Мероприятие, посвященное Дню родного языка " Ана тилим - къолдагъы бал къартыгъым"

Ана тилни гюнюне багъышлангъан жыйын

«Ана тилим – къолдагъы бал къартыгъым»

Онгаргъан:

Казакбиева Барият Абдурашидовна

Бекеева Оксана Изитдиновна

2021 йыл

1.    Бийив: Башлапгъы класланы яшлары бийий.

2.    Мелодия: Заманлар гетсе де, халкъ гетмес.

Барият А.: Увуз тилим, сют ийисли ана тил

Анам магъа этген йимик аманат

Къысгъачлагъа салып мени къысса да

Бир де сагъа болмажакъман хыянат.

Оксана И.:  Ана тилим – къумукъ тил

Тюрк тиллени асили.

Миллетимни къысматы

Ата тилден гьасили.

Оксана И.: Ана тиллени гюнюне багъышлангъан «Ана тилим къолдагъы бал къартыгъым» - деген жыйыныбызны ачыкъгъа гьисап этебиз.

Барият А.: ЮНЕСКОны къарары булан гьар йыл февраль айны 21-де Ана тиллени гюню оьтгериле.

Оксана И.: Ботаюрт орта школаны директоруну заместители Раджабова Патимат Шамильхановнагъа сёз беребиз.

Патимат Шамильхановнагъа бериле сёз.

Барият А.: Бизин байрамыбызгъа къонакълай гелген Дагъыстан маданиятны ат къазангъан къуллукъчусу, шаир Россияны журналистлерини ва язывчуларыны члены, Хасавюртдагъы Зайналабит Батырмурзаевны атындагъы педагогика училищени дарс беривчюсю «Къумукъ тюз» деген газетни баш редактору Гегюрчюн Атаевагъа.

Оксана И.: Дагъыстан республиканы билим беривюню отличниги, Россия Федерацияны билим беривюню гьюрметли къуллукъчусу, Кёстек орта школаны ана тилден ва адабиятдан дарс береген маулими, шаир Супияханым Бийболатовагъа Хошгелдигиз деп айтма сюебиз.

     Йыр Дженнет Мусаева.

Оксана И.: «Халкъ болмаса, тил болмайгъаны булай да англашыла, тек тил болмаса, халкъ болмайгъанын унутмагъа ярамай» - деген белгили алимибиз Жангиши Магьамматович Хангишиев.

Барият А.: Ана тил… Бу сёзлени айтгъандокъ гьар адамны юрегинде анасына, ата юртуна, оьз элине бакъгъан сюювю, сагъынчы, оьктемлиги тувулуна.

Оксана И.: Ана тилибиз лап да уллу жан азыгъыбыз, хазнабыз. Ана тилибизни асырап – ап сакъламакъ учун гьар адам оьзюню къолундан гелеген гьаракатын этме тюше. Шолай болсун учун, ана тилге сююв анасыны тилинден сингип, агьлюде тарбияланып, ана тилине, гёрмелишге тюгюл, гьакъ юрекден къуллукъ этеген жамият арада оьсме герек.

Барият А.: Ботаюрт орта школада хыйлы йылланы узагъында оьсюп гелеген наслугъа ана тилни сырларын уьйретеген, ана тил ва адабият дарсланы муалими Мурзаева Илмугьаят Солтангьамидовнагъа сёз беребиз.

     Илмугьаят Солтангьамидовнагъа бериле сёз.

Оксана И.: «Къумукъ тил» - йырлай Ботаюрт школаны муалимлери. (Йыр)

Барият А.: Къумукъ тил тюрк тиллени инг де бек сакълангъан тиллерини бириси. Къумукълар дюньяда Якутиядан башлап Арабиягъа ерли бир – биревню англап, ёл алып бола. Кёп миллетни Дагъыстанда кёп йылланы узагъында къумукъ тил халкъара тил болуп тургъаны да уллу даража, о да бизин тилибизни агьамиятын артдырагъан бир уллу белгиси. Шолай терен тамурлу, кёп къардашлы тилибиз булан герти кюйде оьктем болма гьакъыбыз бар.

