"Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ" сайысы (3-сынып)

Сабақтың тақырыбы:Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ.

Мақсаты: Адамгершілікке, адамдыққа тәрбиелеу. Ата-бабаларымыздың өсиетін қадір тұтуға, мақал-мәтел, жұмбақ шешендік өнер арқылы өз елінің тарихын, тарихи шежіресін білу, әдет-ғұрып, салт-дәстүрді сыйлауға баулу.

Дамытушылық: Сөздік қорын молайту, өз ойларын кең, мазмұнды жеткізе білуге үйрету.

Мұғалім:Құрметті ұстаздар мен оқушылар бүгінгі мақал-мәтел сайысына қош келдіңіздер.Мақал-мәтел сайысы бес турдан құралған.

1-тур Жүйрік болсаң,озып көр!

2-тур    Жалғасын тап!

3-тур    Тапқыр болсаң,тауып көр!

4- тур   Ойлан, тап!

5-тур    Ұйқасын тап!

Мақал-мәтел, жұмбақ, шешендік өнер ата-бабамызбен қалған өшпес мұра. Көлемі жағынан шағын болғанымен, мазмұны терең, құны артып, қымбат қазынаға айналып келеді. Мақал-мәтел, шешендік сөздердің тәрбиелік мәні зор, рухани байлық. Ал жумбақтар ойлау қабілетін шындайды.

         Сауық кешке келіңдер

         Сөзден маржан терейік

         Мына бір әнге еріңдер

         Мақал айтып көрейік.

Мұғалім. «Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ» ойнымызды бастаймыз. Ойынның шартымен таныстырып кетейін.

I тур. Жүйрік болсаң,озып көр!

Әр дұрыс жауапқа 10 ұпайдан беріледі

1.     Отан туралы

2.     Еңбек туралы

3. Оқу-білім туралыбілетін мақалдарын айтып шығу.

II  тур. Жалғасын тап!

   Мақалды ары қарай жалғастырады. Ең аз ұпайы алғандары 2 адам ойыннан шығады. Әр дұрыс жауапқа 10 ұпайдан беріледі.

1.     Еңбек етсең ерінбей

... Тояды қарның тіленбей

2.     Еңбек түбі – береке,

.... Көптің түбі – мереке.

3.     Еңбектің наны тәтті,

.... Жалқаудың жаны тәтті.

4.     Туған жердей жер болмас,

.... Туған елдей ел болмас.

5.     Туған жердің күні де ыстық,

.... Түні де ыстық.

6.     Әркімнің өз жері –

.... Мысыр шаһары

7.     Қына тасқа бітеді.

.... Білім басқа бітеді.

8.     Білекті бірді жығар

.... Білімді мыңды жығар.                                    

9.     Оқу – білім азығы,

.... Білім – ырыс қазығы.

10.  Өнерлі жігіт өрде озар,

.... Өнерсіз жігіт жер соғар.

11.  Жігіттің түсін айтпа

.... Ісін айт.

12.  Саусағы ұзын – биші болар,

.... Құлағы үлкен – күйші болар.

13.  Талапты мен таласпа

.... Өнер ердің қанаты.

14.  Ақыл көпке жеткізер

.... Өнер көкке жеткізер.

15.  Өнерлінің қолы алтын,

.... Өлеңшінің сөзі алтын.

16.  Білімдіден ақыл шығыр,

.... Ақылды қарттан нақыл шығар.

17.Білім ауысады

....Ырыс жұғысады.

18.Ақыл көпке жеткізер,

....Өнер көкке жеткізер.

     19.Білім алып  құрасын,

          ....Еңбек етіп сұрасын.

     20.Оқы да біл,

          ....Ойна да күл.

III  тур.  Тапқыр болсаң,тауып көр!

      Асыл сөз көп халықта

      Іле жүрер құлаққа.

      Ізденген жетер мұратқа

      Ізденуден жолықпа,-демекші келесі турда жұмбақ шешу. Ең аз ұпай жинағаны ойынан шығады.

