«Жалпыға ортақ Еңбек қоғамына қарай 20 қадам» жолдауы аясында географиялық білім берудің әдістемелері

 «Жалпыға ортақ Еңбек қоғамына қарай 20 қадам» жолдауы аясында географиялық білім берудің әдістемелері

«Оқытатын адам баланы оқыту ғылымын жақсы білу керек» деп Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, қазіргі ең басты мәселе – өз жұмысын орнында және бүкіл технологияның үздіксіз өзгерістеріне бейімделе алатын орындаушы тұлғасын қалыптастыру, яғни оқушы білімін халықаралық деңгейге жуықтау. Бұл дегеніміз -  білім беру саласында жаңа идеямен оқыту және білім беру технологияларын толық пайдалану.

Ғылым мен техниканың жылдан жылға жедел дамуына байланысты шәкірттерге дәріс беруден жаңа технологияларды енгізу – оқушылардың білімін көтеруге үлкен әсер етіп отыр. Жаңа технологияларды қолданғанда оның әрбір кезеңдерін ұстаз өзі жақсы түсініп, оқушыларға жақсы жеткізе білуі қажет. Қай кезеңде, қай заманда болмасын мектептегі басты тұлға мұғалім десек, дүниежүзілік даму деңгейінен кем түспейтін, олармен иық тірестіре алатын, алған білім мен тәрбиелік қазынасын туған еліне, адамзат игілігіне жұмсай алатын жауапты міндет жүктейді.

Сондықтан қазіргі таңдағы педагогика жаңалықтарын қазіргі қолданылып жүрген ерекшеліктеріне қарай пайдалана білу, оны сабақ үрдісінде пайдалана білу – сапалы білім беруге жетудің бірден-бір жолы. Озық тәжірибе оқу үрдісін жаңаша ұйымдастырып, оқушылардың оқудағы іс-әрекеті арқылы оқу дағдыларын жетілдіріп, өз бетінше білімге, яғни мақсатқа жету оқушының өзі арқылы зық тәжірибе оқу үрдісін жаңаша ұйымдастырып, оқушылардың оқудағы іс-әрекеті арқылы оқу дағдыларын жетілдіріп, өз бетінше білімге, яғни мақсатқа жету оқушының өзі арқылы жүзеге асады. Бұл ретте бүгінгі жаңа дәуірдің, жаңарған елдің мұғаліміне қойылатын талаптың жүгі ауыр,  олар білімдарда білікті, өз ісінің майталман шебері болумен қатар, жеке басының мәдениеті, адамгершілік тұдлғасы, парасаттылығы, азаматтығы тұрғысында жастарға үлгі боларлық биіктен көрінуі шарт.

Болашақ ұрпақтарымыз әлемдік білім деңгейінде өзге елдермен терезесі тең, бәсекелестік дәрежеге жетуі керек.

Қазақстан білімі әлеуметтік мәдениет пен рухани қабілеттің бірі ретінде қоғам мен жеке тұлға менталитетіндегі жеткіншектер мен ересектердің арасындағы өзгеріске байланысты жаңа даму кезеңін бастады. Әр адам өзі өмір сүретін қоғамның рухани мәдениетін бойына сіңіру үшін әлеуметтік ортада өзінің рухани ізденісін жүзеге асырады.

ХХI ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына мұқият қарау дәуірі ХХI ғасыр ақпараттық қоғам оның ішінде технологиялық мәдениет екендігін ескерсек, онда адамзат дамуының жаңа кезеңінде білім жүйесін жетілдіріп, оқытудың жаңа жолдарын іздестіру қажет екендігі түсінікті. Әр педегогтың өз пәнін оқытуда оқытудың мақсатын анықтамай тұрып, үлгіні нәтижелі етіп құруға болмайды.

Егеменді еліміздің тірегі білімді ұрпақ. Болашақта еліміздің мәртебесін көкке көтеріп экономикасымен ішкі және сыртқы саясатын дамытатын да бүгінгі жас ұрпақ.   

Бүгінгі мақсат-әрбір оқушыға түбегейлі білім мен мәдениетінің негіздерін беру және олардың жан-жақты дамуына қолайлы жағдай жасап, жеке тұлға қалыптастыру. Ол үшін қазіргі білім беру саласындағы, оқытудың озық технологияларын терең меңгеру керек.

Жаңа технологиялар біздің өмір сүру, жұмыс істеу, оқу үдерісін күнделікті өзгертуде. XXI ғасырда алдыңғы қатарлы азаматтардың бірі болу үшін қазіргі заман оқушылары сандық сауаттылыққа біліктіліктерін игеру қажет.

