«Этнос», «этногенез», «этноним» ұғымдарының мазмұны

08.01.2018ж.    10 а, ә.            Қазақстан тарихы                         пән мұғалімі: А.И.Ерекеева
Тақырыбы		«Этнос», «этногенез», «этноним» ұғымдарының мазмұны.
Мақсаты		Этнос, этногенез, этноним, халық, ұлт ұғымдарына сипаттама беріп, ұлт өмірімен болашағы жөнінде оқушылардың азаматтық түсініктерін қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже		Оқушылар өткен білімдерін  пысықтап, қорытындылауға үйренеді.
7 модульдің қолданылуы		АКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін  бағалау және оқуды  бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”,  “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.
Қолданылатын әдіс-тәсілдер		Түсіндіру, сұрақ-жауап, топтық және жеке ізденіс  жұмыстары, талдау, жинақтау.
Қолданылатын ресурстар		Интерактивтік тақта, электрондық оқулық, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, ноутбук
Ұйымдастыру кезеңі Тренинг		Сәлемдесу Сынып оқушыларына  жағымды ахуал туғызу Түгелдеу
Сабақ кезеңдері	Тапсырма	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушылардың іс-әрекеті
Білім Қызығушылықтарын  ояту	Электрондық оқулық	Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы оқушылар өзі  бір- біріне қоя отырып өткен сабақ туралы не білгендерін ортаға салады	Бір- біріне жақсы сөздер айта отырып сұрақ джауап арқылы бір- біріне жақсылықпен сәттіліктілейді
Түсіну	“Этнос” ұғымы “Этнос” гректiң – еtnоs — тайпа, халық деген сөзiнен шыққан. Ғылымда “халық” терминiнiң орнына “этнос” терминi орынды қолданылды. Бұл термин этностың негiзгi тарихи түрi – “тайпа”, “ұлыс” (“народность”), “ұлт” ұғымын түгел қамтиды. Оның үстiне, “халық” сөзiнiң “бiр топ адам” (мәселен, “халық жиналды” десек) деген мағынасы бар екенi белгiлi. 2. “Этноним” ұғымы Этноним (грек. etnos – халық, onyma – есім, атау) – ру, тайпа, ел, халық, ұлт атаулары. Көне дәуірлерде этнонимдердер ұран, ру, таңба ретінде пайдаланылып, ру, тайпа, ұлыс, ел аттарымен, солардың ішінен шыққан рубасылары мен би, ақсақал, батырлардың есімдерімен де аталған, жер - су аттары ретінде де қолданылған. Этнонимдер дербес мағыналы, көбінесе жинақтау, көптік ұғымдарды білдіретін сөздер. “Этногенез” ұғымы Этногенез (грек. etnos – тайпа, халық және genozіs – шығу, тегі) – әр түрлі қауымдық топтар негізінде жаңа құрамдағы туыстас тайпаның немесе халықтың қалыптасуы. Этногенез – қандай болса да халықтар тарихының бастамасы. Ол үнемі даму үстінде болады. Бірде оған жаңа этностық топтар қосылып, онымен біте қайнасып, араласып кетсе, енді бірде одан кейбір топтар ерекшеленіп, бөлініп те жатады. Мысалы: Қазақстан аумағындағы көптеген түркі тектес көшпелі тайпалар бірігіп, біте қайнасып, араласу нәтижесінде қазақ халқы қалыптасқан. “Қазақ” атауы Көптеген ғалымдар «Қазақ» сөзінің шығу тегін б. з. д 7 - 6 ғ. өмір сүрген сақ тайпаларының атымен «сақ», «қаз», «қас - пи», «хаз», «қасақ» деген тайпа аттарымен байланыстырады. Академик Н. Я Мар, чех ғалымы Б. Грозный, академик Ә. Х Марғұлан, тарихшы Ш. Ақынжанов, жазушы С. Мұқанов, т. б осы пікірді қолдайды. «Қазақ» атауының төркіні «қасақ», «көсек» сөздері дейді.	Бұл әдісті пайдалану кезінде сыни ойлатуға жол бере отырып, бірнеше сұрақтар қойған кезде үнсіз отыратын оқушылардың өздері сабақта диалогтық қарым-қатынасқа түседі.	топта өздеріне берілген тақырыпты меңгеру керек үйренгендерін бір-біріне үйретеді, келесі топта әр оқушы өз тобында талқылағандарын ортаға салды. Бұл әдіс жаңа сабақты түсіну үшін өте тиімді әдіс.
Қолдану	Халық, ұлт, тіл туралы қандай ұлағатты нақыл сөздерді білесіздер?	Топтарға жаңа тақырып бойынша және өткен сабақты толық меңгерту мақсатында сәйкестендіру әдісін пайдалану арқылы тапсырмалар беріледі.Ол әдіс арқылы оқушы  жаңа тапсырманы түсінеді,ойланады тапсырмаға байланысты тапсырмаларды сәйкестендіреді	Берілген жаңа тақырыпты топтан талқылайды, өз ойларын ортаға салады, тексереді, нәтижесін   қазаға жазылған тапсырмаға қатысты сйкестендіріп жауабын көрсетеді. Берілген сұрақтар арқылы топтар бір-біріне сұрақ қою арқылы диалогке түседі.
Талдау	1. Этностың ортақ тілі қалыптасуы үшін қандай факторлар қалыптасуы керек? Жауабы:Олар ұзақ уақыт бір қауым болып, етене жақын тұруы керек. 2. Қай мерзімде қазақ ұлтының этностық аумағының қалыптасуы аяқталды? Жауабы: XV-XVII ғасырларда 3.Төмендегі терминдерге түсінік бер? 1) Ассимиляция                                             2) Сагрегация. 3) Геноцид.                                                     4) Апартейд. 5) Антисемитизм.                                           6) Депортация 7) Сионизм                                                     8) Космополит 9) Автохтонды ұлт.                                         10) Мәңгүрт 11) Шовинизм	Топтарға жаңа тақырып бойынша   тапсырмалар тартып, түсіктерін ортаға әр топтан шығартып айтқызу	Берілген тапсырманы уақытылы орындау, сұрақтарға нақты жауап беру
Жинақтау	«Рухани жаңғыру - болашаққа бағдар» баяндамасындағы ұлт мәселесі	Топ бойынша тақырыпты жинақтау үшін тақырыпқа қатысты  кітаптан жаттығу жқұмыстарын орындайды	Тақырыпты меңгере отырып жаттығу жұмыстарын орындау арқылы сабақты жинақтайды
Бағалау	Критерий арқылы бағалау	Бағалау парақшасы мен бағалау шкаласын тарату	Өзін өзі топпн бағалайды
Рефлексия	1. Менің сабақтағы көңіл-күйім? 2. Менің бүгінгі сабақтан үйренгенім? 3. Маған бүгінгі сабақтан ұнағаны? 4. Маған бүгінгі сабақтан ұнамағаны?	Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну	Ұсынылған стикерді толтыру
Үй тапсырмасы	қосымша мәліметтер әкелу