Қордай
ауданы
№28
Ш.Уәлиханов
атындағы орта
мектебінің
тарих пәнінің
мұғалімі
Балмуратова Айнур
Болсыновна
|
Сыныбы
|
5
|
|
Пәні
|
Қазақстан
тарихы
|
|
Сабақ тақырыбы
|
Шығыс даналары
(әл-Фараби – шығыстың көрнекті ойшылы, Аристотельден кейінгі екінші ұстаз.
Жүсіп Баласағұн)
|
|
Жалпы мақсаты
Міндеттері
|
1. ІХ-ХІІ ғасырларда ғылымның дамуы және сол кезеңде өмір сүрген
Қазақ жерінің ғалымдары туралы, олардың ғылымның дамуына қосқан үлестері
туралы оқып білу.
2.Тарихи тұлғаға мінездеме беріп, оны өз ойымен корытындылай
білуге дағдыландыру. Тарихи тілмен сауатты сөйлеуге үйрету. Ғылымға дұрыс
баға беруге дайындау.
3.Біртуар ғалымдардың
бойындағы жақсы қасиеттерді, үлгіні оқушылардың өз бойларына қалыптастыруға
тәрбиелеу.
|
|
Күтілетін нәтиже
|
Қазақ жерінің ғалымдары
туралы, олардың ғылымның дамуына қосқан үлестерімен таныса отырып,топтасып
жұмыс істеуге бір – бірімен ой бөлісіп қорытынды жасауды, ойларын ашық
және толық жеткізуге үйренеді.
|
|
Негізгі идеялар
|
Оқушылар ұлы ғалымдардың еңбектерін
тани отырып, Тарихи тұлғаға мінездеме беріп, оны өз
ойымен корытындылай білуге үйренеді.
|
|
Тапсырмалар
|
Топтық
жұмыс (Мәтінмен жұмыс),(Тұлғаны таны)
Жұптық
жұмыс (анықтама беру)
Жеке
жұмыс (деңгейлік тапсырма)
|
І.Ұйымдастыру
1.1. Сынып
оқушыларына жағымды ахуал туғызу зейінін сабаққа аудару.
1.2 . Топқа бөлу
(түрік,батыс түрік,шығыс түрік қағанаттары деп үш топқа бөлу)
ІІ.Үй
тапсырмасы
2.1 Топтық жұмыс.
Анықтама толтыру
тапсырма. Түрік қағанатының
ел басқару ерекшеліктеріне сипаттама беру.
Түрік______________________________________________________
Тат_______________________________________________________
Қаған_____________________________________________________
Қарабұдұн___________________________________________
Он оқ
будун___________________________________________________
1- тапсырма. Картаны
пайдалана отырып сұраққа жауап беру ұсынылады.
Түрік қағанаты
қандай көрші елдерді бағындырды және қандай мемлекеттермен дипломатиялық
қарым-қатынас орнатты?
2-тапсырма
Түрік қағанатының халқы, кәсібі мен тұрмысы туралы
Бағалау:
Бағдаршам
2.2
Жұптық жұмыс анықтама беру
1-нұсқа.
Мына сөздерді түсіндір:
Ø соғдылар.........................................
Ø тат....................................................
Ø руна(сына)......................................
Ø «Диуани
лүғат ат
Ø түрік»..............................................
«Құдатғу білік»...............................................
....
2-нұсқа.
Ø қағанат................................................................................
Ø буддизм.................................................................................
Ø манихейлік...........................................................................
Ø христиандық...................................
ІІІ. Жаңа
сабақ.
Қызығушылықты ояту
3.1
«Тұлғаны таны» ойыны, сұрақ – жауап
1.Ғылым дегеніміз
не?
2.Ғылымның қандай
түрлерін білесіңде?
3.Ғылым, білім
туралы қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?
«Шын білім
әрдайым ақиқат, анық болатын білім».
