Тақырыбы:Күрделігүлділер тұқымдасы–кең тараған өсімдіктер

• 1 слайд

  Күрделігүлділер тұқымдасы–кең тараған өсімдіктер

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:  Білімділік. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктер түрлерінің биологиялық ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыру.  Дамытушылық . Оқушыларды топтық жүйемен жұмыс жасауға дағдыландыру.  Тәрбиелік. Өсімдіктердің адам өміріндегі маңызын еске түсіре отырып, оларды қорғауға үйрету..  Сабақтың түрі: Түрлендірілген сабақ.  Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, тест, Сабақтың барысы:  1. Ұйымдастыру (ой маржан)  2. Үй тапсырмасын текеру (тест) 3.Қорытынды

• 3 слайд

  Астралылар тұқымдасы (лат. Asteráceae), немесе ескі атауы Күрделі гүлділер (лат. Compósitae) — қос жарнақты өсімдіктердің класына жатады. Күрделігүлділер. Күрделігүлділер тұқымдас өсімдіктер. Қосжарнақты, гүлді өсімдіктердің ең көп тараған тобы - күрделігүлді өсімдіктер. Жер жүзінде, Арктика және Антарктида мұздарының өзге таралу аймақтарының барлығында 1300 туысқа бірігетін 25 мыңнан астам түрі бар. Қазақстанда 140 туысы, 700-дей түрі кез-деседі. Қоңыржай аймақта — шөптесін өсімдік, шала бұта түрінде, тропикте —шырмауық, бұта, кейбір түрлері ағаш түрінде өсетін бір, екі не көп жылдық өсімдік. Бұлар - негізінен шөптекті, сүтті шырыны болатын өсімдіктер. Олардың шала бұталы, бұталы, ағаштекті түрлері де кездеседі. Күрделігүлділер - көбінесе көпжылдық өсімдіктер. Кейде біржылдық түрлері де кездеседі. Гүлшоғыры бір гүлден мың гүлге дейін жинақталатындықтан, себетгүл деп аталады. Себетгүлдегі гүлдердің құрылысы әр түрлі. Пішіні, құрылысына байланысты себетгүлде тілше, түтікшелі, қосерінді, жалдан тілшелі, шоқырақ тәрізді гүлдер орналасады. Міне сондықтан да бұл топқа жататын өсімдіктер күрделігүлділер тұқымдасы деп аталады.

• 4 слайд

  ұлардың гүлдерінде тостағанша болмайды. Тостағаншасы кейде үлпекті айдарша тәрізді өзгеріп кетеді. Нағыз күрделігүлді өсімдіктердің себетгүлі - гүлшоғыры болады. Күлтесі 5 күлтежапырақшалардан құралады. Олардың төменгі бөлігі түтікше тәрізденіп бірігіп, жоғары ұшындағы 5 тісшесі болады. Ал жалған, тілшегүлдің жоғарғы ұшында 3 тісшесі ашылып жайылады. Күлтенің түтікшесіне бітісіп өскен 5 аталығы бар. Тозаңдығы да түтікшеге қосылады. Жатыны төмен орналасады. Аталық түтік арқылы аналық аузы қостелімді аналық мойны өтеді. Демек, күрделігүлділерде бір ғана аналық болады. Жемісі - айдарлы немесе айдарсыз тұқымшалар. Күрделі гүлділердің формуласы: Т0К(5)А(5)Ж(2)(бақбақ гүлі). Мақсыр[өңдеу] # Мақсыр. Бұл өсімдіктің жабайы түрі кездеспейді. Жерорта теңізі елдерінде, Орта Азияда мақсырдың қолдан өсірілетін 19 түрі бар. Қазақстанда оның 4 түрі өсіріледі. Олар: түкті мақсыр, тікенді мақсыр, сортаң мақсыр және бояу мақсыр деп аталады. Енді бояу мақсырға толығырақ назар аударайық. Күрделігүлділер тұқымдастарына жататын өсімдіктердің ортақ белгілері[өңдеу Бұлардың гүлдерінде тостағанша болмайды. Тостағаншасы кейде үлпекті айдарша тәрізді өзгеріп кетеді. Нағыз күрделігүлді өсімдіктердің себетгүлі - гүлшоғыры болады. Күлтесі 5 күлтежапырақшалардан құралады. Олардың төменгі бөлігі түтікше тәрізденіп бірігіп, жоғары ұшындағы 5 тісшесі болады. Ал жалған, тілшегүлдің жоғарғы ұшында 3 тісшесі ашылып жайылады. Күлтенің түтікшесіне бітісіп өскен 5 аталығы бар. Тозаңдығы да түтікшеге қосылады. Жатыны төмен орналасады. Аталық түтік арқылы аналық аузы қостелімді аналық мойны өтеді. Демек, күрделігүлділерде бір ғана аналық болады. Жемісі - айдарлы немесе айдарсыз тұқымшалар. Күрделі гүлділердің формуласы: Т0К(5)А(5)Ж(2)(бақбақ гүлі).

• 5 слайд

    1. Кіріккенкүлтелі өсімдіктердің жемісі-  а) жидек немесе қауашақ  ә) жидек немесе тұқымша  б) қауашақ немесе тұқымша  2. Алқа тұқымдастарға жататын өсімдіктердің тағамға пайдаланылатын түрлері.  а) баклажан, меңдуана.  ә) баклажан, қызанақ, бұрыш.  б) шырайгүл, қызылқұлақ.  3. Картоп жемісін есіңе түсір-  а) жидек  ә) түйнек  б) картоп көзшесі  4. Сәлбен өсімдігін халық қалай атайды?  а) «жылтыр сәлбен»  ә) «тіршілік шөбі»  б) «қызыл сәлбен»  5. Ерінгүлділер тұқымдасының гүл формуласы тап:  а) Т С А Ж  ә) Т (5) С(2+3) А4 Ж(2) б) Т С А Д

• 6 слайд

  Ұйқасын тап.  Оқушылар ұйқас сөздерді жаңылыспай тауып өлең шумағын толықтыруы қажет. Бұл кезеңде оқушыларды поэзия тіліне жақындату мақсатында қарастыру.  1. Көз алмай күнге алыс,  Қарайды . . . . . . 2. Өзіне шап-шақ  Киген қалпағы аппақ  Бақта өсіп тұр . . . .

• 7 слайд

  2.Сайыс .Тест 1. Алқа тұқымдастарының гүлдері гүлшоғырда немесе қалай орналасады?  А) жеке-дара  ә) кезектеіп  б) шашырап  2. Алқа тұқымдастарға жататын нағыз улы өсімдіктер  а) шырайгүл, қызылқұлақ  ә) сасық және қара меңдуана  б) қызанақ, меңдуана  3. Баклажан медицинада қандай ауруларды емдеу үшін қолданады?  А) жөтелде, асқазан ауруларына  ә) өт, бүйрек, асқазан, демікпеге  б) бауыр ауруына, қан құрамындағы зиянды түзіліті емдеу үшін  4. Парфюмерия өнеркәсібіне шикізат есебінде пайдаланылатын өсімдік  а) гүлшетен, лаванда, көкбашөп  ә) жылтыр сәлбен, қызыл сәлбен  б) жалбыз, гүлшетен  5. Ерінгүлділер тұқымдастарының гүл формуласы:  а) Т С А Ж  ә) Т С А Ж б)Т С А Ж 

• 8 слайд

  Назарларыңызға рахмет!!!