Сборник диктантов и дидактического материала для учащихся 1-2 классов

                    

       Диктæнттæ æма сфæлдистадон    

          куститæ  дигорон   æвзагæй                                         

                                                   1 – 2 кълæстæн

        

                                             Киристонгъæу  2014 анз

                                                       Гецати Л П

                                                   Разнихас.

          «Цæмæй хуарз финсай, уой туххæй гъæуама хуарз зонай дæ мадæлон æвзаг»

                                                                                                                       М.Горький

           Сувёллони зунди раирёзти ахсгиагдёр фёрёзнё ёй мадёлон ёвзаг. Уомё гёсгё ба куд раздёр, растдёр ёма хуаздёр базона сувёллон пайда кёнун мадалон ёвзаги гъёздугдзийнёдтёй,уойбёрцё фулдёр, арфдёр ёма  парахатдёр уодзёнёнцё йё зонундзийнёдтё.

             Цёмёй сувёллёнттёмё уа арф зонундзийнёдтё,  уой туххёй мадёлон ёвзаги ахургёнёг гъёуама пайда кёна аллихузон методикон мадзёлттё ёма фёрёзнитёй, уёлёнхасан ёма дидактикон ёрмёгёй.

             Диктæнтти æмбурдгонд конд æй1-2 кълæстæн. Аци æрмæг æнгом баст  æй ирон æвзаги программи  хæццæ. Иссерæн си ес дзурдтæ алли къласан дæр, хецæн гъæугæ дзурдтæ, текститæ ма æндæр æрмæг раст финсунбæл ахур кæнунæн дæр æма сувæллæнтти нихаси ирæзтбæл косунæн дæр. Ци текститæ  лæвæрд цæуй æмбурдгонди, етæ дзуапп дæттунцæ абони царди домæнтæн куд ахури, уотæ гомбæлади гъудтæгти  дæр.

            Еумё райсгёй, дидактикон ёрмёгёй спайда кёнунён ес сувёллёнтти нихаси ирёзтбёл косгёй, сё дзурдуат, сё зонундзийнёдтё фулдёр кёнунён, мадёлон ёвзаги гъёздугдзийнёдтёй пайда кёнгёй.

Диктæнтти æма сфæлдистадон кустити æмбурдгонд 1 къласæн.

                           Багъудикæнунмæ   дзурдтæ:

Арвæрдунæг, биццеу, сабийтæ, уæриккæ, æййафун, уайун, цæугæдон,рæсугъд, деденæг,    бийнонтæ, астъонæ, гуркъо, зокъо.

Муртæ æма дамугъати хæццæ куст.

Дигорон æвзаги ес 7 гъæлæсон мури. Пайда кæнæн æрмæстдæр 6 муремæй.

 Ы – йæй пайда кæнæн æрмæстдæр ирон дзурдти (мыст, уырыдзы)

Ё,Э,Ю, Я-йæй пайда кæнæн уруссаг æвзагæй æрбайсгæ дзурдти(якорь,экран,юг,ёлкæ)

Аци предметти нæмттæ ци муртæй райдайунцæ, уони ниффинсун.

Орден                     Астъонæ             Уг                 Æхсæрæ                Иту

Дзурдтæ ниффинсун алфавитмæ гæсгæ гъæугæ фæткæбæл.

Насæ,болгæ,гъæдиндзæ, æпхæ,къабуска,къумбул, цивзæ,картоф, хъæдорæ.

Тæскъæ идзаг æй лæвæрттæй. Сæ нæмттæ син ниффинсетæ алфавитмæ гæсгæ гъæугæ фæткæбæл.

                              

Нихас, гъудиадæ, дзурд.

Дзурдтæ рæзæ, скъола, киунугæ, мистæ, æпхæ  радех кæнун иуæнгтæбæл ма сæ ниффинсун синтъибæл( гусеница).

 

Нихас гъудиадтæбæл, гъудиадтæ ба дзурдтæбæл дех кæнун.

Мæ нанæ цæруй гъæуи.

Сæрди æй арæх бабæрæг кæнун.

Æз фæккосун дзæхæрай.

Æркъахун татхатæ.

Дзурдтæй гъудиадæ, гъудиадтæй ба нихас аразун зонун.

Къоста, ирон, æй, финсæг.

Берæ,сабийти уарзта.

Ниффинста, æмдзæвгитæ, син, «Гино», «Уасæнгæ», «Фудаг».

Алли  рæнгъи дзурдтæй дæр исаразун гъудиадæ.

· кæсуй, хор, хуæнхтæмæ.

· рацудтæн, æз, фæзæмæ.

· уайуй, дон, хонхæй.

· думгæ, думуй, изæрæй.

· стъалутæ, содзунцæ, арвбæл.

Дзурдтæ иуæнгтæбæл дех кæнун.

Къоста, деденæг, Гино, будур, сахат, синхон.

Иуæнгтæй дзурдтæ саразун.

Ти, зо, бæ, тæх, ма, дæ, тæв, дæ, æр, лæу, къо, кис.

( Тикис, зокъо, бæлæу,æртæх, мадæ, тæвдæ)

Дзурдуатон диктант æртæ æма фулдæр иуæнгон дзурдтæ иуæнгтæбæл дех кæнун æма еу рæнгъæй иннемæ хассун.

 Скъоладзау, пуруса, деденæг, хъæлæрдзи,

Меретхан, æнкъуæлхæ, лæборун, гъогдоцæг.

