Қазақ тілі пәнінен сабақ жоспары "Сын есім"

Тақырыбы: Сын есім

Мысалы: 1) Сын есім туралы толық теориялық білім беру, етістіктің негізгі лексикалық мағынасымен қызметі туралы ұғымдарын кеңейту.                                                                                    2) Білім таксономиясы әдісін қолдана отырып, өз ойларын жеткізе білуге үйрету. Сөйледі жүйелі құруға, өздігінен қорытынды шығара білуге дағдыландыру, ойлау жүйесін, есте сақтау қабілетін дамыту.                                                                                                                                                  3) Әдемі жазуға, мәнерлі сөйлеуге тәрбиелеу. Белсенділікке, ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа баулу.                                                                                                                                              С.түрі: Дамыта оқыту                                                                                                                                              С.әдісі: Сын тұрғысынан ойлау                                                                                                                                С. көрнекілігі: сызбалар

                                            Өту барысы.

1.      Ұйымдастыру кезеңі

2.      Шаттық шеңберін құру

3.      Үй тапсырмасын тексеру

А)- Балалар біз қандай тарауды оқып, қайталап жатырмыз

-          Қандай сөз таптарын өттік

-          Зат есім дегеніміз не?

-          .......сұрақтар қойылады

-          Мағынасына қарай....... бөлінеді

-          Тұлғасына қарай..... бөлінеді

-          Құрамына қарай.....бөлінеді

-          Етістік дегеніміз не?

-          ....сұрақтар қойылады

-          Мағынасына қарай....... бөлінеді

-          Тұлғасына қарай..... бөлінеді

-          Құрамына қарай.....бөлінеді

Оқушылар тақтада жеке- жеке талдап түсіндіреді.

В) Топтастыру. Венн диаграммасын құру

                                Зат есім                                   Етістік

С) Тест тапсырмаларын орындау.                                                                                                             1.Жалқы есімді табыңыз                                                                                                                                        А) Ағаш                                                                                                                                                                Ә) Жаңбыр                                                                                                                                                         Б) Құлагер                                                                                                                                     В) Шаңсорғыш                                                                                                                                                           2. Сөз тіркесін  белгілеңіз                                                                                                                         А) Темір күрек                                                                                                                                                               Ә) педкеңес                                                                                                                                                                 Б) жап-жасыл                                                                                                                                                                 В) ауыл- аймақ                                                                                                                                                 3. Буын үндестігіне сай жазылған қосымшаны табыңыз                                                                                        А) Қыстау                                                                                                                                       Ә) Әсемпаз                                                                                                                                                   Б) Жемқор                                                                                                                                                          В) Мұғалім                                                                                                                                     4.Болымсыз етістіктің жұрнағы жалғанған сөзді көрсетіңіз                                                                           А) Кеткелі отыр                                                                                                                                        Ә) Жатырсың ба?                                                                                                                                                           Б) Жүрме                                                                                                                                                                   В) Бармақшы                                                                                                                                                            5.Түбір+ жұрнақ+ жалғау сызбасына сәйкес келетін сөзді табыңыз                                                     А) Балапан                                                                                                                                                            Ә) Құрылысшылар                                                                                                                                                Б) Аққала                                                                                                                                                                         В) Алатауға                                                                                                                                                  6.Туынды зат есімді табыңыз                                                                                                                        А) Кітапшы                                                                                                                                                                           Ә) Адамдар                                                                                                                                                                       Б) Қаламгер                                                                                                                                                            В) Отбасы

5) Жаңа сабақ.

Бүгінгі күнді жазамыз. Тақырыбымен мақсатын хабарлау.

Көркем жазу

мМм мМм

Қаймақ, мысық, қымыз

Мектеп- кеме, білім- теңіз.

Енді, балалар бүгін біз тағы бір сөз табынмен тереңірек танысамыз.

