күрделі эфир түзілуі (этерификациялау)
  О О
  СН3С + С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О
  ОН С2Н5
  
  6. Декарбоксилдену
  О
  СН3 – С NaOH + CaO CH4 + CO2
  О – Н t
  
  
  

• 18 слайд

  8. Көмірсутек радикалы бойынша реакцияға түсуі
  
  H H
  CL – CL + H – C – COOH → CL – C – COOH + HCl
  H H хлорсірке қышқылы
  

• 19 слайд

  Жаңа сабақты
  пысықтау
  

• 20 слайд

  1.Аркил қышқылының формуласы
  А)CH3COOH C)C15H31COOH E)H2C=CH-COOH
  B)C3H7COOH Д)C17H35COOH
   
  2.Карбон қышқылының қайнау температурасының жоғары болу себебі
  А)олардың суда еритіндігінде
  В)құрамында көмірсутек радикалының болуында
  С)сутектік байланыстың болуында
  Д)сутектің болуында
  Е)көміртектің санында
   
  3.Карбон қышқылдарының құрамында болатын функционалдық топ
  А) -СООН с) -ОН e) -NH2
  О
  В) С д) -NO2
  Н
   4.Табиғатта қалақайда, қылқан жапырақты ағаштарда, құмырсқада кездесетін зат.
  А)азот қышқылы с)сірке қышқылы е)май қышқылы
  В)құмырсқа қышқылы д)лимон қышқылы
   
  5.Карбон қышқылының бесінші өкілі.
  А)құмырсқа қышқылы с)май қышқылы
  В)пентен қышқылы д)сірке қышқылы
  Е)валериан қышқылы
   
  Тест сұрақтары
  

• 21 слайд

  
  
  
  
  6.Сірке қышқылының молекулалық массасы. СН3СООН
  А)24 с)39 е)60
  В)40 д)70
    СООН
  7.Мына қышқыл о қай топқа жіктеледі.
  А)альдегид с)ароматты қышқыл е)қаныққан қышқыл
  В)спирт д)қанықпаған қышқыл
   
  8.Карбон қышқылының спирттермен әрекеттесуі.
  А)гидрогендену с)орынбасу реакциясы
  В)эфирлену реакциясы д)диссоциациялану
  Е)жану реакциясы
   
  9.Алдегидтердің жалпы формуласы.
  А)R-COOH с)R-COH e)R-O-R1
  В)R-OH д)R-NH2
   
  10.Молекуласында екі түрлі карбоксил тобы болатын қышқыл.
  А)сірке қышқылы с)бензой қышқылы е)сүт қышқылы
  В)фтал қышқылы д)қымыздық қышқылы
  
  

• 22 слайд

• 23 слайд

  Қолданылуы
  Карбон қышқылдарының құрамында R – COOH карбоксил тобы толады. Карбон қышқылдары әлсіз қышқылдар, карбон қышқылдарытуындылары өнеркәсіппен тұрмыста кең қолданылады.
    Қолданылуы
  1. Дәрі-дәрмектер
  2. Тұздар
  3. Ацетат жібегі
  4. Тамақ өнеркәсібі
  5. Жемістер эссенциясы
  6. Лактардың еріткіші
  7. ­Өсімдік зиянкестерімен
  күресте
  8. Өсімдіктердің өсуін
  тездететін заттар
  9. Мата бояуда
  10. Кинопленкаларда
  
  

• 24 слайд

  Үйге тапсырма
  
  §10.1; 10.2; 10.3 оқу
  
  

• 25 слайд

  Бағалау
  

• 1 слайд

  жоқ
  иә
  Сенесің бе, сенбейсің бе? Органикалық химияның негізін қалаған Менделеев екен
  Ойынды жалғастыру
  

• 2 слайд

  жоқ
  иә
  Сенесің бе, сенбейсің бе? Органикалық химия -көмірсутектер мен олардың туындыларының химиясы
  Ойынды жалғастыру
  

• 3 слайд

  иә
  Жоқ
  Сенсің бе , сенбейсің бе? Органикалық заттардың изомерлері болмайды
  
  Ойынды
  жалғастыру
  
  

• 4 слайд

  Ия
  
  Жоқ
  Сенсің бе, сенбейсің бе, көмірсутектерден құрамында тек қана екі элемент: көміртек пен сутек атомдары кіретін органикалық қосылыстарды айтамыз
  Ойынды жалғастыру
  

• 5 слайд

  Ия
  Жоқ
  Сенесің бе, сенбейсің бе, Алкандар табиғатта көп таралған көмірсутектер
  Ойынды жалғастыру
  

• 6 слайд

  Жоқ
  Ия
  Сенесің бе, сенбейсің бе? Алкиндер құрамында екі қос байланысы бар қосылыстар
  Ойынды жалғастыру
  

• 7 слайд

  Жоқ
  Ия
  Сенесің бе, сенбейсің бе? Гологеналкандар органикалық синтезде кең қолданылады
  Ойынды жалғастыру
  

• 8 слайд

  Жоқ
  Ия
  сенесің бе, сенбейсің бе? Көмірсутектізбегі галоген жақын орналасқан жағынан бастап нөмірленеді.
  Ойынды жалғастыру
  

• 9 слайд

  Сенесің бе, сенбейсің бе?галогеналкилдердің аты көмірсутек радикалы мен гологеннен тұрады
  Ойынды жалғастыру
  Жоқ
  Ия
  

• 10 слайд

  Жоқ
  Ия
  Сенесің бе, сенбейсің бе? Көмірсутектердің галогентуындылары табиғатта кездеседі
  Ойынды жалғастыру
  

• 11 слайд

  Формуласын жаз
  Хлорэтан
  
  Бромэтан
  
  Иодэтан
  
  Фторэтан
  
  2- хлорпропан
  
  
  1-хлорпропан
  
  
  Хлорбензол
  
  2-бром 1-метилпропан
  C2H5CL
  C2H5Br
  C2H5 І
  C2H5F
  CH2 – CH - CH3
  CH3 Br
  1 2 3
  CH3 – CH - CH3
  CL
  1 2 3
  CH2 – CH2 - CH3
  CL
  1 2 3
  0
  CL
  

• 12 слайд

  Рекацияны аяқта:
  CH4 + CL2
  метан хлор
  CH3CL+ HCL
  хлорметан хлорсутек
  2) H2C= CH2 + HCL
  этилен хлорсутек
  C2H5CL
  хлорэтан
  3) C2Н5ОН+ HCL
  этил спирті хлорсутек
  C2H5CL + Н2О
  хлорэтан су
  4) C6Н6+ CL2
  бензол хлор
  C6H5CL + НCL
  хлорбензол хлорсутек
  FeCL3,tº
  

• 13 слайд

  Түзу ме, қиғаш па?
  

• 14 слайд

  24.11.2011 ж
  
  §6.2. Көмірсутектердің
  галогентуындыларының
  қасиеттері.
  

• 15 слайд

  Физикалық қасиеттері:
  Алкил радикалы мен
  галогеннің массасы өскенде,
  галогеналкилдердің қайнау
  температураларыда артады.
  
  
  Өздеріне тән
  тәтті иістері болады
  
  
  Суда нашар ериді,
  органикалық
  еріткіште жақсы ериді
  Галогеналкалдардың
  бастапқы
  мүшесі газ тектес,
  ортаңғылары
  сұйық заттар.
  
  

• 16 слайд

  Химиялық қасиеттері
  
  Галогеналкилдер
  
  І орынбасу реакциясы
  ІІІ тотығу рекациясы
  ІІ айырылу реакциясы
  

• 17 слайд

  Орынбасу реакциясы
  
  Галогенакилдердің сілтімен әрекеттесуі
  C2 H5CL +NaOH C2H5OH +NaCL
  Хлор натрий гидроксиді этанол натрий хлориді
  
  

• 18 слайд

  Айырылу (ыдырау) реакциясы :
  А) Егер гологеналкилдің құрамында галогеннің бір атомы болса, алкен түзіледі
  спирт
  
  H3C-CH2 CL+NaOH H2C = CH2+NaCL+H2O
  хлорэтан этилен
  ә) Егер сілтінің спирттегі ертіндісімен диагологентуындылар әрекеттесе, ацетилин қатарындағы
  көмірсутектер түзіледі:
  
  спирт
  
  CHCL2 – CH3+2KOH HC≡CH+2KCL+2H2О
  1,1 дихлорэтан
  

• 19 слайд

  Вюрц реакциясы:
  t
  
  2CH3CL+2 Na C2H6+2NaCL
  Хлорметан этан
  
  

• 20 слайд

  Галогеналкандар металдармен әрекеттесіп,
  циклоалкандар түзеді:
  1 2 3 4
  
  CH2-CH2-CH2-CH2 +Zn H2C- CH2 + ZnCL2
  
  CL CL H2C- CH2
  1,4 дихлорбутан мырыш циклобутан мырыш хлориді
  t
  
  

• 21 слайд

  Көмірсутектердің галогентуындылары
  CH3CL
  хлорметан
  CH2CL2
  дихлорметан
  CHCL3
  трихлорметан
  CCL4
  тетрахлорметан
  C2H5CL
  хлорэтан
  C2H4CL2
  дихлорэтан
  CH2=СНCL
  винилхлорид
  CF2=СF2
  тетрафторэтилен
  CH2=СCL- СН=СН2
  Хлорпрен
  (2-хлорбутадиен-1,3)
  

• 22 слайд

  Көмірсутектердің гологентуындыларының қолданылуы
  Пестицидтер- өсімдіктер мен жануарлар зиянкестерімен күресуге қолданылатын заттар
  Инсектицидтер-өсімдіктерді зинянкес жәндіктерден қорғайтын заттар
  Гербицидтер – арамшөптерденкүрсете қолданылатын заттар
  Фунгицидтер – саңырауқұлақ ауруларымен күресетін заттар
  

• 23 слайд

  “Артықпын мен”
  А) CH4, C4H10, C2H6
  
  Ә) C2H4, C5H10,C7H14
  
  В) C2H2,C3H4, , C4H6
  
  CH3I,
  C3H7Br,
  C2H2CL2
  

• 24 слайд

  Есептер
  7. Массасы 101 г хлорметан алу үшін метанның қандай массасы мен көлемі қажет болатындығын есептеңдер.
  8.Тоңазытқыш қондырғыларда салқындатқыш ретінде сұйық күйге оңай айналатын газ тәрізді зат – фреон-12 (дифтордихлорметан) жиі қолданылады. Осы заттың ауамен және көмірқышқыл газымен салыстырғандағы тығыздығын табыңдар.
  (4,2; 2,75.)
  9. Төртхлорлы көміртек буының тығыздығы, ауаның тығыздығынан неше есе ауыр екенін есептеп табыңдар. Бұл заттың өрт сөндіру үшін қолданылатынын қалай түсіндіресіңдер?
  (5,3)
  11. Құрамындағы көміртектің массалық үлесі-51,89%, сутектің массалық үлесі -9,73%, хлордың массалық үлесі -38,38% болатын, сутек бойынша буының тығыздығы 46-ға тең қосылыстың формуласын есептеп шығарыңдар.
  (C4H9 CI)
  

• 25 слайд

  Мына заттардың шар өзекті модельдерін жасаңдар
  а) хлороформаның;
  ә) дихлорэтанның;
  б) дифтордихлорметанның;
  

• 26 слайд

  Үйге тапсырма
  Тапсырма №10 есеп: Монохлорметан, дихлорметан, трихлорметан және тертахлорметандардың құрамындағы көміртектің массалық үлестерін табыңдар. Салыстырмалы молекулалық массалары мен көміртектің массалық үлестерінің арасындағы байланысты бейнелейтін график сызыңдар.
  Тапсырма. Көмірсутектердің галогентуындыларының пайдасы мен зиянын зерттеу.
  
  §6.2. Көмірсутектердің
  галогентуындыларының
  қасиеттері.
  
  

• 1 слайд

  Қазақстанда 2011 химия жылы
  50 жыл
  

• 2 слайд

• 3 слайд

  20 жыл тәуелсіздік ырысымыз
  Болашаққа бастайды әр ісіміз
  Егемен елімізді көркейтетін
  Білім шыңына шығу парызымыз
  

• 4 слайд

  С
  Сабақтың жүрісі
  Көміртек
  1
  2
  Үй тапсыр-
  масын
  сұрау
  Жаңа
  сабақ
  3
  4
  5
  Сабақты
  бекіту
  Үйге
  тапсырма
  Бағалау
  

• 5 слайд

  С
  Көміртек
  Периодтық жүйедегі
  орны
  Физикалық қасиеті
  Химиялық қасиеті
  Табиғаттағы
  айналымы
  Үй тапсырмасын сұрау:
  

• 6 слайд

  1
  қате
  дұрыс
  қате
  қате
  алмаз
  графит
  карбин
  көмір
  2
  дұрыс
  қате
  қате
  қате
  карбидтер
  карбонаттар
  карбиттер
  оксидтер
  3
  қате
  қате
  қате
  дұрыс
  сутегімен
  оттегімен
  Металл
  оксидтерімен
  күкіртпен
  4
  дұрыс
  қате
  қате
  қате
  +2,+4,-4
  +3,+5, -3
  +4,+6,-2
  +5,+7,-1
  Біліміңді сына
  

• 7 слайд

  Периодтық жүйедегі орны
  12С
  

• 8 слайд

  С
  Көміртек –”карбениум” деген
  латын сөзінен шыққан
  
  Физикалық қасиеті
  Көміртектің аллотропиялық
  түр өзгерістері
  алмаз
  графит
  

• 9 слайд

  Аллотропия – (грекше allos - өзге және
  troops – бұрылыс, қасиет ) химиялық
  Элементтердің бірнеше жай заттар
  түрінде болуы.
  Қазақша тұрпаттастық деп аталады.
  

• 10 слайд

  Алмаздың түссіз, мөлдіреген түрін – бриллиант деп аталынады.
  Ол ең әдемі бағалы тастар, әшекейлі заттар әзірленеді.
  А л м а з
  

• 11 слайд

  Графит - карандаш өзегін және электрод өндіруде қолданылады.
  Г р а ф и т
  

• 12 слайд

  К ө м і р
  Көмірдің түрлері
  көміртектің 90%
  тас көмірді құрайды
  көмртектің 70%
  өндірістегі көмірді құрайды
  көмртектің 92 -95%
  ерте кездегі көмірді құрайды
  көмртектің 80%
  ағаш көмірді құрайды
  

• 13 слайд

  Химиялық қасиеті
  Жай заттармен
  Күрделі заттармен
  С
  С
  

• 14 слайд

  С
  СН
  4
  Н
  2
  СO
  СO
  2
  O
  2
  O
  2
  СaC
  2
  CS
  2
  S
  Ca
  Жай заттармен
  

• 15 слайд

  Көмірді жағу
  Жану реакциясы
  2C+O2 =2CO
  
  С+О2 = CO2
  

• 16 слайд

  С
  ЖАҢА САБАҚ
  Көміртектің қосылыстары
  

• 17 слайд

  Білімділік: Көміртек қосылыстарының табиғатта таралуын, алынуын, физикалық қасиеттерін, химиялық қасиеттерін,қосылыстарын және қолданылуын өткен сабақпен байланыстыра отырып түсіндіру.
  Дамытушылық: Оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге, өзін-өзі тексеруге, химиялық теңдеулерді ұқыпты жазып, теңестіре білуге баулу.
  Тәрбиелік: Тұрмыстық химияда кездесетін заттармен ұқыпты жұмыс жасауға, сабырлы болуға тәрбиелеу.
  Сабақтың мақсаты:
  

• 18 слайд

  Көміртектің қосылыстары:
  Көміртек (ІІ) оксиді
  Көмірқышқыл газы
  Көмір қышқылы
  Карбонаттар
  

• 19 слайд

  СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді, басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс газы организмде гемоглобиннің оттекті тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек, сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы көмірқышқыл газына айналып тотығады да тыныс алғанда өкпеден шығады.
  
