Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«Рымбек Байсеитов
атындағы Семей қаржы-экономикалық колледжі» РМҚК
Ашық сабақ материалы
Пән:
«Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер»
Тақырыбы:
«Бірнеше байланысқан кестелер негізінде құрылған сұранысты құру»
Топ: 3 негізгі
ИС
2016-2017 оқу жылы
Ф.219
№ 18. Сабақтың
технологиялық картасы (жоспары)
Пән: Автоматтандырылған
ақпараттық жүйелер
2 бөлім: MS Access
ДҚБЖ-гі мәліметтерді өңдеу жүйесін құру технологиясы
Курс
тақырыбы: № 2.3.
Бір кестеден мәліметтерді таңдау. Күрделі көпкестелі сұраныс.
Сабақтың тақырыбы:
№
18. Бірнеше
байланысқан кестелер негізінде құрылған сұранысты құру
Сабақтың типі: Аралас
сабақ
Сабақтың
түрі: тәжірибелік,
қайталау сабақ
Оқушылардың
дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
|
Базалық құзыреттілік
|
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің құрамын таңдауды
меңгеру;
Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың көмегімен
ақпарат табуға және интерпретациялауға дағдыландыру.Жобалар түсінігі. Жобада
кестелерді құру. Жобада сұраныстарды қолдану. Жобаның формалары.
|
Кәсіптік
құзыреттілік
|
Ақпаратты автомттандырылған өңдеу технологиясын жұмыста
қолдана білу;
ААЖ өмірлік
циклінің кезеңдері мен үлгілері. Ақпараттық жүйенің үлгілері.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің классификациясы. Автаматтандыру
дәрежесі бойынша классификациясы.
|
Арнайы
құзыреттілік
|
Ақпаратты
өңдеудің технологиялық үрдісінің қарапайым сызбаларын, есептерді орындау
алгоритмдерін, коммуникация сызбасын, жұмыстық нұсқаулықтар мен оларға
қажетті түсіндірулерді құрастыру; ААЖ тәжірибеде қолдана білу.
|
|
Сабақ мақсаттары
|
оқытушылық
|
Оқушыларды
кесте түрлерімен және оларды құру жолдарымен, сұраныс құрып, кесте аралық
байланыс жасауды үйрету.
|
тәрбиелік
|
Оқушыларды
жан-жақты болуға, компьютерлік сауаттылыққа, іздемпаздыққа тәрбиелеу.
|
дамытушылық
|
Оқушыларға Access
жобасын құру және форма, есеп беру, макрос, модуль туралы түсінік
бере отырып, ой-өрісін дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
|
|
|
|
|
Пәнаралық байланыс
Қамтамасыз
ететін
|
Операциялық
жүйелер және ЕК бағдарламалық қамтамасыздандыру, ағылшын тілі, информатика,
дене шынықтыру
|
Қамтамасыз
етілетін
|
Автоматтандырылған
ақпараттық жүйелер
Сабақ тақырыбы: Access
ортасында қосымшаларды автоматтандыру
|
Сабақтың
жабдықталуы
Көрнекілік
құралдар
|
Презентация
|
Таратпа
материалдар
|
Тірек-конспект,
карточкалар
|
Оқытудың
техникалық құралдары
|
Дербес компьютер,
интерактивті
тақта
|
Әдебиет:
негізгі
|
Е.Ф. Назеренко
Информационные технологии
Карпова
Т.С. Базы данных: модели, разработка, реализация. – СПб: Питер, 2001
|
Қосымша
|
1. Харитонова
А. Самоучитель Office Access. Питер, 2004
г.
2.
