Презентация по историю на тему "Есім хан"

Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сынып: 7 «Ә»

Күні: 17.03.17

Сабақтың тақырыбы: Есім хан

Сабақтың мақсаты: Есім хан кезіндегі Қазақ хандығы туралы білімдерін кеңейту. Есім ханның қазақ тарихындағы алатын орнын анықтау. Берілген тапсырмалар бойынша жұмыс жасауға дағдылану.

Күтілетін  нәтиже: Есім хан кезіндегі қазақ хандығы туралы білімдерін кеңейтеді. Есім ханның қазақ тарихындағы алатын орнын анықтайды. Берілген тапсырмалар бойынша жұмыс жасауға дағдыланады.

  Қолданылатын  ресурстар: стикерлер, маркер, бағалау парақтары, кеспе қағаздар, А-4 формат

р/с	Сабақтың бөлімі	Қолданылатын әдіс-тәсілдері	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс- әрекеті	Модуль дердің кіріктірірілуі және ықпалдасуы	Уақыты
1	Кіріспе Ұйымдастыру кезеңі		- Сәлеметсіздер ме, оқушылар , отырыңыздар. - мұғалім: сабағымызды ел президенті Н.Ә. Назарбаетың сөзімен бастағым келіп тұр, «Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды" Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер тілейді	Оқушылар жұпқа бөлініп,  өз орындарына жайғасады.	Сын т. о.ү.	3 мин
	Үй тапсырмасын сұрау кезеңі	Оқушыларды «ККК» әдісі бойынша Тарихшы Математик Суретші Әдебиетші Географтар етіп бөліп осы тақырыпты өз мамандықтары бойынша талдау,саралау зерттеу тапсырылады.	Үй жұмысын талқылатамын.	1-2 оқушы қорытындылап, сараптайды.	Сын т. о.ү. ж/е о. ОүБ	7 мин
2	Негізгі бөлім.	«Қызыққа толы сандықша» Қызығушылықты ояту.	Жаңа тақырыпты танып, ашуға бағдар беремін. Сұрақ-жауап арқылы білімдерін толықтыра түседі.	Сұрақтарды жұптық талқыға салады, ойланады. Өзгелерді тыңдай отырып өз білімін толықтырады, ізденеді	Сын т. о.ү. Т.ж\е д.б.о. Ж.е.с.о.ж\е о. ОүБ, АКТ	15 мин
		«Кесте» әдісі	р/с Жылдар Негізгі тарихи оқиғалар 1 1580-1582жж. 2 1582-1598жж. 3 20 күн 4 (1603 - 1624) 5 1613ж	Оқушылар берілген тапсырманы орындайды	Сын т. о.ү..ж\е  ОүБ	6 мин
	ІІІ.Ойтолғаныс кезеңі.		1-тапсырма. Есім ханға сипаттама берелік: 1598-1628ж.ж. Қазақ хандығының ханы________________ -Хан тағына лайықты тәжірибелі қолбасшы _____________ -Білікті саясатшы ____________________________________ -Қазақ хандығының әскери күш-қуатын арттыруға күш жұмсаған хан _____________________________________  -Көрші мемлекеттермен бейбіт экономикалық байланыс орнатқан қайраткер_________________________________ -Жоңғарларға алғашқы болып қарсы шыққан хан______________________________________________ «Есім ханның ескі жолы» атты заң жинағының авторы. - Ірі мемлекет қайраткері  2-тапсырма. «Есім ханның ескі жолы» тіркесінің мәні неде? -ХҮІІ ғасырда жазылған далалық әдет-ғұрып заңы. -Адамдар арасындағы қатынас туралы ереже. -Мал-мүлік, қоныс-тұраққа қатысты туындайтын дау-шарды шешетін жарғы. -Жаугершілік заманда елдің қорғаныс қабілетін нығайтуға бағытталған қағида. - «Қасым ханның салған қасқа жолының» жалғасы.	Оқушылар берілген тапсырманы орындайды.	Сын т. о.ү.	2 мин
3	Қорытынды бөлім	Деңгейлік тапсырма	1)Есім хан ұстанған мақсат- -Қазақ хандығын бір орталыққа бағынған мемлекет етіп құру. 2)Тұрсын хан мен Есім ханның арасындағы ұрыстың шығу себебі.- Тұрсынның өзін хан жариялауы, Есім ханның билігіне мойынсұнбауы 3)1627 жылы қазақ жеріне жиі жорық жасаушылар кімдер еді?-Жоңғарлар 3)Бұл хан Сыр өңірінің қалалары үшін күресті бастап, ъ 1586 жылы Ташкентті алуға әрекет жасайды. Суретте қай хан жасырылған?-Есім хан	Оқушылар берілген тапсырманы орындайды.	Ж.е.с.о. ж\е о ОүБ	7 Мин
	Үйге тапсырма		1)«бес жолды өлең» құрастырып келу 2)Тарихи сынақ хат   Қазақ-бұхар соғысы (1603-1624) ерекше қан төгісті соғыс болды. Бірінші қазақ-бұхар шайқасы 1603 жылы Айғыржар деген жерде болды. Бұл шайқаста Бұхар хандығының әскері жеңіліс тауып, тым-тырақай қашады.   1620-1621 жылдары болған төртінші, бесінші және алтыншы қазақ-бұхар соғысында Қазақ хандығының әскерін Тұрсын хан бастап шығып, қазақтар толық жеңіске жетеді.   1627 жылғы ең соңғы, жетінші қанды шайқасқа Есім хан Қазақ хандығының әскерін өзі бастап келіп, кескілескен шайқаста жеңіске жетті.	«бес жолды өлең» құрастырып келеді.Көп нүктенің орнына тиісті сөз қою	Ж.е.с.о.ж\е о.	1 мин
	Бағалау		Жеке бағалау жүргізіледі.	Топтар бір-бірлерінің жұмыстарын бағалайды.	ОүБ	2 мин
	Рефлексия	«Жапырақ түстері» Кері байланыс «Аяқтал маған сөйлем» әдісі	Қызыл-түсінбеймін  Сары-ұсынысым бар Жасыл-барлығы түсінікті 1. Мен бүгін білдім… 2.     Мені қызықтырды… 3.     Қиын болды… 4.     Тапсырмалар орындадым… 5.     Менің түсінгенім… 6.     Енді менің қолымнан келеді… 7.     Мен көп нәрсені түсіндім… 8.     Мен өзіме көп нәрсе түртіп алдым… 9.     Бүгін үйренгенім көп… 10.    Менің қолымнан келеді… 11.     Көп тапсырманы орындадым… 12.    Мен талпынып,тырыстым… 13.    Мені таңқалдырды… 14.   Өз өміріме ақыл-ой түрттім… 15.  Мені жігерлендірді…	Өтілген тақырып бойынша өз пікірлерін жазады.	Сын т. о.ү. Ж.е.с.о.ж\е о.	2 мин