  

• 20 слайд

  -көмірқышқыл газы.
  Иіссіз, түссіз газ, тыныс алғанда, органикалық заттар шірігенде, жану кезінде түзіледі.
  

• 21 слайд

  Химиялық қасиеттері
  

• 22 слайд

  Зертханада алынуы
  

• 23 слайд

  
  
  Көмір қышқылы
  Н2СО3
  Н2 СО3 <=>Н ++НС О3– гидрокарбонат ионы
  НСО 3 - <=> Н ++СО3 2- карбонат ионы
  ά =0,17 %
  

• 24 слайд

  химиялық қасиеттері
  Сілтілермен әрекеттесіп екі қатар тұздар түзеді:
  
  Н 2СО 3 + 2NаОН=Nа 2 СО 3 +2Н 2О
  натрий карбонаты
  
  Н 2СО3 + NаОН=Nа НСО 3+Н 2О
  натрий гидрокарбонаты
  
  
  Nа НСО 3+ NаОН=Nа2 СО3 +Н 2О
  
  
  

• 25 слайд

  Көмір қышқылының тұздары
  Қыздырғанда ыдырайды:
  СаСО 3 =СаО+СО 2↑
  2NаНСО3 =Nа 2СО3 +СО 2 ↑+Н 2О
  
  Гидролизге ұшырайды:
  Nа2 СО 3+НОН=NаОН+NаНСО 3
  
  Сапалық реакциясы:
  Nа 2СО 3+2НСl=2NaCl+СО 2 ↑+Н 2О
  СО 2↑+Са(ОН) 2 = Са СО 3 ↓+Н 2О
  ақ тұнба
  
  

• 26 слайд

  Қолданылуы
  

• 27 слайд

  Есіңде сақта! Иіс газының қауіпті шамасы-2%, ол қанның гемоглобинімен мықтап байланысып алғанда өлім қаупі туады. Аздап уланудың белгілері:қан ашық қызыл түсті болады,бас қатты ауырып, кейде естен танып қалуға да жеткізеді. Иіс газымен уланған адамды дереу таза ауаға шығару керек.
  

• 28 слайд

  Табиғаттағы айналымы
  

• 29 слайд

  Бекіту сұрақтары:
  

• 30 слайд

  2С+О2=2СО
  2СО+О2=2СО2
  СО2+Na2O=Na2CO3
  Na2CO3+CaCl2=CaCO3+2NaCl
  
  CaCO3+2HCl=CaCl2+H2O+CO2↑
  

• 31 слайд

  Бекіту
  Тренинг ойындары
  
  №1. “Жоғалған формулалар”
  
  №2 “Сәйкесін тап”
  
  №3 “Жұмбақ сөз”
  
  
  

• 32 слайд

  Кім шапшаң? (Сәйкестендіру тесті )
  
  Реттік санмен көміртектің, көміртек (ІІ) және (ІV) оксидтерінің химиялық қасиеттерінің жартылай теңдеулері берілген. Әріппен реакция нәтижесінде түзілетін заттарды жұптап, сәйкестендіріңіздер.
  
  1.С+О2 → ….. +402 кДж а)СН4
  2. 2С+ О2 → ....... ә) СО2
  3.C+Cu O → …… б) СаС2
  4. С+2 Н2→ в) 2СО
  5. 2С+Са → г) Al4C3
  6. 3С+4Аl ғ) СО+Сu
  7.2CО + О2 →……+577 кДж д) Сu+ CO2
  8. СО+Cu O →……+ ж) H2CO3
  9. CО2 + Н2 CO →…..+……. з) 2СО2
  10. СО2 +2Na OH →……+…… и) Na2CO3 +H2
  11. CO+Ca O →…… к) CaCO3+H
  12. CO2+Ca(OH)2 →……. л) СaCO3
  

• 33 слайд

  Жоғалған формулалар:
  1. С + → СО2
  2. 2СО + → 2СО2
  3.С + СuО → + СО
  4. СаСО3 + → СаСl2 + Н2О + СО2
  5. → СаО + СО2
  6. + СО2 → Н2СО 3
  7. СО2 + → СаСО3
  8. СО2 + → СаСО3 + Н2О
  
  

• 34 слайд

  1.О2
  2. О2
  3. Cu
  4. HCl
  5. CaCO3
  6. H2O
  7. CaO
  8. Ca(OH)2
  

• 35 слайд

  Сәйкесін тап
  

• 36 слайд

  Химиялық жұмбақ
  Жаздың жанға жайлы күндерінің бірінде Алмас шопан атасының үйіне демалуға келеді. Көмекші немересінің келгеніне атасы қатты қуанады. Бір күні Алмас қара тас тауып алады. Онымен сурет салып көреді де қара із қалдыратынын байқады. Түсте от жағып, сүт пісіріп ішіп, маужырап ұйқысы келеді. Бала ұйықтап кеткенде қолындағы тасы сусып, отқа түсіп кетеді. Тас от алып түтінденеді. Осы кезде жауған өткінші жаңбыр түтінді жерге сіңіреді. Одан ауыр әкті суға ағады. Жарқырап күнде шығады. Күн сәулесінің жылуынан әрі жерде әкті су, ұзақ кепкен ақ тастар шашылып жатады. Оянған Алмас жаңбырдың қара тасты ақ тасқа қалай айналдырғанын көріп таң тамаша болады. Ақ тасты алып жерге жазып, сызып көреді. Оның да өзіндік ізі бар. Қара тас не? Ақ тас қалай пайда болды?
  

• 37 слайд

  
  (С→CO2 →H2CO3→Ca(HCO3)2→CaCO3)
  Жауабы:
  

• 38 слайд

  §21Көміртектің қосылыстары тақырыбын оқу 9 есеп (76 бет)
  
  Үйге тапсырма:
  

• 39 слайд

  Сабағымыз аяқталды
  
  Сау болыңыздар!
  

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Көміртек. Табиғаттағы айналымы.
  

• 2 слайд

  Үйге тапсырма:
  §21. №4,5,6. 95 бет
  

• 3 слайд

  Үй тапсырмасын қайталау
  Минералды тыңайтқыштар
  дегеніміз не?
  Тыңайтқыштар құрамына қарай
  қандай болып жіктеледі?
  Өсімдікке қажетті
  ауадан және судан
  алынатын элементтер
  қандай?
  Өсімдік құрамына неше
  химиялық элемент кіреді?
  

• 4 слайд

  "Кім жылдам?" ойыны
  Қанша бейметалл элемент бар?
  Қандай бейметалл элементтер оргоногендер
  қатарына жатады?...
  3. Азот тыңайтқыштарының маңызы.
  4. Фосфор тыңайтқыштарының маңызы.
  5. Калий тыңайтқыштарының маңызы.
  6. Органикалық тыңайтқыштарға нені жатқызуға болады?
  7. Елімізде тыңайтқыш өндірістері қай қалаларда орналасқан?
  8. Қаратау фосфоритінен минералдық тыңайтқыштар
  алудың негізін қалаған Қазақстандық ғалым, академик...
  Минералды тыңайтқыштарды қандай жағдайларды ескере
  отырып қолдану керек?
  10. Преципитат дегеніміз не?
  

• 5 слайд

  Аталуына сәйкес тыңайтқыштардың
  формулаларын кестеге толтырыңыз
  

• 6 слайд

  ХАТ
  келді!
  
  Кімге: 9 “Г” сыныбына
  «2030-дың біз барысымыз,
  Жетістікке бастайды әр ісіміз.
  Өркениетті елімізді көркейтетін
  Химияны оқу парызымыз.»
  Кімнен: Менделеев үйі,4 подъезд,
  2 қабат, 6 пәтерінде тұратын элементтен.
  

• 7 слайд

  ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕСІ
  

• 8 слайд

  Білемін
  Білгім
  келеді
  Үйрендім
  

• 9 слайд

  Көміртек элементінің
  ашылу тарихы
  1781ж.франсуз
  ғалымы А.Лавуазье
  көміртекті латынша
  “карбонеум, карбо-
  көмір” деп жазған.
  Орысша “углерод”
  деп атауды
  1824 жылы
  орыс ғалымы
  М.В.Соловьев
  ұсынған.
  
  1928 жылы
  “көміртек” деп
  атауды аудармашы
  Р.Бөкейханов
  ұсынған.
  

• 10 слайд

  4e-
  2e-
  +6 ) )
  C
  Электронның қозған күйі
  

• 11 слайд

  Көміртектің
  аллотропиялық
  түр өзгерістері
  Алмаз
  
  Карбин
  Графит
  Алмаздың кристалдық торы
  Графиттің кристалдық торы
  Карбиннің сызықтық
  құрылымы
  

• 12 слайд

  Көміртектің адсорбциялық қасиеті
  Лакмус ерітіндісіне
  белсендірілген көмірдің әсері.
  Тәжірибе:
  

• 13 слайд

  Көміртектің химиялық қасиеті:
  0 +4
  А) Тотықсыздандырғыш қасиеті: С -4 е- → С
  Өзгерісті жүзеге асыр.
  СО ← С + СuO →
  ↓
  СО2
  
  
  0 -4
  Б) Тотықтырғыш қасиеті: С + 4е- → С
  
  С + ?→ СН4
  В) Белсенді металдармен немесе олардың оксидтерімен
  әрекеттесіп, карбидтер түзеді.
  Са + С
  
  СаО + С →
  

• 14 слайд

  Көміртектің табиғаттағы айналымы.
  

• 15 слайд

• 16 слайд

  Ғылымдағы жаңалықтар.
  

• 17 слайд

  “5”
  “3”
  “4”
  №1. 1 моль NaHCO3 қыздырғанда(қ.ж) СО2 қандай
  көлемі түзіледі?
  №2. 15% қоспасы бар 200г СаСО3 ыдырағанда
  Қ.ж. Неше литр СО2 бөлінді?
  №1. Өзгерісті жүзеге асырыңыз
  С → СО → СО2 → Na2CO3 →NaCl
  №2. Адам тыныс алғанда сағатына 54 г СО2
  шығарады. Көмірқышқыл газының көлемі
  қанша болады?
  №1.Метандағы (СН4) көміртектің
  массалық үлесі қандай?
  №2. СН4 , СО2, СО, С тотығу
  дәрежелерін анықта.
  Деңгейлік тапсырмалар
  

• 18 слайд

  1
  2
  3
  

• 19 слайд

  Адсорбция дегеніміз не?
  
  
  
  Көміртектің неше аллотропиялық түр өзгерісі бар?
  
  

• 20 слайд

  1. Бұл затты тамақпен уланған жағдайда таблетка
  түрінде қолданады. Оны қайыңды ауасыз жерде қыздыру
  арқылы алып, одан әрі өңдейді. Бұл қай дәрі?
  
  2. Техникада “құрғақ май” ретінде қолданылатын зат.
  

• 21 слайд

  Көміртектің металдармен қосылысы
  қалай аталады?
  
  2. Алмаздың кристалдық торының пішіні қандай?
  
  

• 22 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Көміртек. Табиғаттағы айналымы.
  

• 2 слайд

  Үйге тапсырма:
  §21. №4,5,6. 95 бет
  

• 3 слайд

  Үй тапсырмасын қайталау
  Минералды тыңайтқыштар
  дегеніміз не?
  Тыңайтқыштар құрамына қарай
  қандай болып жіктеледі?
  Өсімдікке қажетті
  ауадан және судан
  алынатын элементтер
  қандай?
  Өсімдік құрамына неше
  химиялық элемент кіреді?
  

• 4 слайд

  "Кім жылдам?" ойыны
  Қанша бейметалл элемент бар?
  Қандай бейметалл элементтер оргоногендер
  қатарына жатады?...
  3. Азот тыңайтқыштарының маңызы.
  4. Фосфор тыңайтқыштарының маңызы.
  5. Калий тыңайтқыштарының маңызы.
  6. Органикалық тыңайтқыштарға нені жатқызуға болады?
  7. Елімізде тыңайтқыш өндірістері қай қалаларда орналасқан?
  8. Қаратау фосфоритінен минералдық тыңайтқыштар
  алудың негізін қалаған Қазақстандық ғалым, академик...
  Минералды тыңайтқыштарды қандай жағдайларды ескере
  отырып қолдану керек?
  10. Преципитат дегеніміз не?
  

• 5 слайд

  Аталуына сәйкес тыңайтқыштардың
  формулаларын кестеге толтырыңыз
  

• 6 слайд

  ХАТ
  келді!
  
  Кімге: 9 “Г” сыныбына
  «2030-дың біз барысымыз,
  Жетістікке бастайды әр ісіміз.
  Өркениетті елімізді көркейтетін
  Химияны оқу парызымыз.»
  Кімнен: Менделеев үйі,4 подъезд,
  2 қабат, 6 пәтерінде тұратын элементтен.
  

• 7 слайд

  ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕСІ
  

• 8 слайд

  Білемін
  Білгім
  келеді
  Үйрендім
  

• 9 слайд

  Көміртек элементінің
  ашылу тарихы
  1781ж.франсуз
  ғалымы А.Лавуазье
  көміртекті латынша
  “карбонеум, карбо-
  көмір” деп жазған.
  Орысша “углерод”
  деп атауды
  1824 жылы
  орыс ғалымы
  М.В.Соловьев
  ұсынған.
  
  1928 жылы
  “көміртек” деп
  атауды аудармашы
  Р.Бөкейханов
  ұсынған.
  

• 10 слайд

  4e-
  2e-
  +6 ) )
  C
  Электронның қозған күйі
  

• 11 слайд

  Көміртектің
  аллотропиялық
  түр өзгерістері
  Алмаз
  
  Карбин
  Графит
  Алмаздың кристалдық торы
  Графиттің кристалдық торы
  Карбиннің сызықтық
  құрылымы
  

• 12 слайд

  Көміртектің адсорбциялық қасиеті
  Лакмус ерітіндісіне
  белсендірілген көмірдің әсері.
  Тәжірибе:
  

• 13 слайд

  Көміртектің химиялық қасиеті:
  0 +4
  А) Тотықсыздандырғыш қасиеті: С -4 е- → С
  Өзгерісті жүзеге асыр.
  СО ← С + СuO →
  ↓
  СО2
  
  
  0 -4
  Б) Тотықтырғыш қасиеті: С + 4е- → С
  
  С + ?→ СН4
  В) Белсенді металдармен немесе олардың оксидтерімен
  әрекеттесіп, карбидтер түзеді.
  Са + С
  
  СаО + С →
  

• 14 слайд

  Көміртектің табиғаттағы айналымы.
  