Æмгъæлæсонтæ й æма у.

Дзурдуатон диктант.

Байраг, уасæнгæ, фæйнæг, уæраг, Майрæн, уру, мæйæ, уарун, уес, байтаун, уæрдун, къумæл, хæйрæг.

Уруссаг æвзагæй æрбайсгæ дзурдтæ.

Ёлкæ, Скъола, партæ, къариндас, Эдик, Юля, радио, телевизор, ракетæ, щеткæ, январь, Сережæ,салдат, командир, афицер.

Дзурдтæ сæ сæйраг менеугутæмæ гæсгæ радех кæнун.

Сагойнæ, бор, уарун, бæх, уасæнгæ, гогуз, сурх, тæрсагæ, берæгъ,уайун, адгин, бадун, зарун, цъæх, гъæу, кизгæ, аййафун, цæугæдон, биццеу, кафун, тауæг, содзагæ, уæрикка.

      Стъæлфити бæсти исæвæретæ адæймаги ном.

 Мæ ном æй … .

Мæ фиди ном æй … .

Къеретæ искодта мæ мадæ … .

Мæ хуарæ … ес киндзæ.

… уарзуй киунуги кæсун.                                 

   Дзурттæн иссерæ сæ бунæттæ.

Пъартæ, фæткъу, карк, робас, къела, чайник, тæрхъос, хуссæн, тæбæгъ, бабуз, берæгъ, къос, кæрдту, къибила, едуг, скъаппæ, сæнæфсерæ.

  Контролон диктæнттæ 1 къласæн.

 Гоми ес мистæ.

Гино æй уинуй.

Гино соруй мисти.

Устур мистæ ма гоми æй?(14 дзурди)

Райгурæн бæстæ.

Адæймаг кæми райгуруй уой райгурæн бæстæ фаххонуй.

Сабийтæ сумах райгурæн бæстæ æй Иристон.

Иристон расугъд æй.

Берæ æй уарзетæ!(19 дзурди)

 Уалдзæг.

Уалдзæг æрцудæй.

Будуртæ цъæх радардтонцæ.

Бæлæстæ сифтæр æфтаунцæ.

Фиццаг уарун фæцæй.

Арвбæл фæззиндтæй арвæрдунæг.(14 дзурди)

Скъолай.

Æз цæун скъоламæ.

Нæ скъола æй устур æма райдзаст.

Нæ кълас æй рохс æма кæдзос.

Ес си киунугутæ æма деденгутæ.(20 дзурди)

Мæ æмбал.

Сослани хæццæ ан синхонтæ.Мах ан æмбæлттæ. Скъоламæ цæуæн еумæ.

Нæ гъаст дæр æй еумæ.(15 дзурди)

Бийнонтæ.

Бесолти бийнонтæ æнцæ фидæ, мадæ, биццеу æма кизгæ.

Фидæ хуннуй Урузмæг. Мади ном æй Зæринæ. Биццеу æма кизгæ —

Дзаман æма Агундæ.Бийнонтæ цæрунцæ хæларæй.(24 дзурди)

Грамматикон бакосуйнаг.

Дзурд Дзаман-æн искæнун дамугъон — мурон æвзурст.

Дигоргоми.

Кавкази рæсугъддæр бунæттæй еу æй Дигоргом.

Адæймаги цæститæ рæвдаунцæ  уорссæр хуæнхтæ,дессаги нæзитæ,

деденæггун æрдозитæ æма цурд дæнттæ. Æносон цъæх бæлæстæй æхгæд

фæхстæмæ адæймаг кæсунæй дæр не фсæдуй.(27 дзурди)

                     Диктæнттæ æма  сфæлдистадон                                                                                          кустити æмбурдгонд 2 къласæн.

            Диктæнттæ рацуд æрмæг зæрдæбæл æрлæуун кæнунæн.

Тар мегътæ фæззиндтæцæ арвбæл. Арв нитталингæ æй,  ферттивтитæ кодта æма уарун райдæдта. Минкъий Зæринæ рауадæй тургъæмæ. Ейæ нæ тæрсуй уарунæй.

Зинлæдæрæн дзурдтæ: мегътæ фæззиндтæнцæ, ферттивтитæ кодта.

Уалдзæг йæ цъæх медбилти бахудтæй. Бæлæстæ райгом æнцæ сæ уалдзигон фæлустæй. Гъæди къох еугурæйдæр цъæх радардта.   Дзубулдар  фæззиндтæй  æма донгони дортæбæл гæппитæ кæнуй.

Зинлæдæрæн дзурдтæ: бахудтæй, фæззиндтæй.

Цади билæбæл хъæзбуни цардæй хæфсæ. Рауагъта си берæ бæдæлттæ. Мадæ сæ æхецæй дæр фулдæр уарзта. Рæвдудта сæ . Æндæр хæфси бæдæлтти хæццæ сæ нæ æййевдзи кодта. Алке дæр си зудта æхе номай.

Зинлæдæрæн дзурдтæ: хъæзбуни, уарзта,æййевдзи.

                                                      Иуæнг. Цавд.

Исаразун иуæнгтæй дзурдтæ.

Киу.тет, ну, къо, руч, гæ, рад, кæ, ронд, маг, зæ, сил зо,гой.

( киунугæ, тетрад, къозо, ручкæ, зæронд,силгоймаг.

Цал гъæлæсони ес алли дзурди дæр?

