Сайыс сабақ. Тақырыбы: "Көшбасшы -биолог "

Ел басымыздың  жолдауында нақты көрсетілгендігі егемендігіміздің жарқын болашағын ұстайтын да білімді жастар.

Білім- егемендіктің  кілтін ұстап жастардың жарқын болашағына апаратын алтын сүрлеу ХХІ ғасырдың білімді, ойлы ұрпақтары ел эканомикасына үлес қосушы деп білеміз.Ежелден қазақ халқы білім , ғылымды қуып, «қына тастан, ақыл жастан шығады»-деп ұрпағын ақылдылыққа , білімділікке баулыған.Жас күнің білім іздеу нақты дер шағың, халқынның ойлай берші оңар жағын,- дей келе ақыл білім ұшқырлықпен ойлылықты қажет ететін. «Көшбасшы Биолог» атты интеллуктуалды сайысымызды бастаймыз.Ғылымның ізін қуып, оқу мен білім  нәрін сусындатқан мына сайыскерлерімізді таныстырып өтсек.

Бүгінгі біздің білім додасының  тақырыбы табиғатқа арналады. «Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, бұны айтуға табиғаттың  тілі жоқ » -демекші табиғатты аялау , қастерлеу әрбір адамзаттың парасатты парызы.

Табиғат жанымды алсаң алшы менің

Кім білсін бір түйір жерге түскен талшық едің,

Кім білсін қаншама әлі шырқарымды

Кім білсін қай күні сен қырқарынды

Жоғалтпасаң болғаны ұрпағымды- деп Мұқағали ағамыз секілді ұлы бабалар үлкен үміт арттырған ұрпақтарының бүгінгі бір бөлігіне сәттілік тілейміз.

1.Бәйге –кім жылдам

2.Полиглот –өнері

3.Ғажайып биология

4.Тарихи таным

5.Тапқырлық

6.Тікелей сұрақтар.

1) Бәйге –кім жылдам

1.Ұйқы безінің гормоны (инсулин)

2.Күнбағыс қай тұқымдасқа жатады (күрделігүлділер)

3.Адамның хромосома саны (46)

4.Қанның құрамындағы элемент (темір)

5.Су асты маржанды жартас қалай аталады (риф)

6.Құстарда болатын без (құйымшақ)

7.Жүйке жасушасы қалай аталады(нейрон)

8.Адамда неше омыртқа иіні бар (4)

9.Сүт тістер саны(20)

10.Мутация теориясын қай ғалым (орнитология)

11.Құстарды зерттейтін ғылым(орнотология)

12.Бамбук өсімдігі қай тұқымдасқа жатады? (астық)

13.Өсімдіктің көбею мүшесі (гүл)

14.1гр май ыдырағанда қанша энергия бөлінеді? (38,9кДж)

2)Полиглот –тіл өнері

А)Ағашта жабысып тұрады

Тұмсығын алмай ұрады.                         Тоқылдақ-Дятел-уднекі

Ә)Мойны сұрақ белгісі

Бұл қандай көл құсы                            Аққу-Лебедь-суанс

Б)Бұйра тұлымы желмен ойнайды

Қызыл мұрыны жерге бойлайды.               Сәбіз-Морковь-карэт

В)Үні ғажап дүлділ бақта сайрар                    Бұлбұл-Соловей-пайтингеель

Г)Тиіскенді түйреген

Киімі бар инеден.                                Кірпі-Ежик-хетджек

Ғ)Үй ішінде 30 батыр

Кіргендерді отап, турап жатыр                     Тіс-Зубы-Тис

3)Ғажайып биология

20-Баланың әкесімен шешесі бірімен бірі туыс адамдар болса, онда балада қандай ауру түрі пайда болады?     (цитиноз)

20-Мына суретте гүлдерге қатысты не бейнеленген?

20-Қанның тоқтамай атқылауы?   (Гемофилия)

30-Көрермендерден сұрақ

30-Төмендегі суреттерге сипаттама беріңіздер?  

30-Қолдың алақаны жарақаттанған алқызыл қан ағып жатыр.Қандай тамыр?  (Салатамыр)   

40-Бұрыңғы заманнан  бері ата-бабаларымыз көптеген ауруларға өсімдіктерден дәрілер жасап қолданып келген. Қандай дәрілік өсімдіктерді білесің?    (Жалбызтікен, Алоэ, Дермене)

40-Адам ылғи шөлдеп жүреді, кіші дәреті бұзылады?   (Қан диабеті)

40-Инфекциялық жұқпалы ауру. Бұл ауруды халық арасында құрт ауруы деп те атайды?    (Туберкулез)

4)Тарихи таным.

1.Тіршілік дегеніміз- нәруызды денелердің өмір сүру тәсілі.     Ф.Энгельс

2.Әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуінен пайда болады. Р.Вирхов

3.Фермент тіршіліктің қоздырғышы.   И.Павлов

4.  «Барлық тіршілік жұмыртқадан пайда болады». В.Гарвей

5) Тапқырлық

1.Аллель  (жұп гендер)

2.Даун (хромосомалық ауру)

3.Доминантты     (басыңқы белгі)

4.Глюкоза     (моносахарит)

5.ДНҚ, РНҚ  (нуклеин қышқылдары)

6.Генотип   (гендер жиынтығы)

7.Дрозофила  (шыбын)

8.Рибасома   (органоид)

9.Гистон   (нәруыз)

10.Рецессивті     (басылыңқы белгі)

6) Тікелей сұрақтар

1.Ең алғаш ксероксты қай жылы кім ойлап тапты. 1938ж Ч.Карлсон

2.Математикаға х, у, z-ті енгізген   қай ғалым? Рене Декарт

3.Ең ұзын поэма?  Қырғыздың Манас

4.Дүние жүзіндегі ең үлкен жапырақты өсімдік ? Рафия пальмасы

5.Қай құс қыс бойы басын төмен салып ұйықтайды?  Жарқанат

6.Сірке қышқылынан жасалатын дәрі?  Асперин

7.Теңгенің шыққан жылы? 1993ж 15 қараша

8.Жер макеті? Глобус

9.Австралияның байырғы тұрғындары тіліндегі «түсінбедім» -деген аң аты?  Кенгіру

10.Қазақстандағы жауын-шашын ең мол жауатын аймақ?  Алтай өңірі

6)Тікелей сұрақтар

1. Ең алғаш скочты кім және қашан ойлап тапты? 1928ж   Р.Дрю

2.Алғаш рет математикаға 0-нөлді енгізген  кімдер? Үндістер

3.Дүниежүзіндегі ең биік ағаш? Эфкалипт

4.Мінезіде, аты да бұзық өзен ?  Тентек

5.М.Әуезов эпопеясы?  «Абай жолы» романы

6.Ең жеңәл металл ? Литий

7.Қазақстанның ең биік  шыңы? Хан-Тәңірі

8.Денесінде қышқылы бар жәндік? Құмырсқа

9.Ең үлкен түбек? Арабия

10.Тамағын бір сағаттан кейін келіп жейтін жәндік? өрмекші