• 15 слайд

• 16 слайд

  Ғылымдағы жаңалықтар.
  

• 17 слайд

  “5”
  “3”
  “4”
  №1. 1 моль NaHCO3 қыздырғанда(қ.ж) СО2 қандай
  көлемі түзіледі?
  №2. 15% қоспасы бар 200г СаСО3 ыдырағанда
  Қ.ж. Неше литр СО2 бөлінді?
  №1. Өзгерісті жүзеге асырыңыз
  С → СО → СО2 → Na2CO3 →NaCl
  №2. Адам тыныс алғанда сағатына 54 г СО2
  шығарады. Көмірқышқыл газының көлемі
  қанша болады?
  №1.Метандағы (СН4) көміртектің
  массалық үлесі қандай?
  №2. СН4 , СО2, СО, С тотығу
  дәрежелерін анықта.
  Деңгейлік тапсырмалар
  

• 18 слайд

  1
  2
  3
  

• 19 слайд

  Адсорбция дегеніміз не?
  
  
  
  Көміртектің неше аллотропиялық түр өзгерісі бар?
  
  

• 20 слайд

  1. Бұл затты тамақпен уланған жағдайда таблетка
  түрінде қолданады. Оны қайыңды ауасыз жерде қыздыру
  арқылы алып, одан әрі өңдейді. Бұл қай дәрі?
  
  2. Техникада “құрғақ май” ретінде қолданылатын зат.
  

• 21 слайд

  Көміртектің металдармен қосылысы
  қалай аталады?
  
  2. Алмаздың кристалдық торының пішіні қандай?
  
  

• 22 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  

• 1 слайд

  Сабақ тақырыбы:
  
  
  Крахмал
  

• 2 слайд

  Сабақ барысы:
  
  І кезең: «Ой шақыру», ой қозғау «Кім көп біледі»
  ІІ кезең: Мағынаны тану,тиянақтау /жаңа сабақ ,тәжірибе,түсініктемелер/
  ІІІ кезең: Түйсіну ,қорытындылау
  / химиялық диктант/
  

• 3 слайд

• 4 слайд

  1. Крахмал,табиғатта кездесуі,алынуы
  
  2. Крахмалдың қасиеттері
  
  3. Қолданылуы
  
  
  
  Жаңа сабақтың жоспары
  

• 5 слайд

  Крахмал-полисахарид,табиғи полимер
  
  Формуласы: (C6H10O5)n
  

• 6 слайд

  картоп түйінінде 20%
  
  бидай дәнінде 70%
  
  күріш дәнінде 80 %
  
  Крахмал-целлюлозадан кейінгі табиғатта ең көп таралған көмірсу.
  Крахмал-жасыл өсімдіктердің жапырағында хлорофилл дәндерінде күн сәулесі қатысында су мен көміртек / IV/ түзеді.
  6CO2+6H2OC6H12O6+6O2
  Крахмал өсімдік текті полисахарид болса,адамдар мен жануарлар бауырында жануар крахмалы гликоген түрінде кездеседі.
  
  
  Табиғатта кездесуі
  Крахмал
  

• 7 слайд

• 8 слайд

  Өндірісте: крахмалды, картоптан, жүгеріден, күріштен алады. Ол үшін шикі затты ұсақтап, сумен шаяды. Тұнбаға түскен крахмалды бөліп алып, жылы ағынға кептіреді.
  Алынуы
  

• 9 слайд

  Крахмал –дәмі жоқ,суда ерімейтін, ақ түсті ұнтақ.
  Ыстық суда ісініп,коллойд ерітінді крахмал клейстерін түзеді
  Физикалық қасиеті
  

• 10 слайд

  Крахмалдың қасиеттері
  Маңызды қасиеті қышқыл әсерінен гидролизденуі.Ол бірнеше сатыда жүреді.Гидролизденудің соңғы өнімі ά-глюкоза.
  (C6H10O5)→(C6H10O5)x→(C12H22O11)→C6H11O6
  Крахмал декстриндер мальтоза L-глюкоза
  
  Крахмал құрамындағы альдегид тобы гликольдік байланысқа түскендіктен,аммактағы күміс /І/ оксиді ерітіндісімен әрекеттеспейді. Крахмалды анықтау үшін иод ерітіндісі қолданылады.Ол крахмалды көк түске бояйды.
  

• 11 слайд

  Қолданылуы:
  Жеңіл өнеркәсіпте: мата тоқу,қағаз,
  кеңсе
  тауарларын өндіруде
  және желім ретінде
  Медицинада: дәрі-дәрмектер алу үшін,
  қоспа түрінде таблеткалар,
  мен жағатын майлар алу үшін
  Тұрмыста: киім-кешек,заттарды крахмалдауға қолданады
  ,Ол ыстық үтікпен үтіктегенде декстриндерге,
  одан сірнелерге айналып
  ,жұқа жылтыр қабықша түздеі.
  Ол матаны кірлеуден сақтайды
  

• 12 слайд

  Крахмалдың биологиялық
  ролі
  

• 13 слайд

  Сәйкестендіру тестісі
  
  

• 14 слайд

  Психологиялық тренинг
  

• 15 слайд

  Үйге көмірсулар туралы реферат немесе сканворд құрып келеміз. Қосымша материалдарлы интернеттен жинап келеміз
  

• 1 слайд

  Кремний және оның
  қосылыстары
  

• 2 слайд

  Мақсаты:
  Кремний және оның қосылыстарының жалпы сипаттамасы, алынуы, аллотропиялық модификациясы, қасиеттері туралы түсінік беру;
  Ой-өрістерін, танымдық, шығармашылық, реакция жазу, есеп шығару іс-әрекетін дамыту;
  Өз ойын еркін айтуға, ізденімпаздыққа, топтасып жұмыс жасауға, белсенділікке тәрбиелеу.
  
  Түрі: Аралас сабақ
  Әдісі: Ақпаратты–коплексті, түсіндірмелі-
  эврестикалық, тест, сұрақ–жауап, талдау.
  

• 3 слайд

  Барысы:
  I кезең “Ой шақыру
  
  II кезең “Ұғыну”
  
  III кезең “Мағынаны тану”
  
  IV кезең “Білімді тиянақтау”
  
  V кезең “Түйсіну”
  

• 4 слайд

  I кезең “Ой шақыру” Химиялық викторина
  (сұрақ-жауап ойыны)
  1. Төртінші топтық негізгі топшасының химиялық элементін атаңыз.
  2. Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері қанша қандай?
  3. Көмір қышқылы тұздарын ата.
  4. Алмаздың кристалдық торы қандай пішінді?
  5. Иіс газы және көмірқышқыл газының формуласы
  6. Карбонат-ионды сапалық анықтау үшін не қолданады?
  7. “Құрғақ мұз” дегеніміз не?
  8. Графит не үшін қолданылады?
  9.Әктастың формуласы
  10. Өте қатты, мөлдір кристалды зат
  

• 5 слайд

  Төмендегі физикалық қасиеттер көміртектің қай түр өзгерісіне сәйкес келеді ?
  

• 6 слайд

  Аллотропиялық модификациясы
  Аморфты
  Кристалды
  

• 7 слайд

  II кезең“Ұғыну” Мәтінмен жұмыс
  Кремний
  Жалпы сипаттамасы
  Z=+14
  +1р=14
  0n=28-14=14
  е=14
  +14)2)8 )4
  
  2 2 6 2 2
  1S 2S 2P 3S 3P
  
  

• 8 слайд

  Кремний
  Алынуы
  Химиялық қасиеті
  

• 9 слайд

  Табиғаттағы кремний
  

• 10 слайд

  сапфирин – көгілдір агат
  яшма
  Цитрин- лимон түстес кварц
  топаз
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  III кезеңі “Мағынаны тану”
  Тест
  
  
  
  1.SiO2 + ……... => Si + 2CO
  2.SiO2 + …...... => Si + 2MgO
  3.Si + …....... => SiO2
  4.SiO2 + …....... => CaSiO3
  5.SiO2 + …....... => Na2Co3 + H2O
  6.SiO2 + …....... => CaSiO3 + CO2
  7.Na2SiO3 + …....... => Na2CO3 +H3SiO3
  8.Na2SiO3 + …....... => CaSiO3 + 2NaCl
  O2
  CaO
  2Mg
  Д. 2C
  Е. CaCO3
  Ж. CaCl2
  З. 2NaOH
  И. H2CO3
  

• 13 слайд

• 14 слайд

  IV кезең “Білімді тиянақтау”
  Есеп
  I топ. Масасы 18,25 г тұз қышқылы мен натрий силикатының артық мөлшері әрекеттескенде тұнбаға түсетін кремний қышқылының массасын және мөлшерін есепте.
  II топ. Массасы 30%-тік 140г кремний қышқылына массасы 32 г калий гидроксидін қосқанда түзілетін тұздың массасын табыңдар
  ІІІ топ. Кремний оксидінің артық мөлшері массасы 10 кг натрий гидроксидімен әрекеттескенде 11,2 кг натрий силикаты алынды. Натрий силикатының теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымын анықтаңдар.
  

• 15 слайд

  V кезең “Түйсіну” “Химиялық лото” ойыны
  H2O,
  SiH4,
  O2,
  SiO2,
  Na2SiO3,
  NaOH,
  H2O,
  SiO2
  KCl,
  HCl,
  H2SiO3 ,
  К2SiO3
  

• 16 слайд

  Үйге тапсырма:
  
  § 22 №6,7 есеп
  

• 1 слайд

  Жезқазған қаласы
  Қ.И.Сәтбаев атындағы
  №7 мектеп-лицейі
  9 “В” сынып
  Химия
  пән мұғалімі
  Абильдаева Салима Капбасовна
  басталуы 11.00
  
  

• 2 слайд

  Тапсырма: Мына айналуларды жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жазыңыздар:
  кремний → кремний оксиді → натрий силикаты → кремний қышқылы → кремний оксиді
  

• 3 слайд

• 4 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  
  Кремний қышқылы
  Силикаттар
  Силикат өндірісі
  

• 5 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  Сабақтың мақсаты: Тақырып негізінде теориялық білімді қолдана отырып, жоспар бойынша өздігінен алған білімді көпшілік алдында қорғай білу, қосымша әдебиеттермен жұмыс жасай білу, топтық жұмыста бір-бірінен көмек ала отырып, білімді толықтыра білу және өз жұмыстарын бағалай білу, қорытынды жасау.
  

• 6 слайд

  Сабақтың жоспары:
  
  1. Кремний қышқылы және силикаттар;
  
  2. Қыш өндірісі;
  
  3. Шыны өндірісі;
  
  4. Цемент өндірісі;
  
  5. Өндірістік есептер.
  

• 7 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Кремний қышқылы және силикаттар
  
  Кремний қышқылының формуласы:
  nSiO2 · mH2O
  SiO2 · H2O→H2SiO3 метакремний қышқылы
  SiO2 · 2H2O→H4SiO4 ортакремний қышқылы
  3SiO2 · 2H2O→H4Si3O8 трикремний қышқылы
  
  
  

• 8 слайд

  Кремний қышқылын алу:
  
  1. Na2SiO3 + H2SO4 = Na2SO4+H2SiO3↓
  SiO3ˉ+2H⁺= H2SiO3↓
  2. Кремний қышқылдары кремнийдің кейбір қосылыстарын гидролизінен түзіледі
  (SiS2 )n + H2O → H4SiO4
  
  
  
  

• 9 слайд

  Есеп
  Құрамында 50% қоспасы бар 240 г техникалық натрий силикаты тұз қышқылымен әрекеттескенде түзілетін кремний қышқылының зат мөлшерін есептеңіздер.
  

• 10 слайд

  Кремний қышқылдарының тұздары
  силикаттар
  жай
  күрделі
  Na2SiO3
  K2SiO3
  CaSiO3
  Табиғи силикаттар
  kЭ2O3 · nSiO2 · mH2O
  

• 11 слайд

  Силикаттардың қасиеттері
  

• 12 слайд

  Алюмосиликаттар:
  
  ортоклаз К2О · Al2O3 · 6SiO2 (дала шпаты)
  альбит Na2О · Al2O3 · 6SiO2
  анортит СaО · Al2O3 · 2SiO2
  слюда 2Э2О·2Н2О · 3Al2O3 · 6SiO2 (Э=Na,K)
  Каолин Al2O3 · 2SiO2 ·2Н2О
  Асбест СaО · 3MgO · 4SiO2
  Тальк 3MgO · 4SiO2 ·Н2О
  

• 13 слайд

  Силикат өнеркәсібі
  шыны
  Қыш
  Цемент
  Құрылыс материалдары: кірпіш, құбырлар
  Тұрмыс-
  тық нәрселер: кәрден ыдыс-аяқтар және т.б.
  Кәдімгі, химиялық, хрустальді, кварцты, шынытал-
  шықтар
  Цемент, бетон, темірбетон
  

• 14 слайд

  
  
  
  
  
  Шыны өндірісі
  
  
  
  
  
  
  Na2CO3+SiO2=Na2SiO3+CO2
  CaCO3+SiO2= CaSiO3+CO2
  
  
  

• 15 слайд

  Шыныларға жалпы сипаттама
  
  Шыны – тұтқырлығы жоғары оттексіз қосылыстар мен оксидтер қоспаларының балқымасын салқындату нәтежиесінде алынатын аморфты қатты зат. Кристалдық заттарға тән торлар шыныда жоқ. Шынының белгілі бір балқу температурасы жоқ. Қыздырғанда 450˚С - тан бастап біртіндеп жұмсарады, 1000-1400˚С арасында сұйықтыққа айналады. Шыны бірден қатпайды, тек біртіндеп қоюланып қатады.
  
  

• 16 слайд

  
  
  
  Шынылардың негізгі түрлері:
  
  
  Әкті натрийлі шыны;
  Әкті калийлі шыны;
  Қорғасынды калийлі шыны;
  Бор силикатты шыны;
  Ситалдар;
  

• 17 слайд

  Есеп
  Кәдімгі шынының құрамында 13% натрий оксиді, 11,7% кальций оксиді және 75,3% кремний (ІҮ) оксиді болады. Осы берілгендерге сүйене отырып, шынының құрамын өрнектеңіздер.
  Берілгені: Шешуі:
  

• 18 слайд

  
  
  
  Әкті натрийлі шыны:
  
  
  
  
  Құрамы: Na2O·CaO·6SiO2
  Шынының бұл
  түрінен
  тұрмыстық,
  асханалық
  ыдыстарды дайындайды
  

• 19 слайд

  Әкті калийлі шыны:
  .
  