Майк
Гандерлой, Сьюзан Сейлз Харкинз. Автоматизация MS
Access с помощью VBA. Издательский дом
«Вильямс». Москва 2006 г.
|
Сабақ мазмұны
Эле-мент №
|
Сабақ элементі,
қарастырылатың сұрақтар,
оқытудың
әдістері мен тәсілдері
|
Қосымшалар,
өзгерістер
|
1.
|
Ұйымдастыру (2
мин)
1) Оқушылармен
амандасу
2) Кабинеттің
және оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
3) Оқушыларды
түгендеу
4) Сабақтың
мақсатымен таныстыру
5) Сабақтың
барысымен таныстыру
|
|
2.
|
Үй тапсырмасын
сұрау (15 мин)
Тест
арқылы үй тапсырмасын тексеру
|
|
3.
|
Жаңа
сабақ (40 мин)
Курс
тақырыбы: № 2.3. Бір кестеден мәліметтерді таңдау. Күрделі
көпкестелі сұраныс.
Сабақтың
тақырыбы: №
18. Бірнеше
байланысқан кестелер негізінде құрылған сұранысты құру
1. Сұраныс
ұғымы
2. Сұраныс
құру
Тәжірибелік
жұмыс жасау
|
|
4.
|
Жаңа сабақты
бекіту (15 мин)
Өткен сабақтар
бойынша сұрақ қою
1. Реляциялық
мәліметтер қоры дегеніміз не? (Реляциялық
деректер қоры деп өзінің құрамды бөліктерінің өзара байланысынан
құрастырылған деректер қорын айтады. Қарапайым жағдайда ол тік бұрышты
кестеден немесе кестелер тобынан тұрады)
2. Деректер
қорын қалай құрамыз? (Access мәліметтер қоймасының көмегімен)
3. Мәліметтер
қорын басқару дегеніміз не? (ол бір-бірімен байланысқан əртүрлі
ақпарат көздерінен алынған мəліметтерді бір жерге жинақтап сақтау)
4. Құрылымы
бойынша мәліметтер
қоры нешеге бөлінеді? (құрылымы бойынша деректер қоры реляциялық,
иерархиялық, желілік болып бөлінеді)
5. Иерархиялық
мәліметтер қоры дегеніміз не? (Иерархиялық деректер қоры деп белгілі
бір ереже бойынша байланысқан элементтер жиынтығын атайды)
6. Кесте
(Таблица) дегеніміз не? (мәліметтер қорында мәліметтерді
объективті түрде сақтау үшін қолданылады)
7. Кесте
құрудың неше түрі бар? (5 түрі бар)
8. Кестелер
арасындағы байланыс дегеніміз не? Кестелер арасындағы байланыстың неше түрі
бар? (кестелердің
ұқсас өрістері арқылы екі кестені байланыстырады. Бір кестені екінші кестемен
байланыстыру үшін, екінші кестеге бірінші кестедегі Кілттік өрісті енгізу
керек. Кестелер арасындағы байланыстың үш түрі бар)
9. Сұраныс
дегеніміз не? (бұл
қолданушылардың талабы бойынша шарттарға байланысты бір немесе бірнеше
кестелердегі жазуларды таңдап, жеке құжат ретінде пайдаланады)
10. Қандай өріс
қасиеттері бар?
(Мәтіндік (Текстовый),
МЕМО өрісі, Сандық (Числовой), Күн/Уақыт (Дата/Время), Қаржылық
(Денежный), Санауыш (Счетчик), Логикалық (Иә/Жоқ), OLE өрісі)
Гиперсілтеме (Гиперссылка)
11.
Сұраныстың
неше түрі бар?
(таңдамалы, параметрлі, айқастырылған және нәтижелі сұрату)
|
|
5
|
Сабақты қорытындылау,
оқушыларды бағалау (6 мин)
Рефлексия болады
(оқушыларға түрлі түсті қағаздар беріледі, оған олар бүгінгі сабақ бойынша өз
пікірлерін жазады, немесе смайликпен бейнелейді). Бағалары қойылады.
|
|
6
|
Үйге тапсырма
беру (2 мин)
2.1-2.3 курс
тақырыбын қайталау
|
|
Оқытушы
__________ Исмагилова П.Е.
Сабақтың барысы
I.
