Тыныс алу мүшелері 7 сынып

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:  7.2С: Тынысалу			Мектеп: Құсмұрын №28 орта мектебі
Күні: 12.12.			Мұғалімніңаты-жөні: Мырзағалиева.Ж.Ж.
Сынып:  7			Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:	Сабақ түрі:Тізбектелген-3
Сабақ тақырыбы		7.1.4.4Омыртқасыздаржәне омыртқалылардың тыныс алу мүшелерінің құрылысу
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары		Омыртқасыздар және омыртқалылардың тыныс алу мүшелерін білу және салыстыру
Сабақ мақсаттары		Барлықоқушылар: ü  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын  анықтайтын  болады Қатысушылардыңкөпшілігі: ü  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын арасындағы айырмашылықты  түсінетін   болады Кейбір оқушылар: ü  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын артықшылығы мен кемшілігінің сәйкестігін анықтайтын  болады
Бағалау критерийлері		ü  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын анықтайды                    . ü  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын кемінде үш артықшылығын талдайды және анықтайды.
Тілдік мақсаттар		Оқытудың тілдік мақсаты: Оқушылар орындай алады:  Оқушылардан суретте көрсетілген  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын  кемінде үш артықшылығы мен кемшілігін жазады.  Сонымен қатар  әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын артықшылығы мен кемшілігінің сәйкестігін анықтайтын  болады. Пәнге тән лексика мен терминология: Қазақша Ағылшынша тыныс алу respiration газ алмасу gasexchange оттегі oxygen демтесік spiracles желбезек gills трахеи trachea   бронхи bronchi өкпе light
		Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер: -Омыртқасыз жануарларда тыныс алу ….. байланысты емес. -Омыртқалы жануарларда тыныс алу органдары …… байланысты. -Бұлшықеттер көп мөлшерде оттегіні ......... үшін  қажет  етеді.
Пәнаралықбайланыстар		-физика:  газдардың қозғалуы тұрғысында ; -химия:  оттегі молеукуласы мен органикалық заттар арасында қосылыстардың түзілуі мен энергияның босап шығуы.
АКТ қолдану дағдылары		Оқушыларға презентация арқылы ақпарат беріледі.  Ғаламтордың көмегімен тапсырмалар орындайды және тақырыпқа қатысты мәліметтерді жинақтайды.
Бастапқы білім		Оқушылар өсімдіктер оттегін тыныс алу үшін қолданатынын біледі.  Оқушылар тыныс алу процесінің ауадағы оттегі мен ағзадағы көмірқышқыл газы арасындағы алмасу процесі екендігін біледі 6 сынып   «Биология»
Сабақ барысы		Оқушылар жануарлар мен өсімдіктер оттегін тыныс алу үшін қолданатынын біледі.  Оқушылар тыныс алу процесінің ауадағы оттегі мен ағзадағы көмірқышқыл газы арасындағы алмасу процесі екендігін біледі 6 сынып   «Биология»
Сабақтың жоспарланған кезеңдері						Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
Сабақтың басы 0-5 мин 5-10мин Сабақтың ортасы 10-25 мин Сергіту сәті (2минут) 27-30 минут Сабақтың соңы    30-35 Рефлексия	І  Ұйымдастыру  кезеңі Оқушылармен  шаттық  шеңбер  құру арқылы  оқушылардың арасында    татулық атмосферасын   құру. Миға шабуыл (Үй жұмысы) Оқушылармен бірге оқу  мақсатын   анықтау Проблемалық  сұрақ Тыныс алу – барлық тірі ағзалардың қасиеті мен сипаттамасы. Түрлі даму кезеңінде тұрған жануарлар бірдей тыныс алады. Алайда тыныс алу жолдары әр түрлі болып табылады.Бүгінгі сабақта не білгілерін келеді? -Омыртқасыздылар және омыртқалылар дегеніміз не екенін білесіндерма? Ондаша тақтаға қарайык Омыртқасыздар-омыртқа жотасы жоқ жәндіктер тобы. Омыртқасыз жануарлар басқа организмдермен қоректену арқылы тіршілік етеді. Олардың жасушасы да қатты қабықпен қоршалмаған. Олардың тіршілік ортасы алуан түрлі. Кейбіреулері суда тіршілік етсе, кейбіреулері құрлықта, ауада тіршілік етеді. Оларға: жалпақ, жұмыр, буылтық құрттар, буынаяқтылар, ұлулар (моллюскалар) және тікентеріліле,жәндіктер,ішекқуыстылар жатады. Көпжасушалы жануарлардың екінші тобы — омыртқалы жануарлар немесежелілілер. Бұлар екі жақтаулы симметриялы