          Елбасы  Н.Ә. Назарбаев Жалпыға ортақ Еңбек қоғамына қарай 20 қадамында әлеуметтік мәселелерді бақылауда ұстап, соның ішінде білім беру жүйесін жаңғырту керек екенін және мұңдағы ең маңыздысы біздің балаларымыздың нақ осы білім беру жүйесінде өсетіні, қалыптасатыны және есейетінін басып  көрсетті. Бала-біздің болашағымыз. Ал баланың болашағы бұл әрине отбасын толғандыратын мәселе. Елбасы атап өткендей,  Қазақстандық білім беру жүйесін жаңғырту 3 басты бағытқа бағытталуы қажет.

1.     Білім беру мекемелерін оңтайландыру.

2.     Оқу-тәрбие үдерсін жаңғырту

3.     Білім беру қызметтерінің тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру.

Мен соның ішінде оқу – тәрбие үдерісін жаңғырту бағытына тоқталғым келеді.

       Мемлекет тарапынан білім беру жүйесіне барынша қолдау көрсетіліп, қыруар қаржы бөлінуде.

География пәні –  көлемі 510 млн. шаршы км. жер планетасындағы жер бедері, өсімдіктер, жануарлар мемлекеттерді оқытуды қамтиды. Ал осы жаңа технологиялардың мүмкіншіліктері, мысалы жұмбаққа толы материк Африкаға әр түрлі форматта оқыту кабинетінің қабырғасынан шықпай-ақ саяхат жасауға мүмкіндік береді, ал бейнематериал аяқталғаннан соң берілген тақырыпта тест өтіп, практикалық жұмыс жасап, тақырыпты бекітуге болады.

Қазіргі компьютерлік оқыту жүйесінде мультимедиялық технология еркін де, кең түрде қолданылуда, мәтінді оқытуда графикалық сызбаларда бейне көріністерді, аудиоматериалдарды байланыстыра қолдану арқылы оқыту үдерісінде нәтижеге жетуге болады. Мұнда дайын электрондық оқулықтар мен интернет жүйесі оқушылардың білімін көтеріп қана қоймай, танымын арттырады.

Алматы қаласы бойынша 2011-2012 оқу жылында «E-learning» электрондық оқытудың пилоттық жобасымен 14 мектеп жұмыс жасайды. Осы жоба аясында мектеп кабинеттері WI-FI интернет желісіне қосылған жаңа заманауи техникамен жабдықталып, материалдық базасы толық жаңартылған. Алайда, дүниежүзінде ақпараттандыру мәселелері көтеріліп жатқанда интерактивті тақта, класс-мейт сияқты техникалық құралдарды пайдаланумен ғана интерактивті білім беруге қол жеткізе алмаймыз. Сағат сайын өзгеріп жатқан ақпарат әлемінде шәкіртіне білім беру жүйесінде бірінші кезекте ұстаздар сол өзгерістерге бейім болуы керек.

«E-learning» жобасы аясында өтетін курстардан тек бір жақты техниканы пайдалану бағдарламаларымен шектеліп қоймай, арнайы жасалынған факультативтік интерактивті курстарды енгізсе нұр үстіне нұр! Бұл жас маман болсын, орта жастағы тәжірибесі мол ұстаздарға жаңа технологиялар мен әдістемелерді меңгеруге үлкен көмек берер еді.  География Жер планетасы, адамдар планетасы  ретінде  жалпы  түсінік  беретін бірегей оқу курсы. Ол көптеген  жерлерден алынған жиналған ақпаратты біріктіріп, халықаралық қарым–қатынас  тілі–географиялық  картаны пайдалануды үйретеді.

Географиялық білім–өзінің елі және Жер беті адамзаттың ортақ үйінің қожайынын тәрбиелеудің негізі. Оқушылардың географиялық білімдерін жинақтауына заманауи оқыту технологиялары және дұрыс әдістемелер қажет. Мен оқушылардың ақпараттық мәдениетін медиапедагогика құралдарын пайдалану  арқылы қалыптастыру  атты әдістемелік жүйенің негізі ретінде қытай халқының ұлағатты сөзін алдым:

Маған айтып берсең–мен ұмытып қаламын,

Көрсетіп берсең–есте сақтаймын

Мені қызықтырсаң, әуестендірсең–үйреніп аламын.

Әдістемеілік жүйенің мақсаты  оқушылардың әрі қарай кәсіптік іс-әрекетіне  қажет болатын біліктілік, білімділік дағдыларын қалыптастыру.

Міндеттері:

-қоғамда болып жатқан ақпараттық құбылыстрады түсіндіру

-ақпараттық кеңістікте оқушыларды ізденушілікке баулу

-оқу-ізденушілік және ақпраттандырудың іс-әрекет етуде біліктілік дағдыларын қалыптастыру.