  Құрамы:
  K2O · CaO · 6SiO2
  Натрий оксидін
  калий оксидіне алмастырсақ шыныға мөлдірлік, беріктілік
  және сәулелендіру қабілеті жоғары болады. Шынының
  бұл түрінен терезе әйнектері мен жоғарғы сортты химиялық, оптикалық шыны түрлерін
  алуға болады
  

• 20 слайд

  Қорғасынды калийлі шыны:
  
  Құрамы:
  SiO2·K2O·PbO.
  Шынының бұл түрінің сәулелендіру қабілеттілігі
  жоғары. Егер:24-30% аралығында болса қорғасынды
  хрусталь деп атайды.
  18-24% аралығында болса
  төменгі хрусталь
  деп атайды.
  
  

• 21 слайд

  Бор силикатты шыны:
  
  Құрамы:
  В2О3·SiO2
  Шынының бұл түрінің термиялық қасиеттері жоғары және химиялық
  тұрақтылығы ерекше
  болғандықтан одан ыстық пен отқа төзімді ыдыстарды
  жасауға болады.
  
  

• 22 слайд

  Ситалдар:
  Құрамы:
  SiO2 – 72-75%, Al2O3 – 12- 36%,
  Li2O – 2-15%, TiO2 – 3-7%, K2O – 4%.
  Олардың термотұрықтылығы, механикалық беріктігі және химиялық тұрақтылығы жоғары. Ситалдарды арнайы термоөңдеу арқылы даярлайды.
  
  

• 23 слайд

  Шыны өндірісі үшін қолданылатын шикізаттар :
  Негізгі шикізаттар
  Қосымша шикізаттар
  Құм (SiO2),
  сода (Na2CO3),
  натрий сульфаты ,
  поташ (К2CO3),
  бор (СаCO3),
  қорғасын жосасы (Pb3O4),
  мырышты ақ сырлар(ZnO),
  каолин (Al2O3·2SiO2·2H2O),
  доломит (СаCO3 ,MgCO3)
  Бояғыштар:
  алтын , күміс , марганец оксидтері – күлгін ,
  кобальт (ІІ) оксиді-көк түсті Хром (ІІІ) оксиді – жасыл ,
  Никель (ІІ) оксиді – көк күлгін түс береді.
  
  

• 24 слайд

  Есеп
  1 т шынының түрін өндіруге қажет шикізаттарды есептеңіздер?
  1-топ “Кәдімгі шыны”
  
  2-топ “Термиялық шыны”
  
  3-топ “Хрусталь шыны”
  
  4-топ “Боросиликатты шыны”
  

• 25 слайд

  Цемент өндірісі
  
  негізгі шикізаттары: саз балшық пен әктас
  Al2O3 · 2SiO2 ·2Н2О = Al2O3·2SiO2+ 2Н2О↑
  СаСО3 = СаО + СО2↑
  СаО + SiO2 = СаSiО3
  
  

• 26 слайд

  
  
  Цемент алудың технологиялық сызбанұсқасы
  

• 27 слайд

  Бетон
  Бетон көпір, бассейін, тұрғын үйлер жасалатын бағалы құрылыс материалы. Бетонға темір өзектен қаңқа жасап салып, қатайған соң пайда болатын ерекше затты темір-бетон деп атайды
  

• 28 слайд

  
  
  
  «Бұқтырма цемент компаниясы» АҚ 1997 жылы  Өскемен цемент  зауыты  негізінде құрылған.
  Ұйымдағы цемент сапасының мінсіздігі теңдессіз шикізаттың (батпақ және әк) қоры есебінен қамтамасыз етіледі. Тек осындай сападағы шикізаттан құрылыста жоғарғы маңыздылығымен кеңінен қолданылатын  500-маркалы және одан да жоғарғы сападағы цемент алынуады. 2008 жылдың сәуір айынан бастап бетонды және темірбетонды, ішкі ауыр бетондардың гидротехникалық құралдары үшін  цементтің жаңа түрі – шлакопортландцемент (ШПЦ 400) шығарылады.
  
  

• 29 слайд

  
  Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласында орналасқан Шымкентцемент АҚ 1958 жылы негізі қаланды. Шымкентцемент» АҚ 1.3 Млн тонна цемент өндіруге қабілетті. Зауытпен өндірілген цемент Байқоңыр космос кешенінің, Алматы және Тәшкент әуежайының, Қашыр және Нүрек ГЭСі, Қарақұм каналының құрылысында, сондай-ақ Қазақстанның және көрші елдердің басқа да әйгілі нысандарында қолданылған.   Бүгінде біздің цементіміз бүкіл Қазақстанның көптеген ірі нысандарында бұрынғыдай талап етіледі. Шымкент цемент зауытының жоғары сапалы цементінің қолданылуымен «Асар» ықшамуданында тарихи отанына оралған оралмандар үшін үйлер салынып жатыр. Сонымен бірге «Шымкентцемент» АҚ  цементтің арнайы түрін   – Көксарай құрылысына арналған сульфатқа төзімді цемент шығарып жатыр.  
  Шымкентцемент АҚ 1998 ж. Italcementi Group-тың бөлігі болды. Italcementi өзіне 4 құрлықтағы 22 елдің ноу-хау тәжірибесі мен мәдениетін біріктіретін холдингілік компания болып табылады, 59 цемент зауытынан, 15 ұсақтау орталығынан, 5 терминалдан, 373 бетон зауыты мен 92 толтырғыш кен өндіру карьерінен тұратын өндірістік желісі бар. Дүниежүзі бойынша 21000-нан астам қызметкері бар және сату көлемінің сомасы 5 миллиард евродан жоғары цемент сату және өндіру саласында дүниежүзілік лидер болып табылады.
  Italcementi Group Қазақстанда үлкен көпұлтты компанияның ауқымды тәжірибесіне ие және жергілікті тұтынушылардың қажеттілігін ескере отырып, оларға қызмет көрсетуді ұмытпайды. Топтың көзқарасы  - «Жергілікті мүдделерге бар назарын аудара отырып, әлемдік сыныптағы компания болу».
  
  

• 30 слайд

  Есеп
  Құрылыста қолданылатын цемент ерітіндісін даярлау үшін цемент ұны, құм, суды 1,5:6,0:2,5 қатынасында араластыру керек. Осындай ерітіндінің 2 тоннасын алу үшін әр заттың қандай массасы керек екенін есептеңіздер.
  

• 31 слайд

  Қыш өндірісі
  Саз балшықтан және кейбір металл оксидтерінен тұратын заттарды қыш дейді. Қолданылуына қарай отқа төзімді, химиялық берік, техникалық, тұрмыстық және құрылыстық қыш бұйымдар жасалады.
  Қыш бұйымдар жасау процессі бірнеше сатыдан тұрады. Алдымен су қосып сазды илеп, созылғыш масса даярлайды, оған тиісті пішін береді де, кептіріп күйдіреді.
  

• 32 слайд

  Si
  SiO2
  Электронды техникада
  Отқа төзімді болат алу
  Оптикалық өнеркәсіпте
  Қыш материалдардан оқшаулағыш жасау
  Күн батереясы, фотоэлементтер
  Электроника
  Қыш бұйымдар алу
  Терезе шынысы
  Медицинада
  

• 33 слайд

  Үйге тапсырма
  §28 А,В,С деңгейлік жаттығулар.
  Оқулық 116 бетіндегі 2-сарамандық жұмысқа дайындалып келу.
  

• 1 слайд

  Кремний және оның
  қосылыстары
  

• 2 слайд

  Мақсаты:
  Кремний және оның қосылыстарының жалпы сипаттамасы, алынуы, аллотропиялық модификациясы, қасиеттері туралы түсінік беру;
  Ой-өрістерін, танымдық, шығармашылық, реакция жазу, есеп шығару іс-әрекетін дамыту;
  Өз ойын еркін айтуға, ізденімпаздыққа, топтасып жұмыс жасауға, белсенділікке тәрбиелеу.
  
  Түрі: Аралас сабақ
  Әдісі: Ақпаратты–коплексті, түсіндірмелі-
  эврестикалық, тест, сұрақ–жауап, талдау.
  

• 3 слайд

  Барысы:
  I кезең “Ой шақыру
  
  II кезең “Ұғыну”
  
  III кезең “Мағынаны тану”
  
  IV кезең “Білімді тиянақтау”
  
  V кезең “Түйсіну”
  

• 4 слайд

  I кезең “Ой шақыру” Химиялық викторина
  (сұрақ-жауап ойыны)
  1. Төртінші топтық негізгі топшасының химиялық элементін атаңыз.
  2. Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері қанша қандай?
  3. Көмір қышқылы тұздарын ата.
  4. Алмаздың кристалдық торы қандай пішінді?
  5. Иіс газы және көмірқышқыл газының формуласы
  6. Карбонат-ионды сапалық анықтау үшін не қолданады?
  7. “Құрғақ мұз” дегеніміз не?
  8. Графит не үшін қолданылады?
  9.Әктастың формуласы
  10. Өте қатты, мөлдір кристалды зат
  

• 5 слайд

  Төмендегі физикалық қасиеттер көміртектің қай түр өзгерісіне сәйкес келеді ?
  

• 6 слайд

  Аллотропиялық модификациясы
  Аморфты
  Кристалды
  

• 7 слайд

  II кезең“Ұғыну” Мәтінмен жұмыс
  Кремний
  Жалпы сипаттамасы
  Z=+14
  +1р=14
  0n=28-14=14
  е=14
  +14)2)8 )4
  
  2 2 6 2 2
  1S 2S 2P 3S 3P
  
  

• 8 слайд

  Кремний
  Алынуы
  Химиялық қасиеті
  

• 9 слайд

  Табиғаттағы кремний
  

• 10 слайд

  сапфирин – көгілдір агат
  яшма
  Цитрин- лимон түстес кварц
  топаз
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  III кезеңі “Мағынаны тану”
  Тест
  
  
  
  1.SiO2 + ……... => Si + 2CO
  2.SiO2 + …...... => Si + 2MgO
  3.Si + …....... => SiO2
  4.SiO2 + …....... => CaSiO3
  5.SiO2 + …....... => Na2Co3 + H2O
  6.SiO2 + …....... => CaSiO3 + CO2
  7.Na2SiO3 + …....... => Na2CO3 +H3SiO3
  8.Na2SiO3 + …....... => CaSiO3 + 2NaCl
  O2
  CaO
  2Mg
  Д. 2C
  Е. CaCO3
  Ж. CaCl2
  З. 2NaOH
  И. H2CO3
  

• 13 слайд

• 14 слайд

  IV кезең “Білімді тиянақтау”
  Есеп
  I топ. Масасы 18,25 г тұз қышқылы мен натрий силикатының артық мөлшері әрекеттескенде тұнбаға түсетін кремний қышқылының массасын және мөлшерін есепте.
  II топ. Массасы 30%-тік 140г кремний қышқылына массасы 32 г калий гидроксидін қосқанда түзілетін тұздың массасын табыңдар
  ІІІ топ. Кремний оксидінің артық мөлшері массасы 10 кг натрий гидроксидімен әрекеттескенде 11,2 кг натрий силикаты алынды. Натрий силикатының теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымын анықтаңдар.
  

• 15 слайд

  V кезең “Түйсіну” “Химиялық лото” ойыны
  H2O,
  SiH4,
  O2,
  SiO2,
  Na2SiO3,
  NaOH,
  H2O,
  SiO2
  KCl,
  HCl,
  H2SiO3 ,
  К2SiO3
  

• 16 слайд

  Үйге тапсырма:
  
  § 22 №6,7 есеп
  

• 1 слайд

  
  
  
  
  
  
  Батыс Қазақстан облысы
  Зеленов ауданы
  Махамбет ауылы
  Махамбет ЖОББМ
  Химия пәнінің мұғалімі
  Лекерова Эльмира Қайратқызы
  
  

• 2 слайд

  Күкірт және оның қосылыстары
  

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  1.Оқушыларды күкірт және оның қосылыстарымен,химиялық қасиеттерімен таныстыру
  
  2.Жоспарды пайдалана отырып,өз бетінше жауап беру біліктілігін қалыптастыру,негізгі ойды бөліп қорытындылап,салыстыра білуге үйрету
  
  3.Уақытты бағалауға,өз бетінше жұмыс істеп,қорытындылай білуге үйрету
  

• 4 слайд

  Сабақ жоспары:
  
  І. Ұйымдастыру
  
  ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау. (тест)
  
  ІІІ. Сабақтың мақсатымен таныстыру
  
  ІV. Топқа бөлу
  
  Слайдпен жұмысты қорғау
  
  VІ.Өздік жұмыс
  
  VІІ.Қорытындылау
  

• 5 слайд

  
  Тест
  

• 6 слайд

  Осы затпен ескі үйді аластайды,түсіне қарасаң алтынға ұқсайды
  бұл не деп ойлайсыңдар, балалар?
  Иә , бұл күкірт.
  Ендеше бүгінгі сабағымызда «Күкірт және оның қосылыстары»
  туралы әңгімелейтін боламыз.
  
  Сыныпты 4 топқа бөлу.
  «Күкірт және оның қосылыстары» тақырыбы бойынша оқушылардың
  слайд бойынша жұмыстарын қорғауы.
  
  І топ «Күкірт»
  
  ІІ топ «Күкіртсутек»
  
  ІІІ топ «Күкірттің (ІV,VІ ) оксидтері
  
  ІҮ топ « Күкірт қышқылы»
  

• 7 слайд

  Күкірт және оның қосылыстары
  Күкіртсутек
  Күкірт қышқылы
  Күкірт
  Күкірт оксиді
  

• 8 слайд

  Күкіртсутек
  
  Н2S
  

• 9 слайд

  Табиғатта таралуы және физикалық қасиеттері
  Күкіртсутек –шіріген жұмыртқа йісті,түссіз газ.
  -60°с-та сұйық күйге ауысады.ал -86° с-та қатады.
  Күкіртсутек табиғатта жанартау атқылағандағы газдардың құрамында,емдік қасиеті бар минерал суларда кездеседі(Алма-Арасан т.б)
  Күкіртсутек өте улы,оның өте аз мөлшерімен тыныс алғанда адам есінен танып,тіпті өліп те кетуі мүмкін.
  Күкіртсутек тыныс алғанда гемоглобинмен байланысып,сал ауруын туғызады.
  Күкіртсутекпен уланған адамды тез арада таза ауаға шығару керек.
  