Ұйымдастыру
кезеңі
а) Дәрісхананың гигиеналық тазалығын тексеру;
ә) Интерактивті тақтаны қосып, сабаққа дайындау
б) Студенттерді түгендеу;
д) Кезекшілерден үйге не берілгендігі жөнінде сұрау
в) Студенттердің сабаққа дайындығын тексеру;
г) Сабақтың мақсатымен, барысымен таныстыру.
Сәлеметсіздер
ме! Отырыңыздар! Кім кезекші? Сабақта кім жоқ? Үйге не берілді?
Дәптерлеріңізді
ашып, бүгінгі күнді және сабақтың тақырыбын жазып алыңыздар.
Бүгінгі
сабағымыздың мақсаты – оқушыларға кесте түрлерімен және оларды құру
жолдарымен, сұраныс құрып, кесте аралық байланыс жасауды үйрету.
ІІ.
Үй жұмысын сұрау
Сұрақ-жауап:
12. Деректер қоры
дегеніміз не? (ЭЕМ-ның
сыртқы жадында ұзақ мерзім бойы сақтауға, оларды үнемі жаңарып отыруға және
қолдануға арналған мәліметтердің ұйымдасқан жиынтығы)
13. Деректер қорын
басқару жүйесі дегеніміз не? (Деректер қорымен жұмыс істеуге арналған,
оны басқару мен түрлендіруді жүзеге асыратын программалар тобы)
14. Гиперсілтеме дегеніміз
не? (Белгілі бір файлға сілтеме көрсеткіш. Гиперсілтемелер Аccess мəліметтер
қоймасын Internet файлдарымен немесе басқа файлдармен байланыстыру үшін
қолданылады)
15. Желілік мәліметтер
қоры дегеніміз не? (Желілік деректер қорында негізгі
түсініктермен қоса әрбір элемент кез келген басқа элементпен байланысқан болуы
мүмкін)
16. SQL сөзі ағылшын тілінен
аударғанда қандай мағына береді? (құрылымды сұраныстар тілі (structured
query language))
17. Реляциялық
мәліметтер қоры дегеніміз не? (Реляциялық
деректер қоры деп өзінің құрамды бөліктерінің өзара байланысынан құрастырылған
деректер қорын айтады. Қарапайым жағдайда ол тік бұрышты кестеден немесе
кестелер тобынан тұрады)
18. Деректер қорын
қалай құрамыз? (Access мәліметтер қоймасының көмегімен)
19. Мәліметтер қорын
басқару дегеніміз не? (ол бір-бірімен байланысқан əртүрлі ақпарат көздерінен
алынған мəліметтерді бір жерге жинақтап сақтау)
20. Құрылымы бойынша мәліметтер
қоры нешеге бөлінеді? (құрылымы бойынша деректер қоры реляциялық,
иерархиялық, желілік болып бөлінеді)
21. Иерархиялық
мәліметтер қоры дегеніміз не? (Иерархиялық деректер қоры деп белгілі бір
ереже бойынша байланысқан элементтер жиынтығын атайды)
22. Деректер құрылымын
жасау дегеніміз не? (деректерді құрылу ретіне қарай орналастыру)
23. Желілік моделдің
артықшылығы? (кез келген байланыстарды құрастыруға мүмкіндік береді.жедел
(оперативті) деректер қорының иерархиялық моделін қолданады)
24. Пәндік аймақ
дегеніміз не? (Зерттеуге арналған нақты өмірдің бөлігі. Мақсатында нақты
өмірдің бөлігін басқаруын ұйымдастыру үшін. Hақты өмірдің бөлігін
автоматтандыруын ұйымдастыру үшін)
ІІІ.
