Урок "Еуразия жер бедері"

Сабақ тақырыбы:  Еуразияның  жер бедері 

Сабақтың мақсаты:

1.Білімдік:    Еуразия материгінің жер бедері: жазықтары, таулары, үстірттерінің географиялық орны, жер бедеріндегі ерекшеліктері, оған әсер етуші күштер туралы білік – дағдыларын қалыптастыру; теориялық білімдерін  контур картамен жұмыс істеу арқылы ой-өрісін дамыту.

2.Дамытушылық:  Оқушылардың  есте сақтау қабілетін , өз беттерімен  іздене  білу және  ойлау, сөйлеу қабілеттерін, теориялық білімдерін  контур картамен жұмыс істеу арқылы ой-өрісін дамыту.

3.Тәрбиелік:  Оқушыларды  табиғаттың сырларын түсіне білуге ,оны  аялауға, сақтауға үйрету.

Сабақ түрі: саяхат сабақ

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап,  картамен жұмыс,   кітаппен жұмыс, жеке жұмыс,  топпен жұмыс.

Құрал-жабдықтар: Дүние жүзі физикалық картасы, мектеп атласы, кескін карта,  карточкалар, интерактивті тақта;

Сабақтың барысы: : І. Ұйымдастыру кезеңі

                                    ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1)Еуразия ең, ең.... сұрақтарына жауап беру

2) Ұлы географиялық есімдер

3)Географиялық белгілер

4)Географиялық терминдер

                            III. Мақсат қою кезеңі. Видео. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын       түсіндіру.

                           IV.Жаңа сабаққа дайындық.

1.     Жер бедері дегеніміз не?

2.     Платформа дегеніміз не, олардың бірнеше ірілерін  атаңдар.

3.     Геосинклиналь дегеніміз не, оларға  қандай  жер бедері сәйкес келеді?  

                         V.Жаңа сабақ

 2.Материктің жер бедерінің ерекшелігін картадан анықтау.

3.Жер бедерінің қалыптасуына қандай күштер әсер етеді.

                а) Ішкі күштер

                б)Сыртқы күштер

4.Ішкі күштерге литосфералық тақталардың қозғалысы жатады. ( Литосфералық тақталар қозғалмалы аймақтар, ал беткі бөліктері платформалар) Еуразия материгі қандай тақталардан тұрады.   

5. Жер бедерінің ірі пішіндерін атау.

6.Оқушыларды топтарға бөлу және жер бедерінің пішіндерін картадан анықтау.

   1.Таулар(картадан тауларды тауып шыңдарын анықтау)

   2.Жазықтар(картадан ірі жазықтарды анықтау)

   3.Жанартаулар.(картадан жанартауларды анықтау)

   4.Таулы үстірттер мен қыраттар.

7.Кескін картамен жұмыс.

8.Сейсмикалық белдеулер.

    Альпі-Гималай

   Тынық мұхиттық

9.Жерсілкіну, жанартаулар атқылайтын аймақтарды  картадан анықтап көрсету.(видео)

                          VI. Сабақты бекіту:

М  Әр баланың алдына  тапсырмалар топтамасы және бағалау парағы беріледі. Барлық тапсырмаларды орындап біткенде тексеріледі.  Балалар орындаған тапсырмаларды өздері тексеріп, өздері бағалау критерийі  бойынша бағалайды.

1-тапсырма.  Атауларды картадан анықтау

2 тапсырма  «Анықтаңдар»

Осы таулар мен жанартаулар қандай геосинклиналдық белдеуге жататынын анықтаңдар: Тянь-Шань, Ключи Шоқысы, Кракатау,Гималай, Памир,  Везувий,Кавказ.

(Әр дұрыс жауап  1 ұпаймен есептеледі)

Жауаптары:

1-а

2-б

3-б

4-а

5-а

6-а

7-а

3-тапсырма.  «Тау шыңдары» ойыны.

Тау шыңдарының  географиялық координатасы беріледі.  Қандай таудың  шыңы екенін табу керек.   (әр тапсырма 1 ұпаймен есептеледі)

Интерактивті  картада   балалар жазады.

1.     29⁰ с.е.   89⁰  ш.б.

2.     65⁰ с.е.  59⁰  ш.б.

3.     55⁰ с.е.  160⁰  ш.б.