• 10 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкіртсутеке тотықсыздандырғыш қасиет тән.
  2Н2S +O2→2S+2H2O S- тот-с-ш , O2- т-т-ш
  Металдармен әрекеттесіп сутек бөледі,активтік қатарында сутекке дейін тұрған металдармен:
  Н2S+Mg → Mg S+ Н2↑
  Галогендермен әрекеттескенде сәйкес галогенсутек қышқылдарын түзеді: Br2 + Н2S →2HBr+S
  Күкіртсутек екі негізді қышқыл болғандықтан,орта(сульфидтер)және қышқыл тұздар(гидросульфаттар) түзеді. Н2S+КОН →КНS+H2O
  

• 11 слайд

  Алынуы:
  Зертханада:
  
  Н2S Кипп аппаратында алынады:
  
  ҒеS+ 2HCI → Н2S↑ + ҒеCI2
  

• 12 слайд

  Қолданылуы:
  Күкіртсутек емдік қасиеті бар,буын ауруларын емдеуде күкіртті сутек ванналарында қолданылады
  
  Күкірттісутектің тұздарымен түсі әр түрлі тұнба түзуі аналитикалық химияда ерітіндіден сәйкес металл катиондарын бөлуде және анықтауда қолданылады
  

• 13 слайд

  Күкірт оксидтері
  
  
  SO2
  SO3
  

• 14 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт екі түрлі оксид түзеді:S(ІҮ)оксиді-SO2(күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді),бұл-өткір тұншықтырғыш иісі бар,түссіз газ
  
  S(ҮІ)оксиді-күкірт ангидриді- SO3,ұшқыш,түссіз сұйықтық;олар суда жақсы ериді,нәтижесінде күкіртті қышқыл Н2SO3 және күкірт қышқылы Н2SO4 түзіледі,олай болса бұлар қышқылдық оксидтер
  

• 15 слайд

  Алынуы
  Зертханада: Күкіртті ауада жағу арқылы 2S+O2→ SO2
  
  Өндірісте: 2ZnS+3O2 → 2ZnO+ 2SO2
  2SO2+O2 → 2SO3
  

• 16 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Негіздік оксидпен әрекеттесіп тұз түзеді:
  SO2+Na2O→Na2SO3
  Негізбен әрекеттескенде тұз және су түзе жүреді
  SO2+2 NaOH →Na2SO3+H2O
  

• 17 слайд

  Қолданылуы
  SO2-қантты,маталарды,сабынды ағарту үшін,қоймаларды аластау үшін қолданылады.
  

• 18 слайд

  КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫ
  Н2SO4
  

• 19 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт қышқылы-түссіз, ұшқыштығы төмен, тығыздығы 1,84г\мл майлы сұйықтық
  
  Кейде оны “купорос майы” деп атайды.
  Ылғал тартқыш
  
  Күкірт қышқылы суда жақсы ериді. Еру кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді
  
  Ауадан және басқа газдардан су буын жақсы тартады
  

• 20 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт қышқылы күшті және белгілі минералды қышқылдар ішіндегі тұрақтысы
  
  Сұйылтылған күкірт қышқылына күшті қышқылдың барлық қасиеттері тән. Олар негіздік оксидтермен, негіздермен және тұздармен әрекеттеседі.
  
  Кернеу қатарындағы сутектің оң жағындағы металдар сұйылтылған күкірт қышқылында ерімейді.
  

• 21 слайд

  Сульфат иондарына сапалық реакция
  Күкірт қышқылына және оның тұздарына барий тұздарының ерітіндісі реактив болып табылады. Ва2 катионы SО4 анионымен іс жүзінде ерімейтін ақ тұнба түзеді:
  
  Ba2 + SO4 = BaSO4
  

• 22 слайд

  Қолданылуы
  Күкірт қышқылымен тікелей немесе жанама байланыспаған химиялық өндіріс салаларын айту қиын. Күкірт қышқылы жан-жақты қолданылуы бойынша бірінші орында тұр. Оны химия өнеркәсібінің “наны” деп санайды, себебі басқа қышқылдарды алуда, мұнай өнімдерін тазалауда, қант өндірісінде, өсімдік майын тазалауда, газдарды құрғатуда, сода, бояу, жасанды талшық өндірісінде, органикалық синтез және т.б. қолданылады
  
  Негізгі химиялық өнеркәсіпте күкірт қышқылы тыңайтқыштар алуда қолданылады
  
  

• 23 слайд

  Сульфаттар
  Күкірт қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Күкірт қышқылы екінегізді болғандықтан, ол тұздарды екі қатарына түзеді: орта-сульфаттар және қышқыл-гидросульфаттар
  
  Күкірт қышқылының тұздары да өте көп қолданылады. Күкірт қышқылы тұздарының ішіндегі тұздарына маңыздыларына мыналар жатады:
  
  Кальций сульфатыCASO4 кристалгидрат түрінде кездеседі:гипс,алебастр.Гипсті кыздырганда ол алебастрга айналады.Алебастрды медицинада сынақтың сыртынан орап таңуда және тіс протезін дайындауда қоолданады
  

• 24 слайд

  Күкірт
  S
  

• 25 слайд

  Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
  Күкірт VІ А топ элементі.
  Электрондық формуласы: S 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
  

• 26 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт –сары түсті,қатты кристалды зат
  
  Оның үш аллотропиялық түр өзгерісі болады: ромбтық,моноклинді,пластикалық
  
  Қалыпты жағдайда күкірт молекуласы сақина түріндетұйықталған сегіз атомнан тұрады
  
  Суда күкірт ерімейді,спирт пен эфирде нашар ериді;бензолда,күкіртті көміртекте және т.б.жақсы ериді
  

• 27 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт химиялық реакцияларда тотықтырғыш та,тотықсыздандырғыш та бола алады
  
  күкірттің жай заттармен әрекеттесуі
  
  күкірт жоғары температурада сутекпен әрекеттеседі
  
  Жоғары температурада күкірт фтормен және оттекпен әрекеттеседі(жанады)
  
  
  
  
  
  

• 28 слайд

  Табиғатта таралуы
  Күкірттің табиғи қосылыстары
  Балқаш,Шығыс Қазақстан облысында сульфидтер( ZnS,PbS, FeS,т.б)күйінде болса,сульфаттары
  (СаSO4. 2 H2 O, Na2 SO4 .10H2 O, MgSO4 . 7H2 O) т.б болады
  
  Күкірт қосылыстары мұнайда және тас көмірде де кездеседі
  
  Бос күйіндегі күкіртті тау жыныстарынан балқыту арқылы алады
  

• 29 слайд

  
  
  ҮІ.Өздік жұмыс.
  І топ
  1.Күкірттің химиялық таңбасы
  2.Электрондық формуласы
  3.Мүмкін болатын валенттігі
  4.Мүмкін болатын тотығу дәрежесі
  
  ІІ топ
  Мына қосылыстардың ішінен күкіртті қосылыстардың формуласын тауып ,атын ата:
  СаО,Н2S, NaOH ,SO2, H 2O, HNO3,MgCI2 ,Fe2 (SO 4)3
  2.Күкірттің (ІҮ) оксиді ....оксид деп аталады
  Күкірттің (ІҮ) оксиді сумен әрекеттесіп,түзеді
  4.Күкірт қышқылының формуласы
  
  ІІІ топ
  1.Күкірт қышқылына және оның тұздарына қай зат сапалық реактив болып табылады ?
  2.Күкірт қышқылының физикалық қасиеттері қандай?
  3.Мына реакция теңдеуін аяқта: а) Mg+H2S O4→ ә) Zn O+ H2S O4→ б) Na3 PO4 + H2S O4→
  
  ІҮ топ
  1.Мына айналымды жүзеге асыр: S → SO2 → SO3 → H2 S O4 → K2 S O4
  2.Күкірттің қанша аллотропиялық түр өзгерістері бар?
  3.Мына реакциялар ды аяқта : а) SO 2+ K2 O→ ә) Fe S+ O2→ б) Zn S+ O2→
  

• 30 слайд

  
  Сергіту сәті.
  
  1.Екі буыннан тұратын химиялық элемент,
  Бірінші буыны атау септігінің сұрағы,екінші буыны сан есім, бұл қандай элемент? (неон)
  
  2.Бірінші буыны тасқын су, екінші буыны мал құлағындағы белгі.
  Оқушы ,ойлан, бұл қандай элемент?(селен)
  
  3.Табылса бұрын там-тұмнан ,қазір көп әрбір өлкеде.
  Қымбат болды алтыннан ,қандай металл ертеде. (алюминний)
  
  4.Сыныптан бір шықпайды,тимесең жұқпайды.
  Жәрдемісіз бұл заттың,оқушы сабақ ұқпайды (бор)
  
  5.Күмістей түсі жылтыр,өзі сұйық,буланбас,қайнатсаң да отынды үйіп.
  Көрсететін суықты,жылуды анық ,қандай зат;құрал жасар соны құйып?(сынап)
  

• 31 слайд

  
  
  
  
  ҮІІ.Қорытындылау
  Әр топ өздерінің аттарына сәйкес тақырыптарын түйіндейді
  
  ІХ. Бағалау
  
  Х.Үйге тапсырма беру
  «Күкірт оның қосылыстары тақырыбын»оқу
  

• 32 слайд

  
  Назарларыңызға рахмет
  

• 1 слайд

  Кел, балалар, оқылық!
  

• 2 слайд

  Ерте заманнан бастап үйді аластауға, түрлі жараларды емдеуге қолданылатын элемент?
  

• 3 слайд

  Жұмыртқа шіріген кезде қандай газ бөлінеді?
  

• 4 слайд

  Сутек пен күкірт әрекеттесе ме?
  Қандай зат түзіледі?
  

• 5 слайд

  Күкірт жана ма?
  Түзілген заттың физикалық қасиеті қандай?
  

• 6 слайд

  Есептер шығарайық
  1. Күкірттің табиғатта кездесетін қосылыстарының:
  а) қорғасын жылтыры РbS;
  ә) мыс жылтыры Cu2S;
  б) темір колчеданы FeS2 қайсысының құрамында күкірттің массалық үлесі үлкен?
  
  2. Темір (ІІ) сульфиді мен массасы 146 г тұз қышқылы әрекеттескенде күкіртсутектің қандай көлемін (қ.ж.) алуға болады?
  
  3. 2 моль күкіртсутек және 128 г күкірт (ІV) оксиді әрекеттескенде түзілетін күкірттің массасы қанша?
  

• 7 слайд

  Тест жұмысы
  1.Күкірттің физикалық қасиеті:
  А) сары түсті, суда жақсы ериді;
  Ә) көк түсті, суда ерімейді;
  Б) сары түсті, суда ерімейді.
  2. Күкірт қосылыстарындағы валенттіктер қандай?
  А) І, ІІ, ІІІ; Ә) ІІ, ІV, VІ; Б) ІІ, ІV, V.
  3. Күкірт тікелей мырышпен әрекеттескенде қандай қосылыс түзіледі:
  А) мырыш сульфаты; Ә) мырыш сульфиті; Б) мырыш сульфиді.
  4. Күкірт жанғанда қандай жалынмен жанады:
  А) ашық сары; Ә)көгілдір; Б) қызыл.
  5. Күкірттің аллотропиялық түр өзгерісі нешеу:
  А) 4; Ә) 3; Б) 2.
  

• 8 слайд

  Тест жауабы
  1 – Б
  2 – Ә
  3 – Б
  4 – Ә
  5 – Ә
  

• 9 слайд

  Күкірт оксидтері.
  Күкірт қышқылы және сульфаттар.
  

• 10 слайд

  Күкірт оксидтері
  
  
  SO2
  SO3
  

• 11 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт екі түрлі оксид түзеді: күкірт (ІV) оксиді – SO2 (күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді), бұл – өткір тұншықтырғыш иісі бар, түссіз газ.
  
  Күкірт (VІ) оксиді – күкірт ангидриді – SO3, ұшқыш, түссіз сұйықтық; олар суда жақсы ериді, нәтижесінде күкіртті қышқыл Н2SO3 және күкірт қышқылы Н2SO4 түзіледі, олай болса бұлар қышқылдық оксидтер.
  

• 12 слайд

  Алынуы
  Зертханада: Күкіртті ауада жағу арқылы
  2S+O2→ SO2
  
  Өндірісте: сульфидтерді өртеу арқылы
  2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2
  2SO2 + O2 → 2SO3
  

• 13 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Сумен әрекеттесіп қышқыл түзеді
  SO2+H2O=H2SO3
  SO3+H2O=H2SO4
  Негіздік оксидпен әрекеттесіп тұз түзеді:
  SO2+Na2O→Na2SO3
  SO3+Na2O→Na2SO4
  Негізбен әрекеттескенде тұз және су түзіледі
  SO2+2NaOH →Na2SO3+H2O
  SO3+2NaOH →Na2SO4+H2O
  

• 14 слайд

• 15 слайд

  КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫ
  Н2SO4
  

• 16 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт қышқылы-түссіз, ұшқыштығы төмен, тығыздығы 1,84г\мл майлы сұйықтық
  
  Кейде оны “купорос майы” деп атайды.
  Ылғал тартқыш
  
  Күкірт қышқылы суда жақсы ериді. Еру кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді
  
  Ауадан және басқа газдардан су буын жақсы тартады
  

• 17 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт қышқылы күшті және белгілі минералды қышқылдар ішіндегі тұрақтысы. Ол кез келген қышқылды оның тұздарынан ығыстырып шығара алады.
  
  Сұйылтылған күкірт қышқылына күшті қышқылдың барлық қасиеттері тән. Ол негіздік оксидтермен, негіздермен және тұздармен әрекеттеседі.
  
  Кернеу қатарында сутектің сол жағында орналасқан металдардың барлығы ериді, ал сутектің оң жағындағы металдар сұйылтылған күкірт қышқылында ерімейді.
  

• 18 слайд

• 19 слайд

  Сульфат иондарына сапалық реакция
  Күкірт қышқылына және оның тұздарына барий тұздарының ерітіндісі реактив болып табылады. Ва2+ катионы SО42- анионымен іс жүзінде ерімейтін ақ тұнба түзеді:
  
  Ba2+ + SO42-= BaSO4↓
  

• 20 слайд

  Қолданылуы
  Күкірт қышқылымен тікелей немесе жанама байланыспаған химиялық өндіріс салаларын айту қиын. Күкірт қышқылы жан-жақты қолданылуы бойынша бірінші орында тұр. Оны химия өнеркәсібінің “наны” деп санайды, себебі басқа қышқылдарды алуда, мұнай өнімдерін тазалауда, қант өндірісінде, өсімдік майын тазалауда, газдарды құрғатуда, сода, бояу, жасанды талшық өндірісінде, органикалық синтез және т.б. қолданылады
  
  Негізгі химиялық өнеркәсіпте күкірт қышқылы тыңайтқыштар алуда қолданылады
  
  

• 21 слайд

  Сульфаттар
  Күкірт қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Күкірт қышқылы екінегізді болғандықтан, ол тұздардың екі қатарын түзеді: орта-сульфаттар және қышқыл-гидросульфаттар
  
  Күкірт қышқылының тұздары да өте көп қолданылады. Күкірт қышқылы тұздарының ішіндегі маңыздыларына мыналар жатады:
  
  Кальций сульфаты CASO4 кристаллогидрат түрінде кездеседі: гипс, алебастр. Гипсті кыздырганда ол алебастрга айналады. Алебастрды медицинада сынықтың сыртынан орап таңуда және тіс протезін дайындауда қолданады
  

• 22 слайд

  Бекіту тапсырмалары
  1. Мына қосылыстардың ішінен күкіртті қосылыстарының формуласын тауып, атын ата: СаО, Н2S, NaOH, SO2, H2O, HNO3, MgCI2, Fe2(SO4)3
  2. Күкірттің (ІV) оксиді ......... оксид деп аталады.
  3. Күкірттің (ІV) оксиді сумен әрекеттесіп, .......... түзеді.
  4. Күкірт қышқылының формуласы және салыстырмалы молекулалық массасы?
  5. Күкірт қышқылына және оның тұздарына қай зат сапалық реактив болып табылады ?
  6. Реакция теңдеулерін аяқта:
  а)Mg+H2SO4→ ә)ZnO+H2SO4→ б)NaOН+H2SO4→
  7. Айналымды жүзеге асыр:
  S → SO2 → SO3 → H2SO4 → K2SO4
  

• 23 слайд

  “Тез қимылда” ойыны
  
  H2S
  SO2
  H2SO4
  FeS2
  S
  

• 24 слайд

  Үйге тапсырма: § 8.19 оқу
  11 – 12 жаттығуларды орындау
  Ізденіс жұмысы: Сульфаттар – медицинада,
  - құрылыста,
  - химия өнеркәсібінде,
  - агрономияда.
  

