Қазақ тілі . Есімшенің жасалу жолы (7-класс)

                                                       Джулаева Гүлзат

 М.Құсайынов атындағы Ақтөбе облыстық дарынды                                            

            балаларға арналған мамандандырылған мектеп-  интернаттың қазақ тілі мен әдебиеті пәнәнің мұғалімі

1. Білімділік: Есімше, оның жасалу жолы мен түрлері, өзіндік ерекшелігін

                            ұғындыру, білім дағдыларын қалыптастыру, оқушылар біле-

                            тін ақпаратты толықтыру, теорияны практикамен ұштастыру;                  

2. Дамытушылық: талдау қабілеттерін шыңдау, өзіндік ойлау белсенділігі

                                           мен шығармашылық қабілетін дамыту;

3. Тәрбиелік: Оқушыларды аналарды шексіз құрмет тұтуға, үлкенге ізет,

                           кішіге құрмет көрсетуге, ізгілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: білік пен дағдыны қалыптастыру.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, тест, топтық жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: сызба, интерактивті тақта, кеспе қағаздар.

Пәнаралық байланыс: Әдебиет, музыка, әдебиет.

Сабақтың барысы: 

             І.Ұйымдастыру(1 мин)

 Оқушылармен амандасу, оқу құралдарын тексеру.

-Оқушылар, егеменді еліміздің көркейе түсуі үшін не істеуіміз керек?

Ø  Елу елдің қатарына ену үшін білімі мен дарыны қатар өрілген жастардың патриоттығы жоғары болуы керек;

Ø  Саналы, озық ойлы азамат болу шарт;

Ø  Ізетті, инабатты, үлкеннің алдын қия кеспейтін озат оқушы болуымыз керек;

Ø  «Мен» деп көкірек ұратын өзімшіл болмауымыз қажет;

Ø  Шешен, кез келген сәтте жол таба білетін ізденімпаз бола білуіміз керек;

Ø  Ең үлкен міндетіміздің бірі – ананы құрметтеу, үлкенгі ізет, кішіге қамқорлық көрсету.
ІІ.Жаңа сабақ. (5 мин)

-Балалар, үлкенді сыйлап, озат оқыған оқушы елінің дамуына өз үлесін қоса алады екен. Ендеше, сабаққа назар қойып, мұқият тыңдап отырайық.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Есімше. Есімшенің жасалуы мен түрлері».

        -Есімше – етістіктің ерекше түрі. Себебі есімше сөйлемде екі түрлі мәнде, екі түрлі қызметте қолданылады.

 

ІІІ. Кітаппен жұмыс. (7 мин)

250-жаттығу. 6 қалпақтың ой-әдісі. (Эдуард де Бонго). Оқушылар тапсырманы жұптасып орындайды. Оларға алты түрлі қалпақ көрсетіледі. Әрбір қалпақтың міндеті әр түрлі.

1. Ақ түсті қалпақ.. Мәтіннің мазмұнын айтады.

2. Қара түсті қалпақ. Мәтіннен есімшелерді табады.

3. Қызыл түсті қалпақ. Түбір, қосымшаға ажыратады.

4. Сары қалпақ. Сөйлем құрайды.

5. Жасыл қалпақ. Сезімін айтады.

6. Көк қалпақ. Қорытынды жасайды.

ІҮ. Талдау жұмысы. (9 мин) (кеспе қағаз арқылы орындалады). Оқушылар берілген сөйлемнің қандай шығармадан алынғанын, авторын атау қажет.

1. Мария апай әр түрлі тәттілер мен күрең шайды апамның алдына жақындата түсті.

Туған анасын көрмесе де, шешесін сағынбайтын бала жүрегі болмайды.

                            Ғ.Мүсірепов («Жаңа достар». «Қазақ солдаты» романынан үзінді.)

2. Ұлжан да көп әңгіме білуші еді және ол, көбінесе, өлеңді сөзді жиі айтады. Оқымаған шешесінің әлі күнге ұмытпай, білдірмей сақтап жүрген зейініне таңғалады.

                           М.Әуезов («Ақын қонақтар». «Абай жолы» романынан үзінді)

Ү тапсырма. Шығармашылық жұмыс. RAFT стратегиясы. (10 мин)

Роль                 Оқушы

Аудитория       Класс

Форма              Хат

Тақырып         Ана  

(Компьютер арқылы МузАрт тобының «Анаға хат» өлеңі ойналып тұрады)

Тірек сөздер: аялы алақан, құшақ, мейірім, бесік, жылу, тебірену, парасат.