-медиа әлемінде өзін еркін сезінетін шығармашылық тұлғаның тәрбиеленуіне ықпал жасау. Себебі XXI ғасыр ол ақпарат және ғылым ғасыры. Өзінің 27 қаңтар 2012 жылғы жолдауында Н.А. Назарбаев Негізгі мәселелерінің бірі Қазақстан адам капиталының сапалы өсуін талап ететін заманауи әдістер мен технологияларды енгізу арқылы білім жүйесінің модернизациясын басып айтты. Осы мақсатқа жету үшін оқу тәрбие үрдісіне дұрыс енгізілген ақпараттық құралдар арқылы жүзеге асады.

Пән бойынша сапалы білім беру мақсатында мен сабақтарымда жаңа бағыт медиа педагогиканы пайдаланамын. Сабақтарды тасымалданушы құралдардағы мультимедия ресурстарын интернет технологиялар кешенді ақпараттар және де жаңа интерактивті құралдарды дәстүрлі аудио визуалдық құралдармен бірге пайдаланамын. Оқушылар білу керек деген географиялық үлрдістер алуан түрлі. Кейде жер бетіндегі үрдістердің мысалы циклон жанартау атқылауы тірі ағзалардың дамуы және де басқа сөзбен түсіндіруге болады. Алайда көзбен көрмей тұрып үрдіс немесе құбылыстың кейпін түсіну мүмкін емес, ол үшін электрондық оқулықтарда көптеген бейімдер бар. Ақпараттық компьютерлік технологиялар оқушыларға үрдісті өз көзімен көруге мүмкіншілік береді. Интерактивті құралдар ақпараттың ағымын бақылауға мүмкіншілік береді. Оқылып отырған материалдың едәуір қызықты немесе күрделі жерлерінде назар аударып, тоқтатып, қайталап көруге болады. Осындай сабақтарда оқушылар көрермен емес қатысушы болып табылады. Сол кезде олар мұғалімді естиді сұрақтар қоя алады, талқылай алады, сұһпаттаса алады. Себебі интерактивті білім беру интерактивті тақталарды пайдаланумен ғана шектелмейді. Бүгінгі таңдағы онлайн білім беру тікелей интернет араласу режимінде де, ойындар түрінде де ұйымдастыруға мүмкіншілік береді. Онлайн ұрпаққа табиғи ұмтылысын осылайша сынып арасындағы оқу турнирлері, интерактивті тестер, ойындар тағы басқаларды пайдалануға және жағымды арнаға бағыттауға көмектеседі. Сабақтарды жоспарлаған кезде: базалық білімдер ғана емес қоршаған ортаны қорғауға да қызығушылықты дамытуға тырысамын. Мысалы, пресс-конференциялар, ойындар, тесттер, викториналар флеш-моб акциялар. Сабақты қызықты тудыру үшін шығармашылық жұмыстар: сурет, аппликация, макеттерді үй тапсырмасы ретінде тапсырамын. Жоғарғы сынып оқушылары өз бетінше презентациялар жасап және ол жұмысты орындап тек бағыт-бағдар қоятын, қалай жасауына тыйым салмаймын. Себебі шығармашылық ол көрінбейтін еш нәрсеге, жоққа секірумен тең, шығармашылық рухы қанауға шыдайды, ол қуаныш, ол қуаныш тек еркіндік бар жерде ғана болады. Мен әрдайым, осы сөзді есімде сақтап, сол себепті мен сабақтарда оқушыларға шығармашылық тапсырманы таңдауда ерік беріп, ақпараттың кеңістікте бағдарламаға мүмкіндік беремін.

         Ал оқушылардың ақпараттық мәдениетін бағалау кезінде келесі параметрлерді ұстанамын: 

-         ақпараттық қажеттілікті қалыптастыру дағдысы

-         ақпаратты іздеуде негізгі алгоритмдерді білу

-         ақпараттарды тауып оны дұрыс пайдалану

Медиапедагогикалық құралдарды қолдану нәтижесінде:

-          оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артады

-          тұлғаның қалыптасуына және дамуына жағдай жасалады

-         оқушылар белсенді танымдылық және ізденімпаздық тәжірибе алады

-         өз білімін көтеру және ақпаратты талдау дағдыларын иеленеді

Сонау ХХI ғасырдың басында Ж. Аймауытов: сабақ беру үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол жаңаны табатын өнер деген екен. Сондықтан қазіргі таңдағы педагогика жаңалықтарын пән ерекшеліктеріне сай қолдана білу – оқыту мақсатына жетудің бірден-бір жолы.

Осы жұмыстың нәтижесі деп ҰБТ-дан соңғы екі жылда 100% білім сапасы және аудан қала көлемінде оқушылардың олимпиададан орын иеленуін көрсетуге болады.

         Ұядағы балапанды  көкке ұшып талпынған жас ұрпақты қатайтып қайырар жамандықтан сақтап көкке қанат самғауына орынды ықпал ете білсем ұрпақ алдындағы ұлт алдындағы ұстаз мұратым осы деп білемін.