• 25 слайд

  
  Білімнің
  биік белестерін
  бағындыра беріңдер!
  

• 1 слайд

  SO2+H2O=H2SO3
  3. АТМОСФЕРАДАҒЫ ҚЫШҚЫЛ ЖАҢБЫРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ:
  

• 2 слайд

  І. Қызығушылықтарын ояту 
  Мұғалім: Бүгінгі сабағымыз күндегіден өзгеше жаңа тақырыпты ертегі айтудан бастаймыз.
  Бір кездерде химия патшалығында Су Ханшайым мен Күкірт алты валентті Ханзада отбасында жас сәби дүниеге келіпті. Барлығы қуанып, көптен бері өзінің артынан мұрагер болып қалатын ұлды асыға күтіп жүрді. Медбике келіп ұл деп оған көк лента таққанда бірден қызарып кетті, дүниеге қыз келгенін жанындағылардың барлығы үнсіз түсінді.
  

• 3 слайд

  Тәжірибе-1 
  Сынауықтағы күкірт қышқылына
  лакмусты тамызды. Түсі қызыл түске өзгерді.
  
  Қыздың атын- Қышқыл қойды, әкесінің фамилиясы – Күкірт еді.
  

• 4 слайд

  Сонымен бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Күкірт қышқылы
  Сабағымыздың мақсаты: күкірт қышқылының қасиеттері мен қолдануын қарастырамыз.
  Барлығымыз күкірт қышқылымен бірге ертегілер еліне саяхатқа аттанамыз. Жолда қиындықтар кездеседі оған сендердің көмектерің қажет болады . Оған көмектесу үшін сендердің білімдерің керек. Алдарыңызда жол жүру парағымен танысыңыздар.
  

• 5 слайд

  Ертегінің мазмұны:
  
  1.Бөлім. «Күкірт қышқылының туған күні»
  2.Бөлім. «Балалық шағы»
  3.Бөлім. «Жол үстіндегі қиындықтар»
  4.Бөлім. «Зергерлік бұйым сататын дүкенде»
  5.Бөлім «Жас отбасын құру»
  6.Бөлім «Жетістіктерге жету»
  

• 6 слайд

  ІІ. Бөлім. «Балалық шағы»
  Сендер бір ауылда өзімен бірге ойнап өскен күкірт қышқылының балалық шағында қандай болғанын айтып берсеңіздер.
  1.Оқушыларға сұрақ:
  Күкірт қышқылы туралы не білеміз ? ( ассоциация құру )
  

• 7 слайд

  ІІІ. Бөлім. «Жол үстіндегі қиындықтар»
  Күкірт қышқылы күн сайын өсіп бой жетті. Жасы 18 ге келді. Дүние жүзін аралап көргісі келді жұмыс істеп өзін көрсеткісі келді . Бірақ көп қиындықтарға тап болды. Жолда көп жүрді біркезде бұрылыста алдынан үлкен тас кездесті. Онда мынадай жазу жазылған екен «Оңға жаққа бұрылсаң – қышқылға барасың, солға бұрылсаң –тұзға түсесің, түзу жүрсең – өз жолыңды табасың» Қышқыл көп ойланды. Дұрыс жолды қалай табады ? Оған көмектесейікші.
  

• 8 слайд

  ІІІ. Ой толғаныс.
  Оның мінезі өзгеріп, жанындағыларға қылықтарын көрсете бастады..
  
  Түзу жолмен жүріп келе жатса алдынан
  «Негіздер» фирмасына тап болды.Жанын аямай сонда қызу жұмыс істеді.
  
  2.Оқушыларға сұрақ: Нәтижесінде қандай заттар шығарды?
  
  
  
  

• 9 слайд

  Оған көмек көрсету үшін Оқулықпен өз беттерінше жұмыс . ( 4- топ) (берілген тапсырманың моделін жасау арқылы түсіндіру. Жазбаша, ауызша, көрнекілік арқылы).
  1- топ . Күкірт қышқылының физикалық қасиеті, қауіпсіздік ережесі.
  2 – топ Химиялық қасиеті сатыланып диссоциациялануы, негіздермен, негіздік оксидпен әрекеттесуі
  3-топ. Сұйытылған, концентрациялы күкірт қышқылымен, тұздармен әрекеттесуі.
  4-топ . Қолданылуы. Тұздары.
  
  

• 10 слайд

  
  ІІІ. Ой толғаныс.
  
  Оның мінезі өзгеріп, жанындағыларғ
  а қылықтарын көрсете бастады..
  1-топ Күкірт қышқылының физикалық қасиеті, қауіпсіздік ережесі туралы айтады. Оқушылар дәптерге жазады
  Түзу жолмен жүріп келе жатса алдынан «Негіздер» фирмасына тап болды.Жанын аямай сонда қызу жұмыс істеді.
  еді түсі өзгерді.
  
  

• 11 слайд

  Жанында жақын орналасқан «Негіздік оксидтер» фирмасына бас сұғып көрді.Бұл фирмадада жақсы жұмыс жасады, бірақ көйлегіне қара ұнтақ шашырап еді түсі өзгерді.
  

• 12 слайд

  Мұғалім: тәжірибе 2 Күкірт қышқылы + мыс оксиді
  3.Оқушыларға сұрақ:
  1.Тәжірибе жасамас бұрын қандай қауіпсіздік ережесін сақтаймыз?
  2.Қара ұнтақ қандай қосылыс? Қандай зат түзілді ,түсі қандай?
  3.Химиялық реакция теңдеуін жазу.
  
  

• 13 слайд

  Қауіпсіздік техникасының ережесі.
  1.Әрбір жасалатын жұмыстың барысымен танысу.
  2.Тәжірибеге қажетті заттарды аз мөлшерде қолдану.
  3.Қышқылдармен жұмыс жасағанда сақ болу,газ күйіндегі заттардың иісін алыстан желпу арқылы сезу.
  4.Реактиві бар ыдыстың ауызына үңілмей,жанынан қарау.
  5.Қышқылдармен жұмыс жасағанда денеге немесе киімге тигенде дереу сумен жуу.
  

• 14 слайд

  ІV Бөлім. «Зергерлік бұйым сататын дүкенде»
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Күкірт қышқылы жұмыстан кейін кешкілік уақытта қаланы аралап қыдырып жүргенде Зергерлік бұйым сататын дүкенді бірінші рет көрді . Дүкен сөрелерінде толып тұрған жүзіктің біреуін өлшеп көрмекші болды . Сол кезде Варий деген жігіт күтпеген жерден тап болды . Екеуі танысты. Таныстығы үшін Варий мырыштан жасалған мыстан жасалған жүзіктерді кигізіп көріп еді бірден еріп кетті. кумис, платина, алтыннан жасалған бұйымдар өзгеріссіз қалды?
  
  
  
  4.Оқушыларға сұрақ: Неге? Жауабыңды түсіндір
  

• 15 слайд

  V Бөлім «Жас отбасын құру»
  Бүгін Варий деген жігіт кездесуге тағы да келіп өзі «Тұз» фирмасында жұмыс істейтіндігі туралы айтып күкірт қышқылын сол фирмаға жұмысқа шақырды. Екеуі бір жерде істеп таныстықтары жарасып үйленуге келісті. Екеуі де үйлену тойына ақ киім киді . Неге?
  

• 16 слайд

  Компьютер тәжірибе-4. Күкірт қышқылының жақсы көріп ішетін асы су екен ,ал онша жақсы көрмейтін тағамы қант . Тіпті оны көргенде көмірге айналдырып жібереді екен. Ол жалғыз қалғанда өз ойын құпия хатқа түсіріп отырған.
  5. Оқушыларға сұрақ: Неге суды жақсы көреді? Құпия хатты қалай жазды, оны қалай оқып алуға болады?
  

• 17 слайд

  Жауап: Күкірт қышқылы күшті су тартқыш зат. Егер концентрациялы қышкыл толтырылған стаканды біраз уакыт ашық калдырса, ауадағы су буын бойына тартып сіңіреді де, қышқыл ыдыстан асып төгіледі. Осы қасиетіне бола күкірт қышқылын түрлі газдарды ылғалдан құрғату үшін пайдаланады.
  

• 18 слайд

  
  
  
  VІ -Бөлім «Жетістіктерге жету»
  Сонымен күкірт қышқылының арманы орындалып дүние жүзін аралап өз үлесін қосып жүрді , Қазақстанның кейбір қалаларында бірлесіп жұмыс жасайды.
  6. Оқушыларға сұрақ: Күкірт қышқылы Қазақстанның қай қаласында кездеседі және қандай салаларда қолданады? 
  

• 19 слайд

  Химиялық диктант
  1.Күкірт қышқылы
  2.SO3
  3.Иә
  4.Моногидрит
  5.H2SO4
  6.Жоқ
  7.10,5
  8.Су тартқыш
  9.Сульфаттар
  10.Электролиттер ретінде
  
  

• 20 слайд

  
  Баға алу үшін:
  «3»-1,3 жаттығу
  «4»- 4,6 жаттығу
  «5»- 7,9 жаттығу
  Үйге тапсырма 1.§ есеп (слайд 14)
  2.“Бүгін сабақта” эссе жазу.
  
  

• 21 слайд

  Домашнее задание:
  § 16 читать
  Задания 3, 4 письменно в тетрадь
  Сабақ аяқталды....
  

• 22 слайд

• 1 слайд

  Кел, балалар, оқылық!
  

• 2 слайд

  Ерте заманнан бастап үйді аластауға, түрлі жараларды емдеуге қолданылатын элемент?
  

• 3 слайд

  Жұмыртқа шіріген кезде қандай газ бөлінеді?
  

• 4 слайд

  Сутек пен күкірт әрекеттесе ме?
  Қандай зат түзіледі?
  

• 5 слайд

  Күкірт жана ма?
  Түзілген заттың физикалық қасиеті қандай?
  

• 6 слайд

  Есептер шығарайық
  1. Күкірттің табиғатта кездесетін қосылыстарының:
  а) қорғасын жылтыры РbS;
  ә) мыс жылтыры Cu2S;
  б) темір колчеданы FeS2 қайсысының құрамында күкірттің массалық үлесі үлкен?
  
  2. Темір (ІІ) сульфиді мен массасы 146 г тұз қышқылы әрекеттескенде күкіртсутектің қандай көлемін (қ.ж.) алуға болады?
  
  3. 2 моль күкіртсутек және 128 г күкірт (ІV) оксиді әрекеттескенде түзілетін күкірттің массасы қанша?
  

• 7 слайд

  Тест жұмысы
  1.Күкірттің физикалық қасиеті:
  А) сары түсті, суда жақсы ериді;
  Ә) көк түсті, суда ерімейді;
  Б) сары түсті, суда ерімейді.
  2. Күкірт қосылыстарындағы валенттіктер қандай?
  А) І, ІІ, ІІІ; Ә) ІІ, ІV, VІ; Б) ІІ, ІV, V.
  3. Күкірт тікелей мырышпен әрекеттескенде қандай қосылыс түзіледі:
  А) мырыш сульфаты; Ә) мырыш сульфиті; Б) мырыш сульфиді.
  4. Күкірт жанғанда қандай жалынмен жанады:
  А) ашық сары; Ә)көгілдір; Б) қызыл.
  5. Күкірттің аллотропиялық түр өзгерісі нешеу:
  А) 4; Ә) 3; Б) 2.
  

• 8 слайд

  Тест жауабы
  1 – Б
  2 – Ә
  3 – Б
  4 – Ә
  5 – Ә
  

• 9 слайд

  Күкірт оксидтері.
  Күкірт қышқылы және сульфаттар.
  

• 10 слайд

  Күкірт оксидтері
  
  
  SO2
  SO3
  

• 11 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт екі түрлі оксид түзеді: күкірт (ІV) оксиді – SO2 (күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді), бұл – өткір тұншықтырғыш иісі бар, түссіз газ.
  
  Күкірт (VІ) оксиді – күкірт ангидриді – SO3, ұшқыш, түссіз сұйықтық; олар суда жақсы ериді, нәтижесінде күкіртті қышқыл Н2SO3 және күкірт қышқылы Н2SO4 түзіледі, олай болса бұлар қышқылдық оксидтер.
  

• 12 слайд

  Алынуы
  Зертханада: Күкіртті ауада жағу арқылы
  2S+O2→ SO2
  
  Өндірісте: сульфидтерді өртеу арқылы
  2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2
  2SO2 + O2 → 2SO3
  

• 13 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Сумен әрекеттесіп қышқыл түзеді
  SO2+H2O=H2SO3
  SO3+H2O=H2SO4
  Негіздік оксидпен әрекеттесіп тұз түзеді:
  SO2+Na2O→Na2SO3
  SO3+Na2O→Na2SO4
  Негізбен әрекеттескенде тұз және су түзіледі
  SO2+2NaOH →Na2SO3+H2O
  SO3+2NaOH →Na2SO4+H2O
  

• 14 слайд

• 15 слайд

  КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫ
  Н2SO4
  

• 16 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт қышқылы-түссіз, ұшқыштығы төмен, тығыздығы 1,84г\мл майлы сұйықтық
  
  Кейде оны “купорос майы” деп атайды.
  Ылғал тартқыш
  
  Күкірт қышқылы суда жақсы ериді. Еру кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді
  
  Ауадан және басқа газдардан су буын жақсы тартады
  

• 17 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт қышқылы күшті және белгілі минералды қышқылдар ішіндегі тұрақтысы. Ол кез келген қышқылды оның тұздарынан ығыстырып шығара алады.
  
  Сұйылтылған күкірт қышқылына күшті қышқылдың барлық қасиеттері тән. Ол негіздік оксидтермен, негіздермен және тұздармен әрекеттеседі.
  
  Кернеу қатарында сутектің сол жағында орналасқан металдардың барлығы ериді, ал сутектің оң жағындағы металдар сұйылтылған күкірт қышқылында ерімейді.
  