Бакæстæ æмбесæнттæ æма сæ уæ тетрæдти ниффинсетæ дзурдтæ иуæнгтæбæл дех кæнгæй.

 Зийнадæ кæнун мæгури мадæ æй.

Лæгъуз æхе фестауй.

Зонæ фулдæр – косдзæнæ хуæздæр.

Дзурдтæ иуæнгтæбал  дех кæнетæ уотемæй сæ тетрæдтæмæ рафинсетæ. Бæрæггонд дзурдти исæвæретæ цавди нисан.

Хуанхти сæрмæ йехин цæндтæй

Уорс цъетей дон лæдæрсуй.

Нарæг коми хуртæ `нсæндгæй,

Бостæхузæй æмпурсуй.

Тексти иссеретæ дууæуангон дзурдттæ æма са рафинсетæ.

Фиццаг гъудиади дзурдти сæрмæ исæвæретæ цавди нисан.

Адтæй фæззигон ирд бон. Хор йæ сурх бæхбæл бадгæй бахъæрттæй Саухонхи цъопмæ. Æхсæвæ йæ сау цæститæ сабургай игон кæнун райдæдæтта. Арви цъах губунбæл стъалутæ ирд æрттивтонцæ.

Устур дамугъа  адæймæгти нæмтти, фиди нæмтти, муггæгти.

Бакæсетæ дзурдтæ, устур дамугъайæй финст цæмæн æнцæ.

Рафинсетæ фиццаг биццеути нæмттæ, уой фæсте ба кизгутти нæмттæ.

Урузмæг, Сирдон, Батраз, Сатана, Мæдинæт, Фатъимæт, Агундæ, Дзерассæ, Æхсарæ, Æхсæртæг.

Тъетрæдти ниффинсетæ уæ къласи кизгутти нæмттæ æма муггæгтæ.

Тъетрæдти ниффинсетæ   уæ къласи биццеути намттæ æма муггæгтæ.

                                               Уруссаг æвзагæй æрбайсгæ дзурдтæ.

Лæвæрд дзурдти хæццæ æргъуди кæнетæ гъудиадтæ æма сæ ниффинсетæ уæ тъетрæдти. 

Экран, юбкæ, яхтæ, ёлкæ, монтёр, шахтер, щеткæ, бульдозер, экскаватор.

Дамугъатæ дз, дж, гъ, хъ, къ, тъ, пъ, хъ, цъ, чъ дзурдти медæгæ.

Лæвæрд дзурдти хæццæ æргъуди кæнетæ гъудиадтæ æма сæ ниффинсетæ уæ тъетрæдти. 

Цъеусор, хърихъупп, гъогдоцæг, къере, дзбодур.

                 Бакæсетæ æмдзæвгæ æма æй уæ тъетрæдтæмæ рафинсетæ.Cтавддæрæй финст дзурдтæ хецæнæй рафинсетæ æма зæгъетæ, циуавæр муртæ нисангонд æнцæ дууæ дамугъайемæй.

Къотæртæ думгæмæ

Дзæбæх æзмæлунцæ.

Мæргътæ гъар бæстæмæ

Бæрзæнтти тæхунцæ.

Контролон диктæнттæ

Фæззæг.

Хуæнхбæсти бабæй нæуæгæй ралæудтæй фæззæг.

Еугур æрдзæ дæр æхе цæттæ кæнуй фæззигон сабурдзийнадæмæ.

Æрбадтæй фонсæскъæрæн фæндæгти ругæ. Фæнидæндæр æй дони гъæр, æррæсог, æртæнæг æй. Кæрдæг нæбал ирæзуй, хускъæ кæнун райдæдта. Бæлæстæй ма æгъзæлуй ефстаг бор сифтæртæ.

Хуæнхти некебал байзадæй. Листфонс раскъардтонцæ сæ зуймон бунæттæмæ. Цæргæстæ арви медæгæ зелдох кæнун райдæдтонцæ.(52 дзурди)

Изложени.

Æхсæрсæттæг.

Æхсæрсæттæг æй хæдзардзин цæрæгой. Фæззæг бæласи мурай

искæнуй гъар æма фæлмæн астъонæ.

 Зумæгмæ уоми бафснайуй æхсæртæ, къозотæ, гуркъотæ.

Зумæг æхсæрсæттæг цæруй фæззигон æвæрæнтæй. Уазал æхсæвæ æхе æрбатохуй æ гъар къæдзелæй. Уотемæй фунæй кæнуй.(34 дзурди)

Сæргæнттæ- фæрститæ.

1 Циуавæр цæрæгой æй æхсæрсæттæг?

2 Куд цæттæ кæнуй æхе зумæгмæ?

3 Ци фæххуæруй зумæг?

4 Куд æрветуй уазал æхсæвтæ?

Фæззæг.

Ралæудтæй фæззæг.Мæргътæ гъар бæстæмæ фæттахтæнцæ.Адæм сæ афæдзи фæллойнæ бафснайдтонцæ.Æрдзæ æхе райивта. Бæлæсти сифтæ зæнхи исбадтæнцæ. Берæгътæ, сæгътæ, иннæ сирдтæ зумæгмæ сæ гъар кæрцитæ искодтонцæ.Дуйней еугурæйдæр æхе зумæгмæ цæттæ кæнуй(31 дзурди).

Зумæг.

