Үреэлнүүд 1-4 класс - дидактический материал по бурятскому языку

Үлэнтын дунда hургуули

Үреэлнүүд

Багша: Хандуева Д.Б.

Класс: 1-4

1

Үнэн юумэ үнѳѳрѳѳ

Үрэжэн дэлбэрхэнь болтогой!

Үлгэн дэлхэйн арад түмэн

Үнэржэн эблэрхэнь болтогой!

2

Зүлгэ ногоон түби дээрэ

Золой дуунууд зэдэлэг.

Үргэн ехэ дэлхэй дээрэ

Үнгын сэсэг hалбараг.

3

Үндэртэ наран гэрэлтэжэ,

Үргэн дайдамнай сэсэглэжэ байг!

Энэ hайхан орондомнай

Энхэ тайбан мандаг!

4

Огторгойhоо бороон орог,

Уулаhаа манан гараг,

Талаhаа таряан ургаг,

Шулуунhаа сэсэг бадараг.

1

Аба эжын үреэлтэй

Аглаг тэнюун нютагнай,

Ажалша бэрхэ зоноороо

Ашата орондоо суурхаг лэ!

2

Үргэн сагаан нютагтаа

Үбгэн боложо жаргаарайт,

Тэбхэр hайхан нютагтаа

Тѳѳдэй боложо жаргаарайт.

3

Хабтагай hайхан тоонто нютагнай

Хагдаараашье гандангүй байг лэ хододоо,

Ханилhан хайратай нүхэртэйгѳѳ

Хүгшэртэрѳѳ жаргажа hуугты хододоо.

Үргэн hайхан тоонто нютагнай

Үбhѳѳрѳѳшье гандангүй байг лэ хододоо,

Үелhэн хайратай нүхэртэйгѳѳ

Үтэлтэрѳѳ жаргажа hуугты хододоо!

4

Үдэhэн бодоhон нютагаа

Үргэжэ хододоо ябаарайт,

Гараhан түрэhэн нютагаа

Харалсажа хододоо ябаарайт.

Үбгэд хүгшэдые хүндэлхэдѳѳ

Үе наhанайтнай бэлэг,

Хүбүүд басагадые үргэхэдѳѳ

Хүндэтэй эжы абанарай нэрэ!

5

Абынгаа үреэлтэй нютагта

Аажамханаар хододоо ябаарайт,

Эжынгээ үреэлтэй нютагта

Үнихэн золтой жаргаарайт.

Эжы абынгаа дайдада

Эзэн боложо hуугаарайт,

Энхэ заяандаа найдан

Этигэл тухай дуулаарайт.

Баабайнгаа нютагта

Баян боложо,

Эжынгээ нютагта

Эрхим боложо ябагты!

1   

Эгээ түрүүшынхеэ

Эхин класста орожо,

Эрдэмэй замые зорибот.

Онсо hайнаар hурагты,

Олондо магтаалтай хүнүүд бологты!

2

Арад, Ажал, Алдар –

Алибаа эрхим үгэнүүднай

«А» үзэгѳѳр захалнал.

«А» үзэгѳѳ харагты, -

Абаhаар нюдэлэн танигты –

Арадуудай барисаа баталнал!

3

Эрхын шэнээн бэетэй аад,

Эсэгынгээ нэрые нэрлүүлхэеэ,

«А»үзэг шудалхаяа,

Алхалан ошоhон hургуулидаа

hайн ябаарайт.

Эрдэм тээшэ абаашаhан

Энээхэн зүргэ дээрээ

Хүлѳѳрѳѳшье, хэлээрээшье торонгүй,

Хүн ухаагаа хурсадхан

hайн ябаарайт!

4

Алфавидай эхин «А»-да шүтѳѳрэй,

Анханайнгаа багшые hанажа ябаарай.

5

Эрдэм номдоо hайн hуража,

Эхин hургуулиин дээдэ

Захые абагты!

6

Булта hайнаар hурагты,

Эрдэмэй дээжэ абагты.

Эхэ hайхан орондоо

Эрхим хүнүүд бологты!

1

Шэнэ гэрнай уужам болог,

Энэ гэрнай аша гушаар дүүрэг!

Агта морин сэргыетнай элээг,

Айлшад, нүхэд богоhыетнай элээг!

2

Энэ гэр соотнай

Энеэдэн зугаа бү таhараг,

Үргэн богоhыетнай алхажа

Үбшэ зоболон бү орог.