• 18 слайд

• 19 слайд

  Сульфат иондарына сапалық реакция
  Күкірт қышқылына және оның тұздарына барий тұздарының ерітіндісі реактив болып табылады. Ва2+ катионы SО42- анионымен іс жүзінде ерімейтін ақ тұнба түзеді:
  
  Ba2+ + SO42-= BaSO4↓
  

• 20 слайд

  Қолданылуы
  Күкірт қышқылымен тікелей немесе жанама байланыспаған химиялық өндіріс салаларын айту қиын. Күкірт қышқылы жан-жақты қолданылуы бойынша бірінші орында тұр. Оны химия өнеркәсібінің “наны” деп санайды, себебі басқа қышқылдарды алуда, мұнай өнімдерін тазалауда, қант өндірісінде, өсімдік майын тазалауда, газдарды құрғатуда, сода, бояу, жасанды талшық өндірісінде, органикалық синтез және т.б. қолданылады
  
  Негізгі химиялық өнеркәсіпте күкірт қышқылы тыңайтқыштар алуда қолданылады
  
  

• 21 слайд

  Сульфаттар
  Күкірт қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Күкірт қышқылы екінегізді болғандықтан, ол тұздардың екі қатарын түзеді: орта-сульфаттар және қышқыл-гидросульфаттар
  
  Күкірт қышқылының тұздары да өте көп қолданылады. Күкірт қышқылы тұздарының ішіндегі маңыздыларына мыналар жатады:
  
  Кальций сульфаты CASO4 кристаллогидрат түрінде кездеседі: гипс, алебастр. Гипсті кыздырганда ол алебастрга айналады. Алебастрды медицинада сынықтың сыртынан орап таңуда және тіс протезін дайындауда қолданады
  

• 22 слайд

  Бекіту тапсырмалары
  1. Мына қосылыстардың ішінен күкіртті қосылыстарының формуласын тауып, атын ата: СаО, Н2S, NaOH, SO2, H2O, HNO3, MgCI2, Fe2(SO4)3
  2. Күкірттің (ІV) оксиді ......... оксид деп аталады.
  3. Күкірттің (ІV) оксиді сумен әрекеттесіп, .......... түзеді.
  4. Күкірт қышқылының формуласы және салыстырмалы молекулалық массасы?
  5. Күкірт қышқылына және оның тұздарына қай зат сапалық реактив болып табылады ?
  6. Реакция теңдеулерін аяқта:
  а)Mg+H2SO4→ ә)ZnO+H2SO4→ б)NaOН+H2SO4→
  7. Айналымды жүзеге асыр:
  S → SO2 → SO3 → H2SO4 → K2SO4
  

• 23 слайд

  “Тез қимылда” ойыны
  
  H2S
  SO2
  H2SO4
  FeS2
  S
  

• 24 слайд

  Үйге тапсырма: § 8.19 оқу
  11 – 12 жаттығуларды орындау
  Ізденіс жұмысы: Сульфаттар – медицинада,
  - құрылыста,
  - химия өнеркәсібінде,
  - агрономияда.
  

• 25 слайд

  
  Білімнің
  биік белестерін
  бағындыра беріңдер!
  

• 1 слайд

  
  
  
  
  
  
  Батыс Қазақстан облысы
  Зеленов ауданы
  Махамбет ауылы
  Махамбет ЖОББМ
  Химия пәнінің мұғалімі
  Лекерова Эльмира Қайратқызы
  
  

• 2 слайд

  Күкірт және оның қосылыстары
  

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  1.Оқушыларды күкірт және оның қосылыстарымен,химиялық қасиеттерімен таныстыру
  
  2.Жоспарды пайдалана отырып,өз бетінше жауап беру біліктілігін қалыптастыру,негізгі ойды бөліп қорытындылап,салыстыра білуге үйрету
  
  3.Уақытты бағалауға,өз бетінше жұмыс істеп,қорытындылай білуге үйрету
  

• 4 слайд

  Сабақ жоспары:
  
  І. Ұйымдастыру
  
  ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау. (тест)
  
  ІІІ. Сабақтың мақсатымен таныстыру
  
  ІV. Топқа бөлу
  
  Слайдпен жұмысты қорғау
  
  VІ.Өздік жұмыс
  
  VІІ.Қорытындылау
  

• 5 слайд

  
  Тест
  

• 6 слайд

  Осы затпен ескі үйді аластайды,түсіне қарасаң алтынға ұқсайды
  бұл не деп ойлайсыңдар, балалар?
  Иә , бұл күкірт.
  Ендеше бүгінгі сабағымызда «Күкірт және оның қосылыстары»
  туралы әңгімелейтін боламыз.
  
  Сыныпты 4 топқа бөлу.
  «Күкірт және оның қосылыстары» тақырыбы бойынша оқушылардың
  слайд бойынша жұмыстарын қорғауы.
  
  І топ «Күкірт»
  
  ІІ топ «Күкіртсутек»
  
  ІІІ топ «Күкірттің (ІV,VІ ) оксидтері
  
  ІҮ топ « Күкірт қышқылы»
  

• 7 слайд

  Күкірт және оның қосылыстары
  Күкіртсутек
  Күкірт қышқылы
  Күкірт
  Күкірт оксиді
  

• 8 слайд

  Күкіртсутек
  
  Н2S
  

• 9 слайд

  Табиғатта таралуы және физикалық қасиеттері
  Күкіртсутек –шіріген жұмыртқа йісті,түссіз газ.
  -60°с-та сұйық күйге ауысады.ал -86° с-та қатады.
  Күкіртсутек табиғатта жанартау атқылағандағы газдардың құрамында,емдік қасиеті бар минерал суларда кездеседі(Алма-Арасан т.б)
  Күкіртсутек өте улы,оның өте аз мөлшерімен тыныс алғанда адам есінен танып,тіпті өліп те кетуі мүмкін.
  Күкіртсутек тыныс алғанда гемоглобинмен байланысып,сал ауруын туғызады.
  Күкіртсутекпен уланған адамды тез арада таза ауаға шығару керек.
  

• 10 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкіртсутеке тотықсыздандырғыш қасиет тән.
  2Н2S +O2→2S+2H2O S- тот-с-ш , O2- т-т-ш
  Металдармен әрекеттесіп сутек бөледі,активтік қатарында сутекке дейін тұрған металдармен:
  Н2S+Mg → Mg S+ Н2↑
  Галогендермен әрекеттескенде сәйкес галогенсутек қышқылдарын түзеді: Br2 + Н2S →2HBr+S
  Күкіртсутек екі негізді қышқыл болғандықтан,орта(сульфидтер)және қышқыл тұздар(гидросульфаттар) түзеді. Н2S+КОН →КНS+H2O
  

• 11 слайд

  Алынуы:
  Зертханада:
  
  Н2S Кипп аппаратында алынады:
  
  ҒеS+ 2HCI → Н2S↑ + ҒеCI2
  

• 12 слайд

  Қолданылуы:
  Күкіртсутек емдік қасиеті бар,буын ауруларын емдеуде күкіртті сутек ванналарында қолданылады
  
  Күкірттісутектің тұздарымен түсі әр түрлі тұнба түзуі аналитикалық химияда ерітіндіден сәйкес металл катиондарын бөлуде және анықтауда қолданылады
  

• 13 слайд

  Күкірт оксидтері
  
  
  SO2
  SO3
  

• 14 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт екі түрлі оксид түзеді:S(ІҮ)оксиді-SO2(күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді),бұл-өткір тұншықтырғыш иісі бар,түссіз газ
  
  S(ҮІ)оксиді-күкірт ангидриді- SO3,ұшқыш,түссіз сұйықтық;олар суда жақсы ериді,нәтижесінде күкіртті қышқыл Н2SO3 және күкірт қышқылы Н2SO4 түзіледі,олай болса бұлар қышқылдық оксидтер
  

• 15 слайд

  Алынуы
  Зертханада: Күкіртті ауада жағу арқылы 2S+O2→ SO2
  
  Өндірісте: 2ZnS+3O2 → 2ZnO+ 2SO2
  2SO2+O2 → 2SO3
  

• 16 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Негіздік оксидпен әрекеттесіп тұз түзеді:
  SO2+Na2O→Na2SO3
  Негізбен әрекеттескенде тұз және су түзе жүреді
  SO2+2 NaOH →Na2SO3+H2O
  

• 17 слайд

  Қолданылуы
  SO2-қантты,маталарды,сабынды ағарту үшін,қоймаларды аластау үшін қолданылады.
  

• 18 слайд

  КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫ
  Н2SO4
  

• 19 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт қышқылы-түссіз, ұшқыштығы төмен, тығыздығы 1,84г\мл майлы сұйықтық
  
  Кейде оны “купорос майы” деп атайды.
  Ылғал тартқыш
  
  Күкірт қышқылы суда жақсы ериді. Еру кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді
  
  Ауадан және басқа газдардан су буын жақсы тартады
  

• 20 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт қышқылы күшті және белгілі минералды қышқылдар ішіндегі тұрақтысы
  
  Сұйылтылған күкірт қышқылына күшті қышқылдың барлық қасиеттері тән. Олар негіздік оксидтермен, негіздермен және тұздармен әрекеттеседі.
  
  Кернеу қатарындағы сутектің оң жағындағы металдар сұйылтылған күкірт қышқылында ерімейді.
  

• 21 слайд

  Сульфат иондарына сапалық реакция
  Күкірт қышқылына және оның тұздарына барий тұздарының ерітіндісі реактив болып табылады. Ва2 катионы SО4 анионымен іс жүзінде ерімейтін ақ тұнба түзеді:
  
  Ba2 + SO4 = BaSO4
  

• 22 слайд

  Қолданылуы
  Күкірт қышқылымен тікелей немесе жанама байланыспаған химиялық өндіріс салаларын айту қиын. Күкірт қышқылы жан-жақты қолданылуы бойынша бірінші орында тұр. Оны химия өнеркәсібінің “наны” деп санайды, себебі басқа қышқылдарды алуда, мұнай өнімдерін тазалауда, қант өндірісінде, өсімдік майын тазалауда, газдарды құрғатуда, сода, бояу, жасанды талшық өндірісінде, органикалық синтез және т.б. қолданылады
  
  Негізгі химиялық өнеркәсіпте күкірт қышқылы тыңайтқыштар алуда қолданылады
  
  

• 23 слайд

  Сульфаттар
  Күкірт қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Күкірт қышқылы екінегізді болғандықтан, ол тұздарды екі қатарына түзеді: орта-сульфаттар және қышқыл-гидросульфаттар
  
  Күкірт қышқылының тұздары да өте көп қолданылады. Күкірт қышқылы тұздарының ішіндегі тұздарына маңыздыларына мыналар жатады:
  
  Кальций сульфатыCASO4 кристалгидрат түрінде кездеседі:гипс,алебастр.Гипсті кыздырганда ол алебастрга айналады.Алебастрды медицинада сынақтың сыртынан орап таңуда және тіс протезін дайындауда қоолданады
  

• 24 слайд

  Күкірт
  S
  

• 25 слайд

  Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
  Күкірт VІ А топ элементі.
  Электрондық формуласы: S 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
  

• 26 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Күкірт –сары түсті,қатты кристалды зат
  
  Оның үш аллотропиялық түр өзгерісі болады: ромбтық,моноклинді,пластикалық
  
  Қалыпты жағдайда күкірт молекуласы сақина түріндетұйықталған сегіз атомнан тұрады
  
  Суда күкірт ерімейді,спирт пен эфирде нашар ериді;бензолда,күкіртті көміртекте және т.б.жақсы ериді
  

• 27 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Күкірт химиялық реакцияларда тотықтырғыш та,тотықсыздандырғыш та бола алады
  
  күкірттің жай заттармен әрекеттесуі
  
  күкірт жоғары температурада сутекпен әрекеттеседі
  
  Жоғары температурада күкірт фтормен және оттекпен әрекеттеседі(жанады)
  
  
  
  
  
  

• 28 слайд

  Табиғатта таралуы
  Күкірттің табиғи қосылыстары
  Балқаш,Шығыс Қазақстан облысында сульфидтер( ZnS,PbS, FeS,т.б)күйінде болса,сульфаттары
  (СаSO4. 2 H2 O, Na2 SO4 .10H2 O, MgSO4 . 7H2 O) т.б болады
  
  Күкірт қосылыстары мұнайда және тас көмірде де кездеседі
  
  Бос күйіндегі күкіртті тау жыныстарынан балқыту арқылы алады
  

• 29 слайд

  
  
  ҮІ.Өздік жұмыс.
  І топ
  1.Күкірттің химиялық таңбасы
  2.Электрондық формуласы
  3.Мүмкін болатын валенттігі
  4.Мүмкін болатын тотығу дәрежесі
  
  ІІ топ
  Мына қосылыстардың ішінен күкіртті қосылыстардың формуласын тауып ,атын ата:
  СаО,Н2S, NaOH ,SO2, H 2O, HNO3,MgCI2 ,Fe2 (SO 4)3
  2.Күкірттің (ІҮ) оксиді ....оксид деп аталады
  Күкірттің (ІҮ) оксиді сумен әрекеттесіп,түзеді
  4.Күкірт қышқылының формуласы
  
  ІІІ топ
  1.Күкірт қышқылына және оның тұздарына қай зат сапалық реактив болып табылады ?
  2.Күкірт қышқылының физикалық қасиеттері қандай?
  3.Мына реакция теңдеуін аяқта: а) Mg+H2S O4→ ә) Zn O+ H2S O4→ б) Na3 PO4 + H2S O4→
  
  ІҮ топ
  1.Мына айналымды жүзеге асыр: S → SO2 → SO3 → H2 S O4 → K2 S O4
  2.Күкірттің қанша аллотропиялық түр өзгерістері бар?
  3.Мына реакциялар ды аяқта : а) SO 2+ K2 O→ ә) Fe S+ O2→ б) Zn S+ O2→
  

• 30 слайд

  
  Сергіту сәті.
  
  1.Екі буыннан тұратын химиялық элемент,
  Бірінші буыны атау септігінің сұрағы,екінші буыны сан есім, бұл қандай элемент? (неон)
  
  2.Бірінші буыны тасқын су, екінші буыны мал құлағындағы белгі.
  Оқушы ,ойлан, бұл қандай элемент?(селен)
  
  3.Табылса бұрын там-тұмнан ,қазір көп әрбір өлкеде.
  Қымбат болды алтыннан ,қандай металл ертеде. (алюминний)
  
  4.Сыныптан бір шықпайды,тимесең жұқпайды.
  Жәрдемісіз бұл заттың,оқушы сабақ ұқпайды (бор)
  
  5.Күмістей түсі жылтыр,өзі сұйық,буланбас,қайнатсаң да отынды үйіп.
  Көрсететін суықты,жылуды анық ,қандай зат;құрал жасар соны құйып?(сынап)
  

• 31 слайд

  
  
  
  
  ҮІІ.Қорытындылау
  Әр топ өздерінің аттарына сәйкес тақырыптарын түйіндейді
  
  ІХ. Бағалау
  
  Х.Үйге тапсырма беру
  «Күкірт оның қосылыстары тақырыбын»оқу
  

• 32 слайд

  
  Назарларыңызға рахмет
  

• 1 слайд

  1 - кезең. Ұйымдастыру
  
  2 - кезең. «Үй тапсырмасын тексеру»
  
  3 - кезең. «Жаңа сабақты түсіндіру»
  4 - кезең. «Жаңа сабақты бекіту»
  5 - кезең. «Топтастыру кластер»
  6 - кезең. «Ойлан, тап!»
  7 - кезең. « Өзгерісті жүзеге асыру»
  9 - кезең. «Бағалау»
  10 - кезең. «Үйге тапсырма беру»
  
  11 - кезең. «Қорытындылау»
   
  Сабақтың жүрісі
  8 - кезең. «Венн диаграммасы»
  

• 2 слайд

  Үй тапсырмасын тексеру
  

• 3 слайд

  Теориялық
  сұрақтар
  
  

• 4 слайд

  (ПС орны бойынша белгілерді анықтап айту)
  А) Ой қозғау
  3
  3
  32S16
  
  R+4O2
  VIA
  зр4
  S+6O3
  H2R-2
  

• 5 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Ә) Кім жылдам?
  