Әл-Фараби.
|
Ғалымдар,
туған жылы, жері
|
Ең
басты еңбегі
|
Не туралы
айтылған?
|
|
Жусіп Баласағүн (1030-1090) қарахандар мемлекетінің астанасы Баласағүнда дүниеге келген.
|
«Құтадғу білік» («Құтты
білік» -қалай бақытты болу жайындағы ғылым) деген дастанды жазды.
|
Саясат жүргізу, мемлекет баскару, әскери іс, адамдардың өмір сүруі, қайткенде әділетті,
бақытты, ақылды, қанағатшыл болу сияқты
адамдардың касиеттері жөнінде айтылады.
|
|
Махмұт Қашкари, толык
аты-жөні Махмұт ибн әл-Хусейн ибн Мұхаммед - XI ғасырда Ыстықкөлдің
оңтүстік жағалауындағы Барыскан қаасында туған.
|
«Диуани лұғат
ат-түрік» (Түркі тілінің сөздігі) еңбегін жазды.
|
Орта ғасырлардағы түркі тілдес халықтардың сөздеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарын
тауып, ғылыми талдау жасаған. Мұнда
түркі тайпаларының шығыстан батыска қарайғы географиялык картасы берілген.
|
|
Қожа Ахмет Йасауи 1104 жылы Түркістан маңындағы Сайрам жерінде
дүниеге келген.
|
«Диуани хикмат» (Даналык жайындағы кітап).
|
Шығармада өзінің бала күнінен 63 жасқа дейінгі өмірін баян
етеді. Сонымен қатар қазақ халқының ежелгі мәдениетіне, экономикасына қатысты бағалы деректер келтірілген.
|
|
Әбу Райхан Биру
|
«Астрономиялык
|
Ол дүниенің гелио
|
|
ни Мұхаммед Ибн
|
кілт», «Асыл тас
|
қентристік жүйе
|
|
Ахмед (973-1050).
|
тар», «Өткен бу
|
сінКоперниктен
|
|
Ежелгі Хорезмнің
|
ындардың ескерт
|
500 жыл бұрын,
|
|
астанасы Қият қа
|
кіштері», «Үндіс
|
денелердің жерге
|
|
ласынын іргесін
|
тан», «Масуд таб
|
тартылысын Гали-
|
|
дегі ауылда дүние
|
лиқалары».
|
лейден чсөне Нью-
|
|
ге келген.
|
|
тоннан 600 жыл
|
|
|
|
бұрын айтқан.
|
|
|
|
|
Мәтінмен
жұмыс (мәтінді әр балаға оқытып танысып болған соң берілген жоспар бойынша
оқушылар оны алдымен жеке, сосын жұппен, содан кейін топтасып орындайды постермен
жұмыс жасайды)
І – топ тапсырмасы Әл-Фарабиді дүниеге әкелген отбасы.
ІІ – топ тапсырмасы Әл-Фараби білім жолында.
ІІІ – топ тапсырмасы Әл-Фараби - энциклопедияшы ғалым.
Бағалау: екі жұлдыз,бір ұсыныс
Бекіту:
«Кім көп біледі?»
сұрақ - жауап
Әбу Наср әл-Фараби
қай жерлерде білім алған?
Неліктен біз әл
–Фарабиді екінші ұстаз деп атаймыз?
Әл-Фараби қай
қалад дүниеге келген?
Әл –фарабидің
қанша жуық іргелі еңбектері бар?
Әл- фараби
өмірінің соңын қандай қалаларда өткізді?
V. Сабақты
қорыту, бағаларды хабарлау
Рефлексия 2
минут
|
Келесі
тапсырмалар
|
Мәтінді оқу. Ғұламалардың өмірбаянына
қатысты қосымша кітаптар оқу.Отырар кітапханасы туралы шағын әңгіме
|
|
Келесі оқу
|
§ 9 Шығыс даналары
|
|
Сабаққа өзгертулер енгізу
|
Топтық жұмыстар қорғау, жұптық
жұмыстар
|
|
Бағалау
|
қорытынды баға
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.