Оксана И.: Къумукъ тилни тазалыгъын сакълап, ону бай къатлавларын ахтарып, къысматыны талигьин бугюн топлама гьаракат этмесек, гележек наслуну алдында бетибиз ярыкъ болурму?

Тил – милли маданиятны, оьзтеречиликни, адабият ва тарихи эсделиклени сакълайгъан, башгъа миллетни арасында тас болма къоймайгъан бир уллу аламат.

      Мурзабекова Айна – тилим Асхарым.

Барият А.: Шаирлени шаирлигин сынасанг,

Гьарисини бир тамаша сыры бар.

Гёгюрчюнню пагьмусуна чомулсанг

Гьар сёзюнде юрегинге балгьам бар.

Бизге бугюн къонакълай гелген шаир Гёгюрчюн Атаевагъа сёз беребиз.

Оксана И.:  Ана тилде яза, асар ярата

Дарс беривю тамашагъа къалдырта.

Ана тилге яшынадай къарайгъан

Ана тили огъар аркъа таягъан.

Булай сёзлеге лайыкълы Кёстек школаны къумукъ тиллени муалими, шаир Супияханым Бийболатовагъа сёз беребиз.

    Супияханым Бийболатовагъа бериле сёз.

Барият А.:  Вёре сакъ! Вёре сакъ!

Къопмасын балагь

Къумукъ атабызны

Язмасын ташгъа

Бугюн бетибизге

Телмирген бала

Ана тилибизде

Сёйлейик яшгъа. – деген чебер сёзню черсиз устасы Анвар Гьажиев.

Шо сёзлер булан разилешмей болмайбыз.

Оксана И.: Артдагъы девюрде аз санавдагъы миллетлер бир–бирине къошулуп, оьзтеречелигин тас этип къоймакълыкъ бар. Ата-бабаларыбыздан гелген варислик ана тилибизни асырап, аяп сакъламакъ – бизин тувра борчубуз. Ону гележеги де, бугюнгю гьалы да бизден гьасил бола. Неге тюгюл, бу тилде анам биринчилей магъа «балам» деп, биринчилей мен «анам» деп сёйлегенмен.

       Шиъру (Солтангишиева Зиярат 7 «а» класс)

Барият А.: Къумукъ тилни сёз байлыгъы миллетни яшавун – турушун ачыкъ эте, тарихин ахтарып, уьстюнде ишлесек, инсан не девюрде де загьмат тегюп яшамакъ учун чалышгъаны, гьар юртну хасияты – къылыгъы, яшав къурулушу барлыкъда да яшап, гьалиге ерли оьзге миллетли къонакъланы да къаршылап яшагъан.

Йыр «Юртну тангы»

Ботаюрт школаны охувчу къызлары.

Оксана И.: Бугюн биз оьз миллетибизни, тилибизни, яшларыбызны талигьин ойлашмасакъ, оьтген девюрлени асил ишлери, герти игитлерини келпетлери булан таныш этмесек, тангалабыз нечик болар деп ойлашма тарыкъбыз.

Барият А.: Шо саялы къумукъ тил ва адабият дарсланы юрютювде бир мюгьлетге де тарбиялав масъаланы гёз алдан тайдырма ярамай.

Оксана И.: Яш наслуну ата-бабаларыбызны ишлеринден уьлгю алып, оьз тарихибизни, ана тилибизни, тувгъан ерибизни сююп бажарагъан жашьил уланлар-къызлар гьазирлеме герекбиз.

Барият А.: Школада оьтгерилген класда тышдагъы ишлени таза ана тилде кёп юрютме, охувчуланы къумукъ язывчулар, шаирлер, алимлер булан ёлугъувларын, къумукъ газетлер, журналлар булан тыгъыс байлавлугъун юрютме тюше.