алуан түрлі жануарлар тобы. Дамуының әртүрлі кезеңінде осьтік қаңқа желісі болады. Олар барлық тіршілік ортасында: құрлық, топырақ, ауа, тұщы және теңіз су айдындарында таралған. Қазіргі кезде желілілердің 40 мыңға жуық түрі белгілі. Оларға балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер жатады. Топтық жұмыс: (Т)  Әр топқа тапсырма беріледі: мәтін Топтарға  тапсырма: 1-топ:  Су және жерүсті омыртқалы жануарлары мен  басты тыныс алу мүшелерін атаңдар. Омыртқасыздар тыныс алу мүшелерін постерге салып атаңдар 2-топ: Жерүсті омыртқалы жануарларының тыныс алу жүйесі қандай мүше- лерден тұрады? Олардың қайсысы бастысы болып саналады және неге? Омыртқасыздардың тыныс алу мүшелерін атаныздар,постерге салыныздар 3-топ: Неліктен желбезек су мекендеушілерінің тыныс алу мүшесі болып табылатынын түсіндіріңдер. Желбезек қандай бөліктерден тұрады және қандай  қызмет атқарады? Омыртқасыздармен омыртқалыларды салысытырыныздар Тапсырма Анет үшін Кітапты оқып омыртқалыларды бір бөлек,омыртқасыздардың тыныс алуын бір бөлек жазып алу дәптерге Кері байланыс беру -тапсырма әр топтан 2 баладан шыгып тақтаға дұрыс жауабын белгілейді Дұрыс жауаптардың жанына + белгісін қойыныздар Кері байланыс Модельдеу тапсырмасы (кері байланыс) Оқушылардан әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын сызбаларын құрастыруды сұралады   Оқушылар құрастырған сызбаларын өзара салыстырып, қателерін түзете алады. Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: - нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім - немен жұмысты жалғастыру қажет Үйге тапсырма беру.Калыптастырушы бағалау Жануарлар топтарының атауы Тыныс алу органдары Құрылымдық ерекшеліктері Бір жасушалы ағзалар  Жоқ. Бүкіл дене қабаты мен тыныс алады. Ішекқуыстылар Жоқ. Бүкіл дене қабатымен тыныс алады. Жәндіктер  Трахея  Әрбір сегментінде демтесіктер бар. Балықтар Желбезек қақпағы, желбезек.  Желбезектер желбезек доғалармен және желбезек талшықтармен. Құстар  Өкпе, бронх, ауа қапшықтары. Өкпе– кеуекті, тығыз. Бронхтар өкпеге тармақталған және ауа қапшықтарын құрайды. Сүтқоректілер  Трахеялар, бронхтар, өкпе, альвеолдар, диафрагма Өкпе–  кеуекті ,бронхтар өкпеге тармақталған, альвеолдар капилярлармен оралған.				Ресурстар Оқулық,стикер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар,суреттер С = барлық сыныпты оқыту                                   ТЖ = топтық жұмыс
13-27 Сабақтыңсоңы    27-37 37-40	Жұптық  жұмыс. (ҚБ) Оқушылар тыныс алу бойынша омыртқасыздар мен омыртқалылырдың тыныс алу мүшелерінің ерекшеліктері туралы  кітапшаны (брошюра) жасайды				С = барлық сыныпты оқыту                                   ТЖ = топтық жұмыс            Ж = жеке жұмыс                   Э = оқу эксперименті Д  = мұғалімнің демонстрациясы   T = мұғалімнің түсіндіруі ЖЖ = жұптық жұмыс ҚБ = қалыптастырушы бағалау                  s = қауіпсіздік техникасы бойынша кеңестер Балықтардың және бунақденелілердің схемаларын осы жерден табуға болады: http://www.biology-resources.com/insects-02.html http://www.biology-resources.com/fish.html Сүтқоректілердің өкпесі және шегіртке бойынша нұсқаулықтарды осы жерден табуға болады: http://www.nuffieldfoundation.org/practical-biology/ventilation-systems
Сабақтыңсоңы    27-37 37-40	(ҚБ) Оқушылардан әртүрлі тыныс алу жүйелерінің құрылысын сызбаларын құрастыруды сұралады   Оқушылар құрастырған сызбаларын өзара салыстырып, қателерін түзете алады. Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: - нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім - немен жұмысты жалғастыру қажет Үйге тапсырма беру. Жергілікті  жердің   өсімдіктерін   анықтайды   және тозаңдану  түрлерін ажыратады.				Балықтар бойынша: http://www.bu.edu/gk12/adam/Fish_Dissection_instr.htm [s]Қойдың өкпесі мен балықтың желбезегін скальпельмен кесу уақытынды жұмыс жасауды ұқыптылығын қамтамасыз ету. Жұмыс үшін халат, резеңке қолғап және қорғаныш көзілдірік қажет.