Зумæг æ уорс кæрцæй бæстæ æрбамбæрзта. Æрдзæ æ нæуæг сорæти бацудæй. Думгæ æд уорс меттæ уазал æрбахаста. Адæймаги комитулфæ идардмæ дæр бæрæг æй. Сувæллæнттæн зумæги æрцуд гъулæг нæй. Гъазунцæ мети къубулæнттæй. Сабийтæ уарзунцæ зумæг.  

( 34 дзурди)

Зæрбатуг.

Зæрбатуг æй уалдзæги федог. Уалдзæг ку ралаууй, уæд е гъар бæстæй æртæхуй. Дзатмай тугурбæл æхецæн астъонæ искæнуй. Зæрбатуг бæрзæндти ку фæттæхуй, уæд æй зонæ:кæсдзæнæй хор. На, æма ниллæгути ку тæха, уæдта уардзæнæй къæвда. (34 дзурди)

Кæд æй игъæлдзæгдæр?

Дессаги хуарз æртйæн бунат. Сабур хъум. Хъумæй минкъий æндæдæр-сор æзменсæ. Еци хъуми еу сæрдигон бони æртадтонцæ биццеутæ.сæрдæ хуарз æй, уазал дони накитæ кæнæ. Бæлæсти буни цъæх зæлдæбæл уолæфæ. Цъеутæ кæнунцæ аллихузон рæсугъд зартæ. Сæрдæ игъæлдзæг рæстæг æй. ( 40 дзурди)

Уалдзæг.

Уалдзæг ралæудтæй æ ради. Уобæл мах хъæбæр цийнæ кæнæн. Бон фæддаргъдæр æй. Хори хъаурæ дзæвгарæ фæффулдæр æй. Æрдзæ райгъал æй хуссæгæй. Будуртæ, гъæдбунтæ фæцъцъæх æнцæ. Фиццаг деденгутæ сæ сæртæ исдардтонцæ. Мæргъти зарун игъусуй аллирдигæй. Уæлдæф фестадай царди хуасæ.

Колхозонтæ хумæ кæнун байдæдтонцæ.Уалдзæг ралæудтæй! (44дзурди)

Бæлæсти æзнæгтæ.

Бæлæстæн берæ зиан хæссунцæ аллихузон листæг хелгутæ. Уонæй сæ еутæ бæласæн хуæрунцæ æ сифæ. Иннетæ ин æхсинунцæ æ царæ, кенæ æ едагæ. Цъеутæ тæхунцæ бæлæстæмæ. Хъæбæр берæ хуарунцæ еци хелгутæй. Сувæллæнттæ цъеути æртæхунмæ фæйнæгæй астъæнттæ кæнунцæ æма сæ бæлæстæбæл ауиндзунцæ.  

Цъеутæ хæссунцæ устур пайда.(44 дзурди)

Хор æма арвæндурæ.

 Еухатт  фæсуарун ракастæй хор. Арвбæл фæззиндтæй авдхузон къæлæт æндурæ. Еугуремæн дæр æхцæуæн адтæй æ уиндæ.

    Æндура  æхебæл фенвæрстæй. Æхе стаун байдæдта. Хорæй дæр рæссугъддæр дæн. Æригъуста еци дзурдтæ хор. Рæсугъд дæ ду, фал æнæ мæн ду арвбæл нæ уайсæ! Арвæндурæ хъæбæр æхе стауй. Уæд хор фæммæстгун æй æма æхе мегъи фæсте раримахста.

Арвæндурæ фæддунд æй.(54 дзурди)

Мæ фидибæстæ.

      Рæсугъд æй Иристон. Бæрзондæй кæсунцæ рохс цæстæй цъететæ. Нигъулунцæ хуæнхти цъоппитæ арви цъæхи.

     Федарæй лæуунцæ рагон къæдзæхтæ. Сæ астæу арф рандæнцæ кæмттæ. Æрттевунцæ фæхстæ зæлдагæ кæрдæгæй, гъæди къохтæй, зелуй сæбæл фæлмæн æврагъи уоддзæф. Далæ коми нарæгæй игъусуй дони хъæлæба, цума игъал кæнуй йæ гъæрæй хуæнхаг гъæутæ.       

(46 дзурди)

                  Уæлæнхасæн æрмæг.

Уæ зæрдæбæл бадаретæ.

Ахури надбæл ка цауй, е некæд фæррæдуйдзæнæй!

Æ маддæлон æвзаг ка нæ уарзуй æма уобæл ка нæ дзоруй, е æгадæ æй.

Æгъдау кæми ес фарнæ, бæркад дæр уоми исирæзунцæ.

Æгомуг фонс адæммæ æнхусмæ æнгъæл кæсунцæ.

Берæ дзоруни кадæ нæййес.

Берæ дзорунæй берæ косун-хуæздæр.

Дахе хуаздæр макæд хонæ, ма уо, макæд æппæлой, адæм  дин æй сæ тæрхони зæгъдзæнæнцæ, ка дæ, уой.

Куст кæми ес, амонд дæр уоми цæруй.

Лæмбунæг ку кæсæй æрдзæмæ, уæд дин алцидæр байамондзæнæй.

Мадæн хуарз фæуунæй устурдæр амонд нæййес занхæбал.

Æмбесæндтæ.

Ахурдзийнадæ æй тæккæ устурдæр хæзна.

Абони кустагæн исонмæ ма æмгъуд кæнæ.

Адæми фарнæ берæ æй.

Адæмæн хуарз фæуун æфстау раттæгау æй.

 Авд хатти рабарæ, еу хатт ба исдзорæ.

