«Қазақ халқының ұлттық спорт ойыны «Тоғызқұмалақ» тақтасын ұлттық нақышта жасау технологиясы»

 «Қазақ халқының ұлттық спорт ойыны «Тоғызқұмалақ» тақтасын ұлттық нақышта жасау технологиясы»

Пән мұғалімі:Қ.С.Баймолдин

Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы

Ақжар балалар өнер мектебі.

Қолданбалы-сәндік өнері сыныбы

 «Тоғызқұмалақ» тақтасын жасау технологиясы

1.Мақсаты:

1.Ұлттық қолөнер түрлері ағашты өндеу, бұйымдар жасауды үйрету. Өздігінен жұмыс істеуге,әсемдік пен сұлулықты бойына сіңіріп,көріп бағалай білугн баулу.

2. Оқушылардың қолөнерге деген қызығушылығын оятып, батылдыққа, өзіне деген сенімділікке, жұмысты өз бетінше орындауға, ептілік деңгейін көтеруге баулу.

3. Ұлттық ойындар қолөнер туралы білімдерін жүйелеп, шығармашылық қиялдарын дамыту.

2. Сабақтың түрі:аралас,сарамандық

3. Құрал-жабдықтар:ағаш өндеуге арналған құралдар,ағаш бояуы, лак,құмқағаз, сызу құралдары.

4. Көрнекілік: жасалу жолдары туралы технологиялық карта. «Тоғызқұмалақ» тақтасы.

5.Пән аралық байланыс: сызу, бейнелеу өнері, тарих, әдебиет.

6.Сабақты ұйымдастыру:топтық оқыту формасы

7.Сабақты оқыту әдісі:сарамандық, өз беттерімен жұмыс

8.Сабақтың құрылымы:

                   I.            Ұйымдастыру кезеңі

                II.            Жаңа материалды түсіндіру

             III.            Бұйымның жасалу жолдарын үйреиу

            IV.            Қауыпсыздік ережелері жайлы нұсқау беру

               V.            Сарамандық бөлім(өз беттерімен  жұмыс)

            VI.            Қорытындылау

        Қосымша мәлімет:

       «Тоғызқұмалақ» тақтасын жасау жұмысына бөлінетін уақыт 6 сағат

      I.            Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу,түгендеу,оқу шеберханасының тазалығын қарау.

Сабаққа қажетті құралдарды алып дайындап қою. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсінді

    II.            Жаңа сабақ түсіндіру.

       Қазақ халқы ерте заманнан бері спортқа әуес болған. Ит жүгіртіп құс салған,көкпар тартып, ат жарыстырған, қазақ халқының ұлттық ойындары да жаңа мазмұн алды. Оқушыларды тәрбиелеу,олардың ой – санасын шынықтыру, жетілдіру құралдарының қатарына жататын қиын да қызық ой спорты түрлерінің бірі- қазақтың математикалық «Тоғызқұмалақ» ойыны тез есептеуге жаттықтырады, ой-өрісті дамытуға игі әсерін тигізеді, ұстамдылыққа тапқырлыққа баулиды.

«Тоғызқұмалақ» ойынын тұңғыш рет қойшылар ойлап шығарыпты.Бертін келе ойын халық арасына кеңінен таралып,қалың бұқараның мәдени қажетіне айналыпты, мұны кейде қойшының «Алгебрасы» дейді екен, мұндай ойды ақын Смаханұлының Социалистік Еңбек Ері атағын екі рет алған шопан Жазылбек Қуанышбаевқа арнаған өлеңінен де аңғарамыз.

Ақын:

Жатқанда жусап қойымыз,

Қалт еткенде қолымыз

«Тоғызқұмалақ» ойнаймыз

Бір ойнасақ қоймаймыз.

Жатқан кезде мал тыныш,

Бұл да бізге сәл тыныс

Ұтып я ұтылсақ

Боп қалады бұлқыныс

Кезек ұтсақ әріне ,

Дей саламыз «Ит- жығыс» - дейді.

«Тоғызқұмалақ» ойыны онша күрделі құрал-жабдықтарды өажет етпейді. Ертедегі ойыншылар «Тоғызқұмалақтың» отаулары(шұңқыр) мен қазандарын (құмалақ жинайтын үлкен ұя) жерді қазып жасап алып, ойнай беретін болған.

Ойын басталарда әр жақтың тоғыз-тоғыздан отауы, бір-бірден қазан болады даа, әр отуға тоғыз құмалақтан салынып барлығы ойынға 162 құмалақ пайдаланады. «Тоғызқұмалақ» ойыны әртүрлі ұлттық мұра болып табылады. Біздің мақсатта осы бір асыл қазынаны жерде қалдырмай, қолдан-қолға таратсақ, халқымыздың өнерін әлем көлеміне жеткізу.

 III.            Жасау кезеңі:

1.Жоба(эскиз)(2 сағат)

2.Ағаш таңдау,кесу,шабу,сүргілеу

3.Сызба бойынша өлшемін сақтай отырып жону, ою.(2 сағат)

4.Өндеу,бояу(2 сағат)

5.Құрастыру.

IV.            Оқушылардан қауіпсіздік ережесін сұрау

   V.            Әр кезен бойынша оқұшылардың істеген жұмыстарын бағалау

VI.            Ұйге тапсырма: ұлттық қолөнер бұйымдарына эскиз жасап әкелу.Шеберханаға құрал- саймандар жинақтау

VII.            Жұмыс орнын тазалап ретке келтіру.Құрал- саймандарды жинақтау.