Жауаптары:

1.     29⁰ с.е.   89⁰  ш.б.   – Эверест шыңы

2.     65⁰ с.е.   59⁰  ш.б. -  Народная шыңы

3.     55⁰ с.е.   160⁰  ш.б. -  Ключи шоқысы

4-тапсырма.   «Еуразияның жер бедері сандық диктанты»

  Сандармен  көрсетілген  кескін карта беріледі. Картаның  шартты белгісіне сандар көрсетіледі. Сол сандарға қандай тау екенін – атауын жазыңдар.

 (Әр тапсырма 1 ұпаймен есептеледі)

Жауаптары:

1-    Орал тауы

2-    Кавказ тауы

3-    Шығыс Еуропа жызығы

4-    Каспий маңы ойпаты

5-    Батыс Сібір жазығы

6-    Орта Сібір таулы үстірті

                VII.Сабақты қорытындылау , бағалау

               VIII.Үйге тапсырма:Еуразияның жер бедері, пайдалы қазбалары. Кескін картаға таулар, оның шыңдарын, жазықтарды түсіру.

-        

-                Азияның  ¾  бөлігін таулы үстірттер мен қыраттар және  тау жоталары алып жатыр. Жазықтар солтүстікте, жазықтардың оңтүстігінде таулар орналасқан. Олар- Алтай, Саян,  Солтүстік-Шығыс сібір таулары,  Қиыр Шығыс таулары. Оған батыстан шығысқа қарай Кіші Азия  түбегінің таулары, Кавказ таулары, Иран таулы қыраты және Биік Азия таулары. Картадан мұғалім көрсетеді.

-         Таулы аймақтарда жер қыртысының  жарылыстар бойымен төмен түсуінен Такла-Макан, Жоңғар, Ферғана, Балқаш-Алакөл сияқты тау аралық қазаншұңқырлар пайда болған.

   Еуразия пайдалы қазбалары.

-         Еуразия пайдалы қазбаларға бай болып келеді.  Пайдалы қазбаларды 2-ге бөледі. Магмалық және шөгінді.

Магмалық пайдалы қазбалар - Жер қойнауынан  жарылыстар бойымен  магманың  сыртқа көтерілуінен  түзіледі.

Темір –Үндістанда, Қытайдың солүстік-шығысында, Ресейде (Курск  магнит аномалиясы), Скандинавия түбегінде орналасқан.

Асыл тастар- сапфир, рубин - Үндістан түбегі мен Шри-Ланка  аралында .

Шөгінді  пайдалы қазбалар – теңіздік және  континенттік  шөгінділер қалың жиналған аудандарда таралған.

Мұнай мен газ -  Парсы шығанағы, Солтүстік және Жерорта теңіздері, Батыс Сібірде, Каспий маңы ойпатында, Каспий теңізі қайраңында, Ұлы Қытай жазығында кездеседі.

Тас көмір – Еуропада- Уэлс,Жоғарғы Силезия, Рур   және   Донец, Кузнец, қарағанды алаптары.

Фосфорит- Қаратау тауы,

Алюминий – Қазақстанда, Ұлы қытай жазығында, Альпіде.

Пайдалы қазбалар картасы презентация арқылы көрсетіледі. Мұғалім  Еуразия материгінің  пайдалы  қазбаларын картадан көрсетеді.

Бекіту.

 Әр баланың алдына  тапсырмалар топтамасы және бағалау парағы беріледі. Барлық тапсырмаларды орындап біткенде тексеріледі.  Балалар орындаған тапсырмаларды өздері тексеріп, өздері бағалау критерийі  бойынша бағалайды.

1-тапсырма.  «Анықтаңдар»

Осы таулар қандай геосинклиналдық белдеуге жататынын анықтаңдар:

(Әр дұрыс жауап  1 ұпаймен есептеледі)

Жауаптары:

1-b

2-a

3-b

4-f

5-b

6-e

7-d

8-c

3-тапсырма.  «Тау шыңдары» ойыны.

Тау шыңдарының  географиялық координатасы беріледі.  Қандай таудың  шыңы екенін табу керек.   (әр тапсырма 1 ұпаймен есептеледі)

Интерактивті  картада   балалар жазады.

1.     29⁰ с.е.   89⁰  ш.б.

2.     65⁰ с.е.  59⁰  ш.б.

3.     55⁰ с.е.  160⁰  ш.б.