Жаңа сабақты түсіндіру
Курс тақырыбы: №
2.7 Access
жобасын құру
Сабақтың тақырыбы: № 9 Жобада
кестелерді құру. Жобада сұраныстарды қолдану. Жобаның формалары.
Кесте
(Таблица)
– мәліметтер қорында мәліметтерді объективті түрде сақтау үшін қолданылады.
Кесте өрістерден (қатарлардан) және жазбалардан (жол) тұрады. Бұл объектіде
жазбалардың бір нұсқасы сақталады. Microsoft Access құрылымындағы
мәліметтер екі өлшемді кестелерде сақталады. Кестелерді электронды кестелер
басқару жүйесі, сервис-клиентті мәліметтер жүйесімен импорттауға болады.
МҚ-дағы кестелерді басқада құрылымдағы электронды кесте файлдармен, кесте
түрінде жасалған файлдармен байланыстыруға болады.
Кесте құрудың түрлері:
Ø
Кестелік
тәртіп
(Режим таблицы) - әр бағдарламадағы өріс аттарын енгізу арқылы кесте құрады.
Ø
Конструктор - өріс
тізімдерін жазу арқылы және ол өрістің қасиетін беру арқылы кесте құрады.
Ø
Кесте
шебері
(Мастер таблицы) – кестені автоматты түрде программа шебері арқылы, ондағы
тізімдерден дайын өрістерді таңдап алу арқылы құрады.
Ø
Кесте
импорты
– кесте құрылымы мен мәліметті басқа МҚ-нан алу арқылы құрылады.
Ø
Кестелермен
байланыс
(Связь с таблицами) – кесте басқада МҚ-да бар кестемен байланыс жасау арқылы құрылады.
Егер жаңа кесте жасау керек болса,
онда «Конструктор» режимі пайдаланылады. Конструктор терезесі екі бөліктен
тұрады. Терезенің жоғарғы бөлігі өріс атаулары, мәлімет типтері мен
түсініктемелер, коментарийлер жазылады да, төменгі бөлігінде өріс қасиеттерін
сипаттау параметрлері енгізіледі. Конструктор режимінде кестені толтыруға
болмайды.
Кестелер
арасындағы байланыс – кестелердің ұқсас
өрістері арқылы екі кестені байланыстырады. Бір кестені екінші кестемен
байланыстыру үшін, екінші кестеге бірінші кестедегі Кілттік өрісті енгізу
керек. Кестелер арасындағы байланыстың үш түрі бар:
o Бірдің-бірге
қатынасы
– А кестесіндегі бір жазба В кестесіндегі бір жазбамен байланысады;
o Бірдің-көпке
қатынасы
– А кестесіндегі бір жазба В кестесіндегі көптеген жазбалармен байланысады;
o Көптің-көпке
қатынасы
– А кестесіндегі әрбір жазба В кестесіндегі көп жазбалармен байланысады, немесе
керісінше.
Реляционды
мәліметтер қорында көптің-көпке байланысы сирек кездеседі. Мұндай байланыстар
көмекші кестелер арқылы орындалады.
Microsoft
Access-те
кестелер арасындағы байланысты көру үшін Мәліметтер сызбасы (Схема данных)
терезесін ашу керек. Ол үшін Сервис – Мәліметтер сызбасы командасын орындаймыз.
1-сурет. Жаңа
мәліметтер қоры 2-сурет. Кесте құрудың түрлері
1. Жаңа
мәліметтер қоры (Новая база данных) сұхбат терезесінде Файл аты жолына Абитурент
сөзін енгізіп, Құру(Создать) батырмасын бас. Мәліметтер қоры
терезесі ашылады (2-сурет).
2. Мәліметтер
қоры (База данных) сұхбат терезесінде Кесте (Таблица) қосымшасын қосып,
Құру(Создать) батырмасын басса, Жаңа кесте (Новая таблица) сұхбат
терезесі ашылады
3.
