Урок "Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ"

                      Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ
 Мақсаты: Оқушыларды белгілі бір тақырыпқа байланысты мақал

 айта білуге, жасырылған жұмбақтың шешімін табуға үйрету.

Мақал айту арқылы оқушылардың ақыл – ойын, сана сезімін, танымдық қабілеттерін, білімділігін, сөз саптауларын дамыту.

 Халық ауыз әдебиетінің түрлерімен таныстыра отырып, балаларды адамгершілікке, адалдыққа, ата – баба асыл өсиеттерін ұмытпай отыруға тәрбиелеу.

                    Сайыстың жүрісі:

     Гаухар: Құрметті ұстаздар,оқушылар! 6 «а» сынып оқушыларының «Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ» білікті бірді жығар, білімді мыңды жығар, - дегендей оқушылардың тапқырлығы мен ой – өрісін тексеру мақсатында сайысымызды бастаймыз. Алдымен әділқазыларды сайлаймыз

Болатхан:   Әрі қатты, әрі тәтті өмірге,
                      Келген жоқпыз кешке бекер еруге
                      Тиістіміз болашақтың алдында,
                      Тік түрегеп, тура жауап беруге.
Гаухар:                   Бірінші кезек. Мақалды құрастыру.
а) еңбек;
ә) ана тілі;
б) достық.
Болатхан:                  Екінші кезек. Мақалды жалғастыру.
1. Баланың ұяты – әкеге... (қыздың ұяты – шешеге.)
2. Атаңа не қылсаң,... (алдыңа сол келер.)
3. Туған жердей жер болмас... (туған елдей ел болмас.)
4. Батыр туса – ел ырысы,... (жаңбыр жауса – жер ырысы.)
5. Екі жақсы қас болмас,... (екі жаман дос болмас.)

Гаухар:
6. Төртеу түгел болса, төбедегі келеді,... (алтау ала болса, ауыздағы кетеді.)
7. Әдепті елдің баласы,... (алыстан сәлем береді.)
8. Ұяда не көрсең... (ұшқанда соны ілерсің.)
9. Сөз жүйесін тапса... (мал иесін табар.)
10. Жақыныңды жаттай сыйла,... (жат жанынан түңілсін.)
 Болатхан:        Үшінші кезек. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын ашу.
1. Ақсақ қой түстен кейін маңырайды. (кеш, жәй)
2. Тілдің ұшында тұр. (ұмыту, жеткізе алмау)
3. Ит өлген жерде. (алыс, қашық)
4. Қас пен көздің арасында. (лезде, тез, жылдам)
5. Төбе шашы тік тұру (қорқу, үрейлену)
6. Тайға таңба басқандай. (анық, нақ)
7. Үріп ауызға салғандай. (әдемі, сұлу)
 Гаухар:          Төртінші кезек. Жұмбақтар шешу.
1. Тиіп кетсе жырлаған, дауысы көпке ұнаған. (Домбыра)
2. Бір кітаптың парағы, күнде азайып барады. (Күнтізбе)
3. Таудан биік, теңізден терең. (Ақыл)
4. Жаңылмастан жетеуі, кезек қызмет етеді. (Апта күндері)

5. Өзім сөзден тұрамын, аяқтаған ойды құрамын. (Сөйлем)
  Болатхан:Бесінші кезек. А) Көрермендерге жұмбақ беру.

1. Шік түсті, бүк түсті,
Алшы тұрды, тәйке тұрды,
Шеше алады бұны кім.
(Асық)
2. Қызыл қырман ойнайтын,
Қай мезгіл деп ойлайсың?
(Күз)
3. Аппақ дала, қара дән,
Дәнін сепкен – түсінуге жараған.
(Әріптер)

Гаухар: Б) Мақалдың мағынасын ашу.
4. Ұяда не көрсең, ұшқанда соны іледі.
5. Күлме досыңа, келер басыңа.
6. Ата көрген – оқ жанар, шеше көрген – тон пішер.
Болатхан:  Алтыншы кезек  

Жұмбақ жасырылады, соның тапқан сөзіне  мақал құрастыру керек.
1. Жарық қылып қос тоғайдың етегін,
Айтшы ол не екенін? (Көз)
Көз қорқақ, қол батыр.
2. Білімнің дәнін тереді,
Балаға тәлім береді. (Ұстаз)
Ұстазы жақсының - ұстамы жақсы.
3. Өсіп тұрған бұл не?
Жаз болса жайнап.
Саясында ән салып,
Құстар жүрген сайрап
Салқын түссе шешіліп,
Қалады өзі жайрап. (Ағаш)

Ағаш тамырымен, адам досымен мықты.

Гаухар:
4. Өзі қысқа, өзі нұсқа,
Сөз қаймағын есіңе ұста. (Мақал)
Мақал – сөздің мәйегі.
5. Оң жағында бес сарбаз,
Сол жағында бес сарбас. (Саусақ)
Саусақ бірікпей – ине ілікпейді.
Сайысты  қорытындылау.
Сайыскерлердің білімдерін, тапқырлықтарын саралау үшін сөз кезегі әділқазылар алқасына беріледі.

Ән орындайтын :хор