Оксана И.: Оьсюп гелеген наслугъа ана тилин юрегине сингдирмек учун бизин школада хыйлы иш этиле. Ана тилни ва адабиятны муалимлери:

      Мурзаева Илмугьаят Солтангьамидовна

Барият А.: Гьаджиев Алик Гьажиевич

Оксана И.: Абсаидова Гульмира Алимгереевна

Барият А.: Одуева Ильмухан Умарпашаевна

Оксана И.: Казакбиева Барият Абдурашидовна

Барият А.: Бекеева Оксана Изитдиновна

– гьар гюн дегенлей яшлагъа ана тилни сырларын ачып, къумукъ шаирлени ва язывчуланы асарларындан таба къумукъ къылыкъгъа, намусгъа, ягьгъа уьйрете.

Йыр «Аявлу юртум» йырлай охувчу къызлар.

Барият А.: Гертилей де биз бугюн этген ёлугъув шаирлени ва охувчу яшланы аралыкъларын сыкълашдыра, яшланы ругь байлыгъын оьсдюре.

Гёгюрчюн Атаеваны шиърулары.

«Атамны къабурунда» – Барият Абдурашидовна

Мен бугюн де гелдим, атам, уьстюнге,

Минг гелсем де, юрек йылай, кюстюне.

Ичимдеги минг гьёкюнчюм – гечилмей.

Сен савунгда эркелете турсанг да,

Эркеликни тюрю де къалмагъан.

Сен барынг да тынч гёреген яшавну

Яшамагъа яманокъ тынч болмагъан.

Къысым чакъы юреги де къызынгы,

Не болажакъ къыркъ тилимге тилген сонг.

Языкъ жаным сав дюньяны айланып,

Яллыкъ янгыз шунда барны билген сонг.

Сен геч, ойлашмайлы гьар сайын,

Сени пашман рагьатлыгъын бёлемен.

Савлар мени сындыргъанда ягьымны,

Оьлген сенден кёмек излеп гелемен.

Оксана И.: Гележегибизден де къоркъмайлы гьакъ юрекден, оьз миллетибизден, бизден алда яшагъан белгили адамларыбызда:

Солтанмутдан, Йырчы Къазакъдан, Уллубийден, Зайналабитден, Абусупияндан, Темирболатдан, Жамалутдинден уьлгю алабыз.

Хыйлы йыллар оьзлени яшавун къумукъ тилни сырларын ачывгъа байлагъанланы бирлерин эсгермей болмайбыз:

1.    Ботаюртлу Абдулаким Аджиев ва Сайидов Абдулкерим

2.    Хыйлы йыллар университетде дарс берген, язывчу Ибрагьим Керимов

3.    Жангиши Хангишиев

4.    Забит Акъавов

5.    Солтанмутов Агъарайым

Шулай белгили адамларыбыз булан оьктем болуп, гьаракат этип яшама ва яш наслуну тарбиялама борчлубуз.

Барият А.: Ана тил гьар миллетни оьзтёречилигин, маданиятын, адабият ва тарихи эсделиклени сакълайгъан, миллетни хасиятын – къылыгъын, адамларын гёрсетеген, якълайгъан байлыкъ. Ону асырап – аяп, наслудан наслугъа етдирмек, шогъар кюрчюленип тарбиялав ишлер юрютмек – абурлу иш.

Шиъру «Ана тилни сююгюз»

Бекеева Камила

Йыр «Къумукъ халкъым»

Айшат Акайчикова

Ана тилни гюнюне багъышлангъан «Ана тилим – къолдагъы бал къартыгъым» деген жыйыныбызны яба туруп оьзлени ишин де къоюп, бизге заман да табып, абур этип гелген къонакълар Гёгюрчюн Атаевагъа ва Супияханым Бийболатовагъа баракаллабызны билдирме сюебиз. Бары да ортакъчылыкъ этген муалимлеге, охувчу яшлагъа кёп савболугъуз деп айтабыз.

Гьали барыгъызны да жыйыныбызны 2-нчи бёлюгюне чакъырабыз.