Жауаптары:

1.     29⁰ с.е.   89⁰  ш.б.   – Эверест шыңы

2.     65⁰ с.е.   59⁰  ш.б. -  Народная шыңы

3.     55⁰ с.е.   160⁰  ш.б. -  Ключи шоқысы

4-тапсырма.   «Еуразияның жер бедері сандық диктанты»

  Сандармен  көрсетілген  кескін карта беріледі. Картаның  шартты белгісіне сандар көрсетіледі. Сол сандарға қандай тау екенін – атауын жазыңдар.

 (Әр тапсырма 1 ұпаймен есептеледі)

Жауаптары:

1-    Орал тауы

2-    Кавказ тауы

3-    Шығыс Еуропа жызығы

4-    Каспий маңы ойпаты

5-    Батыс Сібір жазығы

6-    Орта Сібір таулы үстірті

5-тапсырма.   «Еуразияның жер бедері » тест тапсырмалары

   (Әр тапсырма 1 ұпаймен есептеледі)

1.     Еуропаның ең биік нүктесі қалай аталады?

A.       Эверест шыңы

B.   Монблан шыңы

C.   Хан тәңірі шыңы

2.     Еуразия материгі жағалауында қанша геосинклиналдық белдеу бар?

A.   1

B.   2

C.   3

3.     Жер сілкіну орталықтарынан  жан-жаққа шеңбер жасап, жылдам  тарайтын күшті толқындар

A.      тайфун

B.   цунами

C.   гейзер

4.     Тынық мұхиттағы  жанартаулардың  атқылауы  жиі  байқалатын  белдеуді қалай атайды?

A.   «Отты шеңбер»

B.   Тынық мұхиттық геосинклиналды  белдеу

C.   Альпі - Гималай геосинклиналдық белдеу

5.     Жанартау  әрекеті тоқтамаған  кейбір  аудандардағы  ыстық сулардың атқылауы- 

A.    тайфун

B.   цунами

C.   гейзер

6.     Еуразияда орналасқан жазықтар

A.   Батыс Сібір,  Месопотамия,  Үнді-Ганг,  Ұлы Қытай

B.   Альпі, Тибет, Куньлунь, Пиреней, Скандинав

C.   Карпат, Тұран, Каспий маңы, Алтай, Тянь-Шань

7.     Еуразияда орналасқан таулар

A.   Батыс Сібір,  Месопотамия,  Үнді-Ганг,  Ұлы Қытай

B.   Альпі, Тибет, Куньлунь, Пиреней, Скандинав

C.   Карпат, Тұран, Каспий маңы, Алтай, Тянь-Шань

8.     Жер қойнауынан жарылыстар  бойымен магманың сыртқа көтерілуінен  түзілген   пайдалы қазбалар  түрі-

A.      Магмалық пайдалы қазбалар 

B.   Шөгінді пайдалы қазбалар

C.   Магмалық пайдалы қазбалар  және   шөгінді пайдалы қазбалар

9.     Теңіздік және  континенттік шөгінділер қалың жиналған аудандарда таралған пайдалы қазбалар түрі-

A.      Магмалық пайдалы қазбалар 

B.   Шөгінді пайдалы қазбалар

C.   Магмалық пайдалы қазбалар  және   шөгінді пайдалы қазбалар

10.             Қарағанды,  Донец, Кузнец  және  Рур, Жоғарғы Силезия  алаптарында қандай пайдалы қазбалар өндіріледі?

A.   Тас көмір 

B.   Мұнай

C.               Табиғи газ  

Дұрыс жауаптары:

1 - В

2 - В

3 - В

4 - А

5 – С

6 – А

7 – В

8 – А

9 – В

10 -  А

Ү. Бағалау.

Бағалау ережесі

Жинаған  ұпай  саны	бағасы
Барлық ұпай саны	39
36 - 39	«5»
29 - 35	«4»
20 - 28	«3»

Бағалану парағы

Оқушының аты-жөні	Үй тапсыр масы	Картамен жұмыс
		1-тапсырма. Үй тапсырмасы
		2-тапсырма.Картамен жұмыс
		3-тапсырма .Анықтаңдар
4-тапсырма.   «Еуразияның жер бедері сандық диктанты»		4-тапсырма.  . «Сәйкестігін тап»
5-тапсырма.   «Еуразияның жер бедері» тест тапсырмалары		5-тапсырма. «Еуразияның жер бедері сандық диктанты»
Барлығы:		39
Алған  бағасы:

Рефлексия.

1.     Осы сабақтан не үйрендіңдер?

2.     Сабақ ұнады  ма?

3.     Несімен ұнады

ҮІ. Үйге тапсырма:  §16-17.  Еуразия жер бедері мен пайдалы қазбалары