1.     Дәмді – дәмді тағамдарды жинайды,

Қонақтарды сыйлайды. (Дастархан)

2.     Біруге адам батпайды,

Затыңды аман сақтайды. (Сандық)

3.     Үсті тас,

Асты тас,

Ортасында піскен ас. (Таба нан)

4.     Құрғақ жерде сақтайық,

Менсіз тамақ татпайсың. (Тұз)

5.     Арқалап бірік қоймай көтергеннің,

Аяғы еш уақытта талғаны жоқ, (Білім)

6.     Жер көрдім қаласы бар,

Үйлері жоқ мекендейтін.

Көл көрдім, өзен көрдім,

Сулары жоқ тереңдейтін. (Карта)

7.     Аппақ дала, қара дән,

Сепкен дәнін түсінуге жараған. (Әріптер)

8.     Аяғы біреу, қолы жоқ,

Шиыр-шиыр жолы көп.

Өзі сөйлей білмейді,

Салған сөзі сөйлейді. (Қарындаш)

9.     Қарап тұрсаң өзіне,

Сурет тусер көзіңе.

Ол суретің ұқсайды.

Дәл қазіргі кезіңе. (Айна)

10. Көлемі шағын, қыры көп,

Қолдан қолға өтеді.

Өмірдің ұшан сыры көп

Ішіне сыйып кетеді. (Кітап)

11.  Қанаты жоқ ұшады,

Аяғы жоқ желеді,

Аузы жоқ ұлиды. (Боран)

12.  Қолы жоқ, сурет салады,

Тісі жоқ, тістеп алады. (Аяз)

13.  Жазда болмайды,

Қыста болады,

Терезеге қонады,

Әсем ою ояды. (Қырау)

14.  Момықтай ұлпа,

Қанаттай ақ.

Қыста жер бетін басады,

Жазда тауға қашады. (Қар)

15.  Тырсылдап түседі,

Жер бетіне жетеді,

Жер бетіне жеткен соң

Ғайып боп кетеді. (Бұршақ)

IV  тур. Ойлан,тап!

Жұмбақ беріледі, оны  шешеміз, соның жауабына сәйкес мақал айтады. Ұпайы азы жеңіледі.

1.     Еш тесікке тұрмайды,

Ол жақта жер құрғайды. (Су)

«Тау мен тасты су бұзар,

Адамзатты сөз бұзар.»

2.     Білімнің дәнін тереді,

Балаға тәнім береді. (Ұстаз)

«Ұстазы жақсның

Ұстамы жақсы»

3.     Аспаннан домалап,

Көп моншақ төгіледі.

Бусанып жон алап

Терлейді, керіледі (Жаңбыр).

«Жаңбыр бір жауса, терек екі жауады»

4.     Жылмаң –жылмаң етеді,

Жылмаңдап сайдан өтеді.

Із-міз тастап кетеді (Ине)

«Оқу ине мен, құдық қазғандай»

5.     Ұзын, ұзын, ұзын жол,

Ұшына жеткен бар ма екен?

Түбі терең қара су,

Түбіне жеткен бар ма екен?

Түбіне жетіп бұл судың,

Қанын ішкен бар ма екен? (Оқу)

«Оқу-білім бұлағы,

Білім -өмір шырағы»

V  тур. Ұйқасын тап!

Мына жұмбақтардың ұйқасын тап:

1.     Өзінше ноян, қорқақ ...кім? (Қоян)

2.     Тұмсығымен шымшып

Құр тереді .... (шымшық)

3.     Кезіп жүрген шаңдақты,

Көрдім жаңа ... (қаңбакты)

4.     Алмастан тыным

Шабады ... (құлын)

Құрметті ұстаздар, оқушылар осымен мақал-мәтел сайысымыз өз мәресіне жетті.

Осылайша, өрбіген ойын қорытындысында жеңімпаздар марапатталады.