Тарихшы. Қазақ сұлтандарының өзара қырқысы және Тұрсын ханның өлімі жайында Махмуд Уәлидің "Бахр Ал-аср" атты кітабының алтыншы томындағы төртінші бөлімінде мынандай баяндаулар бар: «Сол жылдары, яғни 1036 хижрада (1626- 27-жылдары) Есім сұлтан қалмақ жұртын шаппақ болды. Ол өз туының астына барша алаштан және ұлыстың басқа да бағынышты тайпаларынан, сондай-ақ, Тұрсын сұлтанға сүйеу болған қатағандардан да әскер жинап, Моғолстан шетіндегі қалмақ мекен-жайларына ойран салды. Сол уақытта өзінің негізгі саяси бақталасын құрту кезегін көздеп жүрген Тұрсын сұлтан Түркістан маңайындағы Есім ордасын ойрандап, қалған кісілерін қыру үшін әскер жасақтады. Жасақ жауынгерлері ордаға басып кіріп, талай адамды өлтірді. Есім сұлтанның әйелдері мен балаларын барша жасау-жабдығымен Ташкентке алып кетті. Бұл табысқа масаттанған Тұрсын енді Есім ханның көзін жою қамына кірісті. Мақсаты — күтпеген жерден соқтығып, өзін жол үстінде ұстау. Осындай зұлым оймен ол өз әскерін бастап, Есім сұлтанның алдынан шықты. Екі жақ Сайрам шаһарынан шығысқа қарай, 40 шақырымдай жерде, Сайрамсу өзенінің жоғарғы ағысында орналасқан қазіргі ОҚО Төлеби ауданы,Кеңесарық ауылы маңында, бетпе-бет келіп, "шайқас отын тұтатты". Тұрсын сұлтанның әскері жеңіліп, Ташкентке қарай шегінді". (Ұзаққа созылған (1613-1628 ж.ж.) Есім мен Тұрсын егесіне, Есім жағында Төле бидің атасы дулат Құдайберді мен шапырашты Қарасай батыр қатысқан. Тарихи деректерде Ташкент түбіндегі екінші шайқаста Тұрсынды өзінің жақындары өлтірді делінген. Есім хан Тұрсынның басын кесіп, Имамқұли ханға жібереді. Өзінің бақталасы, опасыз Тұрсынның өлгеніне қуанды ма, өлде Есімханның өзінен қорықты ма — Бұхара ханы оған Ташкентті, Түркістанды, сол маңайдағы қорғаны бар ауыл-мекендерді "сыйлаған".Тұрсын өлген соң екінші рет ұлы хан болып қайта сайланған Есім сол заманның қатал салты бойынша өзіне қарсы шыққан қатаған тайпасын аямай жазаласа керек. Замандасы Махмуд ибн Уәлидің жазуына қарағанда, Есім де көп ұзамай, өз ажалынан өледі.Денесі Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің маңайына жерленген. Кезінде моласының үстіне шағын да болса айрықша кесене орнатылса керек, бүгінде ол жермен-жексен болып жатыр.

Математик.

1443+160=

2. 1921 - 308=

3. 1620ж - 1404+217=

4. XI+VІ =

5. 1333+295=

Суретші

1628

Әдебиетші

«Ей, Қатағанның ханы Тұрсын,

Кім арамды ант ұрсын!

Жазықсыз елді еңіретіп,

Жер тәңірісіп жатырсың.

Хан емессің, қасқырсың,

Қара албасты басқырсың

Алтын тақта жатсаң да,

Ажалы кеткен пақырсың!

Еңсегей бойлы ер Есім,

Есігіңе келіп тұр:

Алғалы тұр жаныңды,

Шашқалы тұр қаныңды!»

Географтар  

Есім ханның ел билеген жылы? (1598 - 1628ж. ж.)

2. Тұрсын ханның астана деп жариялаған қаласы? (Ташкент)

3. 1611 жылы бұхар әскерін кім басқарып келді? (Имамкули хан)

4. Тұрсынхан кімнің ұлы? (Жалым сұлтанның ұлы)

5. Абақ хан қай жерлерді биледі? (Жаркент пен Қашғарды)

1. Есім ханның шығарған заңның атауы? («Есім ханның ескі жолы»)

2. Тұрсын ханның бүлігі тарихта қалай аталды? (Қатаған қырғын)

3. Есім ханның үй ішін, әйелін жас балаларын тұтқындап қайда алып кетті? (Ташкент)

4. Есім хан өзінің астанасы етіп жариялаған қала? (Түркістан)

5. Қайсы рудың адамдары Есім ханға бас имеді? (Қатаған)

«Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды"

                                                                                                     Н.Ә. Назарбаев