Сабақ жоспары "Биогеоценоздардың ауысу"

Тақырыбы:  Биогеоценоздардың ауысуы
Күні: 22.04.2017ж	Мұғалім: Б. Уалихан
Сынып:  11	Қатысқан.      Қатыспағандар.
Сабақта  меңгерілетін  оқу  мақсаттары	Оқушыларға биогеоценоздың құрамдас бөліктері яғни тірі ағзаларды қоректік қоректік деңгейге байланысты үш тобы: ПРОДУЦЕНТТЕР, КОНСУМЕНТТЕР, РЕДУЦЕНТТЕР жайлы түсінік беру Сабақтың міндеттері: Тірі ағзалардың табиғаттағы маңызы жайлы оқушылардың ой-өрісін дамыту. Қоршаған ортаны, табиғатты, тірі ағзаларды қадірлеуге тәрбиелеу.
Табыс  критерийлері	Барлық  оқушылар  білуге  тиісті: Тапсырмалардың өзгергенін түсінеді
	Оқушылардың  көпшілігі Тапсырмаларды орындауға арналған нұсқаулықтарды қолданады
	Кейбір  оқушылар. Жалпы сипаттамасы,ерекшеліктері,пайдасы мен зияны туралы толық мәлімет алады.
Тілдік мақсат	Негізгі терминдер мен сөз тіркестері: Сабақта  диалог/ жазылымға қажетті тіркестер.
Бұрыннан бар білімдері

Жоспар

Жоспарланған уақыт	Жоспарланған уақыт			Ресурстар
Басы 0-5 мин 6-10 мин	Мына организмдерден қоректік тізбек жүйесін құраңдар 1. Бидай→көлбақа→жылан→қоңыз→торғай→ бүркіт→қасқыр→бактерия 2. Арпа→бактерия→қырғауыл→түлкі→адам 3. Шегіртке→жылан→кірпі→бүркіт→бактерия			Суретті қағаздар Флипчарт, Ғаламтор Балама тест Бөлме өсімдіктері
Ортасы 11-20мин 21-35мин	Биогеоценоз – тіршілік ететін жер бетімен қоса (биотип) тірі организмдер (биоценоз) мен абиотикалық ортаның тарихи қалыптасқан жиынтығы. «Биогеоценоз» ұғымын 1944 жылы академик В.Н.Сукачев ұсынды. Табиғатта әртүрлі түрлердің популяциялары биоценозға бірігеді. Бірақ, ешқандай биоценоз ортадан бөлек өздігінен дами алмайды. Нәтижесінде табиғатта тірі және өлі компоненттер жиынтығы құрылады. Орта жағдайлары ұқсас кеңістікте тіршілік ететін организмдер қауымдастықтарын биотоп (биоценоз) деп атайды. Биотоп – биоценоздың тіршілік ету ортасы. Сондықтан биоценозды белгілі бір биотопқа тән тарихи қалыптасқан организмдер тобы ретінде қарастыруға болады. Кез-келген биоценоз биотоппен бірге жоғары дәрежедегі биологиялық жүйе – биогеоценозды құрайд. Биогеоценоздар әртүрлі мөлшерде, көлемде болуы мүмкін. Мысалы, орман, көл, шалғындық, және т.б. Мөлшері мен күрделілігіне қарамастан кез-келген биогеоценоз мынадай құрамдардан тұрады: 1) продуценттер - өндіргіштер (жасыл өсімдіктер), күн энергиясын пайдалана отырып денесін бейорганикалық заттардан түзетін автотрофты организмдер. Бұлар қоректік тізбектің бірінші буыны; 2) консументтер – тұтынушылар, продуценттер арқылы дайын органикалық заттармен бірге ондағы энергияны пайдаланатын гетеретрофты организмдер (бірінші дәрежелі - өсімдік қоректі жануарлар, екінші дәрежелі - ет қоректілер және үшінші дәрежелі - жыртқыштар); 3) редуценттер – ыдыратушылар, органикалық қалдықтарды ыдырататын, биологиялық зат айналымын аяқтайтын (шартты түрде) организмдер (бактериялар, саңырауқұлақтар, микроорганизмдер); 4) өлі табиғат компоненттері Бұлардың арасында әртүрлі дәрежедегі байланыстар пайда болады. Адамның қатысуымен табиғи биогеоценоздар өзгеріп, олардың орнына көбейіп келе жатқан агробиоценоздар келеді. Қазіргі кезде Жер бетінің 10%-ын агроценоздар алып жатыр. Егер табиғи биогеоценоздар өздігінен реттелетін болса, агроценоздарды адам реттеп отырады. Экотоп пен биоценоз арасында мынадай тығыз байланыстар орын алған: 1) экотоп шарттары сан алуан болған сайын биоценоздағы түрлер де соншалықты көп болады; 2) экотоп жағдайларының қалыптан ауытқуы жоғарылаған сайын биоценоз соғұрлым түрге кедей болып келеді, және керісінше оның кейбір түрлерін құрайтын особьтардың саны көп болады; 3) экотоптағы ортаның жағдайы неғұрлым бірқалыпты өзгеретін болса және ол ұзағырақ өзгеріссіз қалыпта тұрса, биоценоз соғұрлым түрлерге бай болады және қалыпты әрі тұрақты сақталады; 4) бір-біріне жақын туыс екі түрдің өзі бір экотопта бірдей экологиялық.
Соңы  36-45 мин	Биоценоз Продуценттер Консумент Өнімділік Редуцент Дайын органикалық заттармен қоректенушілер Құрлықтың не суқойманың бір үлескісінде тіршілік етуші өзара байланысты микроорганизмдер Қалпына келтірушілер, ыдыратушылар Белгілі-бір аумақтағы популяциялардың өнімділігінің биомассасы Түзушілер, өндірушіле
Қосымша мәліметтер
Саралау (Дифференциация) –оқушыларға мейлінше қолдау көрсетуді қалай  жоспарлайсыз? -Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай күрделендіресіз?		Бағалау-оқушы білімін тексеруді қалай жоспарлайсыз? Екі жұлдыз, бір тілек.  Бағалау парағы арқылы бағалау	Пән-аралық байланыс Дүниетану, география
- қабілеті төмен оқушылар үшін		Дарынды және  талантты балаларға кеңейтілген тапсырма беру
Рефлексия Сабақтың мақсаты мен табыс критерийлері орындалды ма? Бүгін оқушылар не үйренді? Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті?  Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма? (тапсырмалар сәйкес болды ма?) Уақытты қалай пайдаландым?
Жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неге?
Қорытынды бағалау: Ең жақсы өткен екі нәрсені көрсетіңіз (оқыту мен оқуға қатысты) 1. 2. Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді? 1. 2.