Адæм кæрæдзей хуасæ нцæ.

Адæймаг фæллойнæ кæнуни фæрци цæруй.

Адæймаг æгъдауæй федауй.

Алци дæр æ æфони хуарз æй.

Ахургонддзийнадæ царди медæгæ адæймагæн талингæ æхсæви цирагъи рохси хузæн æй.

Ахургонддзийнадæ царди медæгæ адæймагæн талинги цирагъи рохси хузæн æй.

Абони кустагæн исонмæ маæмгъуд кæнæ.

Адæми фарнæ берæ æй.                                                                                                   

Арси хæццæ кæртту ма цæгъдæ.

Æфсæйнаг æ тæвдæбæл надæуй.

Æнæ дзоргæй-зундамонæг.

Æнæ райгурæн бæстæ маргъ дæр ма нæййес.

Æвеппайди ци рагъуди кæнай, уой сонтæй макæд кæнæ.

Æ дзурд ка басайа, е Хуцауи знаг æй.

Æхе цæсти æдкъалеу бæласæ нæ уинуй, иней цæсти ба æрдо фæууидта.

Æхе хъиаматай ци лæг цæра, уомæй тухгиндæр дуйнебæл нæййес.

Æноси цæрдæй æносон кадæ-хуаздæр!

Æхсæвигон дортæбæл дæр гъостæ йес.

Æмбохагæ галæн æ сиуæ дæр расæттуй.

Берæ улкæй сайтан дæр не фсæдуй.

Бийнонтæ кæрæдзей ку уарзоннцæ, Хуцау дæр сæ уæд уарзуй.

Бастæгæнаги хæй-хæлæйфаг.

Берагъæй фиййау нæййес.

Берæгъи бæдолæ хæссæ, æма гъæдæмæ кæсуй.

Бæласæ (къодæх) æ фиццаг цæфæй бæраг æй.

Биццеуæй ци байтауай, уой зæрондæй æркæрддзæнæ.

Гъог фæрсæ ма уæс æлхæнæ.

Дæ дзурд баууелæ, уотемæй æй зæгъæ.

Давæг лæгбæл гъун нæ хуæцуй.

Дæхецан дæ зæрдæ ци нæ зæгъуй, уой иннемæн дæр ма кæнæ.

Дзубулдар фæззиндтæй уæлдзæг хезæ.

Дæ бæхи æхсæй ма тундзун кæнæ, фал хуарæй.

Дæ фагус мин фæууинун кæнæ, æма дин зæгъдзæнæн дæ тиллæги æрзад.

Еу бони изад- сæдæ бони изад.

Зæрондæн фиццаг æ фий ниссæрфæ, уадта `й зундæй бафæрсæ.

Зийнадæ лæгъуз æма мæгури нисæн æй.

Зунд ма курухондзийнадæ еу нæ æнцæ.

Зумæги дæндаг карз æй.

Зуймон бон искæсæ ма никкæсæ æй.

Зæнхæбæл ес æртæ ахургæнæги:цард, киунугæ æма адæймаг. 

Йеу æхст дууæ тæрхъоси нæ маруй.

Къохи æнгулдзитæй уæлдай нæййес, цæуæтæй (зæнæгæй) дæр уотæ.

Къох- æвналунæн, сæр лæдæрунæн.

Ка цал æвзаги зонуй, уал адæймаги æй.

Косагæ лæгæн мæгур унæй тæссаг нæй.

Кустæн æ сæр синдзæ æй, æ бун ба-сойнæ.

Кæрцæбæл æхецæй æмпъозæн федауй.

Кæстæрæн йæ ихæс — хестæрмæ игъосун.

Ка нæ косуй, е нæ хуæруй.

Ка кæмæн уа, уомæй æй хундæуй.

Куй дæр ма хуарздзийнадæ некæд иронх кæнуй.

Кæстæрæн йæ ихæс - хестæрмæ игъосун.

Лæгъуз лимæнæй хуарз æзнаг хуæздæр æй.

Лимæни æууæнкæ макæд фесафæ.

Лæгæн кадæ кæнун гъæуй æ уиндæмæ гæсгæ нæ, фал æ зунд, е гъдаумæ гæсгæ.

Лæг æ цъухæй лæг нæ фæууй, фал æ миутæй.

Лæгъузæн бунтæ ма скæнæ, хуæрзæн есбон ма ниууадзæ.

Лигъз дзурд ех дæр ратайун кæнуй.

Лимæни æууæнкæ макæд фесафæ.

Ма бæллæ лæгæн æ мулкмæ, бабæллæ ин æ зундмæ.

Масти фæдбæл цæун нæ гъæуй.

Маддæлон æвзаг адæймагæн мадии адæ кæнуй.

Мади зæрдæ зонæнгин æй.

Мади гъæбес авдæнæ æй.

Мади рæвдудæй æдгинæр неци ес.

Минкий дзорæ, берæ зонæ.

Ниййерæг фонсæй уæ, сирдæй дæр, маргъæй дæр фиццæгидæр æ бæдоли сагъæс кæнуй.

Ном лæггæнæг нæй, фал лæг номгæнæг æй.

Ракæндзæнæни бæсти ракодтон хуаздæр æй.

Райгурæн бæстæ мадау адгин æй.

Ракæндзæнани бæсти ракодтон хуаздæр æй.

Растдзийнади зинг ка хуссун кæна, уомæн æ рехæ содзуй.

Сувæллон царди рохс æй.

