Математика сабағынан: " Оқушылардың экономикалық, математикалық білімдерін дамыту"

Оқушылардың экономикалық, математикалық білімдерін дамыту

Тақырыбы: Оқушылардың экономикалық,математикалық білімдерін дамыту
Мақсаты: Әлемге аналитикалық көзқарас қалыптастыратын ғылымдардың бір саласы – математика. Жаратылыстану ғылымдарының кілті атанған математиканы ХХ ғасырдағы қоғамдық ғылымдардың,атап айтқанда экономика ғылымдарының түрлі салаларына қолдану оң нәтижеге жеткізіп отырғаны өмір шындығы. Елімізде білім жүйесінің ұлттық дәстүрлерін сақтай отырып жаңаша дамыту жолдары да қарастырылған.Отандық білім қызметінің мақсаты жаңа білім мен кәсіптік білікті игерудегі жас буын өкілдерінің бәсекеге қаблетті болуын қамтамасыз ету. Мектеп математикасында экономикалық тәрбие беруге бейімделген есептерден мынадай жүйе құруға болады: 
Мазмұнына қарай экономикалық құрылымдардың;
Тәрбиелік сипаттама;
Практикада қолданылуына;
Экономикалық заңдылықтарды түсіндіруге;
Статистикалық материалдарды дұрыс пайдалана білуге;
Мамандыққа баулу (кәсіптік білімге икемдеу).
Осы мақсатта мектептегі математика сабақтарында берілетін экономикалық тәрбиенің маңызы зор. Осы орайда математика сабағында экономикалық тәрбие беру дегенімізді әркім өз бетінше жүргізеді. 
Орта мектеп деңгейінде математиканы оқытудыкәсіби дифференциялау жүйесіндегі экономикалық бағыт болып табылатын,оқушыларды экономикалық дайындаудың түрліүлгілері пайда болды.Бүгін қарастырылатын материалдар 
экономикалық процестерді,есептерді шешудің негізі болады. 
Банктегі қаржылық операцияларды орындау кезінде геометриялық прогрессияның экономикалық есептеулерде қолданылуын қарастырайық.Геометриялық прогрессияның кез келген мүшесі бірінші мүше мен q санының дәрежесі арқылы өрнектелетінін білеміз. 
а п = q п-1 а1 ; S = (а_1 (q^п-1))/(q-1) екенін білеміз. 
Мысал: Автокөлік сатып алу үшін банктен 5000 $ несие алуды қарастырайық.
Банктің өз қызығушылығы болу керек, сондықтан оның шарттары мынадай: несиені өтеу мерзімі 3 жыл, пайыздық мөлшерлеме – ай сайынғы жылдық 12 % . «Ай сайынғы жылдық 12% » төлемшесі (12%)/12 = 1%шамасындағы ай сайынғы пайыздарды білдіреді. Осы тәріздес есептерді шешу үшін 
Р =100 R (1-( 1+ □(r/100)) ^(-п))/r формуласын 
R =P r/(100 [1-( 1+ r/(100 ) )^(-п)]) түріне келтірген ыңғайлы. 
Мұнда Р – несие шамасы, r – пайыздық мөлшері, п – төлемдердің жалпы саны. Алынған формуланы қолдансақ:
Р =5000; r = 1; п = 3*12 =36.
Мәндерін қоя отырып есептесек R = 166.07. 
Төлемдердің жалпы сомасы 36*166,07 = 5978,52 болады, яғни автокөлік құнын арттырады. Бұл арттыру банктің «қызығушылығы » болып табылады. 
Тағы сол сияқты «Диаграмма»тақырыптарын өткенде бір шаманың әр түрлі сан мәндерін салыстырып көрсету үшін бағанды диаграмма пайдаланылатынын айтамыз.
Бағанды диаграмма түзу бойында бірдей қашықтақтарда орналасқан ендері бірдей, ұзындықтары шамалардың сан мәндеріне сәйкес бағандардан тұрады.Есептерді оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін «ХАЛЫҚ БАНК», «БАНК ЦЕНТР КРЕДИТ», «ЕВРАЗИЯЛЫҚ БАНК» арасында салыстырмалы түрде шығартқан дұрыс. 
Мысалы: 

«Процент» тақырыптарында да осы тектес әдістерді қолданамын. 
Мысалы: 

Айлық табыстың 5% - і табыс салығы үшін ұсталды.
Айлық табыс 60000 тг болса,онда неше теңге табыс салығы ұсталды?