  
  
  
  1. Аллотропия
  дегеніміз не?
  2.Күкірттің
  қандай
  аллотропиялық
  түр өзгерістері бар?
  

• 6 слайд

  
  3. Сынаптың
  ұсақ
  тамшыларын
  қалай
  бейтараптауға
  болады?
  
  4. Эбонит
  деген
  не?
  

• 7 слайд

  
  
  5. Күкірттің
  қосылыстарындағы
  тотығу
  дәрежесі қандай?
  
  
  

• 8 слайд

  “ Жаңа сабақ ”
  

• 9 слайд

  Күкірттің қосылыстары.
  Күкіртсутек.
  
  

• 10 слайд

  М А Қ С А Т Ы:
  Білімділік:
  
  Күкіртсутек қасиеттерін, алыну әдістерін,
  тұздары туралы мәліметтерді меңгерту,
  өндірістегі маңызын түсіндіру.
  Дамытушылық:
  
  Пәнге
  қызығушылығын дамыту,
  сабаққа деген белсенділігін
  арттыру.
  
  
  
  
  
  Тәрбиелік:
  
  Қоршаған ортаны қорғауға, зиянды заттарды
  пайдаланғанда сақтануға, экологиялық
  сана мен мәдениеттілікке тәрбиелеу.
  
  
  

• 11 слайд

  
  
  
  Аралас сабақ.
  
  Т
  үр
  І
  
  
  
  Сұрақ – жауап әдісімен жаңа білімді меңгерту.
  
  ә
  ді
  с
  і
  
  
  Д. И. Менделеев кестесі, слайдтар, тірек – сызбалар,
  ВЕНН диаграммасы, карточкалар, суреттер.
  
  
  көрнкілі
  к
  С А Б А Қ Т Ы Ң
  

• 12 слайд

  1. Табиғатта кездесуі
  Мұнай газдарында
  Жанартау атқылағанда
  Минералды суларда
  Табиғи
  газдарда
  Белокты заттар шірігенде
  
  H2S
  
  

• 13 слайд

  2. Алынуы
  Зертханада → H2 + S = H2S ↑
  (КИПП аппаратында)
  ↓
  FeS + 2HCl → H2S ↑ +FeCl2
  
  

• 14 слайд

  3. Физикалық қасиеттері
  H2S
  Жанғыш. Ауамен, оттегімен қоспасы қопарылыс болады
  Дауа=1,17 есе ауыр
  ДH2=17
  
  Шіріген жұмыртқа иісті, өте улы, түссіз газ
  tсұйық= - 60ºC
  tқату= - 86ºC
  
  
  

• 15 слайд

  Электрондық құрылысы
  · ·
  Н · · S · · Н
  · ·
  
  
  

• 16 слайд

  4. Химиялық қасиеттері
  
  H2S
  Жай заттармен
  1. H2S + Br2 = 2HBr +S
  2. 2H2S +3O 2 = 2H 2 O+2SO 2
  Ауада көгілдір жалынмен жанады
  3. 2H2S +O 2 = 2H 2 O+2S ↓
  Бос күкіртке дейін тотығады (өндірісте)
  
  Күрделі заттармен
  1. H2S +2NaOH = Na 2S +2H2O
  2. H2S +HNO3 = S +2 NO2 + 2H2O
  
  Екі негізді әлсіз қышқыл сатылы диссоциацияланады
  1. H2S = H+ + НS -
  2. HS - = H+ + S 2-
  
  

• 17 слайд

  5. Тұздары
  Сульфидтер – күшті тотықсыздандырғыштар
  Гидросульфидтер
  Суда еритіндер:
  Na 2S, К 2S т.б
  
  Суда ерімейтіндер:
  FeS, ZnS, PbS, HgS т.б
  гидролизденеді
  Н 2S + НОН = NaHS + NaOH
  
  S 2- + НОН = HS - + OH -
  
  
  Н 2S + НgCl 2 = HgS ↓ + 2HCl
  
  
  
  KHS, NaHS, Ca(HS) 2 т.б
  
  H 2 S +KOH =KHS + H 2 O
  
  

• 18 слайд

  S-2 ионын анықтау үшін
  Рb2+ ионы реактив болады.
  
  Н 2S + Рb(NO3)2 = PbS↓ + 2HNO3
  
  
  
  Na 2S + Рb(NO3)2 = PbS↓ + 2NaNO3
  S-2 + Рb 2+ PbS↓
  қара
  

• 19 слайд

  Организмге әсері.
  

• 20 слайд

  Зияны
  А) Орталық тыныс алу жүйесін зақымдайды;
  Ә) Есінен танады, иіс сезу сезімі жойылады;
  Б) Қан гемоглобинімен байланысып сал ауруын туғызады.
  Пайдасы
  
  А) Емдік қасиеті бар минералды суларда кездеседі.
  Мыс: Алма – Арасан.
  H2S
  

• 21 слайд

  “Қолданылуы”
  
  Аналитикалық химияда ерітіндіден әртүрлі металл катиондарын бөлуде және анықтауда қолданылады.
  

• 22 слайд

  Жаңа сабақты
  бекіту
  

• 23 слайд

  
  
  
  
  
  1) Топтастыру кластер
  
  H2S
  Өте улы
  Жанғыш
  Түссіз
  Минерал суларда кездеседі
  Тұздары сулфидтер
  Орталық тыныс алу жүйесін зақымдайды
  

• 24 слайд

  1.Есеп шығару
  3,4 г күкіртсутекті жағу үшін оттектің қандай көлемі жұмсалады?
  
  2.Ойлан...
  Неге Қара теңіз деп аталады?
  
  
  2. Ойлан, тап!
  

• 25 слайд

  3) Өзгерісті жүзеге асыру
  
  
  А) Fe → FeS → H2S → Na2S
  
  Ә) FeS → H2S →S → SО2→ SО3 → Na2SО4
  

• 26 слайд

  4. Венн диаграммасы
  суда еріткенде әлсіз І негізді
  қышқыл негізді қышқыл тұздары:
  хлоридтер
  Тұншық
  Н 2S - суда
  ерігенде әлсіз
  ІІ негізді қышқыл
  Тұздары:
  Сульфидтер
  Жүйке жүйесін
  зақымдайды
  Тұншық тырғыш
  Н2О – Ериді
  Т, У,
  
  Ауадан ауыр
  

• 27 слайд

  “Үйге тапсырма”
  
  
  

• 28 слайд

  “Бағалау”
  “Қорытындылау”
  

• 29 слайд

  Сау
  болыңыздар!
  

• 1 слайд

  1 - кезең. Ұйымдастыру
  
  2 - кезең. «Үй тапсырмасын тексеру»
  
  3 - кезең. «Жаңа сабақты түсіндіру»
  4 - кезең. «Жаңа сабақты бекіту»
  5 - кезең. «Топтастыру кластер»
  6 - кезең. «Ойлан, тап!»
  7 - кезең. « Өзгерісті жүзеге асыру»
  9 - кезең. «Бағалау»
  10 - кезең. «Үйге тапсырма беру»
  
  11 - кезең. «Қорытындылау»
   
  Сабақтың жүрісі
  8 - кезең. «Венн диаграммасы»
  

• 2 слайд

  Үй тапсырмасын тексеру
  

• 3 слайд

  Теориялық
  сұрақтар
  
  

• 4 слайд

  (ПС орны бойынша белгілерді анықтап айту)
  А) Ой қозғау
  3
  3
  32S16
  
  R+4O2
  VIA
  зр4
  S+6O3
  H2R-2
  

• 5 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Ә) Кім жылдам?
  
  
  
  
  1. Аллотропия
  дегеніміз не?
  2.Күкірттің
  қандай
  аллотропиялық
  түр өзгерістері бар?
  

• 6 слайд

  
  3. Сынаптың
  ұсақ
  тамшыларын
  қалай
  бейтараптауға
  болады?
  
  4. Эбонит
  деген
  не?
  

• 7 слайд

  
  
  5. Күкірттің
  қосылыстарындағы
  тотығу
  дәрежесі қандай?
  
  
  

• 8 слайд

  “ Жаңа сабақ ”
  

• 9 слайд

  Күкірттің қосылыстары.
  Күкіртсутек.
  
  

• 10 слайд

  М А Қ С А Т Ы:
  Білімділік:
  
  Күкіртсутек қасиеттерін, алыну әдістерін,
  тұздары туралы мәліметтерді меңгерту,
  өндірістегі маңызын түсіндіру.
  Дамытушылық:
  
  Пәнге
  қызығушылығын дамыту,
  сабаққа деген белсенділігін
  арттыру.
  
  
  
  
  
  Тәрбиелік:
  
  Қоршаған ортаны қорғауға, зиянды заттарды
  пайдаланғанда сақтануға, экологиялық
  сана мен мәдениеттілікке тәрбиелеу.
  
  
  

• 11 слайд

  
  
  
  Аралас сабақ.
  
  Т
  үр
  І
  
  
  
  Сұрақ – жауап әдісімен жаңа білімді меңгерту.
  
  ә
  ді
  с
  і
  
  
  Д. И. Менделеев кестесі, слайдтар, тірек – сызбалар,
  ВЕНН диаграммасы, карточкалар, суреттер.
  
  
  көрнкілі
  к
  С А Б А Қ Т Ы Ң
  

• 12 слайд

  1. Табиғатта кездесуі
  Мұнай газдарында
  Жанартау атқылағанда
  Минералды суларда
  Табиғи
  газдарда
  Белокты заттар шірігенде
  
  H2S
  
  

• 13 слайд

  2. Алынуы
  Зертханада → H2 + S = H2S ↑
  (КИПП аппаратында)
  ↓
  FeS + 2HCl → H2S ↑ +FeCl2
  
  

• 14 слайд

  3. Физикалық қасиеттері
  H2S
  Жанғыш. Ауамен, оттегімен қоспасы қопарылыс болады
  Дауа=1,17 есе ауыр
  ДH2=17
  
  Шіріген жұмыртқа иісті, өте улы, түссіз газ
  tсұйық= - 60ºC
  tқату= - 86ºC
  
  
  

• 15 слайд

  Электрондық құрылысы
  · ·
  Н · · S · · Н
  · ·
  
  
  

• 16 слайд

  4. Химиялық қасиеттері
  
  H2S
  Жай заттармен
  1. H2S + Br2 = 2HBr +S
  2. 2H2S +3O 2 = 2H 2 O+2SO 2
  Ауада көгілдір жалынмен жанады
  3. 2H2S +O 2 = 2H 2 O+2S ↓
  Бос күкіртке дейін тотығады (өндірісте)
  
  Күрделі заттармен
  1. H2S +2NaOH = Na 2S +2H2O
  2. H2S +HNO3 = S +2 NO2 + 2H2O
  
  Екі негізді әлсіз қышқыл сатылы диссоциацияланады
  1. H2S = H+ + НS -
  2. HS - = H+ + S 2-
  
  

• 17 слайд

  5. Тұздары
  Сульфидтер – күшті тотықсыздандырғыштар
  Гидросульфидтер
  Суда еритіндер:
  Na 2S, К 2S т.б
  
  Суда ерімейтіндер:
  FeS, ZnS, PbS, HgS т.б
  гидролизденеді
  Н 2S + НОН = NaHS + NaOH
  
  S 2- + НОН = HS - + OH -
  
  
  Н 2S + НgCl 2 = HgS ↓ + 2HCl
  
  
  
  KHS, NaHS, Ca(HS) 2 т.б
  
  H 2 S +KOH =KHS + H 2 O
  
  

• 18 слайд

  S-2 ионын анықтау үшін
  Рb2+ ионы реактив болады.
  
  Н 2S + Рb(NO3)2 = PbS↓ + 2HNO3
  
  
  
  Na 2S + Рb(NO3)2 = PbS↓ + 2NaNO3
  S-2 + Рb 2+ PbS↓
  қара
  

• 19 слайд

  Организмге әсері.
  

• 20 слайд

  Зияны
  А) Орталық тыныс алу жүйесін зақымдайды;
  Ә) Есінен танады, иіс сезу сезімі жойылады;
  Б) Қан гемоглобинімен байланысып сал ауруын туғызады.
  Пайдасы
  
  А) Емдік қасиеті бар минералды суларда кездеседі.
  Мыс: Алма – Арасан.
  H2S
  

• 21 слайд

  “Қолданылуы”
  
  Аналитикалық химияда ерітіндіден әртүрлі металл катиондарын бөлуде және анықтауда қолданылады.
  

• 22 слайд

  Жаңа сабақты
  бекіту
  

• 23 слайд

  
  
  
  
  
  1) Топтастыру кластер
  
  H2S
  Өте улы
  Жанғыш
  Түссіз
  Минерал суларда кездеседі
  Тұздары сулфидтер
  Орталық тыныс алу жүйесін зақымдайды
  

• 24 слайд

  1.Есеп шығару
  3,4 г күкіртсутекті жағу үшін оттектің қандай көлемі жұмсалады?
  
  2.Ойлан...
  Неге Қара теңіз деп аталады?
  
  
  2. Ойлан, тап!
  

• 25 слайд

  3) Өзгерісті жүзеге асыру
  
  
  А) Fe → FeS → H2S → Na2S
  
  Ә) FeS → H2S →S → SО2→ SО3 → Na2SО4
  

• 26 слайд

  4. Венн диаграммасы
  суда еріткенде әлсіз І негізді
  қышқыл негізді қышқыл тұздары:
  хлоридтер
  Тұншық
  Н 2S - суда
  ерігенде әлсіз
  ІІ негізді қышқыл
  Тұздары:
  Сульфидтер
  Жүйке жүйесін
  зақымдайды
  Тұншық тырғыш
  Н2О – Ериді
  Т, У,
  
  Ауадан ауыр
  

• 27 слайд

  “Үйге тапсырма”
  
  
  

• 28 слайд

  “Бағалау”
  “Қорытындылау”
  

• 29 слайд

  Сау
  болыңыздар!