Сæр ка дæ сæттуй?-Цъух.

Тæрсагæ лæг бонæн сæдæ хæтти мæлуй, бæгъатæр ба еунæг хатт æ царди.

Тагъд дон Терки не ййафуй.

Уæсагæ тикис мистæ нæ ахæсуй.

Уалдзæги еу бони куст анз даруй

Фæззæг-  лæгъузи уодесæг.

Фæззæг царди къæбец æй.

Фæззигон бон анз даруй.

Фæззæги æрцудæмæ хуарз адæм ирайгæ кæнунцæ, лæгъузтæ ба-ивайгæ.

Фидибæстæ мадæу адгин æй.

Фæлмæн дзурд зæрди дæгъæл æй.

Хестæр — зундамонæг, кæстæр — æгъдаухæссæг.

Хори дæр, уаруни дæр нæ ласуй æ кæрцæ.

Хæфсæмæ æ бæдолæ хоритунæ кæсуй.

Хæдзарæ-æнæ дуар, æнæ къæразæй, æхуæдæг ба сабийтæй идзаг.

Хуарздзийнадæй хуарздзийнæдæ игуруй.

Хуарз æмбалæн аргъ нæйй

Хуаз æмбал зин сахатти рабæрæг уй.

Хуарз синхонæй хуарз хæстæгæй уæлдай нæййес.

Хилкъахæг фæсмонгонд фæууй.

Хæрæги кæрæмæ ку уæдзай, уæд æ сæрмæ хезуй.

Хор хуссæги нæ фæрсуй(нæ хезуй).

Цæрунæн дæр, мæлунæн дæр лæг гъæуй.

Ци бæйтауæй, уой æркæрддзæнæ.

Цауæйнон ци саги соруй, уомæй æндæр неци уинуй.

Цæуæтæй æнамонд-алцæмæй æнамонд.

Цъеутæ фæззæг нимадæуй.

Цард кустæй федауй.

Цауæйнон мæрдтæмæ хæстæгдæр цæруй, æ мард ба уæлмæрдтæмæ нæ хъæртуй.

Цæстæбæл ци уиндæуй, уомæй нæ цардæуй.

                     Мæйти нæмттæ

январь — æнсури мæйæ

февраль - комахсæни мæйæ

март –кæрдæгизмæлæни мæйæ

апрель — хумидайæни мæйæ

май — ханси мæйæ

июнь — хорхæтæни мæйæ

июль — сосæни мæйæ

август – сухи мæйæ

сентябрь – рухæни  мæйæ

октябрь- кæфти мæйæ

ноябрь — Геуæргобай мæйæ

декабрь — цæппорсей мæйæ( Никколай мæйæ)

Къуæрей бæнтти нæмттæ

 

              

    

  Бацеу- бацеутæ.

Нæ тунæуафæг æнæ курæт, æнæ цохъа.

(Хæлаур)

Галау сиукъагин,

маргъау тæхгæ кæнуй,

хуйау къахгæ кæнуй.

(Хъæндил)

Йе ΄здухст хæдзари ес еу дуар,

Къразгæ ба си наййес.

(Сæтæлæг)

Бонæ идзаг,æхсæвæ ба ревæд.

(Дзабуртæ)

Зуймон гъисти фæууй гъар,

Дори бунæй лæдæрсуй,

Сæрди тæвди ба уазал,-

Къох си æппун нæ бухсуй.

Ци ` й

(Сауæдон)

Нæ уати къуми кизгуттæ

Фæрсæй- фæрстæмæ лæуунцæ,

Сæ пъолцитæ- зæринхудтæ,

Зунд агор сæмæ  цæунцæ.

Ци ` й?

(Дамугъатæ)

Синдзæй æмбæрст къубулойнæ,

Листæг къæхтæ, лæузæнгойтæ,

Берæгъæй дæр нæ тæрсуй

Мисти, уруй ахæссуй.

           (Узун)

Фæууй къæдзтæ- мæдзтæ,

Ку ба къубулойнæ,

Уæддæр нарæг  цъаси

Буруй куд æнцонæй!

                     (Хелагæ)

Бон-изæрмæ фæккæнунцæ

Дзæбæх зартæ игъæлдзæгæй,

Æхсæвæ ба ниссæлунцæ

Сæ бунæтти ауиндзæгæй.

Фæлмæн- æ гъун, æй гъур-гъурагæ,

Æхсир ка ссердзæнæй уой фагæ?!

Фид дæр уарзуй йе æдæуагæ,(без сомнения)

Цæгъдуй миститæн сæ дзилагæ.

            (Тикис)

Нæ тунæуафæг æнæ курæт, æнæ цохъа.

             (Хæлаур)

 Йæ финдзæй фæккæнуй косгæ,

Залми (лопух) сифи асæ æнцæ йæ гъостæ.

            (Пил)

Бонæ идзаг, æхсæвæ ба ревæд.

           (Дзабуртæ)

Раздæр фæууй æхсирфау, ку рацæруй – къерейау.

(Мæйæ)

Минкъий дæн, фал мæ кусти ба неке рамолдзæнæй.

(Мулдзуг)

Боцикъа сугъзæрийнæ æма æвзестæй идзаг,

Куй райгон кæнай, уæд æй нæбал нихгæндзæнæ.

(Айкæ)

 Æхсæвæ дæр, бонæ дæр,

Бæркади сæргъи лæууй,

Æхуæдæг дæр нæ хуæруй,

Еске дæр имæ нæ уадзуй.

