Разработка урока калмыцкого языка на тему "Приглашение"

Хальмг келн  3 класс

Багш: Санджиева Любовь Эренценовна

Кичәлин төр: «Үрвр»

Күцл: күүкдин кел өргҗүлх, ясрулх, сурһульчнрт чикәр үрвр тогтадг дасхх, ирсн гиичиг күндлҗ, тевчж тоодг авъясла таньлдулх.

Дөңцүлмүд: презентац, белгүд, хот- хоолта  ширә.

Кичәлин йовуд

I. Гиичнртә мендлһн.

Таанриг ирснтн байрлҗанавидн!

II. Дассан давтлһн.

- Һаза ямаран өдр?

-Чини нерн кемб?

- Чи кедүдгч класст сурнач?

- Тана класс ямаран?

- Чини эк- эцкин эрдм?

- Чини аав, ээҗ кедүтә?

Ямаран хальмг келндән дурта күүкд. Дассан, медсән ухандан хадһлад йовнат.

III. Шин төр.

- Эндрк кичәлин төр «Үрвр».Үрвр гидг төрәр ашлвр кеһәд наадар давулхмн.

- Ямаран учр утхла үрвр тәвнәвидн?

- Сурһулин хаалһд орхла, көвүн гер авхла, күүкн хәрд мордхла, шин бүүрт орхла, һарсн өдрән темдглхлә.

- Элгн- садндан, үрмүдтән, хамдан сурчах күүкд- көвудтән яһҗ зәӊглнәвидн?

- Үрвр тәвнәвидн.

- Чикәр күүкд санҗанат. Үрвр илгәхләрн бичг бичнәвидн, талданар болхла, амн- үгәрчн дууднавидн. Эн мана үр сурһульч Герлә. Эндр Герлән һарсн өдр, мадн  гиичнр болҗанавидн..

- Хәләтн күүкд, Герлә яһсн сәәхн үрвр илгәҗ. Юн гиҗ бичсән Герлә келҗ өгх.

- Зәрм гиичнрән амн үгәр дуудҗ авла. Адьян, нааран һарич, чамта альд Герлә харһла? Школд.

- Эн харһлтан үзүләд өгтн.  (күүндвр)

IV.Белг белдлһн.

– Герлә тал  йовхин өмн ю белдх кергтә?

- Белг белдх кергтә.

- Чик-чик гиичд хоосар ирдм биш, ик- бичкн белгән авч ирнә.

- Күүкд, ямаран белгүд шүүҗ авсна тускар кен маднла хувалцна?
1. Герләдегтр умшхдан дурта. Герләд туульмудин хураӊһу белглнәв.
2. Герләдшатр нерәднәв. Шатр наадхданГерлән  дурлна, шатрин марһанд орлцна.
3. Би  бодма өгнәв, үүрмүдтәҺән школын хөөн наадх.
4. Олн- зүсн шир өгнәв. Ю болвчн зурад ширтх.

- Күүкд, делгүр орад хулдвран бидн кечкүвидн, белгән бел кевүдн.

V. Гиичд йовхин өмн.

- Ширә эргәд суухларн ямаран зокалмуд тодлҗ авсан келтн.

1. Тохаһан ширә деер тәвдм биш.
2. Аман хотар дүүргдго.
3. Чаӊһур дуһардм биш.
4. Толһа деегүр юм өгдм биш.

- Тадн әвр ухата, тоолврта күүкд бәәҗит. ЦуһарГерлә тал  гиичд йовцхай.

- Э-э йовцхай!

VI. Хот белдлһн.

Герлә  эктәһән маднд олн- зүсн хот белдҗ. Ямаран хот эдн белдҗ? Җомба, ээзгә, чиксн махн, бөөрг, махн- шөлтәһән, хуурсн махн, боорцг, салат, кедмн,альмн, уста үзм н.ч.

- Уух- идхнь йир олн, сенр.

- Ямаран хот Герлән эк чанҗ?

- Җомба, махн- шөлтәһән, бөөрг.

 - Ямаран хот  экнь шарҗ?

-  Боорцг, хуурсн мах.

- Ямаран хот Герлә  эктәһән белдҗ?

- Салат, кедм ,альм , уста үзм, ээзгә, чиксн мах.

- Хотн маднд тааста, сенр, шимтә, әмтәхн болв. Герләөглһнә эзн бол.

VII. Герләг йөрәлһн.

- Нә, күүкд, Герләг һарсн өдрләнь йөрәх кергтә. Хальмг улсин авъясар түрүләд ямаран хотар йөрәнәвидн? Цәәһәр йөрәнәвидн.

- Э-э, тиим, тиим. Хальмг цә һол хотнь болҗ тоолгдна. Кен йөрәлин үг келнә.

(2-3 күн келнә.)

- Би бас йөрәнәв.

VIII. Белг белглһн.

-  Күүкд, мадн юуһан мартад бәәнәвидн? Белгүдән өгх цаг ирв.

- Авч ирсн белгүдән нерәдхмн.

1. Эк- эцкдән өлзәтә үрн болҗ, өмнән тәвсн төрән куцәҗ йов.
2. Авсн наснчн өлзәтә болтха.
3. Сурһулян сәәнәр дасч, Эк- эцкән байрлулҗ йов.
4. Үүрмүдтәһән сән бәәҗ, эрүл- менд бә.
5. Җил болһн насан авч, тоомсрта үрн бол.
6. Ут наста, бат кишгтә бол.
7. Эк- эцкиннь нер дуудул.
8. Төрскндән күцәмжтә күн бол.
9. Эврәннь һазр- усан дуудулҗ йов.
10. Өвкнриннь авг- бәрц авъясан бәрҗ йов.

IX. Көгҗмин йөрәл.

Домбр цоклҺн.
Дун «Бамбин әӊгр нойхн»

X Наадн. «Нәрн шинҗ», «Билцг бултуллҺн»

XI. Ашнь.

- Күүкд, нәр таднд юуһарн таасгдв?

1. Герләнһарсн өдрин нәр - нанд таасгдв. Байрта, шуугата болв
2. Э-э, би бас тиигҗ санҗанав
3. Хотнь  шимтә, әмтәхн, элвг-делвг билә.
4. Мадниг ямаран һольшгар, байртаһар Герлә тосв.
5. Мана үр күүкн әвр сән.
6. Э-э, сән күүнә кергнчнь өмәрән йовдг.
   - Э-э, сән нәр болв, сән нәр болв!

- Герләһарсн өдрин нәр чамд таасгдв? Юуһарн?
- Намаг мини гиичнр йир икәр байрулв. Цуһар йөрәлин үгән келцхәв. Күн болһн белгтә ирв. Дуулад, наадад, домбр цокад байрулв. Әрүн цаһан седкләсн ханлтан өргҗәнәв.