ҮІ тапсырма. Графикалық диктант. (4 мин)

                             У

-атын, -етін;

-ған, -ген;

 -ар, -ер;

-с

 

                                                                                                Х

                                                                                     

                                       1         2           3       4          5

1. Ата-ананың қадірін балалы болғанда біл...сің.
2. Ана сүтін ақтама...ды ешкім мақтамайды.
3. Туған жердей жер болма...,

      Туған елдей ел болма....

4. Бәрімізді таңдандыр... бір нәрсе тарих білетін ұлы адамдардың көбісінің тамаша аналары болған.

                                                                                                             Г.Бокль.

5.  Бірлігі бар елдің белін ешкім сындырма....

ҮІІ. Блиц-тест. (4 мин)

 (Тест жұмысының ерекшелігі 3 дұрыс жауап берілген. Дұрыс жауап монитордан көрсетіледі.) Болымды етістікті тап.                              

А) оқы

В) бар

С) айтпа

Д) жүрме

Е) кел

1. Ортақ етісті тап.

А) жуылды

В) киінді

С) жазысты

Д) сөйлесті

Е) салысты

2. Есімшенің жұрнағын тап.

А) –ған, -ген, -қан, -кен.

В) –ыс, -іс, -с.

С) –ар, -ер, -р.

Д) –с.

Е) –ын, -ін, н.

3. Есімшені тап.

А) айтқан

В) айтатын

С) айтпа

Д) жүрме

Е) айтар

5. Есімшені тап.

А) кел

В) бар

С) жүрген

Д) келмес

Е) келер.

ҮІІІ. Бекіту (3 мин)

1. Сабақта белсенділік көрсеткен оқушы

2. Сабақтан не үйрендің?

Жеңген топты бағалау. Сыйлық беру.

Бата.

Жас ұрпақ өмірлі болсын,

Әр күндерің көңілді болсын,

Мерейлерің тым биік болсын,

Білімдерің аса терең болсын.

Жетістіктерің орасан зор болсын,

Бағаларың өте жақсы болсын.

Спандарың ашық болсын.

Дұшпандарың қашық болсын.

                              Әумин!

Х. Үйге тапсырма. 252-жаттығу. (1 мин)

ХІ. Бағалау.

Краткое описание документа:

Джулаева Гүлзат

 М.Құсайынов атындағы Ақтөбе облыстық дарынды                                            

            балаларға арналған мамандандырылған мектеп-  интернаттың қазақ тілі мен әдебиеті пәнәнің мұғалімі

1. Білімділік: Есімше, оның жасалу жолы мен түрлері, өзіндік ерекшелігін

                            ұғындыру, білім дағдыларын қалыптастыру, оқушылар біле-

                            тін ақпаратты толықтыру, теорияны практикамен ұштастыру;                   

2. Дамытушылық: талдау қабілеттерін шыңдау, өзіндік ойлау белсенділігі

                                           мен шығармашылық қабілетін дамыту;

3. Тәрбиелік: Оқушыларды аналарды шексіз құрмет тұтуға, үлкенге ізет,

                           кішіге құрмет көрсетуге, ізгілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: білік пен дағдыны қалыптастыру.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, тест, топтық жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: сызба, интерактивті тақта, кеспе қағаздар.

Пәнаралық байланыс: Әдебиет, музыка, әдебиет.

Сабақтың барысы: 

             І.Ұйымдастыру(1 мин)

 Оқушылармен амандасу, оқу құралдарын тексеру.

-Оқушылар, егеменді еліміздің көркейе түсуі үшін не істеуіміз керек?

• Елу елдің қатарына ену үшін білімі мен дарыны қатар өрілген жастардың патриоттығы жоғары болуы керек;

• Саналы,озық ойлы азамат болу шарт;

• Ізетті, инабатты, үлкеннің алдын қия кеспейтін озат оқушы болуымыз керек;

• «Мен» деп көкірек ұратын өзімшіл болмауымыз қажет;

• Шешен, кез келген сәтте жол таба білетін ізденімпаз бола білуіміз керек;

• Ең үлкен міндетіміздің бірі – ананы құрметтеу, үлкенгі ізет, кішіге қамқорлық көрсету.
  ІІ.Жаңа сабақ. (5 мин)

  -Балалар, үлкенді сыйлап, озат оқыған оқушы елінің дамуына өз үлесін қоса алады екен. Ендеше, сабаққа назар қойып, мұқият тыңдап отырайық.

  Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Есімше. Есімшенің жасалуы мен түрлері».

          -Есімше – етістіктің ерекше түрі. Себебі есімше сөйлемде екі түрлі мәнде, екі түрлі қызметте қолданылады.

ІІІ. Кітаппен жұмыс. (7 мин)

250-жаттығу. 6 қалпақтың ой-әдісі. (Эдуард де Бонго). Оқушылар тапсырманы жұптасып орындайды. Оларға алты түрлі қалпақ көрсетіледі. Әрбір қалпақтың міндеті әр түрлі.

1. Ақ түсті қалпақ.. Мәтіннің мазмұнын айтады.

2. Қара түсті қалпақ. Мәтіннен есімшелерді табады.

3. Қызыл түсті қалпақ. Түбір, қосымшаға ажыратады.

4. Сары қалпақ. Сөйлем құрайды.

5. Жасыл қалпақ. Сезімін айтады.

6. Көк қалпақ. Қорытынды жасайды.

ІҮ. Талдау жұмысы. (9 мин) (кеспе қағаз арқылы орындалады). Оқушылар берілген сөйлемнің қандай шығармадан алынғанын, авторын атау қажет.

1. Мария апай әр түрлі тәттілер мен күрең шайды апамның алдына жақындата түсті.

Туған анасын көрмесе де, шешесін сағынбайтын бала жүрегі болмайды.

                            Ғ.Мүсірепов («Жаңа достар». «Қазақ солдаты» романынан үзінді.)

2. Ұлжан да көп әңгіме білуші еді және ол, көбінесе, өлеңді сөзді жиі айтады. Оқымаған шешесінің әлі күнге ұмытпай, білдірмей сақтап жүрген зейініне таңғалады.

                           М.Әуезов («Ақын қонақтар». «Абай жолы» романынан үзінді)

Ү тапсырма. Шығармашылық жұмыс. RAFT стратегиясы. (10 мин)

Роль                 Оқушы

Аудитория       Класс

Форма              Хат

Тақырып         Ана  

(Компьютер арқылы МузАрт тобының «Анаға хат» өлеңі ойналып тұрады)

Тірек сөздер: аялы алақан, құшақ, мейірім, бесік, жылу, тебірену, парасат.

ҮІ тапсырма. Графикалық диктант. (4 мин)

                             У

-атын, -етін;

-ған, -ген;

 -ар, -ер;

-с

                             

                                                                                                Х

                                       1         2           3       4          5

1. Ата-ананың қадірін балалы болғанда біл...сің.
2. Ана сүтін ақтама...ды ешкім мақтамайды.
3. Туған жердей жер болма...,

      Туған елдей ел болма....

4. Бәрімізді таңдандыр... бір нәрсе тарих білетін ұлы адамдардың көбісінің тамаша аналары болған.

                                                                                                             Г.Бокль.

5.  Бірлігі бар елдің белін ешкім сындырма....

ҮІІ. Блиц-тест. (4 мин)

 (Тест жұмысының ерекшелігі 3 дұрыс жауап берілген. Дұрыс жауап монитордан көрсетіледі.) Болымды етістікті тап.                              

А) оқы

В) бар

С) айтпа

Д) жүрме

Е) кел

1. Ортақ етісті тап.

А) жуылды

В) киінді

С) жазысты

Д) сөйлесті

Е) салысты

2. Есімшенің жұрнағын тап.

А) –ған, -ген, -қан, -кен.

В) –ыс, -іс, -с.

С) –ар, -ер, -р.

Д) –с.

Е) –ын, -ін, н.

3. Есімшені тап.

А) айтқан

В) айтатын

С) айтпа

Д) жүрме

Е) айтар

5. Есімшені тап.

А) кел

В) бар

С) жүрген

Д) келмес

Е) келер.

ҮІІІ. Бекіту (3 мин)

1. Сабақта белсенділік көрсеткен оқушы

2. Сабақтан не үйрендің?

Жеңген топты бағалау. Сыйлық беру.

Бата.

Жас ұрпақ өмірлі болсын,

Әр күндерің көңілді болсын,

Мерейлерің тым биік болсын,

Білімдерің аса терең болсын.

Жетістіктерің орасан зор болсын,

Бағаларың өте жақсы болсын.

Спандарың ашық болсын.

Дұшпандарың қашық болсын.

                              Әумин!

Х. Үйге тапсырма. 252-жаттығу. (1 мин)

ХІ. Бағалау.