Энэ hаруул байрадатнай

Эбтэй зугаа бү таhараг,

Хорон үгэ, хэрүүл

Холуур тойрожо ябаг!

3

Дүрбэн булантай гэртнай

Дүлэ татама дулаан байг,

Дүнэн hайхан хүбүүнтнай

Дура татама нүхэдтэй байг.

Нарhан модон гэртнай

Наратай хододоо hаруул байг,

Энэрхы сэдьхэлтэй басагантнай

Эльгэ хушама нүхэдтэй байг!

4

Ойhоонь ерэhэн гэр соогоо

Олон боложо жаргагты,

Хүдѳѳhѳѳнь ерэhэн гэр соогоо

Хэмгүй баян жаргагты.

Тэбхэр булантай гэр соогоо

Тэгшэ жаргал эдлэгты,

Үндэр hайхан үргѳѳн соогоо

Үни жаргал эдлэгты!

5

Уужам шэнэ гэрэйнгээ

Утааень бушхуулжа байгты,

Урин hайхан сэдьхэлээрээ

Улад зоноо хүндэлжэ ябагты!

6

Түлижэ байhан галтнай

Түмэн жэлдэ бадаржа,

Байрлажа байhан нютагтатнай

Бадма сэсэг hалбаржа,

Үри хүүгэдээрээ үргүүлжэ,

Үнэн жаргал эдлэжэ,

Ута наhа наhалжа,

Удаан жаргахатнай болтогой!

1

Арба хүрэжэ

Арюун нара хаража,

Хори хүрэжэ

Хонгёо дуугаа дуулажа,

Гуша хүрэжэ

Гургалдайн дууе шагнажа,

Дүшэ хүрэжэ

Дүүрэн жаргал эдлэжэ ябагты!

2

Энэл жаахан нялхаhаа

Эрэ болон тэнжэхэш,

Алдар нэрым нэрлүүлхэ

Абын хүбүүн гэгдээрэйш.

Эхын сэдьхэл сэнгүүлхэ

Эрын соло хүртѳѳрэйш.

Түмэн зоной хэрэгтэ

Түрүү зэргэ хэлээрэйш,

Үлгэн юрьеэ дэлхэйдэ

Үнэн харгы сэгнээрэйш.

Дээрэш ходо огторгой

Дэлюун сэнхир байгуужан,

Зантагархан толгойшни

Залин дайнhаа зайсуужан!

3

Нугынтнай ногоондо

Нюргата мал үдэжэ байг,

Нютагаймнай золтойдо

Нарай хүүгэднай үдэжэ байг.

Буусынтнай ногоондо

Үхэр малтнай үдэжэ байг,

Буурал эсэгынтнай золтойдо

Үри хүүгэдтнай үдэжэ байг.

4

Үри хүүгэднай

Үнэржэжэ, баяжажа,

Үеын үедэ жаргаг лэ,

Улад зоной хэрэгтэ

Урагшаа hанаатай ябаг лэ!

5

Улайран мандаха гэжэ

Наран гарадаг юм,

Ухамайлан зохёохо гэжэ

Хүн түрэдэг юм.

Эрдэмэй ехэ далайе

Эрхим hайнаар шудалагты,

Ажал хүдэлмэридѳѳ абьяастай

Эхэ орондоо хүндэтэй ябагты!

1

Табан үнгын сэсэгүүд

Тала газараа шэмэглэг,

Табин наhанай баяр

Танай наhа шэмэглэг.

Долоон үнгын hолонго

Добо талаяа шэмэглэг,

Далан наhанай жаргал

Танай наhа шэмэглэг!

2

Таби хүрэжэ

таабай, тѳѳдэй боложо,

Жара хүрэжэ жаргажа,

Дала хүрэжэ дэлгэржэ,

Ная хүрэжэ налайжа,

Ерэ хүрэжэ ербыжэ,

Зуу хүрэжэ

Зурыжа ябахатнай болтогой!

3

 Аба эжымнай үетэн нүхэд,

Аглаг ногоон дайдадаа,

Үри хүүгэдэйнгѳѳ дунда

Үндэр наhа наhалыт даа!

4

Энэрхы урихан энеэбхилгэеэ үршѳѳгшэ,

Энээхэн наhандамнай хайратай, эжынэрнай,

Этигэл найдалыетнай харюулхаартнай баярлажа,

Энхэ тайбан, шарай сарюун

Аялга хонгёо энэ замдаа

Аятай зугаатай хододоо ябыт даа!