            Біз күнделікті сабақ өткенде  оқу материалының түрлі ұғымдары бір- бірімен байланысты екенін аңғарып жүрміз.  Жаңа сабақ болғанымен, бұл сабағымыз өтілген  сабағымыздың  жалғасы. Өйткені 2-ші, 3-ші сыныптарда “сын есім” туралы қысқаша танысқанбыз. Сын есім дегеніміз не?Қандай сұрақтарға жауап береді?

Сызбамен жұмыс.                                                                                                                                              Оқушылар тақтада сызбаны талдай отырып түсіндіреді.

Заттың сындық қасиеттері

Түсі	түрі	салмағы	сапасы	көлемі	Күйі	дәмі
Ақ жирен	Иықты қырлы	Ауыр зілдей	Берік мықты	Шексіз кең	Жылы мұздай	Тұзды кермек

Сын есім басқа сөз таптары сияқты бөлінеді:                                                                                                           Сын есім дегеніміз не?

..... сұрақтар қойылады

Тұлғасына қарай. Негізгі және туынды болып бөлінеді.

Құрамына қарай. Дара және күрделі болып бөлінеді.

1)      Сондай-ақ сын есімнің шырайлары болады.

Бір сынды әр түрлі дәрежеде көрсету арқылы заттардың бір-бірінен не артық, не кем екендігін білдіретін сапалық көрсеткіш.

Жай шырай	Салыстырмалы шырай	Күшейтпелі шырай	Асырмалы шырай
Ақ, қызыл	Қызғылт, қоңырқай	Қып-қызыл	Тым қызыл, өте, ең, тіпті, орасан

2)      Сын есім сөйлемде анықтауыш болып келеді.

3)      Оқулықпен жұмыс.

1 – жаттығу.

Өлеңнен сын есімдерді тап. Олардың қайсысы негізгі, қайсысы туынды сын есім екенін айт. Туынды сын есім дегеніміз не?

4)                 Өздік жұмысы. 2 – жаттығу. Жатқа жазып, сын есімдерді тауып, олар заттың қандай белгісін білдіріп тұрғанын айт.

Сырты жасыл, қап-қатты,

Іші қызыл, тәп-тәтті.

5)      3 – жаттығу. Мәтінді алдымен толық, содан соң сын есімдерсіз оқы. Сонда мәтін мазмұнында қандай өзгеріс болғанын айт.

Сын есімдердің астын сыз, қайсысы негізгі, қайсысы туынды екенін айт.

6)      4 – жаттығу.

 Семантикалық карта.

	шаш	қозы	бөлме	ағаш
Қалың, бұйра, ұзын, қысқа
Кең, жарық, биік

7)                 Терме диктант. Танымдық тапсырма.

Ақ, үлкен, дәмді, қызыл, кең, тәтті, ащы, жирен, шексіз, кермек, көк, тар.

1-ші қатар. Заттың түсін

2-ші қатар. Заттың көлемін

3-ші қатар. Заттың дәмін білдіретін сөздерді теріп жазып, әр қатар 2 сөйлемнен құрап жазу керек.

8)      Бекіту.

Жаңа сабақты түсінгендерін тексеру барысында 5-ші жаттығумен жұмыс жасату.

  бала – сүйініш,                                бала жанында

Төбең бір көкке жетеді.                 Ұрыс пен               , айқай-шу.

Тәртіпсіз                 - күйініш,                       бала маңынан

Төмендеп басың кетеді.                               қылық байқайсың.

Түсіп қалған сөздерді төменнен тауып, өз орнына қой.

 

11)Қорытындылау: «INSERT»- әдісі  

Білемін	Білмеймін	Үйрендім
Сын есімді	Түрін, шырайын	Мағыналық, тұлғалық құрамын, шырайын, сөйлемде анықтауыш қызметін атқаратынын

12)Үйге 6-шы жаттығу. Суретке қарап әңгіме құрастыру. 136 бет.   

13)Оқушылар білімін бағалау.