Сабақтын тақырыбы "Карбон қышқылдары"

КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРЫ

Сабақтың тақырыбы: КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРЫ

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік – карбон қышқылдарының құрылысына сүйене отырып, олардың химиялық және физикалық қасиеттерін, реакцияның жүру механизмін түсіндіру, өнеркәсіптік маңызы бар реакцияларға тоқталу.

ә) дамытушылық – карбон қышқылдарының қасиеттерін түсіндіре отырып, алған білімдерін жетілдіру, өзбетінше іздену қабілетін дамыту. Оқушының оқу танымдық іс- әрекетін қалыптастыру, педагогикалық ойлау қабілеттерін дамыту, гинетикалық байланыстарға тапсырмалар орындау арқылы және есептерді шығара отырып білімді тиянақтау.

б) тәрбиелік – оқшылардың ойлау, қорытынды жасау дағдыларын арттыра отырып, оларды адамгершілікке, ұйымшылдықа, өз ойын еркін жеткізе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білімді қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Жаңа технология элементтерін пайдалана отырып өтілетін аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: СТО стратегиялар, сұрақ–жауап, есептер мен жаттығулар шығарту, электронды оқулықты пайдалану.

Сабақтың көрнекілігі: Кестелер, электронды оқулық, сызба нұсқалар, топтамалар, интерактивті тақта, сірке қышқылы, металл, спирт, сода.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі, психологиялық дайындық, «Менің жақсы қасиеттерім» (тренинг)

ІІ. Оқушы білімін жан-жақты тексеру .

«Менен сұрақ, сізден жауап »

1. Альдегиттер деген не ? жалпы формуласы

2. Радикалдың табиғатына қарай альдегиттер қалай жіктеледі?

3. Карбанил тобының құрлысын түсіндір.

4. Альдегидтерді гидрлегенде қандай өнімдер алынады?

5. Күміс- айна реакциясын жазып көрсет.

6. Мына альдегидтің формуласын жаз: 3,3 диметилбутаналь.

ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту.

1. Карбон қышқылының физикалық қасиеттері.

Қанықан карбон қышқылының алғашқы үш мүшесі: құмырсқа, сірке және пропион қышқылдары өткір иісті, сұйық заттар, май қышқылының жағымсыз иісі бар, суданашар ериді, жоғары карбон қышқылдары С₁₀-нан бастап қатты заттар.

Карбон қышқылдардың физикалық қасиеттері.

Формуласы

Атауы

Балқу температурасы

Қайнау температурасы

HCOОН

Құмырсқа қышқылы

8,25

100,7

СН₃СООН

Сірке қышқылы

16,75

118,1

СН₃СН₂-СООН

Пропион қышқылы

-20,8

141,4

Гомолгтық қатарда молекулалық массаларының өсуіне қарай суда ерігіштігі кемиді, қайнау температуралары өседі.

2. Химиялық қасиеттері

Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері, олардың құрылысына байланысты. Сутегінің қозғалысы болуы спирттермен және фенолмен салыстырғанда бұлардың қышқылдығын арттырады. Дегенмен құмырсқа қышқылынан басқалары әлсіз электролиттер:

R- COOH RCOO ^- + H ⁺

Карбон қышқылдары :

а) металдармен: 2СН₃СООН+2Na 2CH₃COONa + H₂

б) негіздермен: СН₃СООН + КОН СН₃СООК + Н₂О

в) металл оксидтерімен: 2СН₃СООН + МgO Mg (CH₃ COO)₂ + H₂O

г) әлсіз қышқылдардың тұздарымен: СН₃СООН+ Na₂CO₃ 2СН₃СООNa+ Н₂О+ CO₂

д) спирттермен: СН₃СООН+ С₂Н₅ОН СН₃СООС₂Н₅ +Н₂О

е) галогендермен : СН₃СООН+ Сl₂ CH₂COOH+HCl

әрекеттеседі.

Құмырсқа қышқылы металдарды бояуда, былғары өндірісінде, консервілеу мен спирт өндіруде, органикалық заттарды синтездеуде қолданылады.

Сірке қышқылы былғары өндірісінде, пластмассалар, бояулар, дәрі-дәрмектер, жасанды талшық алу үшін химия өнеркәсібінде қолданылады. Тұздары ауыл шаруашылығының зиянкестерін құрту үшін пайданылады.

IV Білімді тиянақтау.

Тест

1. Карбон қышқылдарының функционалдық тобы.

А) гидроксил С) карбоксил

В) карбонил Д) амин тобы

2. Қалақай мен шырша жапырақтарында болатын тілген жерін дуылдатып күйдіретін зат.

А) май қышқылы С) сірке қышқылы

В) лимон қышқылы Д) құмырсқа қышқылы

3. Карбоксил тобындағы көміртек атомының гибридтену түрі.

А) SP³ C) SP

B) SP² Д) SPd

4. Молекуласында 4 көміртек атомы болатын карбон қышқылының салыстырмалы молекулалық массасы.

А) 60 С) 88

В) 74 Д) 102

5. Пропион қышқылының гомологы

А) сүт қышқылы С) қымыздық қышқылы

В) сірке қышқылы Д) лимон қышқылы

6. Карбон қышқылдары спирттермен әрекеттескенде түзілетін қосылыстар

А) жай эфирлер С) ангидридтер

В) күрделі эфирлер Д) формальдегиттер

V. Есептер шығару

№ 1. 18 г магний сірке қышқылымен әрекеттескенде бөлінетін сутектің көлемі (қ.ж)

№2. 0,3 моль сірке қышқылы 10,6 г натрий карбонаты мен әрекеттескенде бөлінетін газдың массасы.

№ 3. Құрамында 40% көміртек және 6,7% сутек болатын карбон қышқылы.

Оқушыларды бағалау (бағалау парағы арқылы)

Үйге тапсырма беру § 10.3.