Разработка по познанию мира на тему "Һайванатлар қандақ озуқлиниду?" на уйгурском языке

Тәкшүрүлди:	Пән: Дуниятонуш	Синип: 2 «Д»          Күни: 10.02.2014
Мавзуси: Һайванатлар немә билән озуқлиниду?
Мәхсити: Һайванатларниң озуқлиниши тоғрисида сөһбәтлишиду.
Күтилидиған нәтижиләр: Һайванатларға керәклик озуқларни билиду, дәлилләйду. Тапшурмилар орунлайду, ойлиниду, тәһлил қилиду, тәсвирләйду, бир-бирини тиңшайду, үгитиду, үгиниду.
Ишниң түри: шәхсий, жүп, топлуқ иш.

Дәрис этаплири	Вақит	Муәллимниң һәрикити	Оқуғучи һәрикити	Баһалаш	Қоллинидиған көрнәкликләр
Киришмә	1мин 1мин	Уюштуруш а) оқуғучилар билән саламлишиш, уларни түгәлләш. ә)Психологиялик атмосфера қуруш мәхситидә балилар бир-биригә өзлириниң иллиқ күлкисини йәткүзиду. Бүгүнки дәрисимизниң жуқури кәйпиятта өтүшигә мәнму тиләкдаш. б) Һайванларниң түри бойичә топқа бөлүш.	Оқуғучилар муәллим вә кәлгән меһманлар билән  аманлишиду. Дәрискә тәйярлиниду. Бир-биригә иллиқ һис-туйғулирини йәткүзиду.                                                                                                                                        Топқа бөлүнди.		кепинәк, бүркүт, ейиқ, зәрәпә.
Тонуштуруш	5мин 3мин	а) Ой қозғаш: 1. Һайванатларни қайси хисләтлиригә қарап, жанлиқ тәбиәткә қошумиз? Дәлиллә. Схемини толтириду. Қандақ хуласигә кәлдиңлар? (туғулиду, жүгрәйду, ... қозғилиду, йәйду, өсиду, туридиған жай ясайду, әвлат қалдуриду, бала өсириду, қерийду, өлиду) Жанлиқ тәбиәткә йәнә қайсилар ятиду?  Өсүмлүктә мошу хисләтләрниң барлиғи барму? 2. Һайванатлар дунияси хилму-хил. Силәрниң алдиңларда һайванларниң нами йезилған карточкилар ятиду. Ойлинип көрүңлар, немишкә бу һайванлар бир топта болуп қалди? (Топ билән иш)	Ойлиниду. Өз ойини ейтиду, еғизчә жавап бериду. Жүп билән иш Схемида ейтилмиған сөзләрни язиду, өзиниң ой-пикрини дәлилләйду. Адәмләр вә өсүмлүкләр. Яқ, өсүмлүкләр маңалмайду, өй салмайду. Балилар топ билән ишләйду. Топтин бир оқуғучи чиқип қорғайду. (сүт әмгүчиләр, қошмаканлиқлар, қушлар, йәр беғирлиғучилар)	Қоллаш, қувәтләш, махташ. Бир-бирини баһалаш Топни баһалаш	карточка-схема һайванатлар намлири йезилған карточкилар
Асасий қисим Дәм елиш минути. Йәкүнләш	5мин 5мин 3мин 2мин 5мин 5мин 5мин	Балилар, әнди мени тиңшап көрүңлар. Һайванатлар беғида һайванатларни тамақландуридиған киши бүгүн ағрип қапту. У йоқ болғанлиқтин маймун билән зирапәгә гөш, бүркүткә чөп, ширға мевиләрни бәрди. Һайванатлар қәпәзниң ичидә у яқтин, бу яққа жүгришип, чеқиришип, хапа болуп кәтти. Немишкә? Немә болди? Дәристә немә тоғрисида сөзлишимиз? Бүгүн демәк, һайванларниң озуқлиниши тоғрисида сөһбәтлишимиз. Силәр қандақ мәхсәтләрни алдиңларға қойған болаттиңлар? Силәрниң алдиңларда пазллар бар. Қураштуруш арқилиқ һайванларни тамақландуруңлар. Дурус қураштурса, сөзләр чиқиду. Тамақлиниш түригә қарап, һайванларни қандақ топларға бөлгән болаттиңлар? Һайванатлар беғида ишләйдиған киши немишкә жиртқучларни чөпхорлардин   ажриталмай қалди. Мүмкин, буниң бир сири барду? Қени, силәр тәкшүрүп көрүңларчу? Һәр топ өзиниң намиға бағлиқ ейтиду, қандақ озуқлиниду, униңға қайси тән мүчилири ярдәм бериду? Балилар мәшиқлиниду. "Көңүллүк мәшиқ". Китап билән ишләш: 89-бәт соал қоюш арқилиқ ой-пикирни ейтиш. 1.      Һайванларниң намини атаңлар. 2.      