Жинақ кассасына 6 % - тік жылдық өсіммен 90000 тг салынды. Жинақ кассасындағы осы ақша бір жылдан соң неше теңге болады?
Жинақ кассасына 8 % - тік жылдық өсіммен 80000 тг салынды. Жинақ кассасындағы осы ақша екі жылдан соң неше теңге болады?
Экономикалық есеп.
Қандай да бiр мекеменiң „ компьютер „ бөлiмiнде жұмыс атқаратын оператор-маманның 1 айлық жалақысын есептейiк.
№ Аты-жөнi Жалақы
мөлшерi қосымша
төлемақы Барлық
Жалақы мөлшерi ұсталатындары Берiлетiн жалақы мөлшерi
сыйлық Зиянды-лық
үшiн Зейнетақы
қорына Табыс
салығы
33% 12% 10% 12%
1 Опертор-маман 45000







№ Аты-жөнi Жалақы
Мөл
шерi қосымша
төлемақы Барлық
Жалақы мөлшерi ұсталатындары Берiлетiн жалақы мөлшерi
сыйлық Зиянды-
лық
үшiн Зейнетақы
қорына Табыс
салығы
33% 12% 10% 12%
1

Опертор-маман
45000
14850
5400

65250
6525

7830
50895
теңге

«Функция ұғымы және оның берілу тәсілдері» тақырыбында өткен сабақ төменгі сыныттағы алгебра курсының жалғасы және математикалық анализ элементтерін оқып үйренудің бастамасы болып табылады. 
Сабақтың алға қойған мақсаты:
Оқушылардың экономикалық сауаттылықтарын көтере отырып, функция ұғымы және қасиеттері, түрлері, графиктері бойынша білімдерін жүйелеу.
1 оқушы:
Кіріспеде оқушылар бағанның рөлі, сұраныс, қызмет,бәсекелестік туралы есепке қатысты функцияларды жақсы білуінің қажеттілігі туралы айтады.


2 оқушы:
Сұраныс қисығы туралы хабардар етеді. ( сұраныс қисығы – түзу)
У
300
200
100
50 100 150 х
3 оқушы: «Нарықтық экономикадағы қарапайым модельдердің» мысалын келтіреді
Үйдегі электр қуатын, телефонның төлемақысын есептеуге пайдаланатын формуланы шығарады. 
тура пропорционалдық.
Квитанция 15.04.10
Квт/сағ
Соңғы көрсеткіш 6757
Бастапқы көрсеткіш 6557
Бағасы 3,28 теңге
Есептелді 200Квт
Барлық төлем ақы 656 теңге

У =3,28х; х = 200 тура пропорционалдық.

Сызықтық функция
Телефон мин.сек

Ұялы байланыс Төлем ақы
Beеlinе 10: 00 720 тг
1 мин бағасы 47 тг
Абоненттік төлем 250тг

У = 47х + 250, х = 10 сызықтық функцияның формуласымен берілді.
Сабақтың соңында «Білемін», «Білдім», «Білгім келеді» кестесін толтырып қорытынды жасаймыз.

Менде сіздерге кәзіргі бәсекеге қаблетті қоғамда жаңа нарықтық қатынастар дамыған кезеңде мектеп оқушыларынан бастап экономиканың алға басуына үлес қосуды ойлайтын болса біздің мемлекетіміз ең бай, ең қуатты мемлекет болар еді дегенді айтар едім. Өмірде өзінің кәсібі бойынша әр түрлі құралдарды, жұмыстың сипаты бойынша қолдана алатын адам, әмбебап тәсілдерді меңгерген адамға қарағанда артық нәтижеге жетеді.