( Татхати киндзæ)

Зинг нæй, уотемæй ба содзуй.

(Пуруса)

Дæндæгтæ ибæл ес, фалæ нæ хуæцуй.

(Пахса)

Ес ин дууæ губуни ма цуппар сиуи.

(Баз)

Дæндаггин æй дæндаггин,

Гъæлæсæй ба нæй хайгин.

(Хирхæ)

 Фонсмæ циргъ йæ дæндæгтæ даруй,

Æй гъæддаг æма зудæ.

Марун æй гъæуй, марун.

Рагæй дæр фудгæнæг æй.

          (Берæгъ)

Цума фудгæнæг нæй,

уой хузæн æхе даруй,

Уотемæй ба нæ уадзуй

еунæг карк дæр хæдзари.

         ( Робас)

Лæг нæй, рехегун ба æй.

Гал нæй, сиугун ба æй.                                                  

Доцгæ й кæнæн, гъог ба нæй.                

          (Cæгъæ)

Къодахи буни листитæ.

     (Карк цъеути хæццæ)

Дони æхе æртайуй æма сорæй байзайуй.

                     (Хъаз, бабуз)

Кæрдæг æууелуй, разæй сагойнæ, фæстегæй — уесойнæ,

кардæгæй ку бафсæдуй- æхсир æркæнуй.

                        (Гъог)

Саумæцъинккай- гъæубæсти федеуæг

                      (Уасæнгæ)

Дзорун нæ зонуй,

уотемæй ба зунд амонуй.

                                   (Киунугæ)

Ностæ хæдзари æркæфтитæ кæнуй,

Сабургай æхе фæсдуармæ байсуй.

                    (Цъилин)

Хæдзарæ- æнæ дуар, æнæ къæразæй,

ахуадæг ба сабийтæй идзаг.

                       (Насæ)

 Дзорун нæ зонуй,

уотемæй ба зунд амонуй.

(Киунугæ)

Берæгъæй дæр нæ тæрсуй

Мисти, уруй ахæссуй.

Синдзæй æмбæрзт къубулойнæ,

Листæг къæхтæ лæузæнгойнæ,

(Узун)

Хори дæр, уаруни дæр нæ ласуй æ кæрцæ.

(Фус)

Нади фæйнæ фарси лæуунцæ дууæ æнсувæри,

кæрæдзей ба нæ уинунцæ.

(Цæститæ)

                        ХАЛСАРТÆ                               

Грядка - татха

Картоф – картошка

Къумбул – свекла

Æпхæ – морковь

Болгæ – репа

Мæйболгæ – редис

Гъæдиндзæ - лук

 Бодæн - чеснок

Хуæргæнасæ - огурец

Пъæмидор - помидор

Къабуска - капуста

Цивзæ – перец

Насæ - тыква

Нартихуар - кукуруза

           Картоф                       Æпхæ                                      Къумбул

              

    Къабуска                                 Насæ                           Гъæдиндзæ                     Бодæн

                                             

Пъамидор                           Хуæргæнасæ                                        Мæйболгæ

                                                                                                                                             

                   
        Болгæ                             Хæрæгнасæ              Болгайраг цивзæ                   Содзагæ цивзæ

            Нартихуар

                                              

Рæзæ – фрукты

Дерево – бæласæ

Ветка - калеу

Фæткъу – яблоко

Груша – кæрдту

Айва – къомси

Слива – чилауи

 Вишня – бали

Алыча – æхсинцъæ

Персик – гунтъуз цилауи

 Абрикос – абрикос

 Виноград – сæнæфсерæ

                              

  Фæткъу                                   Кæрдту                                             Цила́уи

        

           Бали                    Сæнæфсерæ                          Къомси                              Æхсинцъæ

                

Гъунтъуз цилауи                       Абрикъос                                Банан

             

         Апельсин                               Мандарин                         Лимон

               

                                      

Ягода – гага

Кисть - цопалæ

Малина - нинæгъ

Клубника -  лискъæф

Смородина - хъæлæрдзи

Крыжовник - уæркъин

Терн - кокойнæ

Шиповник - уогъæли

Облепиха - цагъана

Бузина – бæрæзе, фæдæгъдæ

Кизил - цумæ

Барбарис - турту

Тутовник - тута

Рябина - тæкъузгæ

Ежевика - дзæдурæ

Боярышник –  дорвæткъу

Калина – муркъæ

Костяника - бапъани

Черника – саунæмуг

Мушмула – могæ

Черемуха – къæбурттæг

Брусника – скъелду

Можжевельник – æхсæлу

           

                   Лискъæф                                 Кокойнæ                             Уогъæли

  

  Цагъана                                  Цумæ                         Фæдæгъдæ,бæрæзе

  

     Турту                                     Скъелду                             Нинæгъ

  

     Тута                                       Тæкъузгæ                              Дзæдурæ

              

              Уæркъин                       Бапъани                          Къæбурттæг

   

      Муркъæ                                Могæ                                  Саунæмуг

    