Чекәткә немишкә йешил? 3.      Пақа өз йемини қандақ тутуп йәйдекән.?  «Қайси қандақ озуқлиниду?» Чөпхор һайванатларни бәлгүлә: тоқулдақ, тимсақ, ейиқ, кала. Ашлиқ йегүчи һайванларни бәлгүлә: пил, чашқан, шир, зирапә. Жиртқуч һайванларни бәлгүлә: кепинәк, һәрә, йолвас, маймун. Барлиқ нәрсиләрни йәйдиған һайванларни бәлгүлә: түлкә, акула, ейиқ, өдәк. Мультфильмдин үзүндә. Тепишмақ йошуруш:  Саманниң үстидә туриду (башақ) *Мөшүк чиқти оға, Көрүнүши бир йолвас, Буниңдин башқини туталмас (чашқан) * Йәрниң үстидә учиду, өткән-кәчкәнни чөчитиду. (қарғуяпилақ) Ейтиңлара, булар немә билән озуқлиниду? Партиниң үстидә үч хил қәғәз кесиндилири туриду: йешил – чөп, қара – чашқан, ақ – қарғуяпилақ. Қайси немә билән озуқлиниду, бизгә чүшинишлик қилип кесиндиләрни бир-бири билән қошуңлар. Қайси кесиндини 1-алисиләр? Немишкә? Йешилни қайси кесиндә билән қошусән? Үчинчи кесиндини қош. Немә чиқти? Балилар, силәр озуқлиниш зәнжирини түзүп чиқтиңлар. Өсүмлүк өзиниң организмиға көплигән витаминларни жиғиду. Өсүмлүкләрни қайси һайванлар йәйду? (чөпхорлар) Уларничу? (жиртқучлар) *Әгәр барлиқ чашқанларни йоқитивәтсәк, немә болиду? Зәнжирдә көрситиңлар. У немигә елип келиду? Тәбиәтниң бузулушиға. Һайванларға қандақ мунасивәт қилиш керәк? (Уларни қоғдаш вә ғәмхорлуқ қилиш керәк) Йоқап кетип барған һайванлар үчүн адәмләр немә қилип берәләйду? (қоруқлар (заповедник) ачиду) Мениң оюмчә, силәр барлиғиңлар тәбиәтни яхши көрисиләр вә уни қоғдашқа тәйяр.	Ой-пикри билән бөлишиду, ейтиду. Улар ач қалди. Уларға бәргән тамақни улар йемәйду. Һайванатларниң озуқлиниши.  Һайванатлар қандақ озуқлиниду? Уларни топларға бөлүш. Һәр хил тапшурмилар арқилиқ ойимизни кәңәйтиш. Тапшурмини орунлайду. Йәкүн: жиртқучлар вә чөпхорлуқлар Сири: жиртқуч – өткүр чишлири, тимақлири, күчлүк, чаққан, көрүш, сезиш, чидамлиқ. чөпхор – чайнайдиған чиши бар, калпуги вә тили күчлүк, чапсан жүгрәйду, мөкүниду, көрүш вә аңлаш сезимлири жуқури дәрижидә тәрәққий әткән. кепинәк: Гүлләрниң ширниси б/н озуқлиниду. Озуқ издәштә алтә айиғиниң учида дәм сәзгүчи  органлири ярдәмлишиду. Һашарәтләр узун тумшуғи арқилиқ озуғини йәйду.  Бүркүт:Ушшақ һайванатлар билән озуқлиниду. Озуқ тепишта көзи асасий роль ойнайду. Өткүр тимақлири вә төмүрдәк қаттиқ тумшуғи билән өз олжисини тутуп, титип йәйду. Ейиқ: Йәл-йемиш, чүмүлә, қурут, һәсәл б/н озуқлиниду. Һайванатлар билән озуқлинидиғанлириму бар.Озуқ тепишта аңлаш вә сезиш органлири хизмәт қилиду. Зәрәпә. Балилар проектордин көрүп, мәшиқлиниду. (чашқан ашлиқ йәйду, қарғуяпилақ чашқанни йәйду) Йешил, сәвәви бу чөп, уни чашқан йәйду. Зәнжир. Чөпхорлар. Жиртқучлар зәнжир үзүлиду. Қарғуяпилақларға йәйдиған озуқ йоқ, улар йоқайду. Зәнжирниң бири үзүлсә, барлиқ зәнжир бузулиду.	қоллап қувәтләш, махташ бир-бирини баһалаш қоллап қувәтләш, махташ топни баһалаш	Мәтин А4вариғида пазллар Слайд №1 Слайд №2 "Дуниятонуш" дәрислиги  2-синип карточкилар «В стране не выученных знаний» мультфильм рәңлик қәғәзләр, йелим.
Өйгә тапшурма Баһалаш Рефлексия	1мин 1мин 3мин	89-90б. сөзләш, соаллар тәйярлаш. Қошумчә материаллар тепип келиш. Балилар өзлириниң жаваплирини баһалаш вариғиға бәлгүләйду. Дәрис яқтиму, немиси билән? Дәрис яққан болса, күнни, болмиса, булутни бояңлар. Бир, иккиси өз пикрини ейтиду.		Суммативлиқ баһа