Жаңа кесте (Новая таблица) сұхбат терезесі ашылады. Осы терезеде Контруктор
режимін таңдай отырып, ОК батырмасын бас.
4.
Өріс атына (Имя поле) бағанына Рет саны енгізіп, Мәліметтер
типіне (Тип данных) бағанасындағы тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан
тізімнен Счетчик типін таңдап ал. Төменгі жақтағы Өріс өлшеміне
(Размер поля) Длинное целое, Индекстелген жол қатарына Да
(Совпадение допускается) өлшемін таңдау қажет.
5.
Тегі сөзін енгізіп, Мәліметтер типіне (Тип данных) бағанасындағы
тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан тізімнен Текстовый типін таңдап
ал. Өріс өлшеміне 30 санын, Міндетті жол (Объязательное поле) қатарына Да
өлшемін таңдау қажет.
6.
Аты сөзін енгізіп, Мәліметтер типіне (Тип данных) бағанасындағы
тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан тізімнен Текстовый типін таңдап
ал. Өріс өлшеміне 30 санын, Міндетті жол (Объязательное поле) қатарына Да
өлшемін таңдау қажет.
7.
Әкесінің аты сөзін енгізіп, Мәліметтер типіне (Тип данных) бағанасындағы
тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан тізімнен Текстовый типін таңдап
ал. Өріс өлшеміне 30 санын, Міндетті жол (Объязательное поле) қатарына Да
өлшемін таңдау қажет.
8.
Туған жылы сөзін енгізіп, Мәліметтер типіне (Тип данных) бағанасындағы
тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан тізімнен Дата/Время типін таңдап
ал. Міндетті жол (Объязательное поле) қатарына Да, Индекстелген жол
қатарына Да (Совпадение допускается) өлшемін таңдау қажет.
9.
Мекен-жайы сөзін енгізіп, Мәліметтер типіне (Тип данных) бағанасындағы
тізім шығару батырмасын шертіп, шыққан тізімнен Текстовый типін таңдап
ал. Өріс өлшеміне 30 санын, Міндетті жол (Объязательное поле) қатарына Да
өлшемін таңдау қажет (3-сурет).
3 – сурет. Кестедегі
мәліметтер типі
10.
Қажетті өрістерге сөздерді енгізіп болғаннан кейін, Меню қатарынан кейінгі
Стандартты тақтадан Конструктор батырмасын шертіп, кесте атын Топ
студенттері деген атпен сақта
Нәтижесінде
«Топ студенттері» деген кесте шығады (4-сурет).
4 – сурет. Шыққан
кесте
11.
Сәйкес бағандарға осы топтың студенттері туралы жалпы мәліметті енгіз.
MS Access-те жаңа
мәліметтер құруда сұраныс құру.
MS Access мәліметтер қорында
сұраныс құрудың 4 жолы бар: таңдамалы, параметрлі, айқастырылған және нәтижелі
сұрату. Сұраныс құру – бұл қолданушылардың талабы бойынша шарттарға
байланысты бір немесе бірнеше кестелердегі жазуларды таңдап, жеке құжат ретінде
пайдаланады. Сұраныс құруда Сұрыптау немесе шарт бойынша
қатарларына шарт қоя отырып, сұранысты таңдай аламыз.
1 – тапсырма: «Топ
студентерінің» кестесіне сұраныс құру. Ол үшін:
1. Пуск –
Программы – Microsoft Office - Microsoft Access командаларын
орындау арқылы Microsoft Access программасын жүкте.
2. Файл –
Ашу командасы
арқылы Абитурент деп сақталған мәліметтер қорын ашып, ОК батырмасын бас.
3. Абитурент
мәліметтер
қоры сұхбат терезесінде Сұраныс (Запрос) қосымшасын қосып, Құру
(Создать) батырмасын басса, Жаңа сұраныс (Новая запрос) сұхбат
терезесі ашылады (1-сурет).
5– сурет.
Жаңа сұраныс терезесі
4. Сұранысты ерекшелеп, Құру
(Создать) батырмасын басса, Жаңа сұраныс сұхбат терезесі ашылады.
Шыққан терезеден Конструктор бөлімін таңдап, ОК батырмасын бас.
5. Кестелерді қосу (добавление
таблицы) терезесі шығады Осы терезеден Топ студенттері деген кестені
таңда, Қосу (Добавить) батырмасын басып, Жабу (Закрыть)
батырмасын бас.
6.Сұраныс1: Таңдаулы сұраныс
(Запрос1:запрос на выборку) терезесінде Топ студенттері кестесі пайда
болады (4 – сурет ). Өріс (Поле) қатарына маусты шертіп, айналдыру жолағы
арқылы Тегі, Аты, Әкесінің аты, Туған жылы сөздерін кезегімен таңда
7. Шарты бойынша (Условие
отбора) қатарына Тегі өрісінің астына кестедегі бір студенттің тегін
енгізіп, Стандартты құралдар тақтасындағы Сақтау (Сохранить) батырмасын
басса Сұранысты сақтау терезесі ашылады Запрос1 сөзінің орнына Аты
бойынша сөзін енгізіп, сұранысты сақта. Орындау
(запуск) батырмасын шерт. Нәтижесін бақыла (6 – сурет).
6 – сурет .Сұраныстың
сақталуы
1
– тапсырма: Жасалған
барлық сұраныстарды аттармен сақта!
2
– тапсырма: Аты өрісіне шарт қойып, Аты бойынша іздеу
жұмысын жаса.
3
– тапсырма:
Әкесінің аты өрісіне шарт қойып, сұраныс құр.
4
– тапсырма: Туған жылы өрісіне шарт қойып, сұраныс құр.
5
– тапсырма:
Сұрыптау қатарындағы өсуі бойынша (по возрастанию) және кемуі бойынша
(по убыванию) түрлерін таңдай отырып, сұраныстар құр.
IV.
Жаңа сабақты бекіту
Футбол ойыны
арқылы осы сабақта өткен сұрақтар қойып бекіту
- Кесте
(Таблица) дегеніміз не? (мәліметтер қорында мәліметтерді
объективті түрде сақтау үшін қолданылады)
- Кесте
құрудың неше түрі бар? (5 түрі бар)
- Кестелер
арасындағы байланыс дегеніміз не? Кестелер арасындағы байланыстың неше
түрі бар? (кестелердің
ұқсас өрістері арқылы екі кестені байланыстырады. Бір кестені екінші
кестемен байланыстыру үшін, екінші кестеге бірінші кестедегі Кілттік
өрісті енгізу керек. Кестелер арасындағы байланыстың үш түрі бар)
- Сұраныс
дегеніміз не? (бұл қолданушылардың талабы бойынша шарттарға
байланысты бір немесе бірнеше кестелердегі жазуларды таңдап, жеке құжат
ретінде пайдаланады)
- Қандай
өріс қасиеттері бар?
(Мәтіндік (Текстовый),
МЕМО өрісі, Сандық (Числовой), Күн/Уақыт (Дата/Время), Қаржылық
(Денежный), Санауыш (Счетчик), Логикалық (Иә/Жоқ), OLE өрісі)
Гиперсілтеме (Гиперссылка)
- Сұраныстың
неше түрі бар? (таңдамалы, параметрлі, айқастырылған және
нәтижелі сұрату)
V. Сабақты
қорытындылау, студенттерді бағалау (5 мин)
Рефлексия болады (оқушыларға түрлі
түсті қағаздар беріледі, оған олар бүгінгі сабақ бойынша өз пікірлерін жазады,
немесе смайликпен бейнелейді). Бағалары қойылады.
VI. Үйге тапсырма
беру (1 мин)
2.6-2.7 курс тақырыбын қайталау
Оқытушы
__________П.Е.Исмагилова
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.