      Æхсæлу                       Дорвæткъу                                 Хъæлæрдзи

Куст - къотæр

                                Хæдзарон фонс – домашние животные

Хлев – скъæт

Свинарник – худонæ

Стадо – æргъау

Табун - бæхæргъау

Пастух – гъонгæс

Чабан – фиййау

Гъонхезнæ - пастбище                               

 Корова – гъог

Теленок - уæс

Бык – гал

Лошадь – бæх

Жеребенок – байраг

Осел - хæрæг

Осленок  - къæлæу

Овца – фус

Ягненок – уæриккæ

Коза – сæгъæ

Козленок – дæркъæ

Кошка – тикис

Котенок – тикиси бæдолæ

Собака – куй

Щенок – къæбис

Свинья –

Поросенок -  хъибил

Буйвол - къамбец

     

Гъог                                       Уæс                                            Гал

         

         Бæх                                         Байраг                                     Хæрæг

            

  Къæлæу                                              Фус                                          Уæриккæ

          

Сæгъæ                                       Дæркъæ                                      Тикис

     

Тикиси бæдолæ                                   Куй                              Къæбис

        

Ху (чушка)                                            Хъибил                                       Къамбец

Курятник - кæркдонæ

Петух – уасæнгæ                        

Курица – карк

 Цыпленок - цъеу

Индюк – гогуз

Гусь – хъаз

Утка – бабуз

Цесарка – цицæр

     

Уасæнгæ                                           Карк                              Цъеу

    

Гогуз                                     Хъаз                                              Бабуз

                                               

     Цицæр

                                         

                                               

Лес – гъæдæ

 Берлогæ – лæгæт

Дупло – мæра

Волк – берæгъ

Медведь – арс

Лиса – робас

Заяц – тæрхъос

Еж – узун

Белка – æхсæрсæттæг

Лев – донбай

Тигр – тигр

 Барс – стай (мусу)

Кабан – тускъа

Рысь – стай

Куница – сæлаур

Тур - дзæбодур

Серна – сикъе

Косуля – рæубес

Лось – тъæпæнсикъа саг

Олень – саг

Барсук – дзæгъарæг

Обезьяна – маймули

Верблюд – теуа

Слон – пил

     

 

 Берæгъ                                               Арс                                                Робас

    

      Тæрхос                                            Узун                                   Æхсæрсæттæг

 

       Донбай                                         Тигр                                     Фæранк (мусу)

    

       Тускъа                                             Æстай                                            Сæлаур

   

  Дзæбодур                                                     Сикъе

 

         Рæубес                                      Тъæпæнсикъа саг

       

                Саг                                                Дзæгъарæг

     

Маймули                                   Теуа                                           Пил

           

Птица перелетная – гоцгæнагæ маргъ

Гнездо – астъонæ

Бал – стая, группа, отряд

Дятел – гъæдкъуæр

Сорока – дзæгъиндзæг

Филин – тоймон

Глухарь – къургарк

Журавль – хъуррой

Павлин - мæлгъæ

Кукушка – гæкког

Щур – æхсиргор

Соловей – борæмæлгъæ

Аист (цапля) – кæсалглас

Воробей – æхсæрæ цъеу

Ворона - халон

Синица (трясогузка) – дзубулдар

Снегирь – зарагæ цъеу

Грач  - цъиах

Голубь – бæлæу

Скворец – саумæлгъæ

Сова – уг

Ласточка – зæрбатуг

Перепелка – уæрццæ

Орел – цæргæс

Тетерев – саугарк

Коршун - хъæрццигъа

Сокол - уарий

Куропатка - хургарк

              

   

        Гъæдкъуæр                    Дзæгъиндзæг                                           Тоймон

 

                         Къургарк                                                               Хъуррой

  

                  Мæлгъæ                                    Гæкког                           Æхсиргор

 

          Борæмæлгъæ                                  Кæсалглас                             Æхсæрæ цъеу

 

                 Халон                                      Дзубулдар                                           Зарагæ цъеу

                Цъиах                                           Бæлæу                                       Саумæлгъæ

                 Уг                                         Зæрбатуг                             Уæрццæ

 

           Цæргæс                                              Саугарк                                     Хъæрццигъа

 

          Уарий                                        Хургарк

                              

Дремучий лес – таргъæдæ

Ветка – къалеу

Гроздь – цопалæ

Дерево – бæласæ

Акация – акъаци

Береза – бæрæзе

Чинара – тæрсæ

Желудь, шишка – гуркъо

Рябина – тæкъузгæ

Липа - сосхъæдæ

Ива – донхæрес

Дуб – толдзæ

Клен – тæгæр

Ольха – фæурæ

Лесной орех – æхсæрæ

Грецкий орех – æнгозæ

Тополь – гæди бæласæ

Сосна – нæзи

Черемуха – саууес

Ясень – кæрзæ

 

                                                                 Акъаци

                  

                                                                    Бæрæзе

     

                                                                    Тæрсæ

                                                           Тæкъузгæ

                                                                    Сосхъæдæ

   

                                                                  Донхæрес

 

Толдзæ

  

                                                             Тæгæр

                                                    Фæурæ

                                                              Æхсæрæ

  Æнгозæ

  

Гæди бæласæ

 

                                                                 Нæзи

 

                                                                 Саууес

       

                                                                Кæрзæ

аА

Краткое описание документа:

Материалы могут быть использованы по усмотрению учителя выборочно, частично или полностью, в зависимости от цели и задач проверки, уровня подготовки класса.

Тексты для диктантов взяты из произведений осетинской литературы. Они имеют большое воспитательное значение: учат любить природу, чувствовать её красоту, знакомят с миром животных, с просторами Родины, воспитывают нравственные качества.

Настоящий сборник диктантов должен способствовать не только повышению грамотности учащихся, но и воспитанию литературного вкуса.