	Кепинәк
			Кепинәк		Кепинәк
	Кепинәк
			Кепинәк		Кепинәк

 

	Бүркүт
						Бүркүт
										Бүркүт
	Бүркүт
						Бүркүт
										Бүркүт
		Ейиқ			Ейиқ				Ейиқ
		Ейиқ			Ейиқ				Ейиқ

 

Туғулиду, жүгрәйду,

Қозғилиду, йәйду,

Өсиду, өлиду,

Бала өсириду, қерийду,

 

Чөпхор һайванатларни бәлгүләңлар: тоқулдақ, тимсақ, ейиқ, кала.

Ашлиқ йегүчи һайванларни бәлгүләңлар: пил, чашқан, шир, зирапә.

Жиртқуч һайванларни бәлгүләңлар: кепинәк, һәрә, йолвас, маймун.

Барлиқ нәрсиләрни йәйдиған һайванларни бәлгүләңлар: түлкә, акула, ейиқ, өдәк.

Оқуғучиниң фамилияси вә исми	1	2	3	4	5	6	7	8	умумий баһа

Оқуғучиниң фамилияси вә исми	1	2	3	4	5	6	7	8	умумий баһа

Оқуғучиниң фамилияси вә исми	1	2	3	4	5	6	7	8	умумий баһа

Оқуғучиниң фамилияси вә исми	1	2	3	4	5	6	7	8	умумий баһа

Оқуғучиниң фамилияси вә исми	1	2	3	4	5	6	7	8	умумий баһа

Һәр һайванниң яшайдиған орнини стрелка билән қошуңлар.

                                                                                                                                                                                                                                      

                                                                                                                       

                               

Һайванларниң һаятиға немә һаҗәт?