5

Эрэ зоной омогорхол

Эдир хүүгэдэй баярхал,

Энэ дэлхэйн гол хүсэн –

Энхэ байдалаймнай эхин –

Иимэ нэрэ зэргэтнай

Илан ябаха болтогой,

Иимэ габьяа солотнай

Эгүүридэ мүнхэ болтогой!

6

Энэ тэнюун дэлхэй дээрэ

Эрын соло эдлэхээр,

Эрхы дээрээ үргэhэн

Эжын нэрэ мүнхэ байг.

7

Жара наhанайтнай

Жабхаланта наран,

Жалгын оройдо

Жарган hууба бэшэл –

Хэды арбан

Хэмжүүртэ жэлнүүдэй

Хэтын жаргал

Хэлбын эрьебэ гээшэл.

Залуу нүхэдтѳѳ

Залгуулжа дүршэлѳѳ

Залитай сарюун заяажагты.

Ажалша зоной

Амгалан хэрэгтэ

Анхарал, золтой ажаhуугты!

1

Наhан дээрэ наhа

нэмэжэ байхадаа,

Айл аймагтаа, арад зондоо

Үшѳѳ ута наhа,

Удаан жаргал үреэел!

Жэл бүри жэгдэ амгалан,

Он бүри омог дорюун

Сагаалжа, ногоолжо байя даа!

Хүйтэн үбэлые дабаха солотой,

Хүхэ нажарые амадаха үреэлтэй,

Сагаалган – манай hайндэр,

Саг үедэ мандаха болтогой!

2

Эгээл hайхан хүсэлѳѳ үреэлсэжэ,

Муугаа даража, баяраа үргэел.

Энэ үдэр амар мэндэеэ мэдэлсэжэ,

Мүнхэдѳѳ аха  дүүнэр болоёл!

Буурал ахатамнай,

Үреэлэйнгѳѳ hайханиие үршѳѳжэ хайрлагты,

Үндэр наhанайнгаа

Орьёл бодолые заяагты.

Урагшатай, амжалтатай

Үдэрнүүд ерэжэл байг,

Улам hайханаар

Байдалнай эрьежэ байг!

3

Гаража ерэhэн энэ шэнэ жэлдэ

Газар дайдамнай үрэжэлтэй байг лэ,

Хото город, хүдѳѳ нютаг бүридэ

Хонин тѳѳлэй, сагаан эдеэн дэлгэрэг лэ !

Хүн бүхэн хүгшэн, залуу илгаагүй

Хүнгэн солбон, энхэ элүүр ябаг лэ.

Хүүгэд, үбгэд хуби заяанда гомдонгүй,

Хүхюун, дорюун зол жаргалаа эдлэг лэ!

4

Арад зон – ямаршье үндэhэ яhанай hаа,

Аха дүүдэл эб нэгэтэй ажаhууг лэ.

Дэлхэй түбимнай дайнай утаа үзэнгүй,

Дэлгэр тэнюун, сэлмэг байха болтогой!

Уян сагаан hайхан сэдьхэл үгырэнгүй,

Улас бүхэнэй холбоо бүхэлхэ болтогой!

5

Хонимнай эхирлэн хурьгалаг,

Хорёогоор дүүрэн олошорог,

Хаяа билтарма эдеэтэй,

Ханаараа дүүрэн шэмэгтэй,

Хуби заяа баянтай,

Хамаг зоноороо эбтэй,

Хүүгэд олон жаргалтай,

Орон соогоо магтаалтай,

Хүбүүд, басагаднай эрдэмтэй,

Хамтынгаа ажалда эршэтэй!

Урдаа табиhан зорилгоо

Урматай шуумар дэгжээгээд,

Бултадаа байхамнай болтогой!

6

Ута наhа наhалжа,

Удаан жаргал эдлэжэ,

Уураг тарагаараа баяжажа-

hайхан нүхэдѳѳрөө  эблэржэ,

hанаhан  урмаа сэдьхэжэ,

hанаан дүүрэн эльгэлжэ -

сэдьхэл тэнюун ажаhуугыт,

сэнгүүхэн наhаараа жаргыт!

7

Гараhан жэлнай гэр бүхэндэ

Гүн жаргалай гэрэлээр сасарhай,

Адууша, нүүрhэшэ, шүлэгшэ нүхэдтэ

Ажаhуудалдань амжалтын баяр асарhай.

Талаараа дүүрэн таряатай,

Талмай дүүрэн малтай,

Малгай дүүрэн ухаатай

Булта байхамнай болтогой!