Өсімдіктердің жарыққа бейімделуі. 7 сынып.

7.3  Қозғалыс					Мектеп: №12 жалпы білім беру орта мектебі
Күні: 12.02.2018ж		Мұғалімнің аты-жөні: Тажиева У.К.
Сыныбы:7 «Г,Ғ,Д,Е,Ж»		Қатысқан оқушылар саны:					Қатыспағандар:
Сабақтың мақсаты:		·         Өсімдіктердің өсуі мен дамуына жарықтың әсері ·         Жарықтың түсу деңгейіне қарай өсімдіктердің бейімделуі. Фотопериодизм күннің жарық түсу ұзақтығына ағзалардың бейімделуі.
Сабақтың оқыту мақсаты:		·         7.1.6.2 - жарықтың өсімдіктердің дамуына әсерін түсіндіру ·         7.1.6.3 - өсімдіктердегі фотопериодизм ролін сипаттау
Бағалау  критерийі:		·         Жарықтың өзгеруіне өсімдіктердің бейімделуін сипаттай алады ·         Жарықкезеңдік (Фотопериодизм) ағзаның күн ұзақтығына бейімделуін сипаттай алады
Тілдік мақсаты		Оқушылар орындай алады:  Оқушыларға бірнеше өсімдіктердің суретімен қоса атаулары беріледі. Ғаламтор  көмегімен ұсынылған ағзалардың қозғалыс мүшелерін сипаттайды және салыстырмалы кесте толтырады. Сабақта қолданылатын терминдер: Жарықкезеңдік(Фотопериодизм),Өсімдіктер,жылу сүйетін,көлеңке сүйетін өсімдіктер Диалог құруға / жазылымға қажетті  сөздер топтамасы Жарықкезеңдік(Фотопериодизм)............................................ Өсімдіктер.................................................................................. Жылу сүйетін............................................................................. Көлеңке сүйетін өсімдіктер...................................................... Өсімдік– Растения – Plants  Жарықкезеңдік - Фотопериодизм-Photoperiodism  Температура –Температура-Temperature
Құндылықтарды дарыту		Ø  Өзіңе және қоршаған ортаға деген сыйластық:     Ынтымақтастық: Ø  Жауапты азаматтық ұстаным: Ø  Академиялық адалдық: Ø  Өмір бойы білім алу: Ø  Ашықтық:
АКТ қолдану дағдылары		Ғаламтор ресурстарымен, видео көріністермен  жұмыс жасайды
Пәнаралық байланыс		География пәніндегі әр түрлі климаттық белдеулерде өсімдіктердің өсуі, және физика пәніндегі температура мен жылудың әсері тақырыптарымен байланысы жасалады
Алдыңғы білім		Оқушылар: Ø  Қозғалыс тірі ағзаларға тән қасиеті екендігін біледі (6 сынып) Ø  Жануарлардың  гидростатикалық қаңқасын, сыртқы қаңқасын  және ішкі қаңқасын біледі  (6 сынып)
Сабақ барысы
Сабақ қезеңдері	Сабақта орындалуы тиіс іс - әрекеттер					Оқыту ресурстары
Басы 1-5минут 5-15 минут 15-18 минут 18-25 минут  25-35минут	Сабақтың тақырыбы мен оқыту мақсатымен таныстыру. 1.Сұрақ-жауаптар беру арқылы үй тапсырмасын алған білімдерін тексеру.  2. Тақтаға  әртүрлі өсімдіктердің  суреттерін көрсету арқылы тақырыпты ашу және оларға қандай факторлар әсер ететін факторлар бар екенін сұрау. 3. Оқушыларға бейне ролик көрсету және бейне роликтен түсінгендерін білу үшін үш сұрақ? 1.Қандай өсімдіктер бар екенін сұрау? 2.Жарықтың әсерін? 3.Жарық болмаса не болар еді ? 4.Сонан соң оқушылардан өсімдіктердің бірнеше суреттерін беріп, жанына қоса әр оқушыға жеке тапсырма қағазын беремін,  екі өсімдіктің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын айтып жарықтың қаншалықты әсер ететініне жауаптар жазады 5. Бұл мына терминдерді талқылауға әкелуі тиіс: Жарық сүйгіш.көлеңке сүйгіш, өсімдіктердің бейімделуі, Жарықкезеңдік (фотопериодизм),жапырақтардың түсуі неге байланысты екенін біледі 6.Бұдан әрі оқушылар Терминдер Анықтамасы Оқушылардың өзінен кем дегенде екі мысал Қайың,қауын,күріш,бидай,арпа,кактус гелиофиттер Сциофиттер факультативті гелиофиттер					Өсімдіктерді өсіру туралы қажетті ақпаратты www.s-cool.co.uk , сайтынан  «Өсімдіктерді өсіру» кілт сөзінің көмегімен алуға болады. Тірі ағзалар қозғалысының таныстырылымы: https://infourok.ru/dvizhenie_rasteniy_i_zhivotnyh__6_klass-407336.htm тропизмдер жағымды және жағымсыз (фильмнің үзіндісі): https://twig-bilim.kz/film/tropisms-and-hormones-6386/ өсімдіктерді өсіру бойынша қажетті ақпарат: www.s-cool.co.uk кілт сөз – өсімдіктерді өсіру (plant growth). http://bilimland.kz/kk/#lesson=12631
35-40минут	Рефлексия  1.Қандай жаңа түсініктермен таныстыңдар?  2.Бүгінгі алған білімді қайда қолдана аласыңдар деп ойлайсыңдар ?  3.Сабақтың мақсатына жеттің бе ?  4.Бүгін біз қандай нәтижеге жеттік?  5.Сабақ қызықты өтті ме несімен?
Қосымша ақпарат
Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?				Бағалау – Оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?		Пәнаралық байланыс Денсаулық және қауіпсіздік ережелері АКТ Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)
Барлық оқушылар: Өсімдіктердің бейімделуін және  Жарықкезеңдік(фотопериодизм)нің не екенін біледі Оқушылардың  көпшілігі: Жарықкезеңдік үдерісін сипаттайды Кейбір  оқушылар:  Ғаламтор  көмегімен ұсынылған  өсімдіктердің жарықкезеңдік үдерісін талдайды				1.Бағалау парағы және тапсырманы орындау деңгейі бойынша. 2.Берілген критерийлер бойынша өзін-өзі бағалау және бір-бірін бағалау		АКТ.
Рефлексия Сабақ мақсаттары/оқыту мақсаттары жүзеге асырымды болды ма? Бүгін оқушылар нені үйренді? Оқыту ортасы қандай болды? Менің бөліп оқытқаным өз мәнінде жүзеге асты ма? Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?			Төменде берілген бос орынды өз сабағыңызға рефлексия жүргізу үшін пайдаланыңыз. Сабағыңызға қатысты сол жақта келтірілген сұрақтарға жауап беріңіз. Қысқаша бағалау Қандай екі кезең ең табысты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)? 1: 2: Қандай екі кезең Сабақты жақсартты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)? 1: 2: Мен сабақтан топ пен жекелеген адамдар туралы не білдім, келесі сабақта не айтамын?

Краткое описание документа:

1. Шартты рефлекстерді жасау үшін қажетті ең негізгі жағдай – индифренттік (өздігінше осы реакцияны тудыра алмайтын, кез келген бөтен) тітіркендіру мен шартсыз, сол реакцияны міндетті түрде тудыратын тітіркендірудің әсер ететін уақытының бір-біріне дәл келуі (ұштасуы). 2. Бөтен тітіркендіргіш шартсыз тітіркендіргіштердің әсеті басталар алдында әсер етуі керек. Екі тітіркендіргіш әсері бір уақытта берілсе шартты рефлекстің жасалуы едәуір қиындайды. Ал алдымен шартсыз, одан кейін индифренттік тітіркендіргіш әсет етсе, шартты рефлекс алынғанмен, ол өте тұрақсыз болады. (Алдымен шартсыз, кейін бөтен тітіркендірумен әсер еткенде шартты рефлекстің жасалуының қиын болатын себебі, теріс индукция заңымен және шартсыз тітіркендірудің күшінен бөтен тітіркендіргіш күшінің кемдігімен түсіндіріледі). Жасалған шартты рефлексті ұзақ уақыт сақтау үшін, оны мезгіл-мезгіл шартсыз тітіркендіргішпен бекітіп отыру қажет. 3. ми қыртысы клеткаларының жеткілікті жоғары қозғыштығы болуы керек. Ол үшін ми қыртысы түрліше басқа әсерлерден бос болу керек. Сонда ғана белгілі тітіркендіруге жүйке клеткалары жоғары қозумен жауап бере алады. 4. Шартты рефлекс жасалу қолданылатын тітіркендіргіштің қасиеті мен күшіне де байланысты. Бөтен тітіркендіргіштің күші қыртыста қозу ошағын тудыруға жететін болуы керек. Бірақ шамадан тыс, артық та болмауы керек. Осындай жағдайда шартты рефлекс жасалмайды. Себебі, 1-ден ткріс индукция заңы бойынща шамадан жоғары қозу шартсыз тітіркендіруге қозу тууына кедергі жасауы мүмкін. 2-ден, өте күшті тітіркендіру әсерінен жүйке клеткаларында тежелу тууы мүмкін (Павловша шектен тыс тежелу). Шартты рефлекстің жасалуы шартсыз тітіркендіргіштің күшіне де тікелей байланысты. Неғұрлым ол әлсіз болса, соғұрлым шартты рефлексті жасау қиындайды. Итті тәжірибе алдында тойғызса, шартты рефлекс жасауға қажет шартсыз тітіркендіргіш-тамақтың әсері итте жоғалады. Шартты рефлекс жасалмайды және керісінше. Шартты рефлекстердің жасалу жылдамдығы жануардың жеке басына тән ерекшеліктеріне өте күшті байланысты болады. Бір жануардың өзінде де шартты рефлекс түрліше жылдамдықта алынады. Белгілі бір жағдайда жасалған 1-шартты рефлекс, сол жағдайда жасалатын 2- және 3-шартты рефлекстерден кеш алынады. Неғұрлым тітіркендіргіш жиі әсер етсе, соғұрлым шартты рефлекс тез алынады. Мұны түрлі дағдылардың (есеп шығару, жаттау, т.б.) қалыптасуында алатын орны зор. Шартты рефлекстің жасалу жылдамдығы басқа да көптеген жағдайларға байланысты: қозу мен тежелу процестерінің бір-біріне қатынасы, бөтен және шартсыз тітіркендіргіштердің күштерінің қатынасы, қоршаған орта, ондағы өзгерістер, т.б. Шартты рефлекстер тек шартсыз рефлекстердің ғана емес, сонымен қатар шартты рефлекстер негізінде де жасала алады. Мысалы, метрономның дыбысына тұрақты шартты сілекей ағу рефлексі жасалған дейік. Егер бірнеше рет итке 10 секундтай қара дақты көрсетіп, оның артынша (15 секундтан соң) метраномның дыбысын естіртсе (тамақ бермей-ақ), біраз уақыттан кейін, метрономның дыбысы ғана емес, қара дақты көрсетудің өзіне сілекей бөліне бастайды. Мұны Павлов 2-қатардағы шартты рефлекстер деп атады. Дәл осылай етіп 3-қатардағы шартты рефлексткрді де алуға болады. Бірақ оның жасалуы қиын. Организмге әсер ететін кез келген тітіркендіргіш (көру, есту, дәм сезу, тактильдық, температуралық, ауыртқыш, т.б.) шарттыға айнала алады. Шартты рефлекстер осы тітіркендіргіштің әсер етуіне, әсерәнің тоқтауына, әлсіреуіне, күшеюіне т.б. жасала алады. Егер рефлекстер осы тітіркендіргіштің жеке әсер ететін ұзақтығын көбейте беріп, оны 2-3 минутқа жеткізсе, онда сілекейдің 1- тамшысының пайда болуы кешігеді. 3 минуттан соң барып шартсыз тітіркендірумен бекітсе, шартты тітіркендірудің алғашқы 1-2 минутында сілекей тіпті бөлінбейді. 2-минуттан бастап қана сілекейдің 1-тамшысы ағады. Мұны Павлов кешіккен рефлекс деп атады. Шартты рефлекс болып өткен тітіркендірудің ізіне де жасала алады. Мысала, бір минут бойы иттің терісін механикалық тітіркендіріп, содан соң 1 минуттай үзілістен кейін тамақтандырса, шартты сілекей ағу тері тітіркенген кезінде байқалмайды да, тек одан 1 минуттай өткен соң ғана басталады. Мұндай рефлекстерді Павлов із (сүрлеу) рефлекстері деп атады. Шартты рефлекстерді пропиорецепторлардан да алуға болады.(Н.И. Красногоркий). Аяқтың пассивті иілуін шартсыз сілекей ағу рефлексімен ұштастырса, сол иілудің өзі сілекейдің бөлуіне шартты сигнал бола алады. К.М. Быков және оның қызметкерлері ішкі органдардың рецепторларын тітіркендіру арқылы да шартты рефлекстер алуға болатындығын экспериментальдық жолмен дәлелдеді. Мысалы, қарнына я қуығына фистула қойылған иттің осы мүшелерін желмен толтыруды (резеңке баллон арқлы) тамақ беруменг ұштастырса, біраздан соң жалғыз желмен толтырудың өзінше шартты сілекей ағу байқалады. Шартты рефлексті уақытқа да жасауға болады. Павловтың зертханасында итке әрбір 30 